9
de fut
THE MAN'S FILTER
KAMER wordt na
morgen ingelicht
Geen Nieuw-Guinea-debat
in „comité-generaal"
Kamer deelt
in zorgen KLM
Pater v. Heescontact met
Indonesische diplomaten
„Djakarta wil uitnodiging,
man naar Den Haag te zenden"
TIT US
BRANDSMA
J
De
19
arrestant van
januari
1942
O
M
M
lekker
en
gezond
Tact bij berichtgeving
noodzakelijk geacht
Misverstanden voorkomen door
afwijkingen te vermijden
smaakt
VOORZICHTIGE MEDEDELING
Nederlanders in
Makassar willen
terugkeren
Alles rustig bij
Nieuw-Guinea
Niet bemoedigend
Britse diplomaten
bespreken geschil
Kolonel Joesoef:
„Alleen integratie
biedt oplossing"
De zaak'Colombo
Franse rechtbank wijst
Nederlands verzoek
om uitlevering toe
Ambtenaren N.-Guinea
willen gezinsleden
vooruit sturen
DAGELIJKS OPGEBELD UIT BONN
Singapore aan de zijde
van Indonesië
Dit jaar geen défilé
op Soestdijk
'SP
DEN HAAG TOT HOLLANDIA:
DONDERDAG 18 JANUARI 1962
PAGINA 5
^F<1.
H.
door
W. F. AUKES
(Advertentie)
RICHARD
(Vervolg van pagina 1)
Wat echter mr. Burger vooral inte
resseerde, toen hij dó regering heftige
verwaten maakte, dat zij de Kamer niet
op de hoogte brengt, is het perspectief
dat zich nu, na het incident, voordoet.
Hij achtte het „uitermate teleurstel
lend", dat de regering de Kamer hier
over in het onzekere laat. Hij gaf ook
uiting aan zijn bezorgdheid, dat de Ka
mer tot 20 februari, zoals het plan is,
op reces zal gaan, voordat dit perspec
tief zal zijn aangegeven.
Mr. Burger zei te hopen, dat zijn me
ning misplaatst zou zijn, dat met kracht
moet worden voorkomen, dat wij afgle
den naar een oorlogstoestand, die zin
loos zou zijn, maar hij wilde in dat ge
val gaarne argumenten van de regering
vernemen. Hij zei te vrezen, dat het
parlement er nu welbewust buiten
wordt gelaten. Met name wilde hij ook
weten, of de V.N. nu de zaak voldoende
Urgent achten om in deze organisatie te
Worden behandeld.
Ook voor de positie van de ambte
naren op Nieuw-Guinea toonde mr.
Burger belangstelling. Een onmiddel
lijk bijeen roepen van de Kamer noem
de hij dan ook gewenst. Toen hij
daarbij suggereerde, dat de commis
sie van Buitenlandse Zaken nu ter
stond zou moeten beoordelen, of de
Kamer in een bespreking van de
brief van prof. De Quay al of niet
moet worden betrokken „om nodeloze
vertragingen te voorkomen", kwam
prof. Oud daartegen op. De liberale
fractieleider vond dat de commissie
niet heeft te bepalen wat er met de
brief der regering dient te gebeuren,
omdat deze brief alleen tot de leden
der commissie is gericht.
Die vraag is ter beoordeling der re-
fering, zo zei prof. Oud. „Zij heeft het
estuur over het buitenlands beleid. De
Kamer kan de regering alleen contro
leren. Ik heb de indruk, dat u op de
stoei der regering wil gaan zitten", zo
voegde hij mr. Burger toe.
Het overleg, dat de commissie in de
loop van de middag over de brief heeft
Kevoerd, heeft voorlopig nog slechts tot
de zeer voorzichtige mededeling ge
leid, dat de commissie „hoopt na het
aomende gesprek van vrijdag de Ka
njer een mededeling te kunnen doen".
Formeel kan men dus nog alle kanten
op, schriftelijk of mondeling. Het lijkt
echter de bedoeling te zijn, dat deze
•Mededeling de leden zo spoedig moge
lijk in de vorm van een schriftelijk ver
slag van wat tijdens het onderhoud tus
sen de commissie en de regering is be
sproken, zal bereiken.
