DOOR TEGENSTANDERS UITBUNDIG GEPREZEN
Allergisch voor
ex-mijnwerkers
Legde
voor
de diplomatieke
Sovjet-penetratie
grondslagen
in Europa
M
w
a
Amerikaanse Jezuïeten keuren het
onderwijsbeleid van Kennedy af
Katholieken op hoge posten in de
K
Conflict
de
over
van
uitleg
grondwet
America
D
Kennedy pleit
voor melk
Hij treeft zelf het
goede voorbeeld
PRESIDENT POPULAIR BI] PROTESTANTEN
Schoolstrijd gaat
voort
ZATERDAG 27 JANUARI 1962
PAGINA 9
Niet voor de eerste keer wor
den wij op het ogenblik ge
confronteerd met zoiets als
het Molotov-mysterie. Het raad
sel is ditmaal niet zozeer, dat hij
van zijn diplomatieke post in We
nen is teruggeroepen als wel, dat
een woordvoerder van het Rus-
sicshe ministerie van buiten
landse zaken op 8 januari mee
deelde, dat hij naar Wenen zou
zijn teruggekeerd. Dat laatste be
richt bleek op zijn minst voor
barig en misschien wel ongeloof
waardig. Men fluistert nu in Mos
kou althans reeds de naam van
zijn opvolger. Omdat Molotov in
de Sovjet-Unie wordt beschouwd
als een vat vol tegenstrijdigheden,
als een man niet grote bekwaam
heden en verdiensten, maar ook
met verfoeilijke denkbeelden,
kortom als een geniale reactio
nair, daarom heeft men in Mos
kou tot dusver niet de moed of
de meerderheid kunnen vinden
om consequent te zijn. Hij is van
Zijn macht en van zijn aanzien
in partij en regering beroofd,
maar men deinst ervoor terug
hem de enige behandeling te doen
onedrgaan, die hij zelf zou er
varen als doeltreffende straf of
diskwalificatie. Wat is Molotov
voor een man? George Kennan,
de tegenwoordige Amerikaanse
ambassadeur in Belgrado, heeft
hem vroeger in Moskou vele ma
len in actie gezien. Hij beschrijft
hem als „dat kolossale oude
werkpaard van de Russische com-
hiunistj^che beweging, een man
tnet één onverwoestbaar gestel,
met stalen zenuwen en een poker
face, onverstoorbaar, koppig, on
toegankelijk voor andermans ar
gumenten en al met al een mees
terlijk schaakspeler, die nooit een
Zet over het hoofd zag en aan
wiens oog niets ontsnapte".
fefc -
M
atholieken bekleden op het
ogenblik verscheidene top
functies in de Amerikaanse
politieke wereld. Als men bedenkt,
dat er onder de 180 miljoen inwo
ners van de Verenigde Staten 40
miljoen katholieken zijn (dus nog
geen 23%), dan moet men wel
concluderen, dat de katholieken
in de allerhoogste staatkundige
regionen zeer sterk zijn vertegen
woordigd. Die staatkundige eman
cipatie is nog maar zeer recent.
The Church and the President
Hei oude werkpaard
van het
Russische communisme
Er zijn mensen, die Kennan er mis
schien van zouden verdenken al te ge
voelig te zijn voor de kwaliteiten van
Sovjet-leiders. Daarentegen zal nie
mand twijfelen aan het woord van wij
len John Foster Dulles. Die heeft Mo
lotov, de „diplomaat met de Siberische
glimlach", lang voor de Tweede Wereld
oorlog al meegemaakt op een confe
rentie in Londen. In „War or Peace",
dat in 1950 verscheen, schreef hij: „De
heer Molotov gedroeg zich met een
Vaardigheid, die haars gelijke in de di-
Êlomatie maar zelden heeft gevonden,
ie vergaderingen van de raad waren
klein de ministers van buitenlandse
zaken, elk met vier adviseurs, namen
plaats om een grote, ronde tafel. In
groepjes van deze omvang komt de
heer Molotov, een uiterst bekwaam
schermer, het best tot zijn recht... Zjjn
technieken, van geval tot geval ver
schillend, werden met buitengewone
kundigheid toegepast. Ik heb alle grote
Internationale staatslieden van deze
eeuw in actie gezien, te beginnen met
degenen die in 1907 bijeenkwamen op
de Haagse Vredesconferentie. Nooit heb
tk de persoonlijke diplomatieke vaar
digheid zo'n hoge graad van volmaakt
heid zien bereiken als die van de heer
Molotov tijdens die zitting."
