Geen verder ministerieel
onderzoek zaak-Stalmann
Uitvoerige verklaring van
mr. Marijnen in de Kamer
sfunc
Gebruik meer kleur in
het verkeer
N'
Kaartspel moet gezellig blijven
Aswoensdag
Overstroming van
Banckspolder voor
boeren een ramp
Toch gratificatie
P.T.T.-personeel
Voorraden van
noodbiscuits
K.N.A.C. meent: gekleurde
voorlichting
Onderscheiden voor leuk iverh
Brand in tiendschuur,
miljoen gulden schade
damsche Droogdok
order uit Israël
DE SPELBREKER
Senaat bezorgd voor
natuurschoon Petten
Groter aantal leden
Raad van State
ZO ZACHT EN ZUIVER
Begroting Nw.-Guinea
Vlieland protesteert
tegen tankoefeningen
WOENSDAG 7 MAART 1962
PAGINA 5
Personenauto tegen bus,
bestuurder overleden
«Leeuwarden, 7 maart De 56-
l^.Lkmaar. Gisteravond is de 25-
*rUis J' Speets uit Stompetoren bij het
tor ?Phnt Bestevaerstraat met zijn mo-
kwav2®en een bestelwagen gebotst. Hij
j °P bet wegdek terecht en was op
s dood.
Reactie op publikatie
Contact met Bonn
iedere dikte, elkf^maat
bouw- en meubelplaat
ÖfeKaSSES&Rss»
OVER DE GOEDE TOON EN GLADSTONE
Wat is kaarten? Een spel, een
tijdverdrijf, een gezellige
bezigheid. Iiaat het dus voor
alle deelnemers werkelijk
gezellig spel blijven! Stel dat
U een doorgewinterd bridger
bent, of een canasta-kampioen,
en dat U speelt met beginne
lingen. Ai, wat is bet dan
vaak verleidelijk om spitse
kritiek te leveren! Of om soms
héél verwonderd, soms héél
verveeld te gaan kijken. Arme
partners, zij krijgen er nog een
minderwaardigheidscomplex
vanVermijd dit dus zoveel
mogelijk! Wees geduldig! En,
weet U wat? Presenteer een
Gladstone. Want Gladstone is -
met of zonder filter - een
sigaret die iedereen voldoening
schenkt?
LEEUWARDEN, 7 maart. De boe-
j"en van Schiermonnikoog hebben een
bespreking gehad met ir. Spithost,
Jilkslandbouwconsulent voor Fries
land. Ir. Spithost deelde de boeren de
Uitslag mee van het onderzoek van
enige grond- en watermonsters, die ge-
bomen zijn in de Banckspolder, welke
pUdens de jongste stormvloed met zee
water overstroomd is geweest. De uit
lag is van dien aard, dat het jaar 1962
zonder overdrijving voor de Schiermon-
bikoger boeren een rampjaar kan wor
den genoemd.
.De zoutconcentratie in de grond, die
jTlf dagen onder water heeft gestaan,
is drie keer zo groot als het gewas kan
verdragen. Onder normale omstandig
heden zal er geen sprake van kunnen
zUn dat in de komende maanden uit
spoeling van het zout zal plaats vin
den. Daarentegen kan door uitdroging
bet zoutgehalte nog wel twee keer zo
boog worden Van groeien zal er dit
Jaar op deze grond dan ook wel geen
Sprake zijn.
Daar alleen de regen de uitspoeling
Van het zout kan bevorderen werd de
suggestie gedaan de sloten om de lan
derijen leeg te pompen en de greppels
vol te pompen met zoet water uit de
mans zeer waterrijke duinen, waar
door de bovenste grondlagen ontzilt
Kunnen worden.
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG, 7 maart Minister Kort
hals zal opnieuw overwegen of er aan
leiding is het PTT-personeel een grati
ficatie over 1961 uit te keren. De mi-
bister deelde gisteren in de Senaat mee,
dat hij hierover reeds contact heeft ge
had met de personeelsorganisaties en
dat hjj zo spoedig mogelijk een beslis
sing zal nemen.
Zoals bekend is onlangs besloten om
over 1961 in tegenstelling tot I960
geen gratificatie te verlenen. Tijdens het
debat in de Senaat over de PTT begro
ting was tegen dit besluit van alle zij
den bezwaar gemaakt. De heer Tjalma
(AR) was zelfs van plan -4- zoals later
bleek over deze kwestie een mo
tie in te dienen.
Na de verklaring van de minister deel
de de heer Tjalma mee, dat hij van dit
Voornemen zou afzien. „Ik ga uit van
de veronderstelling, dat de uitkering, toch
Waats zdl hebben", zei de heer Tjalma.
..Ik begrijp wel, dat de minister dit
thans niet kan bevestigen, maar hij kan
mij ook niet verhinderen om uit zijn ant
woord deze conclusie te trekken". Ook
de heer Geuze (CHU) verklaarde, dat
hij het antwoord van minister Korthals
aldus had uitgelegd, „dat de minister
met positief overleg bezig is".
De Bewindsman merkte nog op, dat
het kennelijk eensluidende oordeel van
de Senaat vóór een gratificatie voor
hem een belangrijk punt in zijn over
wegingen zal zijn.
Over het personeelstekort bij de
P.T.T. zei de minister, dat zeer veel
overwerk wordt verricht. „Zelfs héél
erg veel, om geen sterkere uitdruk
king te gebruiken", aldus de minis
ter. Hij k0n de Kamer geen totaal
beeld over de omvang van het perso
neelstekort geven, maar zei wel, dat
bet tekort aan academici enige tien-
lallen procenten bedraagt. Bovendien
kunnen de goede functionarissen, die
het bedrjjf verlaten, niet door kwalita
tief even goede mensen worden ver
vangen.
De Senaat aanvaardde de begroting
bonder hoofdelijke stemming.
NTJTH, 7 maart Een van ,1e weinige,
bog behouden gebleven Nederlandse
hendsehuren is gisteren alhier door een
felle brand totaal verwoest. De bovenste
verdieping van de uit 1738 daterende
bendschuür, die als opslagmagazijn voor
een grote inkoopcombinatie dienst deed,
Vatte omstreeks half negen vlam, zeer
Waarschijnlijk doordat een voorraad
Papier, die vlak bij een oververhitte
JJfard lag, in brand vloog. In een mini
mum van tijd stond het grotendeels
f' hout bestaande gebouw in lichter
laaie.
Ook de opgeslagen goederen, veel le
vensmiddelen, olie, vet, boter en inpak-
Papier, waren spoedig een gretige prooi
jVer vlammen. De brandweren van Nuth,
5j°ensbroek en Heerlen konden niet
voorkomen dat het hele gebouw uit-
fandde, alsmede de bovenverdieping
dn een aangrenzend perceel. Een in
v®. buurt gelegen villa kon behouden
Jven.
r,De schade, welke door de verzeke-
JU.S wordt gedekt, bedraagt rond één
gbljoen gulden. De waarde van de ver
bande levensmiddelen bedraagt reeds
neer dan 6,5 ton. Het gebouw zelf stond
P de lijst van monumenten vermeld.
gv'Se kunstsmid Wessel de Bruin uit
^jJjaueker kwam gistermorgen op de
Jjcsweg I,eeuwarden-Groningen bij Twij-
«iet zijn bestelauto in botsing met
autobus van de N.T.M.
heer De Bruin, die in de richting
{jiuningen reed, kwam in een flauwe
hii van de weS te slippen, waarbij
iuk/n berm terecht kwam. Het ge-
«te hem weliswaar de wagen weer op
raal?,traatweg te krijgen, maar hij ge
bakte daarbij op de linkerweghelft,
hintr tegen de uit de richting Gro-
D Sen komende N.T.M.-bus opbotste,
ken De Bruin, die uit de wrakstuk-
za? nan de bestelauto moest worden ge-
Con overleed 's middags in het Dia-
j. aessenhuis te Leeuwarden aan de zwa-
V^eJiwondingen, die hjj had opgelopen.
Zo de inzittenden van de bus, die niet
VtoJvaar werd beschadigd, liep niemand
^ondingen op.
maart De Hol-
stevda scheepsbouw Associatie te Am-
2* Vech- ,?eft medegedeeld, dat de heer
Zip, algemeen directeur van de
de cn,„ael Navigation Company Ltd.
