HAARLEMMERMEER
Verwaarloosd landschap vraagt
om een nieuwe opbouw
Groots on gezet
plan wil ont
groening onge
daan maken
voor
Twee Australische struisvogels van
Avifauna naar Groenendaal
„Roodenburghkrijgt oude glorie
terug in gevel van dekenale pastorie
wrf##""*1*
H. F. Boot bleef hardnekkig zich zelf
BOLWERK"
OUDSTE HAARLEMSE SCHILDER WORDT 85 JAAR
ERE-EXPOSITIE in
de VISHAL
Schiphol
Radio Moors
ZATERDAG 3 FEBRUARI 1962
PAGINA 3
HOOFDDORP, 31 jan. Het
is algemeen bekend, dat er in de
Haalemmermeer op het gebied
van de landschapsverzorging een
grote achterstand bestaat. De
polder is een eentonige aaneen
schakeling van uitgestrekte stuk
ken landbouwgrond en weiden,
doorsneden door eindeloos lijkende
wegen en vele rechte, onaantrek
kelijke vaarten en sloten. Hoewel
de Haarlemmermeer een van de
grootste en welvarendste Neder
landse landbouwpolders is, heeft
men de laatste halve eeuw prak
tisch niets gedaan aan een fraaie
landschappelijke vormgeving. Het
ziet er echter naar uit, dat hier
verandering in komt. Bij de be
handeling van het ontwerp van
het uitbreidingsplan in hoofdzaak
van de Haarlemmermeer drongen
de commissie voor de gemeente-
lijke plannen en de provinciale
planologische dienst er op aan,
dat voor de gemeente een land
schapsplan zou worden ontwor
pen. De richtlijnen voor het plan
zijn onlangs gereed gekomen.
Ook in de gemeenteraad van
Haarlemmermeer is dikwijls de
wens naar voren gebracht tot een
schoner landschappelijk geheel
te komen. B. en W. van Haar
lemmermeer hebben zich daarom
enige tijd geleden in verbinding
gesteld met ir. N. P. Roorda van
Fysinga, die als adjunct-direc-
Ur voor de afdeling stedebouw
landschapsverzorging verbon
den is aan het bureau van ir. S.
J- van Embden te Delft. In nauw
overleg met het college van
B. en W., de gemeentelijke diens
ten en adviseurs heeft de heer
Roorda van Eysinga een schets
ontwerp gemaakt voor de opbouw
van het landschap in de gemeente.
Het heeft het karakter van een
richtlijnenplan. Een uitvoerige
beschrijving van het ontstaan, de
kolonisatie en de verdere ontwik
keling van de polder gaat aan de
richtlijnen vooraf. Het plan is
tevens voorzien van een aantal
landschapskaarten.
Hoofdvaart
SVENSKA RESTAURANGEN
KENNEMERPLEIN
5 - HAARLEM
Tafelreservering Tel. 16840
J
In februari en maart
verschillende voorrangs
acties in Haarlem
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiriiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiimiiiiiiiiiiiiiiiii
tllllllllllllllllllllllllllllfllllltllllllllllllllllllllllllllllllllllllllill
In zijn inleiding op het eigenlijke
landschapsplan zegt de heer Roorda,
dat de moderne kolonisatie bijzondere
zorg besteedt aan de opbouw van nieu
we dorps- en eventueel zelfs stadsker
nen, die het nieuw gewonnen land moe
ten steunen in zijn culturele, sociale en
economische ontwikkeling. Hij consta
teert ook, dat de opbouw van een fraai
landschapsbeeld tot de wezenlijke ken
merken behoort van een geslaagde ko
lonisatie. Deze eva-ring is echter pas de
laatste tijd opnieuw gemeengoed gewor
den. Want ofschoon er bij de kolonisatie
®n verdere ontwikkeling van de polder
ln de vorige eeuw rekening gehouden
Werd met het „landschap", vond er in
de twintigste eeuw een langzame „ver
arming" plaats. Aanplantingen waren
dp een gegeven moment zelfs uit den
boze. Door het moderne comfort en de
aohde bouwmogelijkhe-id minder afhan
kelijk geworden van luwte en schaduw,
Kreeg de landbouwer van deze eeuw
steeds meer aandacht voor de bezwa-
fen, die nu eenmaal ook aan beplan
tingen verbonden kunnen zijn. In de
oorlogsjaren tenslotte werd de nog aan
wezige hout-reserve bijna volledig aan
gesproken. Nergens was kort na de oor-
Jog meer sprake van de bekende lom
merrijke dreven, die het bouwland van
elkaar scheidden en de polder ook land
schappelijk bezien schoon deden zijn.