„Molotov", afgeleid van „hamer", is
ben revolutionaire schuilnaam. Eigen-
ujk heet hij Vijatsjeslav Mikhailovitsj
Skriabine. Hij is op 9 maart 1890 ge
boren te Koekarka aan de Wolga. Hij
is afkomstig uit de kleine bourgeoisie,
een familie van winkeliers, die ver
want was aan de bekende Russische
componist en violist Skriabine. Molotov
zou in zijn jeugd zelf een talentvol vio
list zijn geweest. Maar zijn ware liefde
was de revolutie. Daar liet hij zijn stu
die aan de Polytechnische school in
St. Petersburg voor varen, daarvoor
verdroeg hij tweemaal de deportatie
naar Siberië.
Gedurende het grootste deel van
zijn carrière heeft er een nauwe band
bestaan tussen Molotov en Stalin. Al
in 1912 maakte Stalin gebruik van een
aanbod van Molotov om bij een tante
van hem te komen onderduiken. Men
heeft hem in het openbaar slechts één
keer blijk zien geven van menselijke
emoties: van degenen, die in maart 1953
Stalins kist naar het mausoleum droe
gen, was Molotov de enige, die zijn
tranen de vrije loop liet.
Zijn verknochtheid aan Stalin maak
te hem uiteraard weinig populair. Hij
was voor de Russische dictator mis
schien wat Debré nu is voor De Gaulle:
de voltrekker van onaangename be
sluiten en degene, die in zich de kri
tiek en de hoon opzuigt, die eigenlijk
bestemd is voor het hele regime.
Lenin noemde Molotov een tikje sma
lend ,,de beste archivaris van de Sov
jet-Unie".
Boekharin gebruikte het tegendeel
van een salonuitdrukking om lucht te
geven aan zijn ergernis over Molotov's
vermogen om politieke en diplomatieke
twistgesprekken net zo lang te rekken
totdat zij in zijn voordeel eindigden.
Leon Trotsky tekende in mei 1935 in
zijn dagboek aan: „Hij is iemand, die
niet stom is en hij bezit een zekere
karaktervastheid, maar hij is beperkt
en bot en het ontbreekt hem aan fan
tasie. Hij is niet vertrouwd met Euro
pa en hjj kent geen vreemde talen."
Vroeger, toen hij nog niet door Stalin
was verslagen, had Trotsky al veel
stekeliger opmerkingen over Molotov ge
maakt. En op één daarvan moet Vijats
jeslav Mikhailovitsj geantwoord heb
ben: „Heel goed, kameraad Trotsky,
wij kunnen niet allemaal genieën zfln,
maar wij zullen zien wie het 't langst
uithoudt."
olotov hééft het uitgehouden. Het
jaar na de val van Trotsky, in
1925, werd hij lid van het Polit
buro, d.w.z. één jaar eerder dan
maarschalk Vorosjilov en vijf jaar eer
der dan Stalins eigen zwager Kagano-
vitsj. Hij werd in naam leider van de
Comintern, door Stalin betiteld als de
„lawotsjka" of rommelwinkel. Hjj volg
de Rykov op als voorzitter van de Raad
van Volkscommissarissen.
In mei 1939 nam hij de plaats van
Maxim Litvinov in als Volkscommis
saris van Buitenlandse Zaken. De
Joodse afkomst van Litvinov en
diens Volkenbondsverleden maakten
hem ongeschikt om de toenadering
tot Hitier tot stand te brengen, die
Stalin op het oog had. Molotov, de
eerste leider van het departement,
die tevens lid was van het Politburo,
kon dat wél. Hij sloot in augustus
1939 het beruchte verdrag met Joa
chim von Ribbentrop. Hij feliciteerde
de Duitsers met hun militaire succes
sen in Polen en Scandinavië. En hij
was de eerste Sovjet-staatsman, die
op uitnodiging van Von Ribben
trop een bezoek bracht aan Nazi-
Duitsland.
Dat was in november 1940. De Na
zi's stonden perplex, toen zij ontdekten,
dat de behoedzame Molotov in de Duit
se trein zijn eigen kok had meegebracht
en dat hij uitsluitend consumeerde wat
deze betrouwbare kameraad had klaar
gemaakt. Toen de trein Berlijn nader
de ontwikkelde zich bij het Duitse pro
tocol een kleine crisis over de vraag
of de volksliederen gespeeld moesten
worden. Het Sovjet-volkslied was op dat
moment nog de Internationale, de oude
opruiende melodie van de Europese
socialistische beweging. Het Duitse mi
nisterie uitte de vrees, dat de Berlijn-
,se toeschouwers geestdriftig zouden
gaan meezingen als de Internationale
zou opblinken en daarom werd toen
maar besloten geen van de beide volks
liederen te spelen.
Ribbentrop wilde Molotov vooral spre
ken om er zeker van te zijn, dat de
Sovjet-Unie in dit stadium van de oor
log niet de kant van de geallieerden
zou kiezen. Op een gegeven ogenblik,
toen de beide ministers met elkaar in
gesprek waren in de oude Russische
ambassade aan Unter den Linden, werd
er luchtalarm gegeven. Het hele gezel
schap moest een toevlucht zoeken in
de schuilkelder onder het belendende
Adlonhötel.
Stalin heeft later eens aan Chur
chill verteld, dat Ribbentrop, zodra
d deur van de kelder was gesloten,
voorstelde het gesprek voort te zet
ten over een verdeling van de we
reld. „Maar wat zal Engeland zeg
gen?", vroeg Molotov. Ribbentrop
antwoordde: „Met Engeland is het
afgelopen; als grote mogendheid speelt
het niet meer mee." „Als dat waar
is," zei Molotov, „waarom zitten wij
dan in deze schuilkelder en van wie
zijn de bommen, die daar vallen?"
De Duits-Russische betrekkingen wer
den in de-ze periode gekenmerkt door
een macabere schijnheiligheid. In de
nacht van 21 op 22 juni 1941 ging Hitier
tot de aanval op de Sovjet-Unie over.
Dj ongelukkige Duitse ambassadeur in
Moskou, Werner, graaf von der Schu-
lenburg, moest dat nieuws op staande
voet aan Molotov meedelen. De minis
ter met het onaandoenlijke gezicht, ver
tegenwoordiger van een regime, dat zo
pas nog zijn Finse buren had aange
vallen, dat drie Baltische landen had
geannexeerd en honderdduizenden in
woners van oostelijk Polen op zeer on
barmhartige wijze had gedeporteerd,
deze minister keek nu treurig voor zich
uit en zei: „Hebben wij dit nu werke
lijk verdiend?"
Een paar jaar later bracht Stalin,
tijdens een banket met geallieerde staats
lieden, een dronk uit op Molotov.
Grijnzend van voorpret zei de dicta
tor: „Molotov sta op en vertel de heren
over dat pact van je met de Duitsers!"
Toen Molotov vorig jaar november
van zijn post bij het Internatio
naal Atoombureau in Wenen naar
Moskou werd teruggeroepen, wijd
de de New York Times een hoofdarti
kei aan hem: „Toch wekt zijn besluit
om terug te gaan en zijn aanklagers
te woord te staan een zekere bewon
dering... De historici zullen ongetwij
feld hopen, dat hij de gelegenheid krijgt
zijn mémoires te schrijven. Niemand
is er nog in leven zelfs Churchill
niet die zo lang achtereen op het
hoogste regeringsniveau betrokken is
geweest bij zoveel belangrijke facetten
van de geschiedenis der twintigste eeuw.
