DE PROEF OP DE LEVENSSOM
Ed. Hoorniks jongste bundel:
„De Vis, gevolgd door
In De Vreemde"
Hella Haase sprak over de
moderne Nederlandse roman
Koninklijke familie ziet
gewest Friesland
het leeft en werkt
Goldoni's „LEUGENAAR"
te weinig speels gebracht
Donderdag bindt het Haarlems
elftal de strijd aan met de
Engelse club „Leyton Orient"
fit'®
JfÉF -
jptl Ifl--'
iii w.
Freek Souwer
opent expositie
van Santen
Herkansingsronde om
NHSB-schaakleeuw
A T A X - T A X I
Afscheid van het oude Theater
Jjir^PSjf ljj|l
DINSDAG 8 MEI 1962
fAGINA 2
Haarlem e.o.
Films
Muziek
Diversen:
Leeszaal:
HAARLEM, 8 mei Het thea
terseizoen spoedt ten einde. Het
ene gezelschap na het andere
komt zijn laatste première van
het seizoen in Haarlem vertonen.
Alleen de Haagsche Comedie
brengt deze maand in het Huis
aan het Wilsonplein nog drie pre
mières. Gisteravond kwam de
Arnhemse toneelgroep „Theater"
afscheid nemen met „De leuge
naar", een van de veelgespeelde
comedies van de achttiende eeuw-
se Italiaanse meester, Carlo Gol-
doni. Het was een echt afscheid,
want Theater komt in zijn hui
dige samenstelling volgend sei
zoen niet meer terug. De directie
en een aantal medewerkenden
gaan naar Rotterdam, terwijl an
deren in Arnhem hun plaats zul
len innemen. Onder leiding van
Rob de Vries heeft Theater negen
jaar lang uitstekend toneel ge
speeld en het is dan ook met wee
moed, dat men deze Arnhemmers
ziet vertrekken.
id it baghari
l
1 b»9WlI I:-.
ROBERT PIGUET
Wie het voorrecht heeft gehad de
grote dichter P. C. Boutens te
kennen, zal hem misschien
een geenszins onbewaakt ogen
blik met die krassende, en toch drei
nerige stem hebben horen beweren als
hem gedichten van Hoornik, van Van Hat-
tum of Den Brabander onder ogen kwa
men „Deze Héééren maken niets an
ders dan gemengde berichten op rijm!
Zij vergeten dat zij, dadelijk als zij een
vers maken, concurrenten worden van
Homééros!"
De drie, uie een poosje op één per
ron stonden, hebben intussen nog wel
iets anders gedaan dan ge .cht. Eén
van hen is het wrede adagium tro
gebleven n.l. dat men öf het leven
schrijft of het leeft; en ver' het
laatste. Een ander vrrt zich op van er
gernis en bleek een veel groter pam
fletschrijver, in welke vorm dan ook,
dan dichter. Hoornik echter dwong zich
en zijn talent in andere richting en
heeft, op instigatie van buitenlandse
voorbeelden, het versdrama in ons la,
gestimuleerd met min of meei succes.
Hij leerde aldus het vers zo -1 en
soepel te hanteren dat hij al spoedig
genoodzaakt werd van zijn lezer te zeg
gen, mèt Jacob uit „De Bezoeker
„Mijn taal is hem te ongepast, te tii-
viaal"
In zijn laatste bum -1, zoëven ver
schenen bij Meulenhoff als deel 41 van
de reeks „De Ceder", en getiteld; De
Vis gevolgd door In De Vreemde, is de
taal niet ongepast, en slechts triviaal
in de zin van doodgewoon. Het is alles
doodgewone, menselijke spreektaal. Het
is zo ver van alle kwc-i-dich ter lijk-
heid, van alle affectatie, van alle ge-
wild-eenvoudig zijn, ran alle gewron
genheid van beeld en verrassing van
vorm dat het woordklassiek, ons on
willekeurig op de lipp -l komt.
Ik geloc niet dat rioornl. ooit iets
mooiers geschreven heeft dan het grote
gedicht „De Vis". En ik geloof tevens
niet dat er de laatste jaren en dan
moeten we terug gaan tot de schoon
ste gedichten van Nijhoff aandoen
lijker. edeler, waarachtiger verzen In
de nederlandse "aal gemaakt zijn. Hier
Is de eenvoud zo superieur geworden,
dat zij treft als een steen in de borst.
In „De Vis" met zijn uiterst summiere
anecdote het „gemengde bericht",
waarover >outens zo «malend sprak
is de dichter, de spreker, nog iets ver
der gegaan dan vroeger. Hij praat over:
een man, een vrouw. Terwijl hy rich
telkens weer vergist en dan „ik
schrijft. Hy poogt afstand te nemen van
zyn ik, zyn eigen leven en ervaring
en die te bewaren. Mgar waar het
om gaat is te belangryk. Hy kon er
niet over zwijgen. Hij moest het vertel
len. Hy moest verhalen wat hem op die
reis in Spanje is overkomen en aaar hy
alles, het leven, zyn liefdesverhouding,
zijn hunkering, zijn angst, zyn wanhoop,
zijn hoop en wenend verwachten zon
der uitzicht, zyn gewoontelust, zyn
achteloos hanteren van de liefde die
hem wordt geschonken op aarde en in
de hemel, wil objectiveren, begint het
vers
Een man en een .touw yn op reis.