P°H\v 'en heeft getekend voor de
?chepe„an ,fes schepen. Vier van deze
6h va» ZoJ.„en een draagvermogen heb-
3000 ton en twee van 3300 ton
^cheeni,, Amsterdam en door de
ZUjk Pswerf De Waal te Zaltbommel,
X"Srf Do um0nwerking met de scheeps-
§cbeeriShrm?0PA te Lobith. De Hollandse
e Waar-?J?W»-^Associatie is een combina-
d®elnern 'n Ij®" Nederlandse werven
'Berust rC, Pf„schePen zullen worden
t met Werkspooor hoofdmotoren
(Van onze parlementaire redacteur)
DEN HAA(I, 7 maart. Minister
Marijnen heeft enige duidelijke ant
woorden gegeven over zijn nogal pijn
lijke avontuur met de directie van het
Centraal Bureau voor Tuinbouwveilin
gen. Deze had hem het vorig jaar ge
wezen op het nog altijd voortbestaan
van de gewoonte bij zijn bureau om
ruime geldmiddelen door te geven aan
een handelssyndicaat. dat daarmede
in het buitenland opereerde, om onze
export van tuinbouwprodukten te be
vorderen. De voorzitter deelde de mi
nister in vertrouwen mede, dat er met
die gelden vreemde dingen gebeurden.
Hjj was er van overtuigd, dat er steek
penningen mee werden gefinancierd.
De naam van de Duitse topfunctionaris
Stalmann werd genoemd als ontvanger
van vele gelden.
De minister heeft de zaak in Duits
land aangegeven, maar niet zoals de
Kamer suggereerde, zonder overleg
met de voorzitter van het Centraal Bu
reau. Integendeel. Hij had met deze
voorzitter tot drie maal toe een gesprek
gehad en hem daarbij vragen gesteld.
„Ik ben niet over één nacht ijs ge
gaan" aldus de minister. In de loop
van deze gesprekken had de minister
deze voorzitter gezegd, dat verlenging
van de overeenkomst, die op jaarbasis
luidde, moest worden stopgezet. „Los
van de morele kant van de zaak zou
het een wel zeer pijnlijke indruk na
ken, indien men in de E.E.G. geen
staat meer zou kunnen maken op de
hoogste functionarissen", aldus de mo
tivering van de minister. Mr. Marijnen
heeft later nog eens geïnformeerd en
toen weer herhaald, dat het contract
onmiddellijk verbroken moest worden.
Hij kon niet toelaten, dat op onoirbare
wijze gelden werden aangewend. Bij
die gelegenheid zei de voorzitter, dat
hjj dit zou stopzetten, maar dat hjj
wel „grote moeilijkheden" daarvan
verwachtte.
Mr Marijnen constateerde in de
Kamer, dat het de voorzitter duide
lijk moet zijn geweest, dat de minis
ter hem niet uit een soort van privé-
nieuwsgierigheid vragen had gesteld
en voorts, dat de voorzitter van het
C.B. de verantwoordelijkheid op de
minister ging afschuiven. Van die
verantwoordelijkheid uit heeft mr.
Marijnen toen contact ongenomen
met de autoriteiten in Duitsland,
waarop de heer Stalmann prompt
werd gearresteerd.
De bewindsman antwoordde dr. Droe-
sen (K.V.P.) dat naar zijn oordeel het
(Van onze Haagse redactie)
DEN HAAG, 7 maart De Tweede
Kamer maakt zich beZorgd over een
mogelijke aantasting van het natuur-
en landschapsschoon in de omgeving
van de inriehtine van het gemeen
schappelijk Centrum voor Kernonder
zoek te Petten als gevolg van een toe
komstige uitbreiding van de inrichting.
In het voorlopig verslag op het wets
ontwerp, waarin goedkeuring wordt ge
vraagd op een overeenkomst tussen
Nederland en Euratom spreekt zij de
vrees uit, dat waar installaties voor
een inrichting als in Petten zich veelal
plegen uit te breiden, in de toekomst
hieraan nog meer natuur- en land
schapsschoon ten offer zal vallen. In
de omgeving van Petten bevinden zich
onder anderen het natuurreservaat de
Rietput, de terreinen van het Zwanen-
water en de toegangswegen en - paden
tot de zee.
In hun vrees .voelen de Kamerleden
zich gesteund door de memorie van
toelichting, waarin wordt gesteld, dat
het Reactor Centrum Nederland onder
meer een recht van optie heeft op een
aansluitend terrein van circa 25 hecta
re. Ook deelt de regering in haar toe
lichting mee, dat ..eventueel op ver
zoek van Euratom voor andere doel
einden nog poldergrond ter beschik
king zal worden gesteld."