DJAKARTA, 18 jan. (Reuter)
De commandant van Zuid-Celebes, ko
lonel Joesoef, heeft gezegd dat de Ne
derlanders in Makassar toestemming
nebben gevraagd naar Nederland te-
nug te keren. Hij zei dit na een bijeen
komst, bijgewoond door ongeveer twin
tig Nederlandse inwoners, die verband
hield met de aanhouding van twee Ne
derlanders na de mislukte aanslag op
President Soekarno.
Kolonel Joesoef voegde hieraan toe,
pat vijf mensen worden ondervraagd
ui verband met de granaatontploffing:
de predikant W. van Bergen en de
Zakenman L. Peperzak, twee Indone
siërs en de heer Moreaux, die zich „ho
norair consul van Portugal" noemt,
v. .'De Portugese vertegenwoordiging in
Pinkarta heeft verklaard dat haar land
he |^akassar Seen vertegenwoordiger
HOLLANDIA, 18 jan. (UPI) De
Wateren tussen Indonesië en Neder
lands Nieuw-Guinea zijn „volkomen
'Hstig", aldus heeft schout-bij-nacht
•peeser, opperbevelhebber van de Ne
derlandse strijdkrachten gisteren mee
gedeeld. „Wij hebben op onze radar-
°hermen geen vlekje te zien gekre-
zo meldde hij. De chef-staf ma-
Ijhe, kapitein-ter-zee R. M. Eibers,
negde hieraan toe: „Ik denk niet, dat
de Indonesiërs nog weer eens zo'n
"tuntje zullen uithalen".
j Schout-bij-nacht Reeser zei nog, dat
d& Indonesische marine acht motortor
pedoboten heeft, alle gebouwd op Duit-
e werven. Men weet, dat de vaartui-
indertijd zijn aangekocht om „dou-
nediensten" te verrichten.
- FJit Bonn bericht UPI, dat een zegs
man van het Westduitse ministerie van
^onomische Zaken heeft bevestigd,
aat in de afgelopen paar jaar zes tot
in de Bondsrepubliek vervaardig-
motortorpedoboten aan de Indonesi-
Ont .rePukliek zijn geleverd. Men nam
in de Bondsrepubliek aan dat de
-> kepen voor douane-patrouilles zou-
worden gebruikt.
«Jen
F'e zegsman zei
dat de Westduitse
k voor de controle op wapenleve-
anues hierop niet van toepassing zijn
sig eest, omdat de situatie in In done
De heer Burger, die gistermiddag aan
de besprekingen in deze commissie
heeft deelgenomen, heeft zich bij de
gang van zaken moeten neerleggen.
Kennelijk heeft zijn fractie veel aan
drang op hem uitgeoefend om tot een
openbaar debat in de Tweede Kamer
te komen van alles wat er zich rondom
Nieuw-Guinea afspeelt, maar mr. Bur
ger heeft dit vermoedelijk met de an
dere leden der commissie in dit sta
dium toch niet verantwoord geacht. Hij
lijkt in de commissie formeel wel na
mens zijn fractie te hebben geprotes
teerd, maar daarbij is het gebleven. Op
de mededeling van dr. Kortenhorst over
het resultaat van de besprekingen is
geen nieuw ordedebat meer gevolgd.
De mogelijkheid dat een debat in
„Comité-generaal" zal worden gehou
den het parlement komt dan met
gesloten deuren bijeen en ook de pers
heeft geen toegang is waarschijnlijk
in de commissie wel ter sprake ge
weest, maar eveneens verworpen.
Belangrijke dëfensiekwesties zijn vroe
ger wel eens in comité-generaal behan
deld. Onder de eerste wereldoorlog bij
voorbeeld, toen ons land vier jaar lang
onder grote spanningen vaak zijn neu
traliteit heeft mo.eten handhaven en
daarbij dus zijn parlement in stand
heeft kunnen houden, is het meermalen
voorgekomen. Men heeft er echter wel
-uit geleerd, dat voor zaken die werke
lijk geheim moeten blijven de vorm van
een debat in comité-generaal niet de
juiste waterdichtheid garandeert.
van de levering vreed-
Zas ten tijde
Dj, was geweest. Hij wees er echter
mar elke leverantie van strategisch
Fir» leel aan Indonesië, nu de betrek
kin n van ^at 'anci met Nederland
«e V verslechterd, de goedkeuring van
Westduitse' autoriteiten behoeft.