En al heel gauw valt het woord d
doden. Het is de dood die meerijdt. In
„De Vis" wordt Hoornik tot in zijn
merg doordr gen van de d i. Hy kan
er niet meer omheen. Hij kan hem niet
meer negéren, niet belacheiyk maken. Hy
is niet ver meer en hy is aar onher
roepelijk, op een handsafstand.
De vrouw chauffeert. Vast ligt het
rad in haar stevige handen. is
uiterst capabel, reddert vanzelfspre
kend alles, neemt de nodige maatrege
len die getroffen moeten worden. Het
contact met d° man is ogezegd vol
maakt. Iedere nuance van wil en wens
registreren deze mensen va*- elkaar. Zij
behoeven bij «vijze van spreken geen
mond open te doen en kurr.en toch sa
men leven in goede, uitstekende ver
standhouding Zij kennen eikaars reac
ties zo precies als alleen mensen ze
kennen, die jarenlang in de grootste
intimiteit en de grootste intellectuele
eenheid met elkaar omgaan. Een woord
is soms al overbodig, een blik te uitge
sproken. Het is de sfeer, uitstraling
van de een en van de ander, die vol
doende blijkt tot het volgen van eikaars
gedrag. Zij zijn in de loop der jaren h
elkaar geschoven als twee ui'mst ge
compliceerde deeltjes van een puzzel
en zij vormen een eer' id. De n: n
blijven te zien, maar dat is dan )ok s'
les. En de kleur verschilt. Maar geen
van beiden zou het wensen.
Wat zij voor zichzelf en in zie'..-,
met alle hoop die een mens kan opbren
gen, willen, spreken zij "mt uit. Dat
wordt alleen maar in een gedicht open
baar gemaakt vooi de goede, voor d
uitstekende versta- -. Maar het sa-
men-op-reis-gaan is een kleinigheid,
terwijl we allemaa weten dat het een
vorm van levenskunst vereist, die wei
nigen van ons machtig zijn. Maar voor
deze man en zijn vrouw aan het stuur
bestaan de moeilykheden niet in het sa
men eten, samen slapen, samen wande
len, samen lezen, sa ïen kijken. Het be
staat in het samen denken. Misschien
zelfs denken zij hetzelfde, maar hun
reacties zijn verschillend, ook al lijken
die, naar uiten uit, dezelfde. Hun reac
ties op elkaar zijn heiden be1—nd. Ver
rassing is uitgesloten.
Deze reis zal voor beiden de proef op
de levenssom zijn. Deze reis naar
Spanje is het keerpunt Of zij wijken
onhoorbaar, ongemerkt, door wie dan
ook, door henzelf zelfs niet, uit elkaar,
öf zij zullen inderdaad als het koud
wordt in hun bloed, als de hormonen
zwijgen, als het hart langzamei klopt,
de vingers verstijven, de haren afval
len en grijzen, dezelfde kleur aanne
mer., zó, dat zij nog slechts een nuance
verschillen, de een van de an Ier En
hun namen alleen nog maar samen
worden uitgesproken.
Zij gaan van San Sebastian naar 'iet
dorpje Zarauz, maar zij willen er niet
blijven. Het huis is een dodemanshuis.
De vrouw staat op van het te. is. „Zij
heeft dus gezeg overweegt ij, dat ze
liever verder wil gaan Hij V- zich
achter haar aan."
Onderweg verlangt d vrouw naar
man, die naast haar siaapi. Als h" wak
ker wordt, is er niets ïodig om hem
het verleden in herinnering te roepen.
De naan is rood als bloed en dat
doet 'rem denken aan het Lagertrans-
port. En de dood.
„Wat is dood? Een woord. Het olijtt
dood.
Het dient uitgediept h.rb. 'd,
het moet honderdvoudig omschreven.
uit de dode letter geheven,
uit de taal worden weggehaald,
bestaan krijgen, ademen, leven
en kruipen uit dit papier."
En dan gebeurt er een wonder De
man krijgt e<m eken. Het Teken r'ni
wij allen kennen, Vis. .Door óf w;
dernis van zijn a- pst breekt leven jls
water naar binnen: eei ;ee, een spring-
Op het kruispunt ieder woord
vloed van hoop."
zyn soortelijk en ander gewicht ke
ren ze om en gaan terug r Zarauz,
waar de maan de golven bloedrood
kleurde. En lan zegt het meisje-voor-
alles in het hotel: Be me u God in
de slaap. De vrouw heeft het niet ver
staan, zij is doodop. Maar na die vis, a
dat bloedrode, na de dood, is daar voor
de man dan door de mond van het
meisje weer: God. En dan hunkert ie
vraag in alle geledingen van ziel en
lichaam, van verstand, brein, inzicht,
gevoel, fantasie: Wai is God?
