Veertig jaar na Teapot Dome J Wenen Sommige Democraten gecompromitteerd door de zwendel van Billie Sol Estes MODE UIT BOEDAPEST NELSONS ERVEN TREKKEN TERUG Republikeins oud-minister in opspraak -Jjl Vijf kogels ZATERDAG 16 JUNI 1962 PAGINA 11 In de jaren twintig werd er in en buiten de Verenigde Staten nogal wat opschudding ver wekt door een schandaal, waarbij niemand minder betrokken was dan de minister van binnenlandse zaken, Albert B. Fall. Hij werd ervan beschuldigd, dat hij steek penningen tot een bedrag van honderdduizend dollar had aan vaard van een zekere Edward L. Doheny en tweehonderdzestigdui zend van Harry F. Sinclair en dat hij als tegenprestatie olieconces sies, die waren gereserveerd voor de vloot, in handen van vrienden had gespeeld. Het was de eerste keer, dat een lid van het Ameri kaanse kabinet werd beticht van en gestraft voor een dergelijk ambtsmisdrijf. Op 1 november 1929 werd Fall veroordeeld tot een jaar gevangenisstraf en een boete van honderdduizend dollar. De voor de marine bestemde olie, waar het in dit geval om ging, bevond zich in de grond van het Teapot Dome-district in de staat Wyoming en het hele geval staat sindsdien in Amerika bekend als het Teapot Dome-schandaal. Enkele weken geleden heeft oud president Eisenhower dit oude schandaal vergeleken met een zeer actuele zaak, die de gemoede ren in de Verenigde Staten al danig heeft bezig gehouden. Hoofdpersoon is nu een 37-jarige inwoner van de staat Texas, die luistert naar de onwaarschijnlijke naam van Billie Sol Estes. Hij heeft zich schuldig gemaakt aan een ingewikkelde reeks zwende- larijen. Dat is op zichzelf helaas nog niet zoiets bijzonders. Het wordt al bedenkelijker, als men weet, dat met deze affaire twee raadselachtige sterfgevallen in verband worden gebracht. En het pikantste van de zaak is, dat Billie Sol Estes in zijn val een aantal leden van de regering-Kennedy heeft meegesleept. - Kunstmest Gesloten beurzen Parkieten Gratis kleren Suspecte figuur Boze abonné Crondbezif in Italië onteigend Schandalen duiken op in de Amerikaanse politiek i Estes is een eigenaardige figuur. Hij komt uit een boerengezin met zes kin deren. Zijn ouders waren zo arm, dat zijn moeder met zelfgekarnde boter langs de deuren moest venten om haar man in staat te stellen alle aflossin gen en rentebetalingen op tijd te ver richten. Billie spreidde al vroeg een zekere koopmansgeest ten toon. Hij was nog op school, toen hij begon met het kopen en verkopen van lammeren. Toen hij op 18-jarige leeftijd de mid delbare school in Clyde (Texas) ver liet. was zijn veestapel ongeveer 125.000 gulden waard. In het laatste oorlogsjaar heeft Bil lie Sol Estes gevaren op de Ameri kaanse koopvaardij. Daarna heeft hij in Clyde enige tijd handel gedreven in surplusgoederen van de Amerikaan se strijdkrachten en in montagewonin gen. In 1951 kwam hij naar Peoos, een Stadje in Texas van 14.000 inwoners, dat een stoffige, armoedige indruk De N.V. Uitgeversmaatschappij Kos mos heeft de originele gedachte gekregen reisgidsen te laten verschijnen met een geheel apar te inhoud. Zij zullen de belangrijkste cultuurcentra van Europa gaan behan delen en dan van die steden in haar geheel zowel als van haar voorname straten, gebouwen en pleinen allerlei historische bijzonderheden vertellen, die men juist in de gewone reisgidsen pleegt te missen. De boekjes zijn dus te be schouwen als vriendelijke, hulpvaardige, van-hun-stad-houdende kennissen, die u allerlei wetenswaardigs weten te ver tellen over elke traditie of elk paleis. Waarvan u maar iets wilt weten. Zij zijn daarom aanvullingen op de eigen lijke reisgidsen; zij stippelen geen wan delingen of tochten uit: zij vertellen zonder meer. Het eerste deeltje is gewijd aan We tten. Om de serie te introduceren had men moeilijk een betere keus kunnen doen, geloof ik. Dhr. J. J. Mostard blijkt een genoeglijk verteller te zjjn, die Wenen door en door kent. Hij geeft eerst in grote trekken de geschiedenis van de stad weer. Vervolgens heeft hij be stof gegroepeerd om een aan tal hoofdpunten, nl. rond de St. Stephan, de oude stadskern, het Hofburgcom- plex (waar de Habsburgers woonden), ban de beroemde „Ring" en tot slot Wenen buiten de Ring. Zelfs het Wiener Wald is niet vergeten. Een aantal illustraties verlevendigt be uitstekende tekst, waarin ik slechts een enkele maal een kleine fout of v"erschrijving tegenkwam. Het was toch biet Elisabeth, de weduwe van Karei van Frankrijk, die verantwoorde- hl k gesteld moet worden voor de beruch te Bartholomeusnacht van 1572, maar Vatharina de Medicis, zijn moeder (65). "-n hoe zouden ,,de Habsburgers" de meest waardevolle werken uit de biblio- theken van Madrid, waar toch de Spaan. f^bsburgers heus wel wisten wat bewaarden, hebben laten overbren gen naar Wenen? (88) „Gids voor de lezer in de Biblio- |eca Nacional" van Madrid (1949) zegt mouwens in zijn overzicht daarvan niets. tiir5ar genoe§: Mostard heeft te veel fn gebuid moeten opbrengen om oveel moois en zoveel wetenswaardigs te z°eken, dan dat wij hiermee zmiden moeten doorgaan! Ik heb trou- **®ns niets meer gevonden. Dr. B. A. VERMASEREN. Estes had nog andere beginselen. Hij ging er van uit, dat cadeaus verplich tingen scheppen en dat zij derhalve hun geld altijd opbrengen. En voorts meende hij, dat het belangrijk is je schulden zo hoog mogelijk te laten op lopen. Als je schulden groot genoeg zijn, krijgen je schuldeisers belang bij je voortbestaan. Billie Sol Estes had zich geworpen op de verkoop van een vloeibare kunst- mestsoort, die hij betrok van een che misch bedrijf in New York, „Commer cial Solvents". In 1958 was hij zo ver, dat zijn schuld bij die firma was op gelopen tot 550.000 dollar. Hij reisde naar New York en wist de directie er toe te bewegen die schuld niet op te eisen en hem bovendien een extra-kre diet toe te staan van 350.000 dollar. Van dat extra-krediet werd 125.000 dollar gereserveerd voor de aankoop van nog meer vloeibare kunstmest, en de resterende 225.000 dollar gebruikte Estes voor de aankoop van een eerste graansilo te Plainview. Dit laatste is belangrijk. De Amerikaanse federale regering heeft namelijk een ingewikkeld sys teem bedacht om de landbouwprijzen te garanderen. Boeren, die een z.g. price-support loan" van het ministe rie van landbouw hebben gekregen, mogen hun overtollige graanvoorraden op kosten van de regering laten op slaan. Zij kunnen zich intussen bera den over hetgeen hun te doen staat. Als de markt zich zodanig ontwikkelt, dat zij voor hun graan meer kunnen ontvangen dan de regering bereid is te betalen, dan halen zij hun voorraden uit de opslagplaats en verkopen ze. Beoordelen zij de marktsituatie daar entegen somber, dan verkopen zij het graan tegen een vastgestelde prijs aan de regering. Waar het nu om gaat, is, dat de fe derale regering in Washington goed is voor de opslagkosten. Billie Sol Estes stelde zich voor heel wat te verdienen aan de opslag van graan. Hij beloofde „Commercial Solvents", dat hij alle De Amerikaanse minister van landbouw, Orville Freeman, is door de affaire-Estes wel in verlegenheid gebracht. „Misschien zou ik zijn gezicht van de foto's herken nen", zo heeft hij op een persconferentie gezegd. Tot grote hilariteit van de aan wezige journalisten voegde hij daaraan toe: „Maar zijn naam zal ik niet licht vergeten". chèques, die hij van het ministerie van landbouw in Washington ontving, da delijk naar New York zou sturen. Voor dat geld kocht hij weer nieuwe kunst mest. Uit de winst, die de verkoop van de kunstmest hem opleverde, kocht hij weer nieuwe silo's voor de opslag van het graan, dat o.m. met behulp van zijn kunstmest was geteeld. Het leek een fraai plan. De moeilijkheid was evenwel, dat er nog méér za kenlieden in Texas waren, die kunst mest verkochten, en dat er boven dien eigenlijk te veel silo's waren. Om zich een monopoliepositie in de kunstmesthandel te verwer ven ging Estes zijn handelswaar ver onder de markt verkopen. De normale prijs per ton bedroeg hon derd dollar. Hij deed het voor zestig, veertig en zelfs twintig. Alleen al daar mee heeft hij miljoenen verloren. Zijn schuld bij „Commercial Solvents" was aan het begin van dit jaar opgelopen tot 5,7 miljoen dollar. Ook slaagde hij er niet in zijn silo's voor meer dan de helft te vullen. Hij ging op zoek naar andere bron nen van inkomsten. Die vond hij in de eerste plaats door allerlei boeren in het westen van de staat Texas zo ver te krijgen, dat zij kunstmesttanks van hem gingen kopen. Onder normale at mosferische omstandigheden zou zijn kunstmest de gasvorm aannemen. Om het vloeibaar te houden, moet het goed je in tanks worden bewaard. Het foefje was, dat Estes de boeren ertoe bewoog hun handtekening te plaat sen onder een verklaring, waarin zij mee deelden kunstmesttanks van Estes te hebben gekocht en waarin zij tevens be loofden de koopsom in vijf jaarlijkse ter mijnen te voldoen. Estes nam van zjjn kant op zich de tanks van de boeren te huren voor precies hetzelfde bedrag, dat zij hem schuldig waren. Als belo ning gaf hij hun tien procent van het totale bedrag en vervolgens vervoeg de hij zich bij in totaal twaalf finan cieringsmaatschappijen met de papieren van de boeren om daar weer geld op te lenen. Dit is Billie Sol Estes, gefotografeerd onmiddellijk nadat hij te El Paso in Texas op borgtocht was vrijgelaten. maakt en waar vele huizen nog zijn gedekt met gegolfd plaatijzer. In dit stadje heeft Estes zich in enkele jaren tijds opgewerkt tot een schijnbaar zeer vermogend man en tot een bijna ach tenswaardig burger. Hij woont met zijn vrouw en zijn vijf kinderen in een paleis van een huis. De waarde wordt geschat op zes ton. In de tuin bevindt zich een fraai zwembad en de familie rijdt af en aan in twee glanzende Cadil lacs. Billie Sol Estes stond bekend als een welwillend werkgever. Geen enkele neger en geen enkele Mexi caanse arbeider leed bij hem gebrek. Hij heeft voor hen een protestantse kerk laten bouwen, waar hij iedere zondag zelf voorlas uit de Bijbel. Hij rookt niet, hij drinkt niet, dansen vindt hij immoreel. En deze Billie Sol Estes is 29 maart jl. gearresteerd wegens overtreding van de anti-trustwetgeving, wegen, het niet betalen van een boete van 554.000 dollar en vooral, omdat hij, samen met drie anderen, een aantal grote banken in Amerika heeft bewogen tot het ver strekken van leningen tegen goeddeels imaginair onderpand. Het zijn niet de energie en het ver nuft van Estes, die tot zijn on dergang hebben gevoerd, maar zijn gebrek aan zedelijke maat staven en zijn onbeperkte ambitie. Zijn eerste miljoen heeft hij verdiend door in een baisse-periode over te gaan tot de aankoop van talloze kleine boer derijen, die na een gunstige wending in de conjunctuur grote winsten af wierpen. Een eerste aanwijzing van de me thoden, die hij toepaste, kwam in een uitlating, die hij in 1953 deed in Seat tle. Hij was daar naar toe gekomen, omdat de „U.S. Junior Chamber of Commerce" hem had uitgeroepen tot een van de tien bekwaamste jonge Amerikaanse zakenlui. „Om in de za kenwereld succes te kunnen hebben", zei hij, „moet je risico's durven ne men. Je moet in de boom naar het uiteinde van de tak durven klimmen, want daar hangen de vruchten. Breekt de tak, dan weet je, hoe ver je de volgende keer kunt gaan". Een samenvatting van zijn financië le rekenkunde gaf hij in een inter view: „Je wint door te verliezen, je houdt je staande door je gewonnen te geven, je wordt rijker door armer te worden. Dat zijn de beginselen, waar aan ik mijn succes toeschrijf". Zo kreeg hij in enkele jaren tijds der tig miljoen dollar bij elkaar tegen een grotendeels imaginair onderpand. Want hti bezat vrijwel geen enkele tank. Dat had hij niet opzet zo geregeld. De boeren hoefden hun beurzen niet te openen (be halve voor die tien procent) en de tanks kregen zij niet te zien. Een ander middel om aan geld te ko men was het zich toeëigenen van ka- toen-teeltvergunningen. De Amerikaan se regering garandeert ook de katoen- prijs, maar daar staat tegenover, dat zij een strenge areaalbeperking hand haaft. Een boer, die katoen verbouwt, moet daar toestemming voor hebben. Die toestemming blijft voortaan ver bonden aan zijn grond en zij is onver vreemdbaar. Alleen wanneer de grond van die boeren wordt onteigend (bij voorbeeld voor de aanleg van wegen of dijken), bestaat er de mogelijkheid de katoenvergunning over te brengen naar een nieuw stuk land. Van deze mogelijkheid heeft Estes op ruime schaal misbruik gemaakt. Al lerlei katoenboeren in Texas, Oklahoma, Georgia en Alabama, wier grond was onteigend, stelde hij in staat land van hem te kiopen in Texas. Zij moesten hun vergunning uiteraard naar deze nieuwe grond overbrengen en Estes eiste dan, dat zij deze grond plus de katoenvergunning aan hem verpachtten voor vijftig dollar per acre. Hij betaalde een jaar pacht vooruit en stipuleerde, dat de boeren het koop bedrag in vier jaarlijkse termijnen moes ten voldoen. Bleven zij bij de eerste ver valtermijn reeds in gebreke, dan zou den grond en vergunning automatisch aan Estes toevallen. Hij rekende erop, dat een groot aantal katoenboeren inder daad in gebreke zou blijven, en die speculatie bleek juist. In twee jaar tijds voegde Estes aan zjjn eigen 2.428 acres katoenland nog een 3.123 acres toe en wel voor een prijs van vijftig dollar per acre. Dat waren dus de vier bronnen van Billie Sol Estes: de verkoop van kunstmest, het opslaan van over tollige landbouwvoorraden, het be lenen van nietbestaande tanks, en het illegaal verwerven van katoenteeltver- gunningen. Billie Sol Estes was in zijn soort een machtig man, maar hij was niet geliefd. Ook in de dagelijkse omgang toonde hij weinig scrupules; zijn kleding was vaak te opzichtig en hjj bleef altijd iets vreemds houden. Hij heeft eens, bij een van de voor gaande presidentsverkiezingen gepro beerd een bankier financieel te interes seren voor een propagandacampagne ten gunste van de Democratische kan didaat. Boven alle grote steden van Amerika zouden duizenden parkieten moeten worden losgelaten, die in koor zouden tjilpen: „I like Adlai". Toen de bankier niet wilde, beschuldigde Estes hem van anti-Democratische ge zindheid. Zjjn grote ambities zjjn tenslotte de directe aanleiding geworden van zjjn val. In 1960 wilde hij gekozen worden in een schoolbestuur. Hij werd versla gen. Zijn nederlaag schreef hij toe aan het verzet, dat zijn kandidatuur had ontmoet bij een plaatselijk nieuwsblad, de „Pecos Independent and Enterprise" Uit wraak richtte hij uen concurreren de krant op, de „Pecos Daily News". Dit verdroot de 29-jarige redacteur van de „independent". Oscar Griffin, zozeer, dat hij het financiële imperium van Estes eens aan een nader onderzoek ging on derwerpen. Hij noemde Estes' naam niet, maar schreef alleen de conclusie neer, dat er in de staat Texas toch wel heel veel kunstmesttanks waren beleend. De financieringsmaatschappijen kregen achterdocht, zij gingen hun transacties onderling vergelijken en stuurden toen dozijnen accountants op Estes af. De federale regering ging er zich mee be moeien. En op 29 maart j.l. werd Estes gearresteerd. Tegen een borgtocht van vier ton is hij nu weer op vrije voeten. Over het bedrag van zjjn schulden be staat onenigheid. Zelf schat hij, dat zij twaalf miljoen dollar belopen, maar vol gens het parket van Texas, dat wordt geleid door Will Wilson, komt het be drag dichter bij de twintig miljoen. Met de naam van Wilson komt met een het politieke aspect van de zaak aan de jrde. Toen Wilson met zijn onderzoek begon, koes terde hij nog de hoop, dat hij door de Democratische Partij zou worden geko zen tot kandidaat voor het gouver neurschap. Zijn voornaamste rivaal was de oud-minister van marine John B. Connaliy jr., die bekend staat als een protégé van vice-president Lyndon B. Johnson. Wilson zou het uiteraard niet betreurd hebben, indien zjjn onderzoek in de zaak- Estes zjjn politieke kansen ten goede was gekomen. Billie stond bekend als een groot (en waarschijnlijk niet erg onbaatzuchtig) supporter van de Democratische Partjj. Aan de muren van zjjn bureau hingen gesigneerde portretten van president Kennedy, vice-president Johnson, oud president Truman, ambassadeur Steven son, senator Yarborough en senator Mc- Clellan. In de loop van Wilsons onderzoek bleek hem, dat Jerry Holleman, de 42- jarige onderminister van arbeid en, net als Connaliy, protégé van Johnson, een chèque van duizend dollar van Estes had aangenomen als bijdrage in zijn kosten van levensonderhoud (Hollemans sala ris in Washington bedroeg twintigdui zend dollar per jaar). Dr. James T. Ralph, voormalig onder-minister voor de landbouwstabilisatie, erkende op kosten van Estes interlocale telefoongesprekken van persoonlijke aard te hebben gevoerd. Het vermoeden bestaat bovendien, dat hij en zjjn assistent William E. Morris zich door Estes in de kleren hebben laten steken. De vrouw van Morris, die secretares se was van het Democratische lid van het Huis van Afgevaardigden Ed Ed monson (Oklahoma), bleek tevens door Estes te worden gesalarieerd als Washing- tons correspondente van zjjn „Pecos Daily News". Emery E. Jacobs, waarnemend ad ministrateur van de landbouwstabilisa tie, is eveneens met Estes in het heren kledingmagazijn van Neiman en Mar cus in Dallas verschenen. Maar hij be weert, dat hij de aankopen, die hjj daar heeft verricht (een rekening van 1.433,20 dollar), zelf heeft betaald. Will Wilson is intussen iedere aanlei ding kwijt om een hem onwelgezinde groep binnen de Democratische partjj te compromitteren met de zaak-Estes, want hij is als kandidaat voor het gou verneurschap van de Democratische par tjj verdrongen door Connaliy. Maar de Republikeinse oppositie in Amerika zou haar taak wel heel erg slecht opvatten, wanneer zij de regering- Kennedy niet duchtig zou hebben onder houden over de affaire van Billie Sol Estes. De Amerikaanse president en zijn broer, de minister van justitie, doen nu alles wat in hun vermogen ligt om alle details van de zaak- Estes op te helderen. Er zijn op het ogen blik 75 agenten van het Federale In lichtingenbureau aan het werk om alle transacties en alle contacten van Estes grondig te onderzoeken. Holleman, Ralph, Jacobs en Morris zijn uit over heidsdienst ontslagen. De president heeft zijn volste vertrou wen uitgesproken in de integriteit van de minister van landbouw, Orville Free man. Kennedy's adstructie was echter niet helemaal terzake: Freeman is drie maal gouverneur geweest van de staat Minnesota en bij Bougainville hebben de Jappen een deel van zjjn kaak wegge schoten. Maar ook verder bljjven er nog en kele vragen open. Waarom heeft minister Freeman de op zjjn minst suspecte figuur, die Estes was (er was op het departement al te gen hem gewaarschuwd en hij was we gens de illegale verwerving van katoen vergunningen veroordeeld tot een boete van 42.000 dollar), nog in november 1961 benoemd tot lid van het hoogste ad viesorgaan van de regering voor de ka toenteelt, het National Cotton Advisory Committee? Waarom heeft de regering aan Estes uiteindelijk niet gevraagd de waarborg som, die van alle silobezitters wordt ge vraagd volgens een schaal, die gelijk oploopt met de hoeveelheid graan, die zij voor de regering bewaren, te verho gen van 700.000 dollar tot 1 miljoen, zoals in zjjn geval voorgeschreven was? Wat is er waar van de beweringen van een der lagere ambtenaren op het ministerie van landbouw, N. Battle Hales dat Estes met ongewone voorkomend heid is bejegend? En waarom was het nodig Hales, na deze opmerking, over te plaatsen naar een andere afdeling en zijn secretares se, de 51-jarige Mary Jones, die nog een maal haar oude bureau binnenwandel de, over te brengen naar een psychiatri sche kliniek en haar daar dertién dagen vast te houden? De opsporingsorganen in Ame rika leggen hernieuwde be langstelling aan de dag voor twee raadselachtige sterfgevallen uit het verleden. George Krutilek, die als accoun- tot de conclusie, dat de ware schuldi ge in de hele affaire-Estes het inge wikkelde systeem van de prijsgaran ties is. Men ziet in welke gevaarlijke mogelijkheden verscholen liggen in het huidige stelsel en reeds dat inzicht verbetert de kansen op aanneming van Kennedy's nieuwe Landbouwwet. tant van Estes nauw betrokken was bij de leningen op de imaginaire tanks, werd na een verhoor in El Paso dood in zjjn auto gevonden. De lijkschouwer nam weliswaar kennis van de mede deling, dat een rubberslang zodanig was aangebracht, dat de uitlaatgassen in de gesloten wagen werden geleid, maar aangezien er geen koolmonoxyde in Krutileks longen was aangetroffen, werd als doodsoorzaak opgegeven: een hartaanval. In juni 1961 werd Henry T. Marshall, die in Texas was belast met de controle op de katoenteeltvergunningen, dood aan getroffen in een stuk land. Officieel werd aangenomen, dat hij zelfmoord had gepleegd. Toch was het vreemd, dat er vijf kogels in zijn lichaam werden aangetroffen en dat Marshall zich voor het begaan van zijn wanhoopsdaad be diend zou moeten hebben van een voor dit doel nogal onhandig wapen een niet-automatiseh geweer met een lan ge loop. De hele affaire-Estes werkt niet uit sluitend ten nadele van de Democrati sche Partjj. In de eerste plaats heeft Billie een groot deel van zjjn activiteiten