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG, 18 jan. De zorgen van
de K.L.M. bleken gistermiddag ook de
zorgen van de Tweede Kamer te zijn.
Sprekers van alle partijen zeiden tijdens
de behandeling van de begroting van
Verkeer en Waterstaat dat er iets moet
worden gedaan om de financiële posi
tie van de nationale luchtvaartmaat
schappij te waarborgen. De Kamer
vroeg een spoedige beslissing over het
steunplan, dat de K.L.M. de regering
heeft voorgelegd. De heer Posthumus
voegde hieraan toe, dat het besluit, de
overheidsinvloed in deze maatschappij
te verminderen een fout blijkt te zijn
geweest. „De PvdA heeft hiertegen ge
waarschuwd", zei hij. De heer Duynstee
(K.V.P.) zei, dat het protectionisme in
de luchtvaart nu eenmaal een gegeven
feit is, waarmee men rekening heeft te
houden.
De heren Posthumus en Duynstee wa
ren eensgezind in hun opvatting, dat al
leen werkelijke integratie van de Euro
pese luchtvaartmaatschappijen uitein
delijk een oplossing kan geven voor de
moeilijkheden. De problemen zullen
nog groter worden met de invoering van
supersonische verkeersvliegtuigen. Voor
één zo'n toestel (100 miljoen) zal bij
een afschrijvingstermijn van tien jaar
elke seconde 31 cent moeten worden
afgeschreven, berekende de heer
Duynstee. Alleen bij zeer intensief ge
bruik zullen zij rendabel zijn. De katho
lieke woordvoerder vroeg een nota over
heden en toekomst van de burgerlucht
vaart.
De. heer Duynstee deed nog een goed
woord voor de leerlingen van de Rijks
Luchtvaartschool, die vroeger waren
verzekerd van een plaats bij de K.L.
M. maar van wie sommigen nu niet
in staat zullen zijn de studievoorschot
ten af te lossen.
PARIJS, 18 jan. (Reuter, UPI) De
„Chambre d'accusation" heeft gisteren
besloten te voldoen aan het verzoek
van Nederland om uitlevering van de
Italiaan Sergio Squazzardi, vorige
maand hier gearresteerd in verband
met de moord op Bruno Colombo. Dit
besluit betekent nog niet, dat Squazzar
di inderdaad aan Nederland zal worden
uitgeleverd; het Franse ministerie van
Binnenlandse Zaken heeft namelijk de
bevoegdheid hem met het oog op zijn
Italiaanse nationalieit, aan Italië uit te
leveren.
A.N.P. Zoals bekend heeft de Ita
liaanse justitie kortgeleden de officier
van justitie in Amsterdam, mr. H. E.
van Renesse, verzocht de documenten
betreffende de moord op Bruno Colombo
aan haar ter beschikking te stellen. Dit
verzoek hield verband met haar voorne
men beide verdachten in Italië te be
rechten. De Nederlandse justitie heeft
zich bereid verklaard het uitleverings
verzoek te laten vallen ten gunste van
Italië. Het is niet bekend of Italië in
middels de Franse justitie de uitleve
ring van Squazzardi heeft gevraagd.
HOLLANDIA, 18 jan. (UPI) Een
woordvoerder van de CWNG heeft hier
gisteren meegedeeld, dat zijn organisa
tie en de A.R.K.A een verzoek bij de
directeur van de dienst-Financiën heb
ben ingediend tot het bijeenroepen van
een vergadering voor het bespreken
van de uitbreiding van mogelijkheden
gezinsleden naar Nederland vooruit te
zenden en van de tegemoetkoming der
onkosten. De woordvoerder ze; dat het
aantal verzoeken tot het vooruitzenden
van gezinsleden is toegenomen.
ANP De leden van de streekraad
Fak-Fak hebben in een telegram aan
gouverneur Platteel namens de bevol
king van deze stad gezegd, dat de be
volking blijft staan op de handhaving
van het zelfbeschikkingsrecht op grond
van het handvest der Verenigde Naties.
NIJMEGEN, 18 jan. Gistermid-
sprek van een verslaggever van Reu
ter met een lid van de redactie van
„De Linie", pater N. van Hees S.J.,
die naar verluidde, in contact is ge
weest met Indonesische diplomaten,
heeft deze gisteren onder meer gezegd,
dat Indonesië streeft naar een uitnodi
ging van Nederland, een „gekwalifi
ceerde vertegenwoordiger" naar Den
Haag te zenden voor onderhandelingen
over Nieuw-Guinea.