„Wat is God? Wat is God? Wat is
God?
Een schelp. Een vallende ster.
Een rietpluim. Avond. Een berg.
Stilte. Het oog van de naald.
Wat is God? De onderste steen.
Wat is God? Het mes op de keel.
De reden waarom ik dit schrijf.
De reden dat ik mij ver rs.
De reden van mijn bestaan.
Ik zit als een rat in de val.
Wat is God? O, God, wat is God?"
In het tweede deel var het vers gaat
de vrouw het dorp in en zoals de man,
ontmoet de vrouw ook de symbc' -n, dc
tekens die -aar doen terugdenken aan
het verleden. Dat wijst op de ouder
dom: het ogenblik niet te kunnen ge
nieten zonder de ass iatip met dat wat
eens geweest is. Zij cUat bij een sou
venirwinkeltje en denkt aan een an
der, een jonge man op wie zij verliefd is
geweest, de man die voor haar de vreug
de, de lach, de dans van het :taan
heeft betekend. Maar hoe de zinnen ook
gejuicht hebben, j zag heel duidelijk
hoe het eigenlijk tond.
„Maar hij heeft mijn dorst niet
gelest,
noch heeft hij mijn honger gestild,
noch heeft hij mijn leegten gevuld
Wa. was het? Geen ;!°fde die blij
maakt,
die zich zelf verdiept en verduurzaamt,
maar een liefde met kieren en
kuilen,
verheimlijkt en haastig "enoten,
een misdaad gepleegd in een bos
De vrouw draait de nolen met
kaarten
een slag om. Dan ziet zy de vis.
Een zilveren vis op een standaard.
Een broche tuss< a..dere broches.
Een oog, en dat oog 'jkt haar aan."
De man intussen beleeft, al kijkend
naar de kinderen an het strand, die
soldaatje en revolutie spel een crisis.
Hy voelt de Vis diep in hem en fluis
tert: „Wie ben ik?" De man eet
de vrouw draagt de broche met de vis.
Dan verdrinkt een kind in zee, een jonge
tje. Wanhopige pogin m om hem e
redden. En het echtpaar, het vreemde
echtpaar, zonder kinderen, vraagt zich
af: „Wat zien wy nu van God? Niets.
Alleen wordt de druk van de klem
waar u net zo in zit ,s ik, al schudt u
misschien ook van nee groter dan le
vensgroot als vlak langs ons heen op
de zee, het heen en weer van die boot.
Besta je? ,Of God, ben ji dood?" Zij
géan beiden naar de uitvaart in ie
dorpskerk. En daar is de vis weer „in
die kleine zilvem doos met een vis
erop en een roos; in in beetje wijn en
wat brood.
„En God? Waar is God? Hy is daar
in die kleine zilveren doos
met een vis en -en roos;
in een beetje wijn en >vat brood
leeft hij en kén niet dood."
Tussen geloof en ongeloof baant de man
zich moeizaam een weg. Wat later ver
trekken de man en zyn vr—tw. D<- man zit
nu aan het stuur. Het laatste wat zij
zien is het hoofd van Johannes de T
per, die de weg des Heren recht maak
te, de weg van de Hee- naar ons en de
dichter, de weg van ons en de dichter
naar Hem. de Ene, War- en Waarachtige
Vis.
Eduard Hoornik heeft een prachtig
en aangrijpend vers geschreven. Het :s
wellicht het mooiste wat hij ooit ge
maakt heeft en .iy hééft mooie verze..
geschreven. Het is alsof hij de verwor
venheden van jaren in dit gedicht heeft
kunnen samenbrengen Ach' kleine en
grotere verzen completeren de bundel.
Ik mis het gedicht „Puerta del Sol" met
die aangrijpende al van de blinde be
delares:
„Soms strijkt een duif lan
myn
voet,
toevallig en redeloos
Ik weet -el wat hy uav doet.
Vlak bij myn ten is zon.
Haastig trek ik ze in."
Hoorn: een heel eind gekomen
sedert de „gemengde berichten." -y
blijft nog steeds be' ommerd om de an
deren, maar niet meer op het so 1
vlak, niet meer om méér ood en spe
len; hij haat niet meer - als hij
het ooit deed .naar zaJ zyn
voeten terugtrekken <mdat h.„ weet dat
voor een ander de zon, die hy iet „Ion
kan en waarvan hij horgstens iets voelt
een levensnoodzaak is. Zijn medelik'
heeft plaats maakt voor deernis; en,
zijn poëzie wijkt het menselijke geval
voor de mens.
Zyn grote talent mlneert in „De
Vis gevolgd door In De Vreemde". Het
is ongetwijfeld een bundel verzen, die
een hoogtepunt vormt ln de Neder
landse poëzie van dez tyd.
J. W. HOFSTRA.
HAARLEM, 7 mei De tentoonstel
ling van Jozef Santen by Galerie Ult-
tenhout werd zaterdag geopend door de
schilder Freek Souwer, naar hy ver
klaarde, uit belangstelling en sympathie
voor zyn exposerende collega.
Hy vergeleek een tentoonstelling met
een roman, de hoofdstukken daarin met
de schilderyen, de ontwikkeling in de
handeling met de onderlinge samen
hang van de werken van de schilder.
De schilderyen van Santen zyn getuige
nissen van zyn ontmoetingen met men
sen. Zyn werken vormen de stukken van
de legkaart van zyn levensroman.
Het is geen geheim, vervolgde spre
ker, dat de opleiding van Santen in han
den is geweest van de Haarlemse nestor
Boot. De verhouding van meester en
leerling vooronderstelt echter meer dan
het naarstig navolgen. Manier, palet en
onderwerpen mogen dan belangryke
kenmerken zyn van verwantschap, de
positieve wil van de leerling zal erop
gericht zyn het eigen wezen te ont
plooien met behoud van het geleerde en
met waardering voor de leraar. Hy
wordt dan diens partner en medespeler.
Met een aanbeveling ,,de hoofdstuk
ken van Santen's levensroman te gaan
lezen" verklaarde de heer Souwer de
tentoonstelling voor geopend. Men kan
haar bezichtigen tot en met 27 mei, da-
gelyks van 10.30 tot 5 uur en 's zondags
van 2 tot 5 uur, alsmede op de vrydag-
avonden van 8 tot 10 uur.
HEEMSTEDE, 8 mei De afdeling
Heemstede van het Katholiek Vrouwen
gilde houdt woensdagavond een byeen-
Romst in het parochiehuis Anno Sancto.
Kapelaan P. G. van zyp uit Haarlem
zal een lezing met film en lichtbeelden
over de bedevaartplaats Banneux, ge-
HAARLEM, 8 mei De herkansings
ronde van de wedstryden om de NHSB-
leeuw heeft geen verrassingen opgele
verd. Teams die zich in de eerste ronde
min of meer onverwacht geklopt zagen
waren in de herkansing beter op hun
hoede en speelden zich alsnog in de
tweede ronde van deze kwartetwed-
stryden. De schaakclubs die in het
strydperk kwamen, noteerden de vol
gende uitslagen: Bergen 1HWP 3 4-0:
LaskerPat Mat 3 3-1; Weenink 3
Heemstede, Heemstede teruggetrokken;
Oppositie 1Westsaen 3-1; Pat Mat 1
KSC 3-1; Schaaklust 1Schoórl 4-0;
Het Witte Paard 2—HWP 2 3V*-4'/s;
Weenink 2—Driehuis 2'/«-l1/».
In de tweede ronde worden de vol
gende wedstryden gespeeld: VWKyk
Uit; Pat Mat 2Weenink 4; Weenink 1
—Bergen 2; Castricum 1Oppositie 1;
HWP 1—Lasker; MSC—Zaanstreek N.;
Castricum 2—Het Oosten 1; Santpoort 2
—Schaaklust 2; MagnusBergen; Het
Oosten 2HWP 2; Santpoort 1—Het
Witte Paard 1; De Pion—Weenink 2;
Schaaklust 1, Pat Mat 1 en SSCH heb
ben vry geloot en komen zonder meer
in de derde ronde. In de competitie van
de Noordhollandse Schaakbond zyn nu
de laatste partyen beëindigd waardoor
in de lagere afdelingen de volgende
eindstanden zyn ontstaan:
2e klasse 3: Aalsmeer 10, Hoofddorp
6, De Uil 6, Dé Torens 4, Het OoSten-2
3, KSC 1.
3e klasse A: Schaakmat-2 8, Magnus
7, KTV-2 6, DEZ 4, ochaaklust-2 3,
Schoorl 2.
8e klasse B: Westsaen 8, Oppositie-2
8, Castricum-2 6, DOS 6, Zaandam-3
4, Purmerend-2 0.
3e klasse C: Kijk Uit-3 7, Weenink-2
8, Santpoort-3 6, Driehuis 4, Pat Mat-3
4, Bloemendaal-3 3.
8e klasse D: Rolland-2 5-9, Zandvoort-
2 5-5, VHS-4 8-10, Aalsmeer-2 8-7, Heem-
stede-3 8-7, HWP-2 8-4.
4e klasse A: Aartswoud 10, Aris de
Heer 7, Wieringermeer-2 6, KTV-3 4,
Caïssa-3 2, Bergen-2 1,
4e klasse B: Saende-2 11, De Pion-2
7, Witte Paard-2 6. Zaandam-4 8 Oppo-
sitie-3 4, Assendelft 4, Weenink-4 4.
4e klasse O: Kyk Uit-4 12, Weenlnk-3
8, Het Oosten-4 8, Lasker 7, Castricum-
3 5, Driehuis-2 2, Assendelft-2 0.
4e klasse D: SSCH 14, Het Oosten-3
12, HWP-3 7, Hoofddorp-2 6, Aalsmeer-3
5, Het Oude Slot 5, Kijk Uit-5 4, KSC-2
8.
CINEMA PALACE: (2e week) Koning der
koningen, 14 jaar. Dag. 7.30 uur 25.30
uur in doorlopende voorstellingen: „Het
zilveren huwelijksfeest van het koninklijk
paar", alle leeftijden.
FRANS HALS: Ieder meisje weet het, volw.
LIDO: Eddie slaat zich erdoor, 14 jaar.
2, 7 en 9.15 uur.
LUXOR, t/m do.: Voor Johnnie geen liefde,
strikt volw. 2, 7 en 9.15 uur.
REMBRANDT: (2e week) Diamanten bij
het ontbijt, volwassenen.
2, 7 en 9.15 uur.
ROXY. De volmaakte overval, 14 jaar.
2, 7 en 915 uur.
STUDIO, (3e week): Zij sneuvelden niet
tevergeefs, 14 jaar. 2.15, 7 en 9.15 uur.
MINERVA, t/m do. 8.15 uur: Porgy en
Bess, 14 jaar.
Dinsdag 8 mei
Stadsschouwburg, 8 uur: Uitvoering van
„De Hongaarse Bruiloft" door Operette Ge
zelschap N.O.G.
Grote of St. Bavo Kerk. 4 uur: Orgel
concert door Piet Kee. Gratis toegang.
Concertgebouw. 8.15 uur: Concert door
het N. Ph. O. o.l.v. Henri Arends. Soliste:
Branka Musulin, piano. Programma: Beet
hoven en Tsehjaikowsky.
Dinsdag 8 mei
Rest. Brinkmann, Muziekzaal. 8 uur: Ver
eniging „Haerlem", H.B.E. Wamaars spreekt
over „Klokkesjpelen".
Gebouw St. Jan, Amsterdamstraat. Wijk-
comité Haarlem-oost, vergadering en lezing
over (Haarlemse) verkeersproblemen.
Woensdag 9 mei
St. Vincentiusgebouw, N. Groenmarkt 22.
8 uur: De schrijver Willem Capel spreekt
over „Nederlandse schrijvers laten ons
lachen".
Bloemenheuvel, Bloemendaalsewes 158.
8 uur: Buurtvereniging „Overveen de
heer H. J. Calkoen spreekt over „Wat de
bodemvondsten in midden-Kennemerland
ons vertellen".
In tegenstelling tot eerdere berichten is
de R.K. Leeszaal en Bibliotheek, Nieuwe
Gracht 70 op woensdag 9 mei de gehele
dag gesloten. Dat geldt ook voor het filiaal
aan de Muiderslotweg.
HAARLEM, 8 méi. De sehryfster
Hèlla Haasse heeft gisteravond voor le-
dèn van de Heemsteedse Kunstkring
een voordracht gehouden, die getiteld
was „Moderne na-oorlogse Nederlandse
romans én romanschrijvers." Zy belicht-
tè daarin de trage ontwikkeling van de
Nederlandse romanschrijfkunst, waarby
sommigen aan de traditie bleven en
blyven vasthouden en anderen nieuwe
vormen ontwikkelden, wélke parallel
liepen met die in net buitenland. Dé
Nederlanders hebben moeiiyk afstand
kunnen doen van de 19de-eeuwse lite
ratuur, waarin dê beeldèn en situaties
zo helder als glas beschreven werden.
Wy waren tevreden met die huisbakken
romans, waarby geen mens zich moeite
hoefde te geven om verborgenheden te
ontsluieren of de tendens te begrypen.
In Nederland misten wy baanbrekers
als Proust, Joyce, Wolfe of Kafka, door
wie het ménseiyke, het erkennen van de
gecompliceerdheid van een mens en
diens gevoelswereld een stempel op de
roman begon te drukken. Wanneer in die
tyd Nederlandse schryvers revolutionai
re ideeën hadden, kwamen die voort uit
een zekere rancune of verzet tegen al
wat oer-Nederlands was: Van Deyssel,
Slauerhoff, Multatuli, Du Perron, Ter
Braak.
Eigeniyk pas na de tweede wereldoor
log begreep Nederland goed wat er in de
wereld omging op literair gebied en
wenden de Nederlanders aan het idee
zich in te spannen by het lezen van een
boek. Zy' konden ervaren dat de moder
ne schryver by het schetsen van men
sen en toestanden te werk gaat als een
houtsny werker: hy laat de werkelyke
moeilykheden van zyn figuren sterk
naar voeren komen, juist door deze
niet uit te spreken maar door de alle
daagsheid of ondoorzichtige, obsederen
de en daardoor fnuikende situaties rond
om deze figuren minutieus uit te dieper..