Het is werkelijk een indrukwekken
de rij, als men alleen al de grote con
ferenties opnoemt, die hij door zijn
pince-nez heeft gadegeslagen, en als
men denkt aan de ettelijke staatslieden
die hij door de monotone herhaling
van steeds dezelfde argumenten tot ra
deloosheid heeft gebracht.
Hij heeft de conferenties van Mos
kou, Teheran, Jalta, Potsdam, San
Francisco en Parijs meegemaakt.
Hij is misschien de enige man ter
wereld, die erin geslaagd is op de
Londense ministersconferentie in 1947
om generaal George C. Marshall
op de kast te krijgen.
Bij diezelfde gelegenheid heeft hij
o erigens zelf versteld gestaan. Ernest
Bevin, de socialistische Cockney-reus,
kreeg op een gegeven ogenblik genoeg
van Molotovs pedante prietpraat. Hij
pakte met zijn geweldige mijnwerkers-
klauw de smalle witte hand van de
Russische minister en zei: „De moei
lijkheid met jullie is, dat je geen snars
begrijpt van de arbeidersklasse. Jullie
hebben waarschijnlijk nog nooit een dag
behoorlijk gewerkt."
Met voormalige mijnwerkers heeft
Molotov nooit goed overweg gekund.
Nikita Khroesjtsjev is daar een spre
kend voorbeeld van. Na de dood van
Stalin hebben zij een poosje de fictie
van het collectieve leiderschap gehand
haafd. Khroesjtsjev heeft in februari
1956 nog een zwakke poging gedaan
om Molotov bij de destalinisatie aan
zich te liëren. Misschien heeft hij ge
hoopt, dat de antipathie, die Stalin aan
de dag heeft gelegd jegens Molotovs
Joodse vrouw Pauline Zjemtsjoezina
(de Amerikaanse kranten berichtten
een paar jaar geleden over haar broer,
die onder de naam Sam Carp te Fair-
fieli in Connecticut woonde), voor de
oude bolsjewiek voldoende zou zijn om
zijn solidariteit met Stalin te verloo
chenen.
Die speculatie pakte verkeerd uit.
Molotov meende; dat iedere afwijking
van oude regels een bespotting inhield
van het verleden. Tijdens de onderhan
delingen over het Oostenrijkse staatsver
drag zei hij tegen zijn westelijke colle
ga's (Dulles, Macmillan en Pinay)
„Heren, we worden oud; gelooft u
nie dat het tijd wordt, dat wc plaats
maken voor jongeren?"
Twee maanden later was hjj in een
felle theoretische strijd gewikkeld
met Khroesjtsjev. Molotov had in de
Opperste Sovjet beweerd, dat in de
Sovjet-Unie nog slechts de grondsla
gen van het socialisme waren gelegd.
In oktober 1955 gaf hij in •een brief
aan het tijdschrift „Kommunist" toe,
dat deze opvatting „theoretisch fout
en politiek schadelijk" was, omdat
het socialistische stadium reeds was
bereikt. De Pravda had vier kolom
men nodig om precies uit te leggen,
hóé schadelijk de uitlating van Molo
tov wel was.
inston Churchill heeft, sprekend
over Molotov, eens geschreven:
„Hoe blij ben ik aan het eind
van mijn leven, dat ik niet de
spanningen heb behoeven te verdragen,
die hij heeft doorstaan; het ware beter
nooit geboren te zijn." Molotov heeft
zich tijdens de spanningen, die hem
toen nog wachtten, met opmerkelijk ge
mak staande kunnen houden. Hij is ge
brandmerkt als leider van de anti-par-
tijgroep, uit alle regerings- en partij-
posten verwijderd. Hij is aangevallen
en verguisd, soms door mannen, die
nog niet tot de lagere school werden
toegelaten, toen hij al premier van de
Sovjet-Unie was.
Maar men heeft hem nooit helemaal
afgeuankt; hij is altijd met enige on
derscheiding behandeld. Hij heeft ge
diend als ambassadeur in Oelan Bator
(Buiten-Mongolië). De Ceylonese am
bassadeur in Moskou, G.P. Malala-
sekera, die hem daar heeft opgezocht,
verklaarde in mei 1959, dat hij er jon
ger en gezonder uitzag dan ooit. Hij was
in een uitstekend humeur.
