„Zwaarwichtig" tehuis
voor Prov. Waterstaat
Verzorgingsruimten in
hart van het gebouw
VISSERS
Niet iedereen gelukkig met
e Randweg
„Geen feest als deel van
inwoners schade lijdt
l
„WEG DOOR AERDENHOUT ALS
WATER TOT TANDEN REIKT*
Weg-De Ranitz schaadt zeer
veel natuurschoon
In 1937 al plan
voor Randweg
Dr. M. J. Prinsen bij opening
(ZON)LICHT IN
ALLE KANTOREN
Niet mals
Misnoegen
Ontlast
Niet voor fietsers
VRIJDAG 23 MAART 1962
PAGINA
-----
HAARLEM, 23 maart Tus
sen de Zijlweg en de spoorlijn
Haarlem-Zandvoort staat aan de
westzijde van de Westelijke Rand
weg een weinig elegant en wat
eenvormig gebouw, waarvoor Am
sterdammers, zo het in de hoofd
stad zou hebben gestaan, al spoe
dig een rake volkstypering zou
den hebben gevonden. Het is het
kantoor van de Provinciale Wa
terstaat en Planologische Dienst
van Noord-Holland, dat vanmid
dag door de commissaris van de
koningin, dr. M. J. Prinsen is ge
opend. Het gebouw is zestig meter
lang, achttien meter breed en on
geveer twintig meter hoog. Aan
de lange zijden reien zich in vier
lagen een enorm aantal ramen
aaneen. Zij geven het gebouw iets
eentonigs zonder er in te slagen
de rechthoekige massa minder
„zwaarwichtig" te maken. Mis
schien hadden de gevels door een
ritmische afwisseling van mate
rialen een meer speelse indruk
kunnen krijgen zonder dat de na
gestreefde reliëfloosheid werd
doorboken.
Zes bouwlagen
Kunstwerken
Eerst in tuin
Kruisstraat 2 - Haarlem
HAARLEM, 23 maart Niet
iedereen is volkomen gelukkig
met de opening van de Westelijke
Randweg. De bewoners van de
Waldeck Pyrmontlaan en de Wil
lem de Zwijgerlaan in Overveen
bijvoorbeeld, hebben de rust en
het fraaie uitzicht in hun buurt
zien verdwijnen voor een viaduct.
Op slaapkamerhoogte zal nu voor
taan voor hen het veelal
zware verkeer voorbij trekken,
kwalijke geuren achterlatend.
Particulier lijden zij schade door
de aanleg van deze weg. „Dat is
HAARLEM, 23 maart „Men
vergist zich wanneer men denkt,
dat het provinciaal bestuur staat
te trappelen om de weg door het
noorden van Aerdenhout aan te
leggen. De weg kost dertig mil
joen gulden, die uit de provinciale
kas zullen moeten komen. Bloe-
mendaal en Zandvoort zijn er felle
tegenstanders van. Persoonlijk
ben ik geneigd te zegen: eerst als
het water tot de tanden reikt en
de verkeerschaos langer uitstel
niet gedoogt zal de provincie tot
aanleggen van deze weg over
gaan." Deze min of meer gerust
stellende woorden sprak vanmid
dag de commissaris van de ko
ningin in Noord-Holland, dr. M.
J. Prinsen in de Statenzaal van
het Provinciehuis aan de Dreef in
Haarlem naar aanleiding van de
openstelling van het door de pro
vincie aangelegde deel van de
Westelijke Randweg.
de reden, waarom het gemeente
bestuur van Bloemendaal niet bij
de officiële ingebruikneming van
de weg aanwezig zal zijn," ver
telde ons burgemeester dr. D. H.
Peereboom Voller. „Wij kunnen
moeilijk deelnemen aan een feest
om de Randweg, waarvan een
aantal van onze bewoners werke
lijk schade lijdt."
tl »...:wiï.5§
mm mi in ii li in ii mi mui ii ii in ti inn
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiin
De bouwmeester, prof. ir. H. T.
Zwiers uit Haarlem, is zich die een
tonigheid van zijn schepping wel be
wust. Hij heeft haar verkozen om ver
anderbaarheid van indeling van het in
terieur mogelijk te maken. Naar zijn
mening is die veranderbaarheid slechts
te verwezenlijken, wanneer de buiten
kant van het gebouw in de gevelindeling
daartoe de mogelijkheid open laat. Naar
believen kunnen de ruimten langs de
tevelwanden nu groter en kleiner wor-
en gemaakt, doordat de ramen een
betrekkelijk kleine breedte hebben en
verder doordat de mogelijkheid aanwe
zig is om tussen twee ramen een wand-
aansluiting te maken.