Na de oorlog is op vrij grote schaal
een begin gemaakt met het herstel van
de beplantingen. Door de gewijzigde
omstandigheden echter konden niet
meer de resultaten van vroeger worden
verkregen. De meeste landwegen moes
ten verbreed worden. Daardoor kwam
geen ruimte meer vrij voor de aanplan
ting van een volledige laan. Men moest
volstaan met een éénzijdige beplanting,
die echter veel gevoeliger is voor wind
en slechts moeizaam tot sluiting van
de kronen kan komen. In de Haarlem
mermeer doet zich het algemeen ver
schijnsel voor, dat ook in de steden en
landschappen valt waar te nemen, na
melijk de vergroting van de schaal.
Landwegen worden verbreed, kleine ak
kers worden met opoffering van oude
houtwallen tot grotere percelen samen
gevoegd en het aantal kleine bedrijven
loopt snel terug ten gunste van de iets
grotere bedrijven. Dat verschijnsel ech
ter hoeft niet per se tot landschapsver
arming te leiden. Door het „overdadig"
verdwijnen van de polderbeplantingen
was in de Haarlemmermeer hier ech
ter wel sprake van.
Twee elementen acht de heer Roorda
zeer geschikt voor beplanting met hout
singels. Het zijn de grote verkeerswe
gen en de brede binnenbermen van de
ringdijk. Langs de grote verkeerswegen
in ons land zijn naast de rijbanen flinke
bermen gereserveerd, die men dikwijls
benut voor beplanting. Ook de in de
Haarlemmermeer aanwezige rijksweg
nummer 4 bezit een dergelijke berm.
Volgens de heer Roorda moet worden
nagegaan, of er niet langs de reeds be
staande verkeersweg een verdere be
planting mogelijk is. Ook moet er op
worden aangedrongen, dat men bij de
voorbereiding van nieuw ontworpen we
gen terdege rekening houdt met het
aanbrengen van houtsingels. Daardoor
zal he'; mogelijk zijn om met betrekke
lijk geringe kosten de grote verkeers
wegen als zware groene linten in het
landschap tot uitdrukking te brengen.
Het betreft hier dus de reeds bestaan
de rijksweg 4, die aan de oostzijde de
gehele polder in de lengterichting door
snijdt, de aan de westzijde ontworpen
weg langs Haarlem, rijksweg 6, de
nieuwe weg, die parallel zal lopen met
de oude Schipholweg en deze gaat ver
vangen.
Daar vïtik pJaat3e plaatsten wij het vorig jaar, hij èen artikel over Vijfhuizen.
de £oenjn0 ^es te meer op, omdat Vijfhuizen oorspronkelijk niet bij
de nniJwt H l Haarlemmermeer behoorde. Het bestond reeds en werd later bij
trustipke ^■ken-Vijfhuizen heeft ooit een idyllisch landschap gekend. Dit
plaatje spreekt voor zichzelf. Vijftig jaar geleden werd dit punt nog ge
markeerd door hoge iepen. Hier begint nu d'Yserincicweg.
In dit verband zij opgemerkt, dat Rijks
weg 4 de laatste jaren ruim van groen
voorzien. Dat werk werd uitgevoerd door
de Rijkswaterstaat, die daarvoor advie
zen had ingewonnen bij Staatsbosbeheer.
De Hoofdvaart heeft zowel in het
schema van de grote verkeerswegen
als in het polderlichaam een centrale
ligging. De vaart, met aan beide kan
ten drukke polderwegen, die overvloe
dig beplant zijn, is in de Haarlem
mermeer-polder altijd een karakteri
stiek element geweest. Bovendien heeft
de vaart en de „groene strook" er
langs een grote recreatieve beteke
nis. Het toenemende verkeer echter
maakt een reconstructie van tenmin
ste een der landwegen noodzakelijk,
hetgeen ook hier een verarming van
de beplanting kan teweeg brengen.
Een gelukkige omstandigheid is ech
ter, dat de ruime afstanden, die tus
sen de Hoofdvaart en de bebouwing
zijn aangehouden, een volledige ver
keersweg met ruime beplanting mo
gelijk maken. Om het groen-schema
in de polder te completeren moet
men volgens de heer Roorda ook de
Venneperweg zoveel mogelijk beplan
ten.
De ringdijk van de Haarlemmermeer
heeft aan de binnenzijde brede taluds.
Deze beslaan naar verhouding een gro
te oppervlakte, die voor het boerenbe
drijf als geheel echter niet van primaire
betekenis is. Wanneer in het belang
van de waterkering flinke wegbermen
op de eigenlijke polderdijk onbeplant
blijven, blijft daarnaast volgens de heer
Roorda nog ruimte genoeg over voor
het planten van een afwisselende hout
singel. Deze zou plaatselijk zelfs het ka
rakter kunnen krijgen van een beschei
den bosstrook. Niet de gehele ringdijk
komt in aanmerking voor een aaneen
gesloten beplanting, omdat grote stuk
ken bebouwd zijn en er plaatselijk wel
wat weiland zal moeten worden gehand
haafd.
Ook binnen de polder zijn er nog en
kele elementen, die plaatselijk het
strakke schema van de polder-uitge
strektheid kunnen onderbreken, zoals
het grote fruitteeltbedrijf Olmenhorst,
dat met zijn forse houtsingels het land
schap verlevendigt. Ook ligt het in het
voornemen om de dorpen met ruime
groenstroken te omgeven, zodat zij
eveneens groene elementen in het land
schap zullen gaan vormen. Op de Ge-
niedijk denkt de heer Roorda zich een
losse beplanting.
Het vliegveld Schiphol vormt een pro
bleem bij de landschappelijke ver
fraaiing van de Haarlemmermeer. Op
he' vliegveld zelf wordt elke beplanting
geweerd en de beplanting in de nabij
heid van de luchthaven mag slechts
zee laag en minuscuul zijn. Bijna in
de gehele noordoostelijke kwadrant van
de polder beknot de luchthaven de be-
plc-ntingsmogelijkheden van hoog ge
boomte. Toch zal er in de directe na
bijheid van Schiphol behoefte zijn aan
recreatiegelegenheid voor de grote
stroom bezoekers, die de luchthaven
ook in de toekomst zal blijven aantrek
ken. Deze recreatieruimte is moeilijk
zonder beplanting voor te stellen. In de
toekomst zullen er waarschijnlijk hees
ters en kleine bosjes worden geplant.
Ook de omgeving van Aalsmeer vraagt
de nodige aandacht. Door een zorgvul
dige behandeling van wegen en erfbe-
plantingen kan aan dit dicht met kas
sen bezet dorpsgebied een alleszins aan
vaardbaar aspect worden gegeven.