Een ander probleem is, dat de V.S.
er nog niet in hebben toegestemd de
benodigde splijtstoffen ter beschikking
te stellen. „Is dit slechts een formele
kwestie of bestaat er inderdaad gevaar,
dat de benodigde toestemming niet zal
worden verkregen", aldus de Kamer.
Tenslotte vraagt zij zich nog af hbe de
lozing van radio-actieve afvalstoffen is
geregeld en op welke wijze de gezond
heidsbelangen zjjn gewaarborgd.
geld zeker niet in het belang van de
tuinders kan zijn uitgegeven. Zelfs
wanneer men alleen maar koud-zakelijk
redeneert, dan moet dat worden vastge
steld. Immers, de steekpenningen wer
den juist geïncasseerd in produkten.
die niet geliberaliseerd waren. Het
was dus een premie op dat niet-libera-
liseren. Zo'n „goede zaak" hebben de
leden van het C.B. er dus beslist niet
mee kunnen doen. aldus de minister.
Op de vraag, waarom de minister
niet aanstonds gereageerd had, toen in
een publikatie van het Centraal Bureau
van Tuinbouwveilingen de beschuldi
ging was gelanceerd tegen vroegere
ambtenaren, antwoordde mr. Marijnen,
dat hij er juist prijs op stelde dit in
een openbare Kamervergadering te zeg
gen. Hij vond óók niet dat het op de weg
van een minister ligt om aanstonds in
het openbaar op zo'n publikatie te re
ageren.
De Kamer had ook geïnformeerd of
vorige ministers zich al met deze zaak
hadden bemoeid. Uit het antwoord van
mr. Marijnen bleek, dat wat hem be
treft daarvan geen sprake was ge
weest, evenmin als bij zijn beide vo
rige ambtgenoten, de heren Vondeling
en Staf. Wal echter dr. Mansholt aan
gaat, er zjjn mensen die hem goed ge
kend hebben en die beweren dat hij er
wel bemoeienis mee heeft gehad. Dr.
Mansholt zelf ontkent dit.
Gevraagd naar een eventuele versto
ring van de binnenlandse verhoudingen
doordeze affaire, zei de minister dat
de overheid met de hele zaak geen
rechtstreekse bemoeiingen heeft, omdat
de C.B.T. een zuiver privaatrechte
lijke organisatie is. Zelfs het produkt-
schap, dat de Kamer had willen laten
ingrijpen, heeft er rechtstreeks niet
mee te maken. Van publiekrechtelijke
relaties zou in dat geval alleen kunnen
worden gesproken als het over de veil
plicht gaat. De overheid is zelfs niet
bevoegd de besteding van de gelden
daar te controleren.
Mr. Marijnen zei voorts, dat uiter
aard tijdens het onderzoek de ambte
lijke contacten tussen de beide minis
teries in Den Haag en Bonn wel wat
bekoeld waren. Daarna had de minis
ter echter al in een vroegtijdig stadium
contact opgenomen met zijn Duitse
ambtgenoten, waarbij de verhoudin
gen steeds goed zijn geweest.
De minister ziet geen aanleiding voor
een nader onderzoek waarom het libe
rale lid mr. Van Dijk in de Kamer had
gevraagd. Hij vindt het niet op zijn
weg liggen dit in te stellen. Verschil
lende Kamerleden waren niet geheel
bevredigd.
De heer Bieuwenga (A.R.) vond o.a.
dat de minister de Kamer in een moei
lijke positie heeft geplaatst door zo
uitvoerig op de zaak in te gaan. Hjj
zei, dat men na hetgeen de minister
heeft gezegd, niet in deze mededelin
gen zou kunnen berusten en dat hoor en
wederhoor wenselijk zou zijn.
(Advertentie)
DEN HAAG, 7 maart. In versneld
tempo zullen voorraden noodrantsoenen
(noodbiscuits) worden aangelegd en -a-
diologische meetapparatuur voor de
vaststelling van voedselbesmettingen
alsmede materialen voor noodkeukens
worden aangeschaft.
Minister Marijnen deelt dit mee in
antwoord op een vraag van Tweede-Ka
merleden welke projecten betrekking
hebben op het bedrag van 900.000 gul
den, dat hij onlangs als aanvulling op
de Landbouwbegroting 1961 heeft ge
vraagd.