Harrison Salisbury van de New York
Times heeft hem in Oelan Bator kun
nen observeren als een milde groot
vader, die genoot van zijn beide klein
dochters (de 11-jarige Larissa en de
7-jarige Ljoeba, kinderen van zijn enige
dochter Svetlana). Iedere zondagmid
dag reed hij in een Zim. die werd ge
volgd door twee groene Volga's met
leden van zijn lijfwacht uit. Ergens
achter de heilige berg van de Mongo
len, de Bogdo-Khan-Oela, stapte hij uit
om te wandelen, soms met een zakdoek
op het hoofd als bescherming tegen de
zon.
Mikojan heeft Molotov's kwaliteiten
uitdrukkelijk geprezen: „Wij hebben vol
ledig vertrouwen in hem als ambassa
deur zolang hij niet in staat is over
hervormingskwesties te beslissen." Dat
eerste sloeg dan op de weigering van
verscheidene regeringen, waaronder de
Nederlandse, om hem te aanvaarden
als vertegenwoordiger van de Sovjet-
Unie.
In Wenen, zijn volgende post, heeft
hij, hoe paradoxaal het ook klinkt, een
heel wat verborgener leven geleid.
Maar zelfs nadat hij opnieuw was aan
gevallen, toen men het hem kwalijk had
genomen, dat hij per brief (aan wie?)
kritiek had geleverd op het nieuwe par
tijprogram, meldden de verslaggevers,
die hem op 12 november uit Wenen in
Moskou zagen terugkeren, dat hij er
opmerkelijk vriendelijk en vreedzaam
uitzag.
Het raadsel van zijn aangekondigde
terugkeer naar Wenen, die later biet
doorging, is nog steeds niet opgelost.
Maar de verklaring van zijn betrek
kelijke opgewektheid in tegenspoed is
misschien deze, dat hij, hoewel vrij van
ptrsoonlijke ijdelheid, de overtuiging
heeft, dat hij de diplomatieke grondsla
gen heeft gelegd voor de Russiche pene
tratie in oost- en centraal-Europa. Om
tot slot nog eens Churchill te citeren:
„Wat het besturen van de buitenlandse
zaken aangaat, zouden Mazarin, Talley
rand en Mettemich hem gaarne tot hun
gezelschap toelaten, als er tenminste
een andere wereld is, waarheen bols
jewieken zichzelf permitteren te gaan."
H. J. NEUMAN
Senator Mike Mansfield, fractie-voor
zitter van de Democraten in de Ameri
kaanse senaat.
John A. McCone, hoofd van de Ameri
kaanse Centrale Inlichtingendienst.
fter tas-gee7} enkele Russische autoriteit verschenen om Molotov en zijn vrouw te verwelkomen, toen zij op 12 november j.l.
trein uit Wenen in Moskou terugkeerden. Men ziet hier de vroegere minister met zijn dochter Svetlana, die wel aan de
trein stond. De figuren op de achtergrond zijn allemaal westelijke correspondenten in Moskou.
De opsomming van de meest spre
kende voorbeelden moet beginnen
met de naam van de president
John F. Kennedy, de eerste katho
lieke bewoner van het Witte Huis in
de geschiedenis van Amerika Het
was een maand geleden ook dé eer
ste keer in de historie van de V S
dat een katholiek, John McCormack'
gekozen werd tot Speaker van het
Huis van Afgevaardigden. McCor-
mack komt nu in de Amerikaanse
politieke hiërarchie onmiddellijk na
de vice-president, Lyndon Johnson,
en hij is dus in de „troonsopvolging"
de tweede man na Kennedy De nieu
we Speaker, die wel eens spottend
„de aartsbisschop" wordt genoemd
vanwege de vurigheid waarmee hij
voor zijn godsdienstige overtuiging
uitkomt, is evenals de president een
Ierse Amerikaan uit Massachusetts.