Wanneer in de Haarlemmermeer een
fraai landschap wordt opgebouwd, moet
volgens de heer Roorda in de plannen
ook de nodige aandacht worden besteed
aan recreatie-mogelijkheden. Overal
langs de wegen zijn groenstroken ont
worpen, zodat het publiek de weldadige
invloed daarvan gemakkelijk zal kunnen
ervaren. Vooral de minder drukke we
gen zullen zich lenen voor toerisme: het
zal daar goed verpozen zijn in de brede
wegberm. Zelfs voor het grote toerisme
is langs de rijkswegen een aantal rust
punten ontworpen in de vorm van mo
tels en andere restauraties. In het land-
Het wijde land van de Haarlemmer
meer, dat wat de beplanting be
treft de laatste tientallen jaren een
opvallende ontgroening heeft on
dergaan. Slechts af en toe wordt de
horizon-lijn gebroken door enkele
boomgroepen. Met de uitvoering
van een landschapsplan hoopt men
de beplanting weer op peil te bren
gen en de grote „Meer" wat min
der eentonig te maken.
schapsplan komen plannen naar voren,
die, wanneer zij gerealiseerd worden,
zowel het grote en kleine toerisme als
de dagrecreatie ten goede komen. De
mogelijkheid is niet uitgesloten, dat
men bij de uitvoering van bepaalde
plannen rijkssubsidie kan krijgen.
Het fraaie Heemsteedse dierenpark
in het wandelbos Groenendaal is sinds
gisteren verrijkt met een tweetal
zeldzame Australische struisvogels.
Dankzij de bijdragen van donateurs
en giften van de bezoekers van de
kinderboerderij is de commissie „Die
renpark Groenendaal" tot aankoop
van deze kostbare vogels over kunnen
gaan en de komst van de twee struis
vogels, oftewel „Dromaeus novae hol-
landiae" zoals de Latijnse naam
luidt betekent voor de bezoekers
van Heemsteeds zoölogische tuin een
attractie van formaat.
Groenendaals wit besneeuwde
landschap bood een prachtige aan
blik toen de struisvogels gistermid
dag uit hun „kist" werden losgelaten.
De nieuwkomers hadden er meteen al
flinke zin in. Zonder enige blijk van
verlegenheid te geven kozen zij met
een paar flinke sprongen de vrijheid,
daarbij nieuwsgierig aangekeken door
de aanwezige herten en ezels. Een
van de grauwtjes zocht onmiddellijk
„contact", maar de nieuwe bewoners
hadden niet van hem terug en maak
ten dat zij uit de buurt bleven. Bur
gemeester mr. A. G. A. ridder van
Rappard en diens echtgenote, wethou
der E. J. van Lent, de gemeentesecre
taris, de heer A. van Wingerde waren
bij deze officiële „overdracht" aan de
gemeente aanwezig, waarbij de heer
Van Lent namens het gemeentebe
stuur een hartelijk woord van dank
uitsprak. Hij gewaagde van een kost
baar geschenk dat voor het aanzien
van Groenendaal ccn pronkstuk be
tekent. De struisvogels zijn aange
kocht van het vermaarde vogelpark
„Avifauna", zodat de Nederlandse
lucht hun niet vreemd is. Intussen
mag gezegd worden dat de have van
het dierenpark „Groenendaal" de
laatste jaren danig is uitgebreid. Het
Sarus kraanvogelpaar bracht zes jon
gen ter wereld en deze sierlijk dan
sende vogels trekken immer grote
belangstelling. Nubische ezels, lama's,
damherten en edelherten, zij zijn al
lemaal in het Groenendaalse park te
zien. Ook in de kinderboerderij
een attractie apart is het een en
al leven en wanneer in het komende
voorjaar de hekken van de boerderij
zullen worden ontsloten, zal men er
weer volop plezier kunnen beleven.
De hierboven reeds genoemde com
missie „Dierenpark Groenendaal'
blijft voor een groot deel aangewezen
op de financiële steun van de burgerij
Met een minimum bijdrage van een
gulden per jaar kan men donateur
worden.
iiiiillllllillllllllllllllllllllllllllllliillllllllllllllllliiii;rrillllllllillillllllllllllllillllllliiilllilli!llliiiiiiillllilillliiii!i:illilliilliiiiiiii
(Advertentie)
w
Op donderdag 8 februari wordt de
bekende Haarlemse schilder, en,
naar ik onlangs las, Nederlands
oudste levende schilder, Henri
Frédéric Boot, 85 jaar.
