Nederlands enige BUSKRUITFABRIEK
experimenteert met raketbrandstof
Romantiek rond de bereiding
van het echte zwarte kruit
m
1
1
■m
SLOTOFFENSIEF tegen
mond- en klauwzeer
U bent
Isopan
ISS
C#
U krijgt van Agfa gratis
advies een film
Pater WildiersH. Officie wil
eigenlijk ageren tegen boek
van Henri de Lubac S.J.
DUBONNET!
Oude Molen en
de Krijgsman
als ballingen
van Amsterdam
Strenge maatregelen voorkwamen
exportbelemmeringen
300.000 dieren
afgeslacht
laat nu de
camera's
maar klikken
Monitum „Teilhard de Chardin"
DUBONNET
mÊMBm
„Tijdens de korte rustpozen tussen ge
vaarlijke arbeid behoort niet te worden
gesproken over godsdienst, politiek, vak
verenigingsleven of andere onderwerpen
die de gemoederen kunnen opwinden."
DONDERDAG 5 JULI 1962
PAGINA 13
Dezer dagen veertig jaar ge
leden begon de geschiede
nis van de Nederlandsche
Springstoffenfabrieken, een
naamloze vennootschap, die als
een, overigens tamelijk 'gekort
wiekte, Phoenix herrees uit de as
van een roerig verleden. En dan
kan in dit geval die as óók in
letterlijke zin worden opgevat,
aangezien de historie van de Ne
derlandse buskruitvervaardiging
meermalen melding maakt van
rampzalige bedrijfsongelukken,
gepaard gaande met brand en
ontploffingen. De nieuwe ven
nootschap nam de plaats in van
de maar 37 jaar bestaan hebbende
„N.V. Gezamenlijke Buskruitma-
kers van Noord-Holland, Utrecht
en Zeeland", een naam die meer
suggereerde dan op een bepaald
moment met de werkelijkheid
overeenkwam. Er waren toen in
feite nog maar twee bedrijven die
door de oude buskruitmakers ge
ëxploiteerd werden, namelijk één
in Muiden en één in Ouderkerk
aan de Amstel, en het zijn deze
zelfde buskruitmakerijen die nog
steeds het bezit vormen van de
Nederlandsche Springstoffenfa
brieken, zij het dat de Staat daar
in voor een bedrag van 1 miