Historie wereldkampioenschap voetbal leert
hoe zekere winnaaverliezen
D
HISTORIE
WEDSTRIJDROOSTER IN CHILI-
te»
halve
Klimaat, terrein en water
speciale zoró van de coaches
Welk systeem
komt er nu
uit „Chili"?
PELE
zwarte parel
van Brazilië
JCHTSTE finales
derde
F|nale
Minister haalt geld bij de koffie
Machtsstrijd tussen coaches
Sociaal werkster vertelt alles van
thuis" Improvisatie en revolutie
KWART FINALES
FINALES
PLAATS
WÊÊÈÈÊÊm
DINSDAG 29 MEI 1962
e beslissende fase van het toernooi om het
wereldkampioenschap voetbal is gisteravond
v begonnen. Vertegenwoordigers van zestien
petbalbonden hebben op het bureau van het orga
nisatiecomité in de Chileense hoofdstad Santiago
16 namen gedeponeerd van de tweeëntwintig spe-
rs> waaruit de respectieve landenteams zullen
°rden geformeerd. En al die zestien elftallen
nnien woensdag- of dondérdagavond voor het
in actie. Dan reeds moet de basis worden
jpegd voor het Grote Moment, het bereiken van
eindstrijd, die op 17 juni a.s. beslist welke
zal worden gegraveerd onder die van Bra-
le> de winnaar in 1958, in de Jules Rimet-beker.
a maanden zijn er verstreken sinds op 21
C^jbstus I960 in San José de landenteams van
Rica en Guatemala als eersten van de
a envtjftig die hadden ingeschreven, begonnen
de vaak enerverende strijd, die veertien van
de zestien plaatsen in het eindtoernooi als inzet
had. Slechts Brazilië, de titelhouder en Chili, de
organisator, waren bij voorbaat zeker van hun
plaats. Vele maanden zijn er ook gemoeid geweest
met de voorbereiding van de „sterken", die de
slopende voorronden hebben overleefd. Nu gaan
zestien ploegen in een tijdsbestek van negentien
dagen beslissen wie de nieuwe wereldkampioen
voetbal wordt. Voornamelijk door de aanwezig
heid van één speler met een ongekend voetbal
talent, de éénentwintigjarige Edson Arantes do
Nascimento, beter bekend als Pelé, is Brazilië de
onbetwiste favoriet. Maarvraag het de man
nen van Hongarije's befaamde „wonderteam" in
het begin van de vijftiger jaren welk noodlot
„zekere winnaars" kan treffen. Niet voor niets
teert de Duitse voetbalroem nog steeds op de
opzienbarende triomf van 1954 in het Wankdorf-
stadion te Bern, die West-Duitsland en niet Hon
garije het wereldkampioenschap bracht.
O
geplaatste" loting
De ouden terug
tSU (Ari®a)
m
Arica- (1° juni)
ft
Zij zullen er zijn in Chilide
theoretici, systematici,
mathematici, professorale
kenners der taktieken, of hoe u
ze ook wilt noemen. Ze komen
naar elk wereldkampioenschap
om te kijken naar de spelopvat
tingen van de sterkste voetbal
ploegen ter wereld en er één uit
te kiezen en uit te roepen tot de
beste, de zaligmakende, de ver
tolker van de nieuwste mode, die
goed is voor de eerstkomende
vier jaren en waarnaar men zich
heeft te richten om het onderste
uit de kan te kunnen puren.
Begeleidende staf
^WERELDKAMPIOENSCHAPPEN
VOETBAL 1962
99
Ondoorgrondelijk talent
Vóór koffie, tegen sigaren
Opnieuw aanbiedingen?
^""""""iiiiiiiiniiimiiinmniiiHuiHniiuimHmmmiMiiHiiiiiiiiiiiniiHiiiiiiiniiiiiiiiHinHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiui
[BRAZILIË
favoriet in Chili, maar...
Zes keer is er reeds gestreden om
het wereldkampioenschap voetbal. De
eindstandén van de vorige toernooien
zijn:
1930 (Uruguay): 1. URUGUAY, 2.
Argentinië. 3 en 4 Ver. Staten en
Joegoslavië.
1934 (Italië): 1. ITALIË, 2. Tsjecho-
Slowakije, 3. Duitsland, 4. Oosten
rijk.
1938 (Frankrijk): 1. ITALIË, 2. Hon
garije, 3. Brazilië, 4. Zweden.
1950 (Brazilië)1. URUGUAY, 2. Bra
zilië, 3. Zweden, 4. Spanje.
1954 (Zwitserland); 1. DUITSLAND,
2. Hongarije, 3. Oostenrijk, 4.
Uruguay.
1958 (Zweden): 1. BRAZILIË, 2. Zwe
den, 3. Frankrijk, 4. Duitsland.
,2\Ule
v&ak n wij ons, nu in het verleden zo
is ty ls gebleken noe wankel de basis
ten. TJroP ..betere kansen" berus-
Op v, wagen aan een prognose? Zeker,
tdeëv, r kan men allerlei schone the-
«taa.l ontwikkelen en zij zullen ge-
tea 5* worden door onweerlegbare fei-
Vm de keiharde cijfers, waarmee
tija mjden in het recente verleden
tg[ afgesloten. Ook is het mogelijk in
aatl Van formaties kwetsbare plekken
futu e wijzen of uitzonderlijk sterke
!fn op te noemen. Zij kunnen in
Va„\edstrijden van de komende dagen
^.beslissende betekenis zijn. Hoe dik
ing echter is het nu il gebeurd, dat
2ort.,Jh toernooien als deze en met zo
P'.-i i ais aeze en met zo
Jjldig voorbereide ploegen als er
V^in Chili in het veld zullen ko-
^l^|enschijnlijk onbeduidend lijken-
j.]
ho6 vers op deze pagina ziet men
8&abauwgezet men te werk is ge-
tfit '."ij de „geplaatste" loting voor
«e ij hdtoernooi. De Zuidamerikaan-
Jiatii1 en> d'e elkaar toch al regel
set ij ontmoeten in de toernooien om
11^ bnipioenschap van latijns-Ame-
z'jn netjes over de vier groe-
?'jn rdeeld. Ook de Europeanen
aaid el mogelijk uitelkaar ge
gillij!' 2°dat de vier groepen zo veel-
toogelijk zijn samengesteld en
v.a°Vendien mag verwachten, dat
^gjOgramma m de ene groep niet
^Welijks zwaarder is dan in de
b'bliich- ®en uitzondering kan men
i een doorslaggevende vol spe-
1 UJUUilUCl Ills 1V.111 111' 11
Jb^rin J'bhkoa voor groep III, die
v ton "raz'iië de eerste pogingen
r'0eni-?';en aanwenden om zijn kam-
"eilsëv, aanwenaen om zijn Kam-
?eh. -S aP met succes te verdedi-
hilke 'orwijl in de andere groepen
If'herL.^chts één elftal wordt aan-
h S hiefS een zwakke broeder
bog in dit gezelschap tenminste
p'eken ecïlt zwakke teams mag
ptiij p (resp. Columbia, Zwitser-
1? de ff Bulgarije), meent men er
pfbhen p van Brazilië twee te
fdosjaanwijzen: Mexico en Tsje-
Jheti va fe* Maar nogmaals: laa.t
bb°OMp?rzichtig zijn met het tevoren
^aifle i? van itvacht van be-
'§e a'ftallen. Keek men in het vo-
l>Tatt,Tf,nooi ook niet wat gering-
/.aies neer op de elftallen van
®n Noord-Ierland en was toen
JJ'et gelukkig bereikt resultaat
f®ei yf. 'zoende om deze teams mo-
1r'^fen s te maken en zó te in-
fien?' at ZÜ de voorronde over
at
•tlltn,,. ns liever zien wat er zoal aan
opmerkelijks is gebeurd in de maan
den, die aan deze beslissende weken
zijn voorafgegaan. Kijk bijvoorbeeld
naar Brazilië, waar men wie ver
wacht zoiets nu als het gaat om het
elftal, dat het wereldkampioenschap
moei verdedigen! niet alleen de
grootste moeilijtohden heeft gehad om
het geld te vinden, dat bij een serieu
ze voorbereiding op tafel moet komen,
maar ook een felle interne machts
strijd heeft beleefd over de vraag wel
ke spelers de Brazilianen het veld
moesten inzenden. Er moest een minis
ter, Tancredo Neves, vroeger amateur
voetballer in een eerste klasser, aan
te pas komen om het financiële pro
bleem op te lossen. Hij peuterde bij
het Braziliaanse koffie-instituui vijftig
miljoen cruzeiros los in ruil waarvoor
het instituut de officiële foto's van de
spelers en van de ploeg kreeg om ze
voor de reclame te gebruiken.
Probleem nummer twee was de
vraag, wie de baas over het elftal zal
worden. Vicente Feola was de coach,
die de Brazilianen vier jaar geleden
naar de wereldtitel voerde. Hij was,
uiteraard, op slag wereldberoemd in
de voetbalgemeenschap en hij profi
teerde er van door een zeer lucratief
contract af te sluiten met de Argen
tijnse club Boea Juniors. Aimoré Mo-
reira werd Feora's opvolger als coach
van het Braziliaanse elftal. Maar....,
een paar maanden geleden kwam Feo
la terug. Zijn Argentijnse contract was
afgelopen. De Braziliaanse voetbalbond
wilde hem natuurlijk niet zondermeer
laten schieten nu het kampioenschap
moest worden verdedigd. Feola werd
adviseur. En toen begon de machts
strijd. Feola wilde zoveel mogelijk
spelers opstellen, Jie deel uitmaakten
van de winnende ploeg van 1958. Mo-
reira voelde meer voor jongere spe
lers. Feola won. De helden van '58,
zoals doelman Gilmar (31 jaar), de
verdedigers Djalraa Santos (33), Bel
lini (32) en Nilton Santos (37) en de
aanvallers Didi (33), Vava (27) en Za-
gal<> (30), zijn er weer bij.
De Brazilianen nebben zich overi
gen;; degelijk voorbereid. Niet alleen
hebben zij het terrein in Chili uitge
breid verkend het resultaat daar
van was o.a. dat zij hun eigen drink
water hebben meegenomen zij heb
ben ook hun training aangepast aan
de omstandigheden, die nu te verwach
ten zijn. Het trekken van de ene Chi
leense stad naar de andere zal beteke
nen het moeten ondergaan van niet ge
ringe klimaatsverschillen. Daarom
'■iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimmiiiiiiiiiiiiii
trUslandy Columbia
ryf^uay Joegoslavië
oiiimkL Joegoslavië 2 jum
fMguav Rusland 3 juni
^httibia Rusland 6 juni
Joegoslavië 7 juni
(Vina del Mar)
Groep II (Santiago)
inland vmumoia 30 mêiChili Zwitserland
sBigiiEi,, Joegoslavië 31 meiDuitsland Italië
Chili Italië
Zwitserland Duitslanc
Chili Duitsland
Zwitserland Italië
Groep IV (Rancagua)
Mexicoi 30 meiArgentinië Bulgarije
Wazilië rS^o^o Slowakije 31 meiHongarije Engeland
k?kiCo is]echo Slowakije 2 juni Argentinië Engeland
fffzilië Spanje 3 juni Bulgarije Hongarije
*ico Spanje 6 juni Argentinië Hongarije
isjecho Slowakije 7 juniBulgarije Engeland
Sant?=„„Winnaar groep 1 Tweede groep II (A)
Vina f°.: Winnaar groep H Tweede groep I (B)
RancaT Mar: Winnaar groep Hl Tweede groep IV (C)
®Ua: Winnaar groep IV Tweede groep III (D)
(13 juni)
Santiago: Winnaar B - Winnaar D
Vina del Mar: Winnaar A Winnaar C
(1« juni)
Santiago: Verliezers halve finales
(17 juni)
Santiago: Winnaars halve finales
De wereldkampioen geeft bijna al
tijd de toon aan, maar het kan ge
beuren, dat het meest ideale sys
teem wordt toegeschreven aan een
verslagene. Zoals acht jaar geleden
aan Hongarije, dat in de finale ver
rassend werd geklopt door de „Bom
ber" Rahn en zijn vazallen. Het
Hongaarse speltype, de superieure
shortpassing met de wisselende tem
pi, die door een Hidegkuti, een
Puskas, een Kocsis en een Boszik
zo overrompelend in de praktijk
werd gebracht, veroverde alle harten
en velden tot dat van de amateur-
clubjes toe. Men realiseerde zioh
nauwelijks, dat men voor dit flitsende
samenspel in de breedte met een
dodelijke lengtepass tot besluit over
..materiaal" moest beschikken, dat
de droom der Hongaren kon copi-
eren. Men vergat, dat een mee
slepende opvoering van de ene ploeg
in andere handen tot een schamele
mislukking kón leiden. Feitelijk wa
ren het in Europa alleen de Fransen
die de les van Bern ter harte konden
nemen. Zij schakelden met een bon
zend hart van opwinding over op de
nieuwste mode en boekten vier jaar
later hun triomf: een derde plaats
in Zweden.
In datzelfde Zweden zagen
de internationale voetbaldocenten
weer in grote getale opgekomen
om de nieuwe mode op te snuiven
Brazilië aan het werk. Het ging
welbewust en zeker van zichzelf te
werk volgens een nieuw strijdschema:
het zgn 4-2-4 systeem. Wat een
vondst, wat een sleutel om de spel
opvatting der Hongaren rigoureus om
zeep te helpen. Alles wat Hongaars
was moest in Zweden wijken voor de
Braziliaanse wonderdokters, voor de
toverspreuk 4-2-4, waarmee men
„slapend" naar de top werd ge
loodst. Met geheimzinnige gezichten
arriveerden de „verkenners'' van
allerlei landen terug in de onwetende
vaderlanden. En weldra spoorden de
trainers van in moeilijkheden ver
kerende clubs hun pupillen aan het
met 4-2-4 te proberen. Een schoolbord
deed het mysterie tot in de finesses
uit de doeken.
Zelfs Engeland, de bakermat van
het voetbal en in zo vele zaken
kritisch en nuchter, ontkwam niet
aan de Braziliaanse invloed. Winter-
bottom, de coach, stuurde zijn schip
in de veilige haven van het 4-24,
waarna aanvankelijk gunstige resul
taten werden bereikt. Bobby Robson
werd Engelands Zito en Johnny
Haynes de dubbelganger van Didi.
Maar de Britse ploeg leek toch niet
geschapen voor de Braziliaanse uit
vinding. Er kwamen feilen aan het
licht, die voortsproten uit de ge
aardheid, de gewoonten en de moge
lijkheden van bepaalde spelers, die
nu eenmaal geen Zuidamerikaans
bloed in de aderen voelden stromen.
Wat gebeurde bijvoorbeeld met Ron
Flowers, de energieke linkshalf van
Wolverhampton, die tót de grote in
cisie altjjd gewend was geweest ach
ter de aanval te opereren. Flowers
wilde zijn vleugels uitslaan, zijn ge
vreesde schot lossen, maar kreeg
een ketting om het been. Als hjj naar
voren kwam, was het voor het nemen
van een vrjje trap, die niet zelden
een doelpunt opleverde. Ook voor
strafschoppen kreeg hij permissie de
kooi van het systeem te verlaten.
Hoe nuttig en interessant zal het
daar in Chili zijn voor trainers en
bondscoaehes. Met tientallen worden
zij door hun werkgevers uitgezonden
om zich op de hoogte te stellen van
de „nouveauté's" en bij hun terug
komst opruiming in de speelmetho-
den te houden. Jammer, dat er geen
enkel „kopstuk" uit Nederland in
Chili valt te bespeuren.
Illllllllllllllllllllllllllllllllllllimilllllllllllllllllllllllllllllllllll
was er... revolutie. Drie weken gele
den, toen het elftal terugkeerde van
een desastreuze Europese toernee,
werd het selectiecomite afgezet, werd
de coach ontslagen en werd meer dan
de helft van de spelers geëlimineerd.
iiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiimiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiliiiiiiiiiiiiiiimuiiiiiin iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiu
Zweden 1958: verheugde Brazilianen (van links naar rechts Didi, de aanvoerd
Bellini en Nilton Santos) poseren met de Jules Rimet-beker, de trofee voor de
wereldkampioen.
nen doen. Uren heeft zij doorgebracht
in de gezinnen van de spelers, die in
de Argentijnse selectie zijn gekozen.
Ze kent ze nu allemaal, de vrouwen
en kinderen van de voetballers op wie
hebben de Brazilianen de afgelopen
drie maanden niet anders gedaan aan
het wennen aan temperatuurverschil
len. Afwisselend waren de ruim dertig
geselecteerden bijeen in een winter
sportcentrum en 'n plaats waar het weer
veel zachter is. En ook de (lichtere)
Chileense bal waarmee het toernooi
wordt gespeeld, zal de Brazilianen niet
verrassen. Toen bekend was welk merk
voetbal voor het toernooi was aange
wezen, kochten de Brazilianen er met
een zestig stuks van en met die zestig
ballen hebben zij de laatste maanden
geoefend.
Veelzijdigheid en fantasie bij de
voorbereiding en de zorgen waarmee
tijdens de veeleisende weken van het
toernooi de spelers worden omringd,
zijn factoren die bij de strijd om het
wereldkampioenschap beslist geen
ondergeschikte rol spelen. Men haal
de vier jaar geleden de schouders
op, toen op een gegeven moment
werd ontdekt, dat er onder de Bra
ziliaanse leiders niet alleen allerlei
medische specialisten waren, maar
dat zelfs een psychiater aan de staf
was toegevoegd. De Brazilianen wer
den echter wereldkampioen en sinds
dien wordt er niet meer gesmaald.
Sterker nog, het voorbeeld van 1958
wordt nu nagevolgd. De Argentijnen
worden deze keer vergezeld door een
uitgebreide medische staf: twee in
ternisten, twee zenuwartsen, twee spe
cialisten in het behandelen van won
den, een tandarts, twee bloedspecia-
listen, een oor- neus en keelarts en.
twee, die hun sporen als huisarts heb
ben verdiend.
De opmerkelijkste figuur in het Ar
gentijnse gezelschap is echter een
charmante vrouw, Erna Videla gehe
ten. Zij is sociaal werkster en zij heeft
de Argentijnen hun hoop hebben geves
tigd. Ze weet alles van de huiselijke
probleempjes in de diverse gezinnen.
Meelevend, begrijpend en zo nodig
troostend kan zij in de komende da
gen praten over de kleine Horacio, die
juist mazelen heeft gehad of de kitti
ge Luisa, die van de trap is gevallen
's Lands wijs, 's lands eer. Men
vindt het terug bij de manieren, waar
op tal van elftallen zijn voorbereid.
De Duitse „gründlichkeit" van Sepp
Herberger strekte zich uit over een pe
riode van jaren. Jaren waarin de be
faamde, nu vijfenzestig jaar oude
Duitse coach voortdurend naar talen
ten heeft gespeurd, iedereen die een
kanshebber leek te worden heeft ge
probeerd om tenslotte een ploeg te
forméren, die blaakt vaa strijdlust en
bereid is blindelings de tactische or
ders op te volgen. De Spanjaarden
daarentegen waren de mannen van het
laatste uur. Een maand geleden eerst
vonden zij de coach voor hun elftal,
een half jaar geleden benoemden zij
de „selectieheer" en eerst na afloop
van de competitie kwamen de spelers
bijeen om te proberen uit het hetero
gene gezelschap van Madrileense en
Barcelonese „aartsvijanden", aange
vuld met de Milanees Suarez, een elf
tal op te bouwen. „Als wij niet zouden
kunnen improviseren, zouden wij geen
Spanjaarden meer zijn", verklaarde
Pablo Hernandez Coronado, de selec
tieheer. Rusland dirigeerde zijn kandi
daten naar alle mogelijke oefencentra,
naar Zuid-Amerika, de Krim en Hon
garije. Het gebruikte de „satellieten"
als sparring-partners. Het ontwierp een
minutieus uitgewerkt spelsysteem en
het liet zijn mensen zo lang samen
BOLIVIA
STILL
ARGENTINIË
ZUIO-AMtRIKA
velo maanden van voorbereiding nodig i spelen, dat zij elkaar ,.met de ogen
gehad om nu haar werk goed te kun- dicht" kunnen vinden. En in Uruguay
De Europese deelnemers
aan het wereldkam
pioenschap voetbal in
Chili hebben voordat
zij een stap op het veld heb
ben gezet, rekening moeten
houden met een ernstige in
zinking. Het klimaat is hier
van de oorzaak. De tempe
ratuur van omstreeks twin
tig graden, die voor een niet-
Zuidamerikaan gunstig lijkt,
is met andere klimatologi
sche factoren zwaar genoeg
om de voetbalbenen een dag
of drie met een niet te ver
waarlozen loomheid te be
stoken en daarna zal moeten
blijken of de conditie weer
op het oude peil kan wor
den gebracht.
Deze verontrustende me
dedeling kwam uit de mond
van de Italiaanse voetballei
der Peppino Bogogno. Hij
wilde er vooral mee zeggen,
dat het Chileense klimaat
lang niet zo ideaal is in de
maanden mei en juni als
sommige Europese deskun
digen hebben vastgesteld. De
klimatologische verschillen,
mopperde Bogogno, zijn be
slist niet beperkt tot twee
of drie gebieden. In Vina
del Maris de temperatuur
duidelijk anders dan in Ari
ca en in Santiago moet men
al evenzeer op zijn tellen
passen om op de been te
blijven."
Een ander merkwaardig
fenomeen is de maatregel van
de Chilenen de afmetingen
van de terreinen terug te
brengen tot 105 bij 68 meter.
Dat scheelt niet minder dan
vijf meter op de normale af
meting en het is vrijwel ze
ker, dat de backs en buiten
spelers vooral van deze in
krimping last zullen hebben.
Dan bestaat er ook nog een
goede kans, dat de velden
erg hobbelig zullen zijn,
hoewel men beloofd heeft,
dat zij tijdig worden gerold
en geëgaliseerd.
De Italianen hadden bijna
besloten een terreinknecht
naar het verre Chili mee te
nemen, maar zij hielden het
tenslotte maar bij een spe
ciale kok, die de vertrouwe
lijke opdracht heeft de snel
geïrriteerde voetbalmagen in
topconditie te houden. Dat
zal hem niet zo moeilijk val
len, want het brood in Chili
is van een voortreffelijke
kwaliteit, het uit Argentinië
afkomstige vlees stelt de
fijnproever tevreden en dan
is er ruim voldoende verse
vis beschikbaar. Enig tekort
aan melk in de moeilijke
maand juni moet men dan
maar op de koop toe nemen.
Waar niet iedereen aan
gedacht heeft is de kwaliteit
van het water. De wereld
kampioen Brazilië heeft na
tuurlijk niets aan het toeval
overgelaten en gamellen met
„goed" drinkwater naar Vi
na del Mar gestuurd. Het
plaatselijke water bevat een
hoog magnesium-gehalte, wat
de maag geenszins spontaan
schijnt te accepteren. Lan
den, die deze voorzorg ach
terwege hebben gelaten, zul
len er wel voor zorgen, dat
zij mineraalwater krijgen,
dat in Chili rijkelijk beschik
baar is.
Zal de „zwarte parel", de 21-jarige Bra
ziliaan, die met de bal aan de voet
als een balletdanser door de vijande
lijke linies glipt, over een duivels
schot beschikt in beide benen, vlijmscherpe
passes om zich heen strooit en de bal met
zijn hoofd op de centimeter zuiver kan
dirigeren, zijn stempel drukken op de voet
balveldslag in Chili? Het enorme suppor
terslegioen der Brazilianen twijfelt er niet
aan: Pele is voor het elftal, dat de wereld
titel moet verdedigen, de beste voetballer
van de wereld. Zijn genialiteit, die op-èlk
moment van de wedstrijd kan exploderen,
is vernietigend voor alle tegenstanders van
Brazilië, hoe meedogenloos de bewaking
ook zal zijn.
Met een grijns van leedvermaak verbeiden de tienduizenden fans van
Pele het ogenblik, waarop speciaal getrainde voetbalcommando's uit Europa
zullen trachten hun idool aan de ketting te leggen. Zij zullen verstijfd
staan van schrik wanneer Pele trucs uithaalt en schoten lost, die door geen
enkele trainer werden bespied en in de instructie-films over het fenomeen
Pele niet aan het daglicht traden. Dat is het dodelijke wapen van Edson
Arantes* do Nascimento, zoals de held van Santos eigenlijk heet.
Andere beroemde voetballers herkent men door hun eigen stijl, door
een vast patroon, waarop zij, gedragen door het succes, welgemoed
voortborduren. Maar de kracht van Pele's spel schuilt ia de afwis
seling: een geslaagde manoeuvre uit een vorige wedstrijd wordt nooit
meer herhaald, een dribble wordt op één manier en in één richting uit
gevoerd als bij een ontdekkingsreis. Het improvisatie-vermogen van deze
ondoorgrondelijke binnenspeler valt slechts met een armzalig equivalent
bij benadering uit te drukken. Om die reden moet het zien van films over
Pele, zijn taktiek, invallen, geheime wapens en gevaarlijke acties worden
bestempeld als een nutteloze bezigheid. Pele voetbalt altijd anders. Wan-
neer er van de komende wereldkampioenschappen vertraagde opnamen
van hem worden gemaakt, kunnen de liefhebbers weer een dossier vullen
met nieuwe grillen en vondsten van 's werelds meest ongrijpbare voet
baller. Misschien zullen daarbij ook „shots" zijn van Pele als doelver-
dediger. De vorige week nog nam hij voor de aardigheid de plaats in van
de erkende Braziliaanse cracks onder de lat, Castilho en Santos Neves. Zijn
briljante saves veroorzaakten een golf van opwinding.
Een van de grootste Braziliaanse voetballers uit het verleden, Waldemar
de Britto, die in zijn tijd de ere-titel verwierf van „de danser", heeft
Pele ontdekt toen hij als een onbekend jochie in kleine provinciaalse
clubs meedraafde. Lang voordat de „zwarte parel" zijn eerste schit
tering vooruitwierp, kondigde De Britto aan, dat hij een knaap onder
handen had, die geschiedenis zou schrijven in het Braziliaanse voetbal. Die
voorspelling kwam uit vier jaar geleden bij de wereldkampioenschappen
in Zweden. Het doelpunt, dat Pele liet aantekenen tegen Wales, waardoor
Brazilië de kwartfinales de baas werd, betekende wellicht de grote omme
keer in zijn tot dan toe weinig opvallende loopbaan. Vanaf dat moment
trad zijn fantasie in werking. De motor draaide weldra op volle toeren.