Op een vraag over berichten dat
hjj contact zou nebben gehad met de
Indonesische ambassadeur te Bonn,
Lukman Hakim, antwoordde de pa
ter, dat hjj verleden week te Brussel
een ontmoeting heeft gehad met „een
aantal Indonesische diplomaten uit
Bonn". Onjuist is echter dat deze ont
moeting zou zjjn geschied op zjjn ini
tiatief. Pater Van Hees is van me
ning, dat een dergelijk initiatief van
particulieren verkeerd is. „Dit ini
tiatief is uitgegaan van de Indonesi
sche diplomaten. Ook nu nog zjjn zjj
dagelijks per telefoon met mjj in con
tact", zei hij.
Op een vraag, wat de Indonesische
diplomaten hem verleden week te Brus
sel hebben meegedeeld, was het ant
woord, dat zjj hem op de hoogte heb
ben gesteld van de huidige zienswijze
te Djakarta over de kwestie Nieuw-Gui
nea. Hieruit heeft hjj de indruk gekre
gen, dat de gematigde groep, die een
vreedzame oplossing wenst van de
kwestie, op het ogenblik in de meer
derheid is. „Maar er is een gevaar
en dat wordt dagelijks groter dat In
donesië zal toegeven aan de niet-afla-
tende sterke aandrang van het Russi-
Hjj was enkele weken vrijwel on
bereikbaar geweest, toen hij
in de middag van die dag,
maandag 19 januari 1942, de
trein van Den Haag naar Nijmegen
nam en daar de heren van de
Sicherheitsdienst vrjjwel regelrecht
in de armen liep. Iemand die tus
sen zes en zeven uur een paar maal
de Carmel belde, kreeg te horen dat
de professor wel thuis was, maar
niet aan de telefoon kon komen. Hij
herinnert zich, dat hjj zich daar toen
een beetje over verbaasde. Dat was
niets voor pater Brandsma. De
tweede keer zei men de man aan
deze zjjde van de ljjn, dat er twee
heren bij de professor waren.
Het gladde gezicht van de voor
naamste van de beide nazi's was al
bjj een eerdere gelegenheid in Nij
megen gezien. Herr Steffen kwam
toen de universiteitsbibliotheek be
kijken op anti-nationaalsocialistische
lectuur: een onwaarschijnlijk nette
jongeman. Toen hij kort na achten
op die heldere vriesavond Titus
Brandsma in de Arnhemse gevange
nis afleverde, merkte de pater niet
zonder ironie op, dat het vreemd was
als zestigjarige nog in de gevange
nis te komen. Toen was het Steffen
die de historisch geworden volzin
liet klinken over de opdracht van de
aartsbisschop, die pater Brandsma
dan maar niet had moeten aanne
men.
Twintig jaar later is Titus Brand
sma een van de honderden „zaken",
die in Rome bjj de Ritencongregatie
hun beurt afwachten.
Men behoeft niet te vrezen dat de
prelaten daar op een dag al hun bu
reaus gaan leegruimen en het uit
zicht op de Heer van leven en dood
plotseling verduisterd wordt door de
wolk van getuigen die dan in offi
cieel gezaligde toestand losbreekt.
Vele van die honderden processen
sluimeren. Zjj hebben geen promotor
meer; er zjjn er bjj waar geen postu-
lator meer stilletjes op zijn kans zit
te wachten. Maar andere trekken
hun spoor dwars door de kerkelijke
bureaucratie met een merkwaardige
vaart. En „de zaak" van Titus
Brandsma, die nu in een periode van
studie is gekomen na de tijd van ver-
talen en verifiëren, schijnt iets van
het karakter van deze laatste groep
te krijgen. Er hebben zich enkele op
merkelijke feiten voorgedaan, zo op
merkelijk dat het er niet naar uit
ziet, dat het geval Brandsma nog
eens onafgedaan aan de kant zal
raken. Een van de gevolgen is ge
weest, dat een eerder geuite kritiek
op een van zijn biografen die hem
niet motu proprio tot heilige wilde
proclameren onlangs ergens met
iets van triomf en leedvermaak is
opgehaald.