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG, 7 maart De Senaat
heeft gisteren zonder hoofdelijke stem
ming het wetsontwerp op de Raad van
State aangenomen. Het ontwerp voor
ziet o.a. in een uitbreiding van het aan
tal leden en schept de mogelijkheid om
deskundigen te benoemen als actieve
„Staatsraden in buitengewone dienst".
Samenstelling, werkzaamheden en
bevoegdheden van de Raad van State
zjjn tot nu toe geregeld in een wet, die
reeds van 1861 dateert. Mr. Pollema
(CHU) zei dan ook tijdens het debat,
dat door de vertraging die in de behan
deling van het nieuwe ontwerp was ont
staan, het mogelijk is „eweest om vorig
jaar het eeuwfeest van de oude wet te
vieren.
Minister Toxopeus verklaarde in zijn
antwoord, dat de adviserende functie,
die de Raad vervult, van het grootste
belang is. Hij ontkende dat hierdoor on
verantwoorde vertragingen zouden ont
staan. Indien nodig is de Raad van
State zeer wel in staat om ook op korte
termijn gedegen adviezen uit te brengen.
Advertentie)
SIZE
Vasten op basis van vrij
willigheid is tóch niet zo
eenvoudig als u wel denkt
Ik heb vernomen dat in En
geland een Presbyteriaanse
priester heeft gesuggereerd
in de vastentijd geen tele
visie-uitzendingen te doen
plaats vinden. Waarschijn
lijk is de man van mening dat zo'n
straffe maatregel mogelijkheden tot
versterving zou bieden. Niettemin ken
ik verschillende mensen die beginnen
te watertanden bij de gedachte alléén,
dat het Presbyteriaanse idee hier te
lande zou worden overgenomen en ge
realiseerd.
Ziet u, wat voor de één een offer
is, is voor de ander een blijde ver
rassing. De oude vastenwet, krach
tens dewelke het aantal te consume
ren grammen brood nauwkeurig was
vastgelegd bood in dezen geen enkele
moeilijkheid. En wie nooit meer at
werd in ieder geval nog geestelijk
gefnuikt door de bijkomende omstan
digheid dat hij nu ook niet meer eten
mócht. Iedereen kent het verschijn
sel: men drinkt altijd zwarte koffie,
maar op het moment dat zwarte kof
fie wordt vóórgeschreven voelt men
een onbedwingbare behoefte aan kof-
fit met melk. En de stok achter de
deur is een verschrikkelijker wapen,
dan de blanke sabel.
Maar tegenwoordig wordt ons bij
het ingaan van de vastentijd ver
zocht onze eigen stok te kiezen. Men
veronderstelt van ons dat wij enig
oorspronkelijk initiatief ontplooien. En
dat valt dan, leek zijnde, niet mee.
Ik moet u eerlijk bekennen dat ik op
Aswoensdag nog steeds de neiging
voel opkomen terug te keren naar de
oude toestand van één volle maaltijd
pei dag en een sneetje brood met een
flientertje kaas voor het ontbijt; om
vrijwillig te gaan doen dus, wat des
tijds was voorgeschreven. Maar dat
appelleert dan weer niet helemaal
aan je eerzucht waar het gaat om
spontaan brengen van offers. Anders
gezegd: nu het niet meer hoeft en nu
het nog steeds mag wil je ook wat
méér doen. En wat je toen als af
schrikwekkend voorkwam, zie je nu
als een wissewasje. Ik geloof dan ook
nog steeds al zijn leven dat het Epis
copaat rekening heeft gehouden met
dergelijke menselijke eigenaardighe
den toen het destijds de vastenwet
praktisch afschafte. Het vertrouwde
rotsvast op de wankelmoedigheid van
zijn gelovigen.
Hoe dan ook, wij moeten zelf kie
zen en wij willen niet flauw wezen.
De een kijkt, voor zijn versterving
niet, de ander wél naar de televisie.
En het aantal mogelijkheden tot het
brengen van offers is zo groot als het
aantal beschikbare mensen.
Van „l'embarras du choix", verlos
ons Heer.
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG, 7 maart. De begro
ting van Nieuw-Guinea over het jaar
1961 is gisteren zonder hoofdelijke stem
ming door de Eerste Kamer aangeno
men.
De begrotingen van Nieuw-Guinea
hebben geen betrekking op het Nieuw-
Guineabeleid als zodanig, maar er
wordt slechts machtiging in gevraagd
voor uitgaven ten behoeve van het be
stuur en de ontwikkeling van het ge
biedsdeel. Er was dus voor de Senaat
geen reden om naar aanleiding van dit
stuk een Nieuw-Guineadebat op te zet
ten. Die aanleiding war er temeer niet,
omdat de uitgaven in feite reeds zijn
gedaan en de Tweede Kamer inmiddels
reeds een begroting voor 1962 in behan
deling heeft.
VLIELAND, 7 maart De Vlielandse
Vereniging voor Vreemdelingenverkeer
„Vlielands belang" heeft in een verga
dering met klem geprotesteerd tegen
voornemens om op Vlieland in het voor
jaar en in de zomer met tanks schiet
oefeningen te houden.
(van onze verkeers-
redacteur) v
èg meer borden zou de
duidelijkheid in ons
verkeer beslist niet ten
goede komen. Waar we
naar toe moeten zijn: kleu
ren. Kleuren voor parkeer
plaatsen, oversteekplaatsen
en de snelste route door een
stad naar uitvalsweg of par
keerterrein. Kleuren, .ie kunt
er van alles mee vertellen...
Een verdere uitwerking
van deze kleurrijke suggestie
hoorden we dezer dagen uit
de mond van de heer G. J.
Captijn, kleurexpert van een
verffabrikant in Amsterdam.
Al lang geleden, aldus de
heer Captijn. is proefonder
vindelijk vastgesteld, dat
kleur en gemoedstoestand
nauw kunnen samenhangen,
ïn 1920 deed dr. F. W. Zeyl-
mans van Emichoven, arts in
Den Haag, in het laborato
rium van Wilhelm Wundt in
Leipzig befaamde experi
menten. Hij liet mensen
plaats nemen in een donkere
kamer. Op een doek projec
teerde hij de kleuren van het
spectrum. Terwijl zij de kleu
ren voor zich zagen verschij
nen, moesten de proef-per-
sonen met de vingers op
een trommel kloppen. Het
tempo daarvan werd geregis
treerd. Het wonderlijke was,
dat dat kloptempo werd be
paald door de kleuren, die
geprojecteerd werden. Er
ontstond een curve, waaruit
bleek, dat de kleuren rood,
oranje, geel een sneller
kloptempo veroorzaakten en
dat de „koele" kleuren
(blauw, indigo en violet) een
vertraging teweegbrachten
Mede naar aanleiding van
deze experimenten is men de
kleur bewust gaan hanteren
Het gebruik van kleuren in
het verkeer is overigens niet
nieuw. Veertierihonderd jaar
geleden al kenden de Inca's
wegen, die door middel van
verschillend gekleurde keien
'in sectoren waren verdeeld.
Op een bepaalde kleur moch
ten bij voorbeeld alleen krij
gers ïopen. Eeh andere tint
was gereserveerd voor bur
gers. Dat denkbeeld door
middel van kleuren de func
tie van de weg aan te duiden
is ook in de laatste jaren
weer opgedoken.
Voor wegbebakening wordt
veelal wit gebruikt, maar. al
dus de heer Captijn, in di
verse landen is men daar al
van afgestapt en heeft mén.
terecht, voor bijvoorbeeld
oversteekplaatsen en stop-
strepen geel gebruikt. Als er
veel sneeuw valt zoals in
Scandinavië, is wit eigenlijk
onbruikbaar, omdat het tus
sen de grijze modderresten en
de sneeuwhopen er naast niet
opvalt. Maar geel steekt ook
dan nog duidelijk af. In Cali-
fornië zijn op grote schaal par-
keerbeperkingen aangegeven
door het kleuren van trot
toirbanden en elders in de
Verenigde Staten is waarge
nomen dat aanwijzingen voor
automobilisten op de wegen
zoals voorsorteren, weg
splitsingen, zijwegen enz.
als die gekleurd zijn aange
bracht, beter worden opge
volgd.
Maar niet alleen de weg,
ook de kleur van de auto is
van belang. Zo is er een toe
neming geconstateerd van het
ongevallenpercentage voor
grijze wagens in de herfst en
winter en voor groene in de
zomer. Voor wegaanduidingen
gebruiken wij in Nederland
al heel lang een bordje met
een „afwijkende" kleur: de
oranje aanduiding „Amster
dam". die voortreffelijk vol
doet en aantoont, dat de
kleur van belang kan zijn bii
het zich snel oriënteren.