Maar ook senator Mike Mansfield
uit de staat Montanadie op het ogen
blik fractie-voorzitter is van de De
mocraten in de senaat, is katholiek
En tenslotte kwam onlangs nog een
katholiek in een topfunctie toen inhn
McCone, als opvolger vanAllen Du"
les benoemd werd tot hoo'fd van de
C.I.A., de Amerikaanse Centrale In
lichtingendienst. De voorzitter van de
Amerikaanse senaatscommissie voor
de strijdkrachten, Russeil heeft de
zer dagen gezegd, dat de directeur
van de C.I.A. op het ogenblik de
machtigste man is na de president.
Het is opmerkelijk, dat er door
Amerikaanse protestanten nauwe) iik«
kritiek geleverd wordt op deze situatie
hetgeen pleit voor hun tolerantie. Die
tolerante houding is echtei voor een
belangrijk deel te danken aan Kenne
dy s houding. Kennedy, een trouwe
zoon van de Kerk, heeft in de verkie
zingscampagne alles gedaan om te ver
meden dat de kwestie van de gods
dienst van de kandidaten voor het pre
sidentschap een politiek strijdpunt zou
worden. Bij de strijd om nel president
schap van 1928, toen de Republikeinse
Quaker Herbert Hoover geconfronteerd
werd met de Democratische katholiek
Al Smith, speelde het probleem van de
godsdienst nog een zeer grote rol. Een
van de factoren die tot de nederlaag van
Smith hebben geleid, was ongetwijfeld
diens religie. In de verkiezingscampag
ne van- 1960 heeft Kennedy's godsdienst
echter betrekkelijk weinig gewicht in
de schaal gelegd, en het strekt de pro
testant Nixon tot ere dat hij princi
pieel niet over de religie van zijn rivaal
heeft willen praten.
Kennedy heeft reeds iri maart 1959,
in een interview in „Look", be
toogd, dat een katholiek 'geen
moeite behoefde te hebben met
de constitutionele eisen van het presi
dentschap. Hij gaf de Amerikaanse pro
testanten ook de verzekering dat hij in
geweten volkomen akkoord ging met
het eerste amendement op de grondwet,
waarin een strikte scheiding van Kerk
en Staat is vastgelegd. Hij zei, dat hij
tegen een benoeming was van een Ame
rikaanse ambassadeur bij de H. Stoel,
hoewel Truman haar de vestiging vaii
diplomatieke betrekkingen met het Va-
ticaan gestreefd heeft, terwijl Roose
velt een „persoonlijke vertegenwoordi
ger" bij de paus had. Kennedy ver
klaarde in 1959 vervolgens dat hjj te
gen het verlenen van overheidssubsidie
aan katholieke particuliere, of paro
chiescholen was, omdat dergelijke steun
zijn inziens ongrondwettig was.
Sinds Kennedy een jaar geleden pre
sident werd, heeft hij zich aan deze op
vattingen gehouden, en zijn weigering
om het katholiek onderwijs te subsidië
ren heeft hem in conflict gebracht met
het Amerikaanse episcopaat. In Ameri-
ka is vorig jaar een ware schoolstrijd
ontbrand, die nog steeds gaande is, en
het is frappant dat de eerste katholieke
president van de Verenigde Staten in
de onderwijskwestie vooral de steun ge
niet van niet-katholieken.
Het eerste amendement op de Ame
rikaanse grondwet, dat van 1789 da
teert, bepaalt: Het Congres zal geen
wet opstellen die betrekking heeft op
een godsdienstige instelling, noch jen
wet die de vrije uitoefening van gods
dienst belet. De vraag is wat men on
der ,,an establishment of religion"
moet verstaan, en of de vrijheid van
godsdienstuitoefening aangetast wordt
door een subsidiestelsel voor de scho
len waarbij het katholiek onderwijs
wordt benadeeld, (de katholieken die
als belastingbetalers he<- openbaai
onderwijs al ondersteunen, moeten
zich grote financiële offers getroos
ten als zij hun kinderen naar katho
lieke scholen willen sturen).