Te zijner ere biedt het gemeentebe
stuur hem een tentoonstelling aan in
Haarlems jongste museum De Vishai.
Daarmee is de tijdloosheid van de ju
bilaris getekend.
De tentoonstelling wordt 8 februari
om 5 uur geopend met een toespraak
van burgemeester Cremers en zal wer
ken uit zijn loopbaan bevatten.
Boot is al zestig jaar een markante
Haarlemmer, in zijn jeugd, toen de Arts
and Crafts-beweging doorbrak, al even
hardnekkig en onverstoorbaar zichzelf
als hij dat gebleven is tegenover de
Nieuwe Beweging, tegenover faurisme,
cubisme en abstractie van Matisse,
Braque Picasso en Kandinsky en tegen
over dè „action-painting" onzer moder
nen, waarvan Karei Appel de publieke
exponent is.
Hij blijft de klassieke idealen trouw,
niet omdat hij in Leiden klassieke talen
gestudeerd heeft, maar omdat de klas
sieke geest zijn geest is en hij deze nog
niet tot de bodem heeft doorgrond.
Toch hebben de Onafhankelijken, van
welke groepering hij bestuurslid was,
de zeer moderne internationalen gepro
pageerd door dezen als gast op hun
exposities te nodigen. Boot leefde met,
naas en in een veranderende wereld,
vroeger en nu.
.Bij alle tentoonstellingen in de stad
welke opvatting het geëxposeerde
ook uitdraagt kan men Boot ont
moeten. Er leeft wederkerig onder de
Haarlemse kunstenaars van alle gene
raties en richtingen een natuurlijk
respect voor de oude meester; bij de
burgers is het zijn naam die men
van alle schilders het beste kent met
alle legendes aan zijn persoon ver
bonden.
e ondoordringbaarheid van Boots
wereld, waarbinnen hij medite
rend als een monnik leeft voor
zijn kunst, verstoort zijn socia
le bindingen niet. Voor wie hem ken
nen is hij een erudiet causeur met een
geheugen dat door de jaren heen wint
aan gerichtheid op het detail.
Toen Boot zich in 1902 im Haarlem
vestigde, had hij particulier gestudeerd
bij Weitkamp en aan de Academie bij
Van Maasdam in zijn woonplaats Rot
terdam, waar zijn vader officier van
justitie was. Ruim twee jaar had hij
reeds in Spaamdam gewoond voor hij
in Haarlem terecht kwam tussen de
jongeren, die juist van de Haarlemse
kunstnijverheidsschool afkwamen en
hun idealen feestelijk becommentarieer
den in hun club „De Vijfhoek" geheten.
„Kunst zij ons doel" heeft hij tien
De bejaarde meester, H F. Boot, gefotografeerd in zijn huis aan het Klein
Heiligland, terwijl hij bezig is met het schilderen van een bloemenstüleven.
Wie de heer Boot zijn wandelingen ziet maken ingekeerd van gestalte en
ingekeerd van geest door de Haarlemse Heiliglanden, zal bemerkt hebben,
dat zijn tred wat trager is geworden. Maar de geest van de 85-jarige is zeer
levendig en zijn werkkracht ongebroken.
jaar als voorzitter geleid en bij zijn
80ste verjaardag werd hem het lid
maatschap van verdienste verleend.
Vele leerlingen heeft hij in de loop der
jaren op de geheimen van licht, atmos
feer en ruimte gewezen in de ongerep
te chaos van zijn atelier aan het Haar
lemse Klein Heiligland. Amateurs wa
ren hem even lief als degenen die het
vak bij hem kwamen leren.
Uit het verrassend-frisse werk op zijn
jongste exposities kan men weten, dat
Boot nog niet teert op zijn verworven
maar dat hij de
nog dagelijks als
kennis en ervaring,
wereld en de kunst
nieuw ervaart.