Trappen, liften, garderobes, toiletten
en bergruimten zijn opgenomen in het
hart van het gebouw, in een zogenaam
de „verzorgende sector", welke van de
kantoorruimten aan weerszijden is ge
scheiden door een gang. Het voordeel
is, dat alle kantoren in ruime mate het
daglicht ontvangen en zon, als die in
ons land wil schijnen. Ook overigens
munt het in alle opzichten degelijk ge
construeerde gebouw uit door doelma
tigheid tot in allerlei details.
Men kan zich afvragen of de functio
nele doelstellingen van prof. Zwiers al
dan niet dwingend tot de gegeven uiter
lijke vormgeving moesten leiden. De
beoordeling daarvan is niet aan ons.
Wij noteren slechts de indrukken, die
men krijgt bij het zien van het zich op
die plaats ten opzichte van zijn omge
ving sterk opdringende bouwwerk.
Het nieuwe kantoor telt in totaal zes
bouwlagen: een verhoogd sousterrain,
waarin zich onder andere de kantine
voor het personeel bevindt, de parterre,
drie even grote verdiepingen en een
„verkorte" dakopbouw, naar de vorm
al evenzeer bewust door de bouwmees
ter gekozen ter begrenzing van het
volumineuze gebouw in de hoogte. Vol
gens prof. Zwiers hebben grote, strakke
gebouwen, vooral in ons vlakke land,
„ergens" behoefte aan een mildere
„skyline". Deze dakopbouw is omsloten
door een terras, waar de ambtenaren,
die behoefte daaraan hebben, zich tij
dens de middagpauze kunnen vermeien
in de prachtige vergezichten, die men
van daar af op Zuid-Kennemerland
heeft.
De eentonigheid in de gevel wordt
slechts op twee plaatsen doorbroken:
namelijk daar waar zich in de westelijke
gevelwand de hoofdingang bevindt en
aan de zuidzijde waar een uitbouw is
gemaakt voor de algemene vergader
zaal. De daarop aangebrachte versie
ring zal te zijner tijd worden vervangen
door een groep van beeldhouwwerken
van de kunstenaar J. W. Raedecker.
Het is te hopen, dat dit kunstwerk
meer boeien zal dan de versieringen
boven de korte wanden (aan de noord
en zuidzijde) en de hoofdingang, be
staande in vergulde provinciewapens.
Dat zijn immers toegevoegde ornamen
ten, die met de architectuur zelf niets
van doen hebben.
Het interieur van het gebouw is ver
luchtigd met enige kunstwerken. Voor
de hal op de begane grond heeft de
Bloemendaalse kunstenaar K. Draaisma
een mozaïekfries gemaakt, waarvan
„water" het thema is. Het geeft op
kunstzinnige wijze een verbeelding van
de strijd tegen het water en de be
heersing en het gebruik ervan door de
mens. Mevrouw E. Draaisma-Haije ont
wierp een bronzen beeldje, een mens
voorstellend uit de beginperiode van de
waterbeheersing in ons land. Het is een
geschenk van het personeel van de Pro
vinciale Waterstaat en de Planologische
Vereniging van Noordhollandse Water
schappen gegeven: een uitermate ver
rassende versiering van de dragende
betonkolom in de algemene vergader
zaal, waarop naar een ontwerp van de
graficus M. C. Escher babylonisch ge
tinte decoraties in positief-negatief zijn
aangebracht.
Het Waterstaatsgebouw is het groot
ste kantoorgebouw van Haarlem dat
werkruimte biedt aan ongeveer twee
honderdvijftig ambtenaren. De bouw
kosten hebben rond vier miljoen gul
den bedragen, inclusief de kosten voor
de bouw van het garagecomplex met
twee dienstwoningen tegen de spoor
dijk. Mocht uitbreiding ooit nodig zijn
dan zal deze aan de noordzijde van
het complex worden gerealiseerd.
Maar niet in het verlengde van het
huidige bouwwerk, „omdat een repe
titie van ramen niet eindeloos kan
worden volgehouden," aldus prof.