Nu heeft het Amerikaanse Opperste
Gerechtshof in de loop der jaren ver
scheidene uitspraken gedaan die betrek
king hebben op de toepassing van het
eerste amendement op de- kwestie van
de katholieke scholen. In 1952 werd het John McCormack, Speaker van het
gratis busvervoer naar parochiescholen Amerikaanse Huis van Afgevaardigden.
Voorpagina van het nummer van 13 ja
nuari van het weekblad „America", een
tijdschrift van de Amerikaanse Jezuieten.
Het nummer bevat een opzienbarend
hoofdartikel over „De Kerk en de
President".
constitutioneel geoorloofd verklaard, ver
volgens werd de verstrekking door de
overheid van leerboeken aan katholieke
scholen goedgekeurd, en tenslotte werd
bepaald flat er op de openbare scho
len lesuren aangewezen konden wor
den voor godsdienstonderricht mits dat
onderricht buiten het schoolgebouw
werd gegeven. Maar het Opperste Ge
rechtshof heeft nooit bepaald, dat er
overheidssubsidie kon worden gegeven
voor de katholieke scholen en er is
ook nooit een staat geweest die de
katholieke scholen financieel steunde.
In juni 1959 zei Kenneay. dat de
bovengenoemde goedgunstige uitspra
ken van het Opperste Gerechtshof
slechts betrekking hadden op de
„randgebieden" van de schoolkwes
tie, en dat hier slechts sociale en
economische en geen godsdienst as
pecten in het geding waren
Op 20 februari 1961 verklaarde de pre
sident, in een boodschap aan het
Congres over het onderwijs het volgen
de:
„In overeenstemming met een duide
lijk verbod van de grondwet kunnen
geen fondsen voor lager of middelbaar
onderwijs beschikbaar worden gesteld
voor de bouw van „church schools"
of voor het uitbetalen van salarissen
aan onderwijzers of leraren van die
scholen"
Nog geen maand later diende de Ame
rikaanse president bij het Congres een
wet in voor federale steun aar het open
baar onderwijs. De regeling zou niet
van toepassing zijn op he' katholiek
onderwijs. Het Amerikaanse episco
paat protesteerde tegen dit wetsvoorstel
en kardinaal Spellman zei dat Ken
nedy's wet „niet eerlijk en niet on
partijdig" was.
In het eerste jaar van ziin regering
heeft Kennedy zijn wet er niet doorge
kregen. In zijn jongste boodschap aan
het Congres over de „State of the
Union" heeft hij echter aangedron
gen op spoedige aanvaarding. („A
child miseducated is a child lost", zo
riep hij uit).
De president zegt, dat zijn interpre
tatie van het eerste amendement op
de grondwet door juridische experts
wordt gesteund, maar het episcopaat is
met andere verklaringen van rechts
geleerden aangekomen, die de subsi
diëring niet ongrondwettig achten.
e affaire is dezer dagen actueel
geworden door een opzienbarend
hoofdartikel in het tijdschrift van
de Amerikaanse Jezuïeten „Ame
rica' In deze Deschouwing stelt de
■hoofdredacteur, pater Thurston N. Da-
vis S.J., de vraag: „Hoe heeft de eer
ste katholieke president zich ten opzich-
te van zijn Kerk gedragen?" en de
schrijver vervolgt: „Het antwoord is:
min of meer zoals men van iedere ka
tholieke president zou mogen verwach
ten, in een land dat, in cultureel opzicht,
grotendeels gedomineerd wordt door een
sterke oude protestantse traditie". Pa
ter Davis heeft alle begrip voor Kenne
dy's vrees om te veel met katholieke
prelaten gezien te worden. Toen in de
cember vorig jaar de Vaticaanse
staatssecretaris, kardinaal Cicognani, het
Witte Huis bezocht, had de president er
voor gezorgd, dat er geen fotografen
in de buurt waren. Een foto van deze
ontmoeting had Kennedy bij de presi
dentsverkiezing van 1964 een groot aan
tal stemmen kunnen kosten, aldus de
hoofdredacteur van „America". Pater
Davis en de andere redacteuren van
„America" zijn echter van mening dat
Kennedy in de onderwijskwestie een
onrechtvaardig standpunt inneemt. Zij
achten zijn optreden in deze kwestie
„discriminerend" ten opzichte van de
katholieken. Zij begrijpen, dat de pre
sident politieke redenen kan hebben voor
zijn beleid in de schoolstrijd, maar zij
verwerpen Kennedy's stelling dat de
subsidie aan het katholieke onderwijs
ongrondwettig zou zijn.