„Verbazing houdt mij gevangen als
ik om mij heen zie", zei Barend Rij-
des bij de huldiging van vijf jaar te
rug en de toepasselijkheid van dit
Homerus-citaat op de nu vijfentachtig-
jarige Boot zal zijn jongste werk in
De Vishal straks onvoorwaardelijk
aantonen.
L.T.
Toen mgr. P. M. Verhoofstad, de
archivaris van het bisdom Haarlem,
op verzoek van deken Th. Zwartkruis
naar historische bijzonderheden
speurde betreffende kerk en pastorie
aan de Jansstraat, vond hij in Allan's
geschiedschrijving van Haarlem de
aantekening, dat in het bisschoppe
lijk museum nog een steen aanwezig
was, die in de gevel van de vroegere
pastorie aan de Jansstraat gemetseld
was geweest. De archivaris ging
direct op zoek en trof tussen alle mo
gelijke curiosa op de zolder van het
museum de bedoelde steen. In de
steen is een burcht uitgehouwen, wel
ke nog een vaal rode kleur heeft. Het
ligt in de bedoeling van Deken Zwart
kruis de steen te laten metselen in de
voorgevel van de huidige pastorie.
Natuurlijk wist archivaris Verhoof
stad, dank zij zijn speurderskwalitei
ten, veel t< vertellen over de steen
en het huis Roodenburgh, dat de pas
toors van de oude statiekerk tot pas
torie diende. Op de plaats van de St.
Josephkerk, inclusief het voorpleintje,
stond vroeger een groot complex,
waarvan de rooilijn liep langs de
Jansstraat. De ene helft, op de hoek
van Jansstraat en Klopperspoort
(thans ingang naar Mariakapel) was
in particulier gebruik, de andere helft
op de hoek van Jansstraat en Donkere
Begijnhof werd gevormd door een
pastorie aan de voorzijde en aan de
achterzijde een klein dagkerkje. De
feitelijke kerk stond op het Goud-
smitspleintje. Zo was de situatie om
streeks 1840, toen de grote Sint Jo
sephkerk nog gebouwd moest worden.
De pastoor van de oude statiekerk
woonde in het huis aan de Jansstraat;
zijn pastorie droeg de naam Rooden
burgh, welke door de gevelsteen met
de rode burcht voor iedereen duide
lijk was. Toen de St. Josephkerk ge
bouwd werd, ging het hele complex
tussen Klopperspoort en Donkere Be
gijnhof tegen de grond. Om de gevel
steen heeft men zich blijkbaar niet
bekommerd. Ze kwam bij toeval pas
dertig jaar later, in 1873, de kerk
werd in 1843 voltooid weer te voor
schijn. In eerstgenoemd jaar werd de
huidige pastorie gebouwd. Bij graaf
werkzaamheden in de tuin stootte
men op de steen, die aan de zorgen
van het museum werd toevertrouwd.
Nu bijna negentig jaar later krijgt de
steen, teruggevonden op de zolder,
haar oude glorie terug. Zij het dan in
de gevel van de „nieuwe" pastorie,
welke de naam Nieuw-Rodenburg niet
zou misstaan.
(Advertentie)
PHIUPS
TELEVISIE - RADIO
erkend gediplomeerd
KRUISSTRAAT 38, HAARLEM
Tel. 14609
HAARLEM, 1 febr. Het Verband
van Veilig Verkeer in Utrecht organi
seert evenals vorige jaren ook dit jaar
de zogenaamde kem-thema-acties,
waarbij de politie het snel en langzaam
verkeer weer eens attent maakt op be
paalde verkeersregelen. In het kader
van deze landelijke actie zal de Haar
lemse politie in een week in februari
bijzondere aandacht besteden aan het
verlenen van voorrang. In maart komt
„recht door op dezelfde weg gaat voor"
aan de orde. Het optreden van de
Haarlemse politie zal niet pedagogisch
zijn, maar verbaliserend. Ook zullen tij
dens de twee weken vele agenten-in
burger in de stad post vatten.