De feiten die wij op het oog heb
ben, zjjn velerlei. Zij hebben zich
voorgedaan zonder dat er comité's
van vooraanstaande personen aan te
pas zjjn gekomen. Een er van is, dat
hij op een dergelijke manier pos
tuum een man van het volk is ge
worden, als aartsbisschop De Jong
dat onder de oorlog was, waarbjj
men dan onder „volk" volkomen on
verwachte lieden mag verstaan zo
als bejaarde seculieren uit andere
bisdommen dan waar Titus in zjjn
dagen geleefd heeft. Men behoeft
hier trouwens niet aan territoriale
grenzen te denken. Een emigranten
familie die in het verre Westen van
Amerika arriveert, hoort er zich
door de eveneens bejaarde parochie
herder begroeten met de woorden:
dus jullie bent van het land van Ti
tus Brandsma. De publiciteit is mon
diaal en vertoont in meer dan één
taal al enkele titels van afzonder
lijke geschriften. Afbeeldingen met
een naar huidige opvattingen zeer
aanvaardbare tekst zjjn bij honderd
duizenden in zeven of acht talen
verspreid.
nder iets hogere plafonds heb
ben zich andere feiten voor
gedaan: het volledige Duitse
episcopaat vond termen aan
wezig om een rekest naai Rome te
zenden met het doel de beatificatie
te" bevorderen. Poolse bisschoppen
en priesters die Titus indertijd in
Dachau hebben gekend en die alle
reden hadden hun actuele aandacht
te bepalen tot de grote Pool bisschop
Michael Kozal, die eveneens een
martelaar van Dachau was, hebben
zich dezelfde moeite gegeven. Deze
Polen hebben Titus Brandsma niet
langer dan enkele weken gekend en
dat in een jaar waarin een ware he
catombe werd aangericht onder hun
eigen confraters en ieder van hen
op de rand van een fysieke debacle
leefde.
wjjze de vingers brandde vandaag
of morgen voor kleine verrassingen
kan komen te staan. Dat zou passen
bjj Joannes XXIII en niet minder
bjj Titus zelf, in zijn tijd al geen
professor volgens het boekje, wel
licht binnen afzienbare tijd een zalig-
geprezene ondanks de stoffige pro
cedure-reglementen van het betrok
ken deel van de curie.
Onder de nogal opzienbarende
woorden, die de paus volgens de be
richten zou hebben geuit komt ook
de uitspraak voor dat hier een zalig
verklaringsproces van de grootste
betekenis aan de orde is, en verder
dat men Titus wel een martelaar
kan noemen. Er komt in de versla
gen nog een ander pauselijk woord
voor, dat men een curieuze uiting
van persoonljjke betrokkenheid kan
noemen. Dat is waar de paus zegt
dat hij en Titus in hetzelfde jaar ge
boren zjjn. Mag men het sommigen
kwaljjk nemen, dat zjj bü dit alles
denken dat Titus „zaak" al „beke
ken" is, zoals men ergens heeft kan
nen lezen? Dat de vaderlandse voor
treffelijkheid wellicht opnieuw een
Het bekende portret van Titus
Brandsma in ijn gevangeniskleding.
keer zichtbaar gaat worden voor de
hele kosmos, is toch wei een genoe
gen om met enige gretigheid tege
moet te zien. Men moet dit de men
sen weten te gunnen.
Een wel heel onverwacht geluid
heeft zich daar nu, zoals men weet,
kort geleden aan toegevoegd en men
sen als Van Duinkerken en Bomans
die bij Titus' leven al geen tijd nodig
hadden om hem te herkennen voor
wie hjj was, zjjn thans in het goede
gezelschap geraakt van de geestige
en wjjze man, die momenteel de
stoel van Petrus occupeert Het pleit
voor de onbevangenheid van de hui
dige paus, dat het boek van mgr.