Scherper wordt dat effect wanneer de
beschreven persoon de oorzaak van zyn
onbehagen of wanhoop zelf niet ziet en
onmachtig is zich te „bevrijden". De
film „Verleden jaar in Marienbad" of
het toneelspel „Wachten op Godot" van
Beckett hebben deze .schryftechniek"
a 1 c CffvnHcl s c
Het is niet onbegrypelyk dat de mo
derne schryvers aanvankelijk var nega
tivisme beschuldigd werden, De lezers
zagen het gezichtsbedrog niet direct in
en begrepen niet, dat de schryver op
navrante manier waarschuwde voor een
wereld waarin niemand leven kan.
Hella Haasse noemde ei i viertal Ne
derlandse schryvers, die de ontwikke
ling in de romankunst uitstekend be
grepen hadden: G. K. van het Réve,
Harry Mulisch, Willem Frederik Her
mans en Bert Schierbeek. By Van het
Reve en Hermans kunnen en willen
de figuren niet komen tot zelfkennis
en volwassenheid. Zy worden verstikt
door machten van buitenaf en zyn
niet in staat die machten te ontleden
en zich ervan te ontdoen. De figuren
van Mulisch onderscheiden zich van
hun medemensen door een immense
bewustzijnverruiming. Zy worden ot
wezen die de aarde omvatten en daar
door niet meer menselyk zyn. 'De dich-
ter-schryver Bert Schierbeek geeft
weer wat hy eigeniyk zeggen wi] door
middel van sprekende beelden en as
sociaties en zoekt aldus naar woor
den om het onuitsprekelyke uit- te
spreken.
Advertentie
S. 2.3.4.5.
Mobilofoon service dag en
nachi
De afscheidspremière is me niet hele
maal meegevallen. Is dat, omdat wy
enkele jaren geleden het Teatro Piccolo
uit Milaan Goidoni zo volmaakt hebben
zien spelen, dat iedere andere Goldoni-
vertolking daarmee vergeleken een te
leurstelling moet geven? Toch niet, ik
herinner me voorstellingen v. dit genre
stukken door „Puck" no| niet zo
lang geleden ook voor de televisie die
een eigen charme en een eigen kracht
hadden. En dat was juist wat we gis
teravond by de Arnhemmers misten.
De moeilykheid was, meen ik, de rol
bezetting. Regisseur Richard Flink
die ditzelfde stuk byna tien jaar gele
den ook by de toenmalige Rotterdamse
Comedie regisseerde had enkeie spe-
(Van onze correspondent)
LEEUWARDEN. 8 mei De grou-
we regenwolken, die zich gistermorgen
boven het vlakke Friese land hadden
samengepakt, schenen weg te snellen
toen het grote enthousiasme losbarstte,
waarmee de nazaten van „Friso" het
zilveren vorstenpaar en de drie prin
sessen welkom heetten.
Op verzoek van de commissaris der
koningin in Friesland hadden vele werk
gevers hun personeel 's morg >ns vrijaf
gegeven om de intocht en het grootse
défilé, dat door de Friese hoofdstad
trok te zien. Langs de met talloze
vlaggen versierde route stonden dui
zenden volwassenen en schoolkinderen.
Da koninkiyke familie arriveeide met
twee Fokker-friendsnips op de vliegba
sis Leeuwarden. Prins fcSernharu heeft
eer, deel van de vliegtocht zelf zijn toe
stel bestuurd. De twee toestellen wer
den vanaf de Friese kust door zestien
hunters van de luchtmacht geëscor
teerd. In open wagens reed het konink-
lyk paar, gevolgd door wagens waarin
de prinsessen hadden plaatsgenomen,
naar het Zaailand, waar voor deze ge
legenheid een grote tribune was opge
steld.
Ruim een uur lang konden de ko
ninkiyke gasten hier genieten van een
byzonder groots opgezet défilé, dat on
der de titel „Friesland zoals het leeft
en werkt" een duideiyk beeld gaf van
wat er in deze provincie vandaag om
gaat. Alle ruim veertig Friese gemeen
ten verzorgden een klein onderdeel van
deze stoet.
Het défilé werd geopend dooi Ma-
ryke Muoi, een beroemde figuur uit de
Friese geschiedenis, toen Leeuwarden
nog Hofstad was. Hiermee duiden de
van dit gedicht is gekozen op wat voor zijn kunst belangrijk is: in Friezen symbolisch op het feit, dat ko
ningin Juliana een rechtstreekse af
stammelinge is van de Friese stadhou
ders uit het Huis Nassau-Dietz.
In het défilé iiepen vele grotere
en kleinere beroemdheden mee, zo
als dé Friese vierling uit Deinum, de
„Siamese" tweeling Folkje en Tjits-
ke uit de gemeente Tietjerksteradeel,
terwyi IJlst als centrum van schaats-
industrie en schaatssport een jongen
én een meisje als Sjoukje Dykstra
en Henk van der Grift op zyn praal
wagen had zitten.