In de finale tegen Zweden joeg hij zijn vertwijfelde bewakers de stuipen
op het lijf en bekroonde zijn one-man-show met twee doelpunten, het laat
ste met een kopstoot.
Pele heeft het sindsdien op de voetbalvelden niet gemakkelijk. Hij wordt
geschaduwd als een misdadiger op vrije voeten en niet altijd op vriende
lijke wijze. Toen hij onlangs met zijn club Santos vijf doelpunten maakte
tegen een andere club uit Sao Paulo, kreeg hij een trap tegen het hoofd,
die een os had geveld. Twee dagen verbleef hij in een ziekenhuis. Kort
daarna moesten zijn „gouden" benen het ontgelden. De blessure zette hem
enkele weken buitenspel.
Moet Pele dus regelmatig naar de dokter en gaat wat dit betreft zijn
pad bepaald niet over rozen, ook voor hem verzoet geld de arbeid. Ver
moedelijk is hij de best betaalde voetballer, die op de grasmat zijn brood
verdient. Als basissalaris ontvangt hij per maand zo'n 12.500 gulden, waar
bij nog vaste inkomsten komen uit reclames voor een kinderdrank en de
Braziliaanse koffie. De regering moest er aan te pas komen om de natio
nale held voor de koffie-bonen te interesseren, want in principe is Pele
een tegenstander van een dergelijk „opwekkend middel". De vertegen
woordigers van sigaren en alcoholische dranken krijgen dan ook steeds
nul op het rekest. Pele vindt dat een sportman roken en drinken moet
verfoeien en „verradersgeld" heeft hij niet nodig.
De populariteit van Pele strekt zich niet alleen uit tot het onmetelijke
legioen van voetballiefhebbers. Huismoeders zijn bereid een kaars
voor zijn portret te laten branden, omdat hij zo goed is voor zijn
familie, zijn ouders royaal laat meeprofiteren van een rijkdom, die
als manna uit de hemel valt en omdat hij zo'n eenvoudige jongen is ge
bleven. Geen enkele sportbeoefenaar in Zuid-Amerika is zo geliefd als de
21-jarige ere-burger van Sao Paulo, die zich nog steeds als een uitgelaten
kind kan verheugen in een doelpunt van-een zijner teamgenoten en de
jeugd, die hem vereert, graag en bescheiden te woord staat. Buiten het
veld is hij een opvallend rustige jongeman, die in interviews nooit een
woord te veel zegt, maar evenmin de indruk maakt door roem en eerzucht
te zijn bevangen.
Bij een vorig jaar gehouden toernee door Europa bevestigde Pele voor
een kritisch publiek zijn schitterende reputatie. In Parijs, waar hij de
Franse voetbalelite dol draaide en het net bij een priemende kogel minu
tenlang deed trillen, werd hij uitgeroepen tot de beste voetballer, die
ooit in Frankrijk was opgetreden. Santos kan door Pele de hoogste finan
ciële eisen stellen aan buitenlandse tegenstanders.
Zal Pele zijn land na de komende strijd in Ghili, waarin men hem twee
maal zo hoog aanslaat als vier jaar geleden, trouw blijven ondanks de ver
leidelijke aanbiedingen van talloze voetbalfirma's? De Italiaanse en Spaan
se scouts hebben al gewapperd met een contract van meer dan anderhalf
miljoen en men mag aannemen, dat zijn „prijs" nog zal stijgen. Maar
Brazilië rekent behalve op een nieuwe wereldtitel ook op de bijna spreek
woordelijke eenvoud van zijn geliefde zoon, die met dit leven volmaakt
tevreden schijnt te zijn: met de trainingen op het strand bij Sao Paulo, de
pleziertochtjes in zeiljacht en auto, het wekelijkse bioscoopbezoek en het
luisteren naar de pure Braziliaanse muziek, die even afwisselend is als zijn
voor de concurrentie diabolische speelwijze.