Vaillanc dat naar onze begrippen
voor een deel in devotionele kreten
en wendingen is gesteld hem uit
de hem toekomende nachtrust heeft
gehouden. Mgr. Vaillanc is de pers
chef van het komende concilie. En
de uitlatingen die de bisschop van
Rome. straks voorzitter van het con
cilie, zich over deze bedlectuur te
genover een aantal journalisten heeft
laten ontvallen, tonen dat hjj goede
nota heeft genomen van de dingen
waar het in het leven en de lijdens
geschiedenis van Titus Brandsma
vooral om gaat. Dit kan de gedachte
wekken, dat in een tijd als de onze
de hoge bureaucratie van het Romein
se apparaat waaraan P. Lombar-
di S.J. zich dezer dagen op eervolle
Titus Brandsma, zoals velen zich hem
nog zullen herinneren.
aar spot en speculatie ter zjj
de, wie dan tenslotte tracht
zich deze eenvoudige man
voor te stellen als het con
crete voorwerp van een gebeurtenis
als een zaligverklaring, heeft er toch
wel enige moeite mee. Het kost in
spanning, de dingen die bjj zulke ge
legenheden in de pompeuze roomse
hoofdkerk gebeuren, in één beeld te
brengen met de persoon van Titus
Brandsma. Als men eenmaal getui
ge is geweest van het ietwat circus
achtige schouwspel met die tientallen
kroonluchters die de pretentie heb
ben van kristal te zjjn en die op het
hoogtepunt van de plechtigheid alle
tegeljjk ontstoken worden, en als
men zich de enorme bioscoop-affiche
herinnert met het portret van de ge
zaligde, dat dan op deze toch heilige
plaats wordt „onthuld" met applaus
en gejuich, zal men kunnen begrij
pen wat wjj bedoelen. Noordneder-
landse toeschouwers krijgen er ge
makkelijk 1 «t van hun speciale
soort katholicisme, waarop de cor
rectie van Je Reformatie nuttig
heeft ingewerkt.
Bjj leven en welzijn gaan zij er
tóch naar toe, wanneer het Titus
Brandsma betreft, en ai zullen zij er
zich nu en dan een ogenblik de lij
dende Kerk voelen, zij zullen er óók
zijn met de triomferende. Hun enige
werkelijke reserve zal op dat ogen
blik het ware martelaarschap van
zoveel andersgelovige geestelijken
en leken gelden, dat door alle katho
lieke theologen vanouds is aanvaard,
maar dat in de gegeven omstandig
heden niet voor het forum van de
Christus-gemeente kan worden afge
kondigd. Het is dan een troost te we
ten, dat de mede-Christenen daar
ook geen behoefte aan hebben. Hun
martelaren, evengoed als Titus
Brandsma, Edith Stein en de vele
anderen, zjjn in eerste instantie een
verwijzing naar de Heei zelf, met
of zonder de pompa van grote uit
spraken. Voor die plechtige uitspra
ken zjjn argumenten die met de
zichtbaarheid van de gemeente van
Christus samenhangen, en de ver
ering van zulke apart gezette vro
men is een zaak van de alleroudste
tradities. Zjj hebben ons altijd wel
iets te zeggen, méér dan anderen
die onbekend bleven, en men kan
moeilijk ontkennen dat Titus Brand
sma ons iets te zeggen kan hebben
door zjjn op God georiënteerde ma
nier van leven en zijn overgave aan
anderen, die tot de moord van 26 juli
1942 hebben geleid.
De overgave, waarvan hier sprake
is, was een actieve, alles opmerken
de, heel bewuste overgave. Het „ge
ven", dat dit woord zijn zin ver
schaft, had bjj hem een vrjj onneder-
landse trek: hij maakte hier het type
van de „hilarem datorem" eens een
keer zichtbaar. De bljjheid spatte
van deze gever uit. De theorie, die
een van zijn collega's in een nijdige
bui uitsprak, dat hij met zijn
drukte om zoveel mensen en zaken
een „vluchthouding" bezat, een in-
ferioriteitsreactie, werd beantwoord
door een vastheid en een vrede in
Titus' versohyning, die de mensen
verbaasde en tot bedaren bracht.
isschien is het in een gemeen
schap van heiligen goed dat
de belangstelling eens op an
dere figuren wordt gericht:
ter vervanging van de overvloed
van ouderwetse, vaak moeizaam-op-
getuigde „devoties" rond lieden met
wie wjj niets te maken hebben ge
had. Dat laatste mag wat pragma
tisch klinken, en wat sterk stellen
dat wjj mensen van vandaag moeten
zijn. Toch geloven wjj te kunnen zeg
gen, dat het iets betekent, iemand
in ons gezelschap coram Altissimo
te weten, die helemaal van onze tjjd
is, die normaal optrok met niet-ka-
tholieken, die bjj de Haagse instan
ties en elders toonde iets van Fries
land te begrijpen (bijvoorbeeld!), die
een kenner was van onze concrete
noden, die zich ijverig over arbeids
overeenkomsten van journalisten
boog en die een onuitsprekelijk heim
wee had naar de eenheid van alle
christenen.