De volgende kleuren, aldus
de heer Captijn, zouden uit
komst kunnen bieden:
ORANJE voor de parkeer-
gelegenheden. Oranje is zeer
duidelijk en van verre waar
neembaar. Het aangeven van
de snelste weg naar een par
keerplaats zou kunnen ge
schieden met een oranje pijl
op de weg of langs lan
taarnpalen en gevels.
ROOD: voor plaatsen,
waar 'n parkeerverbod geldt.
In een tweetal Nederlandse
gemeenten zal hiermee bin
nenkort een proef worden
genomen. Stoepranden en
weggedeelten kunnen worden
voorzien van gestreepte rode
vakken.
GEEL: voor oversteek
plaatsen. Het geel is onder
alle omstandigheden, zelfs bij
felle zon, duidelijk zichtbaar
en moet voor al het verkeer
betekenen: stop, totdat de
voetganger over is. Als we
geel afwisselen door oranje,
komen we ook de kleuren
blinden te hulp: de contrast
werking ontgaat hun niet.
(Acht procent van de man
nen en 0.4 procent van de
vrouwen is kleurenblind).
Voor verkeerszuilen wordt
GEEL-ORANJE geadviseerd,
voor de snelste weg door de
stad witte of blauwe pijlen,
voor de bermplanken ORAN
JE en voor de strepen op de
wegen ter afbakening van
twee- of driebaanswegen
GEEL.
De KNAC is het met de
suggestie van de heer Captijn
niet helemaal eens en in de
jongste uitgave van het week
blad van de Kon. Ned. Auto
mobiel Club „De Auto" kan
men dan ook een hoofdartikel
G. J. Captijn: „doe meer met kleur.
aantreffen, waarin, onder de
titel „Gekleurde voorlichting
wordt gezegd: Eenzijdige en
voortijdige voorlichting over
kleurtoepassing in het ver
keer is „gekleurde voorlich
ting". Stelt u zich, de verwar
ring voor, als verf-, kleur-,
oog-, verkeers-, psycho logi
sche en andere noem-maar-op
deskundigen allemaal afzon
derlijk „hun" persconferenties
gaan houden om „hun" theo
rieën te debiteren. Dit zou
slechts 'verwarring geven en
er is in het verkeer al ver
warring genoeg."
Het blad is van mening, dat
kwesties van kleurtoepassing
in het verkeer niet ter beoor
deling moet worden overge
laten aan de verfindustrie. Als
enkele zeer in het oog sprin
gende verkeerstechnische be
zwaren tegen de suggesties
van de heer Captijn noemt
het blad o.a. dat in België
reeds geruime tijd het wacht-
verbod wordt aangegeven met
behulp van een doorlopende
gele verfstreep op de trottoir
band en dat in Nederland nu
niet weer een andere kleur
moet worden gebruikt. Pijlen
voor de snelste route door de
stad zouden de indruk wek
ken, dat men op deze route
voorrang heeft. De KNAC is
derhalve geen voorstandster
van pijlen, maar van een
aparte kleur van het wegdek,
bijvoorbeeld een bepaalde
kleur rood. Oranje pijlen raar
parkeerplaatsen vindt de
KNAC evenmin een geslaagde
suggestie. Er staan al pijlen
op de weg, die nabij kruis
punten dezelfde betekenis
hebben als de door de politie
gegeven dwingende aanwij
zingen. Er zou slechts verwar
ring komen, als naast deze
zeer belangrijke pijlen ook
andere pijlen op he* wegdek
zouden worden geschilderd.
Het blad van de KNAC geeft
deze kritiek, om, zo wordt ge
zegd, aan te tonen, dat menin
gen op dit gebied dermate
kunnen verschillen, dat pi
citeit daarover van één in
dit geval industriële zijde
„voorbarig en onbezonnen"
kan zijn. In onze ogen is het
winstpunt echter, dat nu een
onderwerp ter tafel is geko
men, dat anders wellicht nog
blauw-blauw zou zijn gelaten.
Het is thans aan de verkeers
techniek psychologen, oogspe
cialisten, kleurexperts en an
dere deskundigen om „kleur
te bekennen". De KNAC heeft
het goede voorbeeld reeds ge
geven.
„Het gekke is, dat ik onder
scheiden werd voor iets, wat ik
altijd het leukste van heel mijn
leven heb gevonden." Dit zegt
ir. J. A. van der Laan, die als
adviserend lid van de bisschop
pelijke situeringscommissie is be
noemd tot commandeur in de
St. Gregorius-orde.
De onderscheidene werd in
1896 geboren in Leiden, als oudste
zoon van architect Van der Laan,
die sinds 1892 in Leiden geves
tigd was en grote bekendheid
had als kerkenbouwer. Het ge
zin Van der Laan was groot. In
tanmerking genomen, dat stu
deren het algemeen consigne
was, zes broers zijn doctor
of ingenieur kon het niet an
ders of een deel van de zorgen
kwam op de schouders van de
oudste terecht.
In Delft deed hij zijn kandi
daats-examen, ging toen in de
praktijk en studeerde in 1921 af.
„Cum laude" vult mevr. Van der
Laan aan. Een jaar later asso
cieerde hij zich met zijn vader.
Hij was twee maanden getrouwd,
toen hij zijn eerste opdracht voor
een kerk kreeg, de St. Jozefkerk r T l T
Herensingelte Leiden, die hij If. J. A. Vclll QCT 1-13311
„een jeugdzonde" noemt. „Maar
wat wil je, het is al weer zo lang
geleden." Hij voegt er aan toe: „Het beroerde van dit vak is, dat je steeds met
je fouten gestraft wordt. Iedere keer als je langs een gebouw van je komt,
denk je, dat had. toch meer die kant uitgemoeten."
Na die eerste zijn vele kerken gevolgd; ir. Van der Laan is er de tel
bij kwijt geraakt. Hij noemt: Wassenaar, Stoeplaan; Pius X in Amsterdam;
Bezuidenhout in Den Haag. Zijn laatste was die van Oosterhout, welke eind
vorig jaar klaar kwam.
„Ik heb het altijd als een zegen gevoeld, dat ik steeds met één kerk-
project bezig bent geweest, gelukkig nooit meer dan één tegelijk. Want als
je het goed. wil doen, moet je van een kerk veel werk maken. Het eist heel
je persoonlijkheid op. Ook vind ik het contact met de bouwpastoor altijd zo
belangrijk. Ik heb altijd het gevoel, dat je het aan de kerk kan zien, of er
een goeie of een minder-goeie pastoor is."
Over moderne experimenten zegt hij: „Er wordt zoveel gebouwd, waar
van je denkt, hoe is het mogelijk? Het staat er nu toch maar voor tientallen
jaren. Het experiment is vaak hoofdzaak geworden, terwijl de kerkenbouw
zich niet voor geëxperimenteer leent; hij moet component zijn van hetgeen
in andere bouw experimenten gewogen en niet te licht bevonden is."
Als bouwheer heeft ir. Van der Laan een uitgebreide en veelzijdige
staat vari dienst. De bouw var. de medische faculteit van de Nijmeegse
universiteit, waarvan hij beweert de voltooiing niet meer mee te zullen
maken, geschiedt door zijn' bureau. Na de oorlog maakte hij wederopbouw-
plannen voor Arnhem en Eindhoven, prachtig werk, dat hem veel vol
doening schonk, en waardoor hij veel ervaring heeft opgedaan. Die ervaring
kan hij goed gebruiken bij zijn werk in de situeringscommissie. „Gelukkig
is er in twaalf-en-een-half jaar veel begrip gegroeid bij de gemeentebestu
ren voor het situeringsprobleem. Vroeger werd een kerk beschouwd als
een architectonisch moment in een stad en de stedebouwkundigen willen
nog altijd wel graag een representatief complex op een representatieve
plaats, maar het parochieel centrum van weleer, het „katholiek bolwerk"
met scholen en parochiehuis ligt toch niet meer zo in onze lijn, onder meer
omdat spreiding voor de parochianen veel gunstiger is. Maar gelukkig
vinden we hiervoor begrip bij onze vakbroeders van de gemeentediensten."
Ir. Van der Laan heeft als compagnons, die hij met name en met ere
noemt, de heren Hermans, Van der Ende en Kirch. Zij hebben een belang
rijk deel van zijn werk overgenomen. „Je moet een jaar lang ziek zijn, zoals
ik, om te begrijpen, dat zij het ook zonder mij kunnen. Als je dan terugkomt,
denk je: Vooral niets veranderen." Het stadhuis van Eindhoven, dat de
rijpe vrucht was van een prijsvraag, behoort tot de projecten, die hij
echter nog helemaal zelf wil afmaken.
(Advertentie)
DE OLVEH voor een levenpolis naar maat.