Zwiers.
De fraaie decoratie op de dragende
betonkolom in de vergaderzaal van het
gebuow. Zij is gemaakt door de graficus
M. C. Escher.
Tijdens de openingsplechtigheid, wel
ke als gevolg van het grote aantal ge
nodigden in de Statenzaal van het Pro
vinciehuis aan de Dreef plaats vond,
heeft dr. Prinsen een historisch over
zicht gegeven van de tot standkoming
van het nieuwe kantoor. Al in 1951
kreeg prof. Zwiers opdracht voor het
ontwerpen van het gebouw, waarin aan
vankelijk alleen de Provinciale Water
staat zou worden gehuisvest. In januari
1954 gingen de Staten akkoord met het
plan. Besloten werd het gebouw in de
tuin van het Provinciehuis te stichten.
De bestedingsbeperking gooide evenwel
roet in het eten.
Gelukkig, mag men achteraf zeggen,
want niemand zou zich thans er over
verheugd hebben, wanneer het oor
spronkelijke plan zou zijn uitgevoerd.
„Aan de omgeving van het provincie
huis", aldus dr. Prinsen, „zou enorm
veel schade zijn toegebracht." Op voor
stel van G. S. besloten de Staten op 3
juli het kantoor aan de Zijlweg te bou
wen.
Dr. Prinsen meende, dat Haarlem
zich dankbaar mag verheugen over de
schepping van prof. Zwiers. Hij noemde
haar een bijdrage tot verfraaiing van
het kruispunt van de Zijlweg met de
Westelijke Randweg. „Prof. Zwiers is
er in geslaagd uiting te geven aan wat
in deze tijd leeft door een stijlvol ge
bouw te ontwerpen, waarin op uiterst
efficiënte wijze de beschikbare kantoor
ruimte is uitgebuit."
Advertentie)
Fraaie kollektie SUÈDE VESTEN,
WOLLEN VESTEN en PULLOVERS
ZIET ONZE 3 ETALAGES
U weet wel, op de hoek bij de brug.
HAARLEM, 23 maart De plannen
voor de aanleg van de Westelijke Rand
weg dateren niet van vandaag of giste
ren. Vijfentwintig jaar geleden werd
reeds gedacht over een verbinding tus
sen de Velser tunnel en Scheveningen,
bewesten Haarlem. In 1939 verscheen
dan ook een dergelijke weg op het pro
vinciale wegenplan van Noord-Holland.
De oorlog gooide ook hier roet in het
eten In 1955 verscheen de weg opnieuw
op het „Beheersplan voor provinciale
wegen".
In datzelfde jaar besloot de minister
van Verkeer en Waterstaat tot aanleg
van het gedeelte Wagenweg-Zijl weg. Dit
3400 meter lange traject kon op 1 juli
1958 in gebruik worden genomen. In
1957 had de provincie intussen besloten
tot de aanleg van het gedeelte Zijlweg-
Heussensstraat, een traject van 1800
meter lengte dat twee spoorlijnen en
enkele belangrijke verkeerswegen
kruist. In maart 1960 werd met de aan
leg begonnen, al waren de spoorwegen
al eerder begonnen met de uitvoering
gedeelte Zijlweg-j
betreft: met twee rijbanen van 7.25 me
ter breedte elk. Dit weggedeelte heeft
ruim 7,5 miljoen gulden gekost.
Het grootste kantoorgebouw imn Haar
lem is thans het nieuwe kantoor van de
Provinciale Waterstaat en Planologische
Dienst van Noordholland. Het is ge
bouwd naar een ontwerp van prof. ir.
H. T. Zwiers en staat aan de westzijde
van de Westelijke Randweg, tussen de
Zijlweg en de spoorlijn Haarlem-Zand
voort.
Volgens het gebruikelijke ritueel bij gebrek aan een lint werd een over de weg
gespannen stuk serpentine doorgeknipt namen gistermiddag enkele honderden
leerlingen van het Triniteitslyceum aan de Zijlweg op eigen houtje het gedeelte
van de vandaag officieel geopende Westelijke Randweg in gebruik. Onder luid
gejuich reden zij op hun fiets vanaf de Zijlweg naar de Kleverlaan. Niemand kon
eigenlijk vertellen wat de preciese beweegreden van de „officiële" opening was.