De kleinste stad van Nederland,
Sloten, gaf een geestig beeld van een
typisch plaatselijke traditie, het ver
huren van waslijnen door de gemeen
te aan de huisvrouwen. En Bolsward
deed de aloude Friese dichter Gijs-
bert Japicx herleven
Uit het défilé bl levens dat Fries
land niet zo'n uitsluitend agrarische
provincie meer is als enkele decennia
terug. In diverse gedeelten is een snel
le industrialisatie waar te nemen. De
inzendingen uit büvoorbeeld Drachten,
Sneek en Haskerland demonstreerden
dit duideiyk.
Na afloop van dit schouwspel bega
ven de koninkiyke gasten zich naar de
beurs, om daar samen met het college
van Ged. Staten van Friesland, burge
meester mr. A. A. M. van der Meulen
van Leeuwarden en nog ongeveer twee
honderd andere genodigden een koffie
tafel te gebruiken. De gerechten waren
voor een deel vervaardigd door meis
jes van huishoudscholen. Tijdens
maaltijd verzorgden enkele dames een
show van Friese costuums. Omstreeks
half twee verliet het koninkly'k gezin,
dat in jaren al niet meer in zyn geheel
in Friesland was geweest, Leeuwarden.
De spelers en reserves van de Engelse profclub „Leyton Orient"
HAARLEM, 8 mei Zoals we reeds
eerder berichtten wordt donderdag
avond om kwart voor zeven op het
Haarlem-terrein een belangrijke inter
nationale voetbalwedstrijd gespeeld.
Voor het eerst sinds vele jaren zal het
vertegenwoordigende Haarlems elftal
weer binnen de lynen komen om de
stry'd aan te binden met een buitenland
se prof-club. Als tegenstander van de
Haarlemmers werd geëngageerd de
Engelse club Leyton Orient, de P'pcS
die dezer dagen naar de Eerste Divisie
van de League (de hoogste afdeling
by de Engelse profs) is gepromoveerd.
Het staat als een paal boven water,
dat de Britse gasten voor een voor
treffelijke partij voetbal zullen zorg
dragen. Voor de voetballiefhebbers uit
Haarlem en omgeving betekent de ko-,
mende ontmoeting een van de zeldza
me gelegenheden om de kennismaking
met het Engelse spel te hernieuwen en
verwacht mag worden dat het treffen
grote belangstelling zal trekken.
Het doel van de Leyton Oriënt zal
worden verdedigd door Robertson, een
keéper waar de ploeg dit seizoen heel
veel aan heeft te danken. Rechtsback
is Charlton, een oud-speler van hei be
faamde Arsenal, en naast hem staat
Lewis opgesteld. Lewis speelde voor
dien voor Manchester United, Preston
North End en Westham United. Een
speler dus van grote ervaring. Rechts
half Gibbs speelde aanvankêlyk voor
Chelsea. Spil Bishop komt al tien jaar
voor Leyton uit. Hy behoort tot de
sterkste spelers van de ploeg. De links
halfplaats wordt bezet door Lea, voor
malig amateur-international van Wales.
De voorhoede telt een aantal promi
nente spelers, die de Haarlemse ver
dedigers ongetwyfeld voor grote moei
lykheden zullen plaatsen.
Rechtsbuiten is Deely, die een maand
geleden werd overgenomen van de Wol
verhampton Wanderers. Met deze ploeg
won hy in 1960 de Engelse Cup. Rechts
binnen Taylor is afkomstig uit Schot
land, In 1959 tekende hy als firof voor
Leyton. Een byzonder gevaarlyk spe
ler is centervoor David Dunmore. Hy
werd tot voor kort door de Engelse
pers nog in één adem genoemd met
Bobby Smith en Ray Pointer als kans
hebber voor het Engelse elftal. Van
1954 tot 1960 speelde hy voor Totten-
ham Hotspur. In maart 1961 werd hy
overgenomen van Westham United.
Linksbinnen Graham speelde eerst voor
Barnsley en daarna nog voor Bristol
City, alvorens hy in ^öO naar Leyton
kwam. Linksbuiten Mc Donald, tenslot
te, komt evenals midvoor Dunmore van
West Ham United.
De opstelling van het Haarlems elf
tal luidt als volgt: doel: Van den Berg
(EDO); achter: Hobout (RCH) en Brom
(VSV)midden: Van Wooning (Storm
vogels), Koster (EDO) én De Graaf
(Stormvogels); voor: Vreeken (Haar
lem), Kuyer (RCH), Fahrenhorst
(VSV), Honnef (HFC) en Jonker (Haar
lem).
De wedstryd zal onder leiding staan
van Leo Hom.