reeds onder de Republikeinse regering van president Eisenhower ontplooid. Verder staat tegenover een Democra tisch senator als Ralph Yarborough, die van Estes 7.500 dollar aanvaardde als bijdrage voor een politieke campagne, een Republikeinse afgevaardigde als H. Carl Andersen (Minnesota), die lid is van de subcommissie van het Huis voor de begroting van landbouw en die aan Estes voor vjjfduizend dollar aandelen verkocht in een niet zo heel rendabele kolenmijn, die zijn familie in de staat Washington bezit. Bovendien komt de publieke opinie in de Verenigde Staten meer en meer En in de laatste plaats laten natuur- jjk ook de Democraten zich niet onbetuigd. Als de Republikei nen zo graag schermen met de affaire-Estes, dan hebben zjj ook nog wel iets achter de hand. Dat is de kwes tie van de z.g. „stockpiling". President Kennedy heeft al enkele maanden geleden de vraag opgeworpen, of zijn voorganger in het Witte Huis de hoeveelheid strategische grondstoffen, die de Amerikaanse regering met het oog op oen mogelijke oorlog heeft opgesla gen, niet te sterk heeft laten groeien en of hjj met name niet heeft nagelaten het overtollige gedeelte op de markt te werpen, toen particuliere handelaars in deze branche grote winsten maakten. De Democratische senator Stuart Sy mington heeft gezegd, dat hij wel eens wil weten, wat de vroegere minister van financiën, George M. Humphrey (financieel sterk geïnteresseerd bijvoor beeld bjj de Hanna Nickel Smelting Company) daarover op te merken heeft. Oud-president Eisenhower is daarop zeer geëmotioneerd naar voren gekomen en hij heeft verklaard, dat hij zijn hand in het vuur durft te steken voor Humphrey. Dat tekent al enigszins de opgewonden sfeer, waarin zich dit alles afspeelt. Het afdoende bewijs vindt men mis schien in het feit. dat de Republikeinse New York Herald Tribune op zekere dag wel aandacht schonk aan de affaire- Estes en niet aan het onderzoek naar de „stockpiling", en dat het Witte Huis toen onmiddellijk zijn abonnementen op dat blad annuleerde. H. J. NEUMAN Op een internationale beurs in Boedapest was ook Hongaarse haute couture ie zien, onder andere deze mantelpakjes. Van links naar rechts: een chanelachtig pakje m wit met zwarte randen, een pakje in abrikoostint met losse ceintuur en een zwart met witte kraag. De bijpassende hoedjes spelen mee met de accessoires. Senator Ralph Yarborough is een van de vele democratische politici, wier namen in verband worden gebracht met de affaire-Estes. (Van onze Romeinse correspondent) De erven van admiraal Nelson hebben aan het kortste eind getrokken en hun Italiaanse grond komt onder de hamer van de landhervorming en de bodemver deling. Daarmede is de burggraaf van Bedport niet van zijn titel van hertog van Bronte, maar wel van zijn hertogdom af op 200 ha na. Twaalf jaar heeft hij tegen de ondergang gevochten en de Italianen zeggen, dat dit de fa milie een slordige honderd miljoen lire gekost heeft. Maar nu is dan het einde gekomen van een klein stukje Engelse geschiedenis in Sicilië. Ferdinand III van Bourbon, koning van Napels en Sici lië. schonk in het jaar 1800 de Engels admiraal Nelson een stuk land, noordoostelijk van Catania. Het was 7000 ha groot en het centrum was het hertogelijk kasteel Bronte met daaromheen de gelijknamige gemeente. Zo uitte de koning op zeer ouderwetse manier zijn dank aan Nelson, omdat hjj het jaar tevoren ten gerieve van Zijne Majesteit op afdoen de wjjze een opstand in Napels had onderdrukt. De admi raal was niet de man, die Horatius' denkbeelden