Men kan het zien als een feit met
de kracht van een symbool, dat Ti
tus Brandsma zjjn laatste mis las in
een kerk gewijd aan de gedachtenis
van Bonifatius, paaar vooraJ dat dit
gebeurde op de 19e januari, de dag
die in de internationale bidweek tol
voor enkele jaren speciaal gewijd
was aan de hereniging van de ortho
doxe Kerken van het Oosten:
twintig jaar lang een van Titus'
meest persoonlijke intenties.
sche blok, de kwestie te beslechten door
militair geweld. Dan zouden de heet
hoofden de leiding hebben en zou ge
heel Indonesië in de invloedssfeer van
Rusland komen", aldus pater Van
Hees.
Op de vraag waarom de Indonesische
diplomaten hem in het bijzonder zou
den hebben benaderd, zei pater Van
Hees dat zij aanwezig zijn geweest tij
dens het Jebat in de Tweede Kamer
over Nieuw-Guinea. Zij hebben hem
daar gezien en aan zjjn kleding als
priester herkend. De Indonesiërs zei
den zjjn verklaring in De Linie over
de Indonesische positie zeer accuraat
te achten. Zij wilden graag op de hoog
te worden gehouden van het politieke
denken over Nieuw-Guinea in Neder
land en een toelichting hebben op het
parlementaire debat.
Pater Van Hees ontkent krachtig
dat hjj „een onofficiële bemidde
laar" tussen premier De Quay, mi
nister Luns en Indonesische diploma
ten is. Hij is ervan overtuigd, dat
beide partijen moeten worden samen
gebracht. „Daar de huidige „ge
heime diplomatie" van de Neder
landse regering niet veel resultaat
schjjnt te hebben, geloof ik dat het
voor beide partijen nuttig is te weten
waar zij aan toe zijn. Daarom heb ik
premier De Quay op de hoogte ge
bracht van de essentie van mijn on
derhoud in Brussel; „tot nu is er ech
ter geen reactie gekomen".
Pater Van Hees zei te geloven dat
de Indonesische diplomaten hem ook
als „een contactman" hadden uitge
zocht omdat zjj meenden dat de rooms-
katholieke premier en minister van
Buitenlandse Zaken meer vertrouwen
in hem als priester zouden hebben dan
in een lid van de Partij van de Arbeid
die in de oppositie is.
Volgens pater Van Hees is het juist
dat prof. De Quay heeft gezegd, dat
hjj en minister Luns bereid zouden zijn
een Indonesische diplomaat in Den
Haag te ontvangen als Indonesië dit
zou verzoeken. „Maar dat is de grote
moeilijkheid. De Nederlanders willen
dat de Indonesiërs een gesprek vragen
en de Indonesiërs willen worden uitge
nodigd. De hele zaak is in feite een
psychologische en ik ">en er zeker van
dat als wjj aan dit element van het
gezicht redden kunnen ontkomen, het
op een of andere wijze mogelijk zal zijn
het juiste klimaat voor uiteindelijke on
derhandelingen te scheppen".
De ervaring, die pater N. van Hees
S.J. heeft opgedaan met een poging
tot bemiddeling tussen „Den Haag"
en Indonesische diplomaten, is niet
erg bemoedigend. Hij bad wel een
aanknopingspunt voor een gesprek ge
vonden, meende bij, een Indonesische
diplomaat wilde wel naar Den Haag
komen, als hij werd uitgenodigd. Den
Haag echter wilde niet uitnodigen, de
Indonesische diplomaat moest eerst
om een onderhoud verzoeken. Daarbij
is het dan gebleven.
Wij hebben respect voor gewetens
bezwaren, niet voor kinderachtige
prestigekwesties, die eee gesprek ver
hinderen, als er een basis voor schijnt
te zijn. Als het zó moet gaan, loopt
het op vechten uit. Het is begrijpe
lijk, dat Buitenlandse Zaken het con
tact met Indonesiërs liever tot stand
zou zien gebracht door Oe Thant.