Over de weg-De Ranitz, het alterna
tief dat Haarlem, Bloemendaal, Heem
stede, Zandvoort en Haarlemmermeer
hebben gekozen, zei dr. Prinsen, dat het
provinciaal bestuur daarvoor niet
uitgenodigd zich niet ai te veel zor
gen maakt over het beraad van deze
vijf gemeenten. „Als de provincie de
aanleg van deze weg zal moeten be
talen en wie zou liet anders willen
doen? zal men toch moeten aanvaar
den, dat ook zij er iets in te zeggen wil
hetvben."
Dr. Prinsen was niet mals in zijn
kritiek op het door de vijf gemeenten
uitgezette tracee van de weg-Di
„Het. ontziet wel het
weg-De Ranitz.
Bloemendaalse
landschappelijk schoon, maar gaat ri-
foureus voorbij aan de belangen van
e Amsterdamse Duinen en de landgoe
deren „Leyduin" (sinds kort eigendom
van de provincie Noord-Holland, red)
en „Groenendaal". Hü releveerde de
kritiek van het ANWB-blad „Toeristen
Kampioen", waarin staat, dat het een
misvatting is te menen, dat de weg-De
Ranitz een verbetering zou zijn. Dr.
Prinsen merkte nog op, dat in een
dichtbevolkt land wegen niet meer zijn
aan te leggen zonder dat daardoor emi
nente belangen worden geschaad. „El
ke keus heeft nadelen".
Eerder had dr. Prinsen de moeilijk
heden gememoreerd, die zich hebben
voorgedaan bü de aanleg van het pro
vinciale gedeelte van de Westelijke
Randweg. Vooral de kruising bij de
Kleverlaan heeft veel opschudding ver
oorzaakt. „De Haarlemse pers heeft
herhaaldelijk voor de hier bestaande
gevaren de aandacht gevraagd en voor
de aanleg van een ongelijkvloerse krui
sing gepleit. Het is echter gemakkelijker
in ae krant op een ongelijkvloerse krui
sing aan te dringen dan de verantwoor
delijkheid voor de aanleg ervan te ne
men. Men dient te bedenken, dat als
gevolg van de ontzaglijke toename van
het verkeer het aantal wenselijke
ongelijkvloerse kruisingen ontelbaar is.
Wil men de wegenbouw niet onbetaal
baar maken dan zal men hoe onaan
genaam ook risico's moeten nemen."
Do verkeersHchten vormen een rede
lijke bescherming van het verkeer,
waarvan zelf ook de nodige waakzaam
heid mag worden verwacht, meer dan
nu vaak aan de dag wordt gelegd.
Niet geringer zijn de moeilijkheden
geweest met het viaduct over de Julia-
nalaan, waarmee de provincie zich het
misnoegen van Bloemendaal op de hals
heeft gehaald. Bloemendaal was, zo
men zich herinneren zal, voorstander
van een verzonken Jcuip in het verleng
de van de Waldeck Pyrmontlaan en
Willem de Zwijgerlaan. Een oplossing,
die aanzienlijk duurder was: vier mil
joen gulden meer. „Deze kosten waren
voor de provincie onoverkomelijk", al
dus dr. Prinsen.
Nadat het uitgebreide gezelschap
zich naar de kruising van de Klever-
laan met de Westelijke Randweg had
begeven heeft dr. Prinsen daar ci>
verkeerslichten in werking gesteld.
Toen hij op een knop drukte sprongen
de lichten op de Westelijke Randweg
op „groen". Vanaf dat moment was
de nieuwe Noord- Zuid-verbinding om
de bebouwde kom van Haarlem heen
voor het verkeer opengesteld.
Op deze foto, die gemaakt werd vóór de
openstelling, is heel goed te zien hoe de
Westelijke Randweg dwars door een
tamelijk riant deel van Overveen gaat.
Op de voorgrond het viaduct in de spoor
lijn Haarlem-Zandvoort.
Overigens kon hij zich best voorstel
len, dat de provincie gelukkig is met
deze randweg, die immers een lang ge
koesterde wens is. „De weg doorsnijdt
een stukje Overveen, maar van Bloe-
mendaals gebied kunnen we er niet op
komen. Hoe dat moet gaan met het
politietoezicht en met het schoonhouden
van de weg op Bloemendaals gebied,
is nog niet uitgezocht. Het is misschien
het beste, als Haarlem dat maar op
knapt." Voor het overige heeft Bloe
mendaal weinig met de weg te maken.