over het boerenbestaan deelde: „Gelukkig hjj, die ver van politiek, als eens de mensheid in haar jeugd met eigen ossen eigen land bewerkt en zich met bank noch beurs bemoeit; niet als soldaat verschrikt wordt door alarm als zeeman niet door hoge zee; Hij mijdt de rechtsplaats en het trotse huis der heren met te grote macht Nelson heeft maar korte tijd in zjjn hertogelijk kasteel vertoefd. Hjj ging weer spoedig de hoge zee op, waar hem bjj Trafalgar de overwinning op Napoleon wachtte en de dood. De bewoners van het plaatsje Bronte bewaren de herinnering aan het krijgshaftig uiterlijk van de vlootheld. En tot heden hangt er een groot schilderij van de admiraal in het half verwoeste slot. De erfgenamen van Nelson heb ben zich persoonlijk weinig met hun bezit achter de Etna bemoeid, zij lieten bestuur en exploitatie over aan rent meesters der familie. In het revolutiejaar 1848 kwam het ook in Bronte tot een volksopstand, die spoedig onder drukt werd. Twaalf jaar nadien grepen de boeren weer naar hun riek en voorladers en eisten landtoewjjzing. Het Italiaanse leger was zo vriendelijk deze maal voor de En gelse heren de orde te herstellen in een bloedbad, waarna de straatarme boeren voor een deel verjaagd werden. Het is de gewone geschiedenis van geheel Sicilië, Sardinië en Onder-Italië, niet mooier en niet lelijker. De rentmeesters werden praktisch erfelijke bestuurders van het hertogdom. Bij tijd en gelegenheid trokken zjj Engelse ambachtslui en anderen aan en tot heden komen er in de buurt namen als Bentley, Grisley voor, gedragen door families die sinds enkele generaties Italianen zijn. De fascisten konden het natuurlijk niet verkroppen, dat er „vreemde smetten" en dan nog wel Engelse aan Sicilië kleefden en zjj pikten het bezit zo nonchalant in, dat na de laatste oorlog de Italiaanse regering het aan de erven Nel- son moest teruggeven. Intussen ging de strijd der boeren daar en in de rest van Sicilië tegen de onhoudbaar verou derde toestanden door. Toen heel het eiland in vuur en vlam kwam en met af scheiding dreigde, kreeg het de status van half zelf standig gewest. In 1950 zette het Siciliaanse parle ment zich aan de herziening van het grootgrondbe zit, de herverdeling van de bodem en de landbouwhervor ming. Of „ook" of „in de eerste plaats" de burggraaf van Bedport eraan moest geloven, weten wij niet, evenmin wat de juridische gronden van zijn verzet tegen de onteigening waren, maar in verzet ging hij. Van alle plannen kwam in Sicilië veel minder terecht dan elders in Italië en de En gelsman was niet de enige, die probeerde onder het par lementsbesluit uit te komen, vele parlementariërs zelf ook. De advocaten van de Engelse lord zijn met zwaar geschut aangekomen: zij wilden doen geloven, dat Bronte extra territoriale grond was en onder het Commonwealth viel. Hetgeen ons op de levendigste manier herinnert aan de film „A passport to Pimlico"! Het succes van deze film was echter omgekeerd evenredig aan dat van de advocaten en de extraterritoriale stelling vcroween in de prullebak. Maar tot heden zijn de processen doorgegaan. Intussen was, hoe dan ook, reeds de helft van de hertogelijke grond tot het Siciliaanse moedereiland teruggekeerd en dezer da gen heeft de burggraaf van Bedport het verder opgege ven: van de 3500 ha zal hij volgens de wet er 200 mogen behouden. Het oudé kasteel gaat nu voorgoed zijn verval len poort sluiten en het levensgrote portret van Nelson ver huist binnenkort naar onden.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1962 | | pagina 11