RIJKSWATERSTAAT
WAT HET OOG NIET ZIEN KAN
onder alle
dag en
omstandighe
nacht paraat
.vóór;
Jan Verdonk
maandag 7 5 jaar
Beplanting langs en verlichting op
rijksweg 9 bij Santpoort
Wegverbeteringen in Velsen-
Zuid en bij de tunnel
Quadro Amsterdam
in Minerva
SLEUTEL WEG?
Critiek zwijgt,
bewondering spreekt
ZATERDAG 17 MAART 1962
PAGINA 3
Het menselijk oog is niet bij machte om het samenstel van wegen bij Santpoort te zien zoals de lens
van de camera, wélke onze fotograaf hanteerde, toen hij bijgaande foto maakte. Voor de lezer is links
Haarlem gelegen en rechts, in het wazige verschiet, Velsen. Over het viaduct loopt rijksweg 9, de
weg die Haarlem via de Veiser Tunnel met Alkmaar verbindt. Rond en bij dit viaduct en kruispunt
zullen binnen afzienbare tijd enige honderden bomen en duizenden struiken worden geplant. Boven
dien zal er op de rijksweg en langs de verbindingswegen een natriumverliehting komen.
Een van de taken van de kantonnier is ook het schoonhouden van
wegaanduidingen, zoals deze simpele bermpaal.
•.DE SLEUTELSPECIALIST"
Langs en in de buurt van de rijkswegen heeft de Rijkswaterstaat grote voorraden zand en zout opge
slagen om de gladheid te bestrijden. Langs Rijksweg 4 staat deze silo, waarin zich een ingenieuze
apparatuur bevindt om pekel te maken, welke in het zand wordt gëinjecteerdzodra dat op een
vrachtwagen wordt geladen.
Verkeers
moeilijkheden
Rechtsbeginsel
Bazar Haarlem-
Zuid-West
HAARLEM, 17 maart In geen andere naam
dan in die van de Rijkswaterstaat komt treffender
tot uitdrukking hoezeer Nederland een „water
staat" is. Deze ambtelijke aanduiding van wat ons
land werkelijk is stelt namen als „kikkerlandje"
of „land van molens en vaarten" veruit in de
schaduw. De laatste benamingen gaan voorbij aan
de harde werkelijkheid, welke verbonden is aan
de strijd met en tegen het water. Zij klinken mooi
en worden daarom dan ook gebruikt in toeristen
gidsen en ander VVV-drukwerk. In het woord
„waterstaat" zijn twee begrippen aaneengevoegd,
die op het eerste gezicht met elkaar in tegenspraak
lijken, maar waarvan de samentrekking in ons
land een dagelijkse realiteit is: een staat, een
levende gemeenschap van mensen, rond en op het
water en ook nog zoveel meter beneden AP. De
Rijkswaterstaat is een instituut, waar voortdu
rend wordt gewerkt aan het drooghouden van ons
land. De Delta-werken in het zuid-westen van
Nederland zijn daarvan een sprekend voorbeeld:
het met ondergang bedreigde land wordt veilig
gesteld achter zeeweringen en waterkeringen.
Behalve met dit werk houdt de Rijkswaterstaat
zich ook bezig met de aanleg en het onderhoud
van wegen en kanalen. In historische volgorde:
met kanalen en wegen. Voor de behartiging van
al deze zaken is een strakke, weliswaar sterk
gedecentraliseerde, organisatie opgebouwd, welke
haar militaire afkomst niet verloochent. Niette
min moeten de monniken beschouwd worden als
de voorlopers van de tegenwoordige waterstaats
ingenieurs en -technici
Belangrijk district
Aankleding
Ruige koppen
Natriumlampen
beperkt tot de wegen, omdat wij daar
bij het nauwst betrokken zijn en om
dat daarover nieuws was te vertellen.
Met het ter sprake brengen van de
Velser verkeerstunnel zijn wij weer
in de buurt van het water beland: het
Noordzeekanaal. De bemoeienissen
van de Rijkswaterstaat met het Kanaal
en de pieren in IJmuiden stellen dui
delijk in het licht, dat het thans, an
ders dan vroeger, niet zozeer gaat om
een verweer tegen het water als om
een positieve benutting van de moge
lijkheden die het water biedt voor het
vervoer. Maar dat neemt niet weg,
dat, historisch gezien, de defensieve
houding het eerst aan de orde was.
De overheid heeft die defensie gaan
deweg overgenomen van de particu
lieren. Aldus handelt de overheid, nu
al sinds vier eeuwen, overeenkomstig
de vroeger voor particulieren gelden
de oeroude rechtsregel: .Die 't water
deert, die 't water keert".
De beoefening van kamermuziek
schept een sfeer van intimiteit, waar
uit een gedachten- en gevoelswereld
kan ontluiken die de geest verpuurt,
adelt en vleugels aanbindt. Tussen de
vertolkers is er, met behoud van eigen
intuitie, een wederzijds begrijpen, een
bundeling van affiniteiten en verlan
gens die tot een Thabor van heerlijk
heid kunnen voeren. Er is nog nimmer
een toondichter geweest die deze su
blieme kunstvorm jeweld heeft aange
daan. Het Brandende Braambos is nog
nooit met ongewijde voeten benaderd.
Gisteravond werd in het -Minerva-
theater voor de Heemsteedse Kunst
kring door vier uitverkoren kunste
naars gemusiceerd in werken van Te-
lemann, Boccherini, Guillemain, Sta-
mitz en Joh. Seb. Bach. Zij noemen
zich het „Quadro Amsterdam", en
hebben een bezetting van fluit, viool,
cello en clavecimbel, respectievelijk be
speeld door Frans B-uggen, Jaap
Schroder. Anner Bijlsma en Gustav
Leohhardt.
Bij het beluisteren van dit volkomen
op elkaar afgestemde ensemble, zwijgt
de kritiek en spreekt de bewondering.
Hier werd een canticum canticorum
gezongen, menselijk in zijn sensibili
teit, doch verheven spiritueel in zijn
diepste roerselen. De apotheose gaf de
Triosonate uit ..Das Musikalische Op-
fer", van Bach, een muziek die de
componist uit de hemel moet gestolen
hebben, een feit waaraan Mozart zich
ook nog al eens sc-.uèdig heeft ge
maakt: men denke maar aan zijn se
renade „Eine kleine Nachtmusik".
Bach stal van de verheerlijkte Aarts
vaders, Mozart echter van de Serafij
nen.
Het auditorium heeft de uitzonderlij
ke waarde van deze a"ond begrepen,
een grootse ovatie viel de uitvoerende
kunstenaars ten deel.
T. D. Vr.
Adver ren tie
Lange veerstbaat io - tel. 11493
van de Parkweg (Amsterdamseweg)
met de vroegere rijksweg van Haarlem
naar de Velserpont overzichtelijker wor
den gemaakt. Het gedeelte ten zuiden
van het kruispunt zal iets naar de rich
ting van de Velser Tunnel worden ver
legd. het gedeelte benoorden de kruising
iets naar het westen. De schuine krui
sing verdwijnt en daarvoor in de plaats
komt een zogenaamde „bajonet-aanslui
ting". welke het verkeer dwingt af te
remmen voor de Amsterdamse weg. De
ze bajonet-aansluiting zal worden toege
rust met een „verkeers-druppel", een
smal toelopende geleidestrook.
Aldus wordt de voorrang op de Am
sterdamseweg in de situatie tot uitdruk
king gebracht.
Ook het zuidelijk verkeersplein bij de
Velser Tunnel is aanleiding tot ver
keersmoeilijkheden. Automobilisten, die
bezijden de tunnel rijdend, de Amster
damseweg moeten oversteken veroorza
ken daar nogal eens aanrijdingen, voor
namelijk doordat men het uit de rich
ting van Amsterdam komende verkeer
niet tijdig heeft opgemerkt. Opdat eerst
één rijbaan kan worden overgestoken,
voordat men hinder van rechtskomend
verkeer ondervindt, is het de bedoeling
in de middenberm meer opstelruimte te
maken. De weggebruikers zullen dan
eerst alleen maar behoeven te letten op
het verkeer van links en later, als zij
op de opstelruimte zijn gekomen, op het
verkeer, dat uit de richting Amsterdam
van rechts komt.
Een verbetering die in de Velser Tun
nel werd aangebracht, is slechts van be
tekenis voor de leden van de sirveil-
lance-scooterdienst. De bemanning van
de drie controleposten bij en in de tun
nel wordt regelmatig afgelost. Deze af
wisseling geschiedt met behulp van
scooters. Om deze vaardige en handige
voertuigjes voor enkele momenten te
kunnen parkeren, zijn uitsparingen aan
gebracht in de goot-trottoirs van de tun
nel.
Er zijn in totaal vier controleposten.
Drie ervan zijn permanent bezet door
de politie. De vierde, de centrale post
is gevestigd in de tunnel en bemand
door een man van de Rijkswaterstaat.
Daar klopt, verborgen achter een wand-
paneel het hart van controlelampjes en
meters. In één handomdraai kan de si
tuatie in de tunnel worden gewijzigd.
Deze wendbaarheid is nodig voor het
geval, dat er zich in een van de buizen
opstoppingen voordoen. Het verkeer
wordt dan uit deze buis geweerd en via
de andere geleid. Om de drie weken is
er een „schematische" a'sluiting, om
dat de tunnel dan wordt schoon ge
maakt. „Het schaap met vijf poten"
komt op de proppen, een gemechani
seerd schoonmaakbedrijf op wielen, dat
in enkele uren de tunnelwanden en
-stoepen met behulp van water en
shampoo reinigt.
Wij schreven hierboven, dat men
zich niet moet laten misleiden door
de naam WATERstaat. Ook de zorg
voor de wegen komt voor rekening
van deze instantie. Onze beschrijving
van de werkzaamheden in de dienst-
kring Haarlem heeft zich goeddeels
In volle vitaliteit wordt de Haar
lemse beeldhouwer Jan Verdronk,
maandag 19 maart, 75 jaar. Hij is
een bescheiden, stugge, werker, die
het vak integraal beheerst. Wanneet
men van Jan Verdonk zeker één ding
niet kan zeggen, dan is het, dat hij
misplaatste pretenties zou hebben.
Hij wil niet meer zijn dan de be
oefenaar van een kunst-ambacht
maar dat is hij dan ook in de hoog
ste perfectie. Hij kent zijn materiaal
in alle denkbare diversiteiten en hij
weet het kundig te bespelen met zijn
vormwil en vormkracht.
Verdonk is een mededeelzaam mat;
zowel in gezelschappelijk als in pe
dagogisch opzicht. Hij is een uitste
kend leermeester, die vele jongeren
in de gehiemen van het vak heef',
ingeleid.
In Haarlem heeft Jan Verdonk gro
tere en kleinere werken uitgevoerd,
in opdracht van de overheid, van
kerkbesturen en particulieren. Het
bekende grote houten Asaph-beeld
(2.75 m. hoog) boven het orgel in de
Grote Kerk is door hem gecopieerd
in Lindenhout, afkomstig van bomen
uit Den Hout niet van de Span
jaardslaan, want die prijkte toen nog
in volle glorie. Voorts noemen we:
het (gerestaureerde) beeldhouwwerk
aan de gevel van de Vleeshal, sculp
tuur aan de VGLO-school aan de Ri
chard Holkade in Haarlem, het graf
monument voor de bronsgieter Bin
der, een oorlogsmonument in Zaan
dam. Het is maar een greep uit het
zeer vele. De laatste tijd houdt hij
zich met kleiner werk bezig.