Deze week is Kennedy's optreden in
de schoolkwestie geprezen door het
Amerikaanse protestantse tijdschrift
„The Christian Century". Het blad
levert scherpe kritiek op het artikel
in „America".
De houding van de president in de
subsidie-affaire heeft wellicht bijgedra
gen tot zijn grote populariteit bij de
Amerikaanse protestanten, die over het
algemeen genoegen nemen met openbaar
onderwijs. Volgens het jongste opinie
onderzoek vein George Gallup wordt
Kennedy's totale beleid goedgekeurd
door 73 pet. van alle Amerikaanse pro
testanten. (13 pet. keurt het beleid af,
en 14 pet. heeft geen mening). Van
de katholieken staat 88 pet. achter de
president ondanks de katholieke kri
tiek op Kennedy's subsidiepolitiek.
Kennedy is ook bij zijn geloofsgeno
ten bepaald populair. En wat die on
derwijskwestie betreft: er zijn Ameri
kaanse katholieken die principieel te
gen aanvaarding v3n staatssubsidie
voor de parochiescholen zijn. omdat zij
een ongewenste inmenging van de staat
in het katholiek onderwijs vrezen.
Andere katholieken vinden, dat zij
het ook zonder staatssubsidie moeten
kunnen redden.
Volgens vele Amerikanen laat het
peil van het onderwijs in de V.S. nog
veel te wensen over. Als Kennedy's wet
voor steun aan het openbaar onderwijs
er niet doorkomt, onder meer tengevol
ge van katholiek verzet, zou dat zeer
schadelijk zijn voor dat onderwijs. Maar
het Amerikaanse episcopaat acht de
„discriminatie" in het wetsontwerp on
aanvaardbaar.
H. BRONKHORST
WASHINGTON, 25 jan. President
Kennedy heeft ontdekt dat melk een
zeer gezonde drank is en hij wil dat
de Amerikanen er steeds meer van
gaan drinken. Deze week gaf hjj zelf
het goede voorbeeld tijdens een korte
rede, die hü hield ter gelegenheid van
een aan melk en voeding gewijde con
ferentie, die was georganiseerd door
het ministerie van landbouw. De presi
dent had een groot glas melk op zijn
lessenaar staan en dronk het. onder
applaus van de aanwezigen, snel leeg.
„Ik heb bevolen dat van nu af aan
b(j alle maaltijden in het Witte Huis
melk moet worden geserveerd", zei
Kennedy. De „New York Herald Tri
bune" voegt hieraan toe: „Bij de eer
ste maaltijd op het Witte Huis na dit
persidentiële bevel. een lunch voor
twaalf leden van de uitvoerende macht,
werd wijn geserveerd. Een van de gas
ten draaide zijn glas om en zei dat hjj
melk wilde hebben. Hij kreeg het
prompt."
In zijn rede tijdens de „melk en voe
ding '-conferentie noemde Kennedy het
een „ernstige zaak", dat het melkver-
bruik in Amerika afneemt, terwijl de
bevolking toeneemt. Dat betekent slech
tere voeding voor het Amerikaanse
volk, zei de president, waarna hij de
vele kwaliteiten van melk opsomde. Het
feit dat de Amerikaanse landbouwover
schotten steeds groter worden, óók de
melkoverschotten, heeft natuurlijk ook
wel iets met Kennedy's plotselinge
hartstocht voor melk te maken.
Een paar jaar geleden, zo zal men
zich herinneren, voerde premier Men-
des-France voor Frankrijk eveneens
een campagne om de Fransen, in plaats
van wijn, melk te laten drinken. Com
mentaar van de New York Heral Tri
bune: „De Fransen drinken nog steeds
wijn."