De bevolking reist vooral in de oost
west-richting, terwijl de weg noord-zuid
ligt.
Met Jan Bomans, die zich als par
ticulier en weggebruiker nogal eens
heeft bezig gehouden met verkeers-
vraagstukken, was burgemeester Pee
reboom Voller het eens, dat de Rand
weg de weggebruiker wel eens een ver
keerde indruk kan geven. De weg is
JAN BOMANS
.aantrekkelijk.
immers in de eerste plaats bedoeld als
regionale verbindingsweg met zoveel
mogelijk aansluitingen op het plaatselijk
stratennet. Maar de randweg heeft de
allure gekregen van een auto-snelweg en
dat zou de automobilist wel eens ertoe
kunnen verleiden om zijn snelheid op te
voeren. Maar daarvoor is de rijksweg
beoosten Haarlem bedoeld.
DR. D. H. PEEREBOOM VOLLER
geen feest
G. ENDLICH
.veiligheid.
Voor de chef van de Haarlemse ver
keerspolitie, hoofdinspecteur G. End-
lich, is het grote voordeel van de open
stelling. dat het verkeer in de binnen
stad waarschijnlijk in belangrijke mate
ontlast zal worden. Vooral het zware
wegverkeer dat niet in Haarlem moet
zijn, zal nu deze uitstekende doorgaande
verbinding kiezen. Dat zal te merken
zijn aan de drukte op het kruispunt
Korte Verspronck weg -V erspronck weg
waar men hoopt de verkeer-regelende
agent te kunnen terugtrekken. Maar het
zal zij het in wat mindere mate
ook merkbaar zijn bij de Verspronck-
brug en op de kruising van Zijlweg en
Zijlsingel, omdat heel wat verkeer tot
nu toe de noord-zuid-route over de
Leidsevaart koos. Waarschijnlijk zal het
voortaan de Westelijke Randweg nemen.
Voor de Haarlemse verkeerspolitie be
tekent de Randweg overigens wel extra
werk: tijdens de spitsuren zullen de ver
keerslichten op de kruising Randweg-
Zijlweg en voorlopig ook Randweg-Kle
verlaan met de hand moeten worden ge
regeld. Maar hoofdinspecteur Endlich
heeft het er graag voor over, wanneer
het leidt tot een verbetering van de
verkeerssituatie in de binnenstad.
Als gewoon weggebruiker vindt Jan
Bomans het jammer, dat de Westelijke
Randweg tussen de Wagenweg en de
Zijlweg niet toegankelijk is voor fietsers
en bromfietsers. In toeristisch opzicht
acht hij de weg een aanwinst, omdat
hij landschappelijk enkele bijzonder aar
dige doorkijken heeft opengelegd. Hij
zou het daarom toejuichen, wanneer
langs dit gedeelte van de weg zo spoe
dig mogelijk een fietspad en een voetpad
zouden worden aangelegd.
De beveiliging van de we,j acht
hoofdinspecteur Endlich vooralsnog vol
doende. Jan Bomans vraagt zich zelfs
af of er niet teveel beveiligd is. Hij is
met name van oordeel, dat de voet
gangers met hun zebra's bepaalde voor
delen hebben gekregen, die de andere
weggebruikers moeten missen. Die ze
bra's geven de voetganger een gevoel
van zekerheid, waardoor hun waak
zaamheid wel eens zou kunnen vermin
deren. „Waarom zou een voetganger
niet gewoon kunnen wachten tot de rij
weg vrn is?" vraagt Jan Bomans zich
af. Hoofdingenieur Endlich tekent daar
bij aan, dat het voor de voetganger
moeilijker geworden is de Delftlaan
over te steken, nu de maximum snel
heid daar tot 50 km per uur is terug
gebracht. Er zullen nu minder ..gaten
in de files auto's vallen, waardoor de
voetganger kan oversteken. Maar Jan
Bomans en hoofdinspecteur Endlich zijn
het erover eens, dat het ruime uitzicht
op het omringende verkeer de veilig
heid op de randweg zeker ten goede zal
komen. En voor het overige moet men
afwachten, hoe het verkeer op de Weste
lijke Randweg zich ontwikkelen zal en
hoe de weggebruikers deze weg zullen
gaan gebruiken.