Een scène uit Goldoni's Leugenaar
dat de Arnhemse toneelgroep „Theater
gisteravond als afscheid van Haarlem
gaf. Van links naar rechts Annet Nieu-
wenhuyzen, Coen Flink, Winnifred Bos
boom en Aart Staartjes.
Iers in deze voorstelling geplaatst, dié
er eigeniyk niet thuis hoorden. Zeker,
met veel routine en bravour wisten zy
veel goed te maken, maar zij wisten
niet te verhelen dat ae innerlijke span
ning zoek was.
De Leugenaar is de jonge Venetiaan
Lelio, die overal meisjesharten op hol
jaagt en zich via allerlei leugens of,
zoals hy het zelf noemt: geestige vond
sten ten koste van zyn omgeving aan
het leven amuseert. Hier brengt hy het
hart van de schone Rosaura op hol, en
wakkert en passant de hoop aan b0
haar jongere zuster Beatrice. De eer
zame minnaar Florindo en de jonge
edelman Ottavio dreigen de dupe te
worden van zyn schelmenstreken, maar
natuuriyk overwint het goede en wordt
het boze gestraft: Lelio moet op de
vlucht voor een in de steek gelaten ver
loofde.
Goldoni bedacht geen nieuwe intrige,
toen hy dit stuk schreef. Hy 'egde een
bestaand stuk vast. De Commedia dell-
'arte uit de Italiaanse Renaissance had
deze variatie op hetzelfde minne-thema,
gespeeld door vaste en door iedereen
herkende personnages, tot in den treure
gespeeld. De acteurs improviseerden
het stuk. Een geschreven tekst bestond
er niet. Althans niet officiëei. Maar
gaandeweg ontstonden er handleidin
gen: vaste monologen, die de spelers
telkens en telkens weer tt pas en te
onpas gebruikten. Ket improvisatie
element, dat de voorstellingen aanvan
kêlyk zo levendig maakten, véfrviel en
tenslotte verdween het helemaal. Er
ontstond een cliché-theater. Het is de
verdienste van Carlo Goldoni geweest,
dat hy op de oude thema's nieuwe,
sprankelende stukken schreef, die ais
het ware de oorspronkelijke Commedia
dell'arte deed herleven.
Richard Flink heeft zich in deze voor
stelling een inventief regisseur getoond,
die teruggreep op verschillende elemen
ten van de commedia dell'arte: een
snelle en beweeglyke mise en scène en
een voorkeur voor -ndividuele mimisch®
acrobatie en de typerende halve mas
kers. Johan Greter had voor een by
zonder kleurig en nandig decor ge
zorgd, dat snel verwisselbaar was en
dat aan de fantasie voldoende ruimte
liet om de comedie rot bloei te laten
komen. Hans Kox schreef de wa! al te
nadrukkelyke muziex, die overigens
uitstekend was. Misschien zou zy beter
geklonken hebben, wanneer zy niet me
chanisch ten gehore was gebracht. D®
speelse vertaling van Mieke Verstraete
werd ook door de Arnhemmers weer
gebruikt. Johan Greter had ook de tra
ditionele commedia-costuums ontwor
pen.
Coen Flink is een fenomenaal ac'
teur, maar hy is ten enen male te
massaal voor de rol van elegante re
naissancist. Als Lelio was hy ie traag
en daardoor te nadrukkelyk. Zyn
speelsheid is aangeleerd. Pas ais "M
de opgeblazen fantast in brede stil1
gaat spelen in zyn grote solo
komt hy tot zyn recht En ook in hei
uitstekend uitgewerkte mimische due1
met zyn vader Richard Flink, die T
deze voorstelling een grappige carri'
caturale Pantalone speelde, compleet
met voet-zeer Annet Nieuwenhuyzen
heeft ongetwyfeld een veelzydig t®'
lent, maar juist niet in de richtin»
van de jonge minnares als Rosaur®'
Ook zy had knappe momenten ma®1,
deze speelse typeerkunst is beslis
niet haar sterkste kant.
Wel Gerard Hartkamp, nu als de op'
geblazen dottore, voortreffelyk typeren"
en chargerend, en wel Winnifred Bo®
boom als de prachtige overtrokken k®
menier Colombina. Ook Eric Sehneide'
als de galante Ottavio en tot op zeker
hoogte ook Aart Staartjes als de water,
vlugge maar te weinig genuanceer
sprekende dienstknecht Arlecchin^
Een vermelding apart verdient de be
diende Brighella van Piet Kamerm®®'
die zyn gebrek aan snelheid prachU®
wist te gebruiken om zyn rol op te z®
ten als een slome, maar aarts-handig^
knechtfiguur. Henk van Efferen maa®
van de Florindo een verdienstelijk
jonkman en Martine Crefcoeur speel®
de rol van Beatrice met jeugdig él®.1'
maar met te weinig zwier. Carola GU®
bers van Wiik en Eric van der L>on
speelden op verdienstelyke
kleine rolletjes.
wijze
d«
J. W. v.d.
i'v •:-(
A R F UMS
PARIS