Jan Verdonk is geboortig van Eind
hoven; zijn vader was edelsmid. Zijn
opleiding kreeg hij in Den Bosch aan
de „Koninklijke School" van eer
tijds Derkinderen en Huib Luns en
aan de Rijksacademie te Amster
dam. Hij heeft veel samengewerkt
met wijlen Theo van Reyn en met
prof. Jan Bronner. Ofschoon Verdonk
zich na zijn studie onmiddellijk in
Haarlem vestigde, is hij minstens
evenzeer een Brabander gebleven als
dat hij Haarlemmer geworden is
om het voorzichtig en derhalve wat
ingewikkeld te zeggen.
Op zijn verjaardag zullen enige
vrienden hem een hulde bereiden in
zijn huis aan de Vlietzorgstraat om
half twaalf. Van twaalf tot een uur
is er een recpetie. 's Morgens om 9
uur is er een Mis in de Spaamekerk.
HAARLEM, 16 maart In het ge
bouw van de vereniging „Haarlem-Zuid-
West" aan de Kamerlingh Onnesstraat
zal vrijdag 23 maart van half acht tot
elf uur 's avonds en zaterdag 24 maart
van twee tot elf uur een grote bazar
worden gehouden, waarvan de baten
bestemd zijn voor het werk van de
vereniging. Volgend jaar bestaat de
vereniging „Haarlem-Zuid-West" vijf
entwintig jaar. Voor de voorbereiding
van de feestelijkheden is thans een com
missie gevormd.
De Rijkswaterstaat valt uiteen in elf
directies en tweeëntwintig arrondisse
menten. Een van de arrondissementen
is gevestigd in Haarlem en is op zjjn
beurt weer onderverdeeld in twee
dienstkringenBussum en Haarlem.
Aan het hoofd van de dienstkring Haar
lem staat de waterstaatkundig hoofd
ambtenaar J. Ph. Hage, een nog jonge
man, die met hart en ziel verknocht is
aan de Rijkswaterstaat. Haarlem is zijn
tweede dienstkring. Twee jaar geleden
„zat" hij nog op de Zuid-Hollandse
eilanden en een aantal jaren daarvoor
was hij werkzaam in Breda. Met pas
toors en kapelaans hebben ingenieurs
en waterstaatkundige ambtenaren van
de Rijkswaterstaat gemeen, dat zü re
gelmatig worden overgeplaatst.
In het district va-n de heer Hage, dat
vanaf de kust tot en met de stad Am
sterdam Noordholland ten zuiden van
de IJpolders omvat, liggen enkele bij
zonder belangrijke wegen en kunstwer
ken: de rijkswegen 4 (Amsterdam-Den
Haag), 5 (Amsterdam-Haarlem), 8 (de
weg door de Bollenstreek) en 9 (Haar
lem-Alkmaar) en van de vele viaducten
en bruggen de Velser Tunnel als pièce
de resistance.
Deze kostbare objecten zijn aan zijn
dagelijkse zorgen toevertrouwd. Hij heeft
er op toe te zien, dat ze goed worden
onderhouden. Daarvoor beschikt hij over
een korps kantonniers, wakkere kerels,
die op hun beurt verantwoordelijk zijn
voor een klein stukje van de dienst
kring.
Een voorbeeld demonstreert het best
hoe groot die verantwoordelijkheid is.
Zodra het begint te vriezen of te sneeu
wen trekken de kantonniers er met hun
helpers op uit om zand en zout op de
wegen te strooien. Zij wachten daartoe
geen verzoek of bevel af, zij gaan eige
ner beweging. Desnoods 's nachts, ook
al zijn zü de middag en avond tevoren
reeds op pad geweest. Twee weken ge
leden, toen over Haarlem en wyde om
geving in één nacht een twintig centi
meter dikke sneeuwlaag werd gespreid,
hebben mannen van de Rijkswaterstaat
er voor gezorgd, dat de volgende mor
gen de wegen goed berijdbaar waren.
Daarvoor hadden zij hun nachtrust op
geofferd in een üzerel"> '©n ook Ijzige)
discipline, die voorschrift, dat niemand
gedurende de winter van huis is. Geen
verlof, geen vrye dag. Vorst en sneeuw
houden elke man van de Rijkswater
staat op zijn post.
ken ontstaan, waarvoor de Rijkswater
staat aansprakelük kan worden ge
steld." Dat vereist natuurlek een zeke
re elementaire kennis van het water
staatsrecht, een ingewikkelde materie,
waarvan de regeling vooral tegen het
einde van de negentiende en in het
begin van de twintigste eeuw tot stand
kwam. De tijd, dat de voornaam-
ten van mollengaten is voorbij. Hij
is thans een gekwalificeerde werkkracht
aan wie hoge eisen worden gesteld, me
de doordat de wegenbouw in ons vader
land hoe langer (oe meer een weten-
schappelüke affaire is geworden.
Een heel andere taak is de estetische
„aankleding" van de wegen en de ver
zorging daarvan. Enkele jaren geleden
were' in de dienstkring Haarlem rijks
weg 4 in het groen gezet, een project
dat vorig jaar pas klaar kwam. Voor
dit werk worden regelmatig adviezen
gegeven door vertegenwoordigers van
Staatsbosbeheer.
Er is thans een plan gemaakt om
rüksweg 9 bü Santpoort en het daar
gelegen knooppunt van wegen op te
fleuren met liefst vüfhonderd bomen
en zevenendertigduizend struiken. Over
een lengte van anderhalve kilometer
zal langs de rijksweg en de aanslui
tende wegen een grote verscheiden
heid van bomen worden geplant: es
sen, linden, populieren, knotwilgen
(langs het weggetje naar de Slaper-
dü'k) en grauwe abelen. In de taluds
Kantonniers zün onverzetteiüke man
hen. Boven het stugge manchester staan
ruige koppen, verweerd door het buiten
kerk met zand en stenen, maar onmis
kenbaar intelligent. „Kantonniers moe
ten mannen met een gezond stel her-
s©n- zijn. Bovendien moeten zü een
groot verantwoordelijkheidsgevoel heb
ben en in staat zijn zelfstandig beslis-
hgen te nemen," zegt de heer Hage.
.Als er wat gebeurt moeten zü snel
Kunnen handelen, zodat geen ongeluk-
en bermen komt een rijk en gevari
eerd struweel van vogelkers,^ haze
laar, meidoorns, wilg, kardinaalsmutsje
en vuilboom. Voor deze beplanting
moet ruim eenentwintigduizend vier
kante meter grond worden omgespit
en bemest. Het gehele project kost
30.000.
RÜksweg 9 en het knooppunt daar mo
gen zich overigens nog in een ander op
zicht verheugen over de bijzondere be
langstelling van Rijkswaterstaat. Vanaf
de Delftlaan in Haarlem tot aan het
Broekbergerplein in Santpoort wordt de
weg voorzien van een verlichting van
uit de middenberm. Er komen veertig
dubbelarmige natrium-armaturen. Langs
de verbindingswegen zullen honderd na-
triumlantaarns worden geplaatst.
Het karwei wordt door het P.E.N. uit
gevoerd, met dien verstande, dat de
lichtmasten en armaturen door de Rüks-
waterstaat worden geleverd. Zodra
rüksweg 6 de weg beoosten Haarlem
gereed is, wordt het resterende ge
deelte van rüksweg 9 naar de tunnel
verlicht. Eerdere verwezenlijking is
door gebrek aan geld niet mogelük.
De aanleg van nieuwe wegen behoort
niet tot de competentie van het in Haar
lem gevestigde kantoor van de Rijks
waterstaat. Dat ressorteert onder de su
pervisie van de afdeling Directie Wegen
in Den Haag. De aanleg van rüksweg
6 is dus een zaak van „Den Haag".
Voor de regionale diensten is een an
dere taak weggelegd: het verbeteren en
omleggen van wegen, waarmee elk jaar
vele honderdduizenden guldens zün ge
moeid. In dit verband mag herinnerd
worden aan de ingrijpende verbreding
van rüksweg 5 (tussen Halfweg en Am
sterdam), die enige miljoenen guldens
heeft gekost en onder supervisie van de
dienstkring Haarlem is uitgevoerd.
In Velsen-Zuid zal nu de kruising