Maar wij zien niet, hoe het door
pater van Hees voorbereide contact
schade zou hebben toegebracht aan
de kansen voor een gesprek onder
toezicht van de Verenigde Naties.
Biedt de huidige toestand van géén
(of bijna - geen) contact dan zoveel
betere kansen?
iiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiimii
SINGAPORE, 18 jan. (UPI) De
jaarlijke conferentie van Britse diplo
maten in Zuidoost-Azië, gisteren hier
begonnen, staat in het teken van het
geschil over Nieuw-Guinea, aldus con
ferentiekringen. De hoofdschotel van
de besprekingen, aldus deze kringen,
is de houding welke men zou moeten
aannemen indien Nederland, in geval
van oorlog met Indonesië, zou verzoe
ken de Britse basis te Singapore te mo
gen gebruiken. De regering van Singa
pore heeft reeds te kennen gegeven
dat zij zich aan de zijde van Indonesië
schaart. Men veronderstelt dan ook
dat zij Nederland niet zal toestaan de
haven en het vliegveld van Singapore
te gebruiken voor het vervoer van troe
pen.
AFP De militaire commandant
van Zuid-Celebes heeft volgens een be
richt van Radio-Djakarta opgevan
gen te Singapore meegedeeld, dat
de voorbereidingen voor de „bevrij
ding" van westelijk Nieuw-Guinea zijn
voltooid. Volgens hetzelfde bericht is
met het bestuur van westelijk Nieuw-
Guinea belast de gouverneur van de
Molukken, Mohamad Padang.
DEN HAAG, 18 jan. In verband
met de viering van het zilveren huwe
lijksfeest van het koninklijk paar, in
aansluiting aan de verjaardag van de
koningin, zal dit jaar het gebruikelijke
défilé met bloemenhulde op Soestdijk
niet doorgaan.
Afgezien van de kerkdienst, zondag
29 april, zal de viering vein het zilveren
huwelijksfeest de volgende dag, de ver
jaardag van de koningin, worden ge
opend met een officiële rijtoer door Am
sterdam, waar de kerkdienst zal
worden gehouden is nog niet bekend.
(Advertentie)
(Van onze parlementaire redacteur)
DEN HAAG, 18 jan. De nadere be
richten over het treffen tussenNeder^
land en Indonesië in de wateren bij
Nieuw-Guinea, die o.m. aanleiding zijn
geweest tot het ordedebat in de Tweede
Kamer, hebben tevens geleid tot dui
delijke instructies aan de Nederlandse
ambtelijke en militaire instanties in
Nieuw-Guinea, om de voorlichting strak
ker te maken en verwarring te voorko
men. Een vrij nuchtere zaak is ook nu,
naar het oordeel van Den Haag, niet
met alle tact, die thans vereist wordt,
naar buiten gebracht. Aanvankelijk
werd de indruk gewekt, dat het zeege
vecht zich vlak voor de kust binnen de
driemijlszone zou hebben voorgedaan.
Eerst uit latere berichten blijkt, dat dit
de zogenaamde „douanezone" van
twaalf mijl moet zijn geweest, In de te
legram-wisseling tussen de minister
president en de waarnemend secretaris
generaal van de Verenigde Naties is ge
sproken van „territoriale wateren".
De afwijking in de berichten maakt,
zo werd ons verzekerd, ditmaal zakelijk
niet veel uit, omdat de Nederlanders het
eerst werden beschoten. Het internatio
naal recht, zoals het in het Handvest
van de V.N. is neergelegd biedt alle
ruimte voor zelfverweer. De Indonesiërs
hebben een aanval op het grondgebied
van Nieuw-Guinea ingezet. Zij kwamen
in volle vaart op de kust en gingen zo
ver dat zij het eerste schot losten, toen
er een Nederlands vliegtuig verscheen.
Wanneer daarop verweer volgt is er
zeker geen sprake van rechtsovertre-
ding, aldus een deskundige op het ge
bied van het volkenrecht.
Op een te Genève gehouden interna
tionale zeerechtconferentie zijn de gren
zen van de territoriale wateren enige
jaren geleden opnieuw vastgesteld. Daar
is in meerderheid een zogenaamde dou-
anegrens van twaalf mijl buiten de kust
aanvaard. Deze afstand werd algemeen
noodzakelijk geacht als een zone. waar
binnen voor verschillende doeleinde^
moet kunnen worden gecontroleerd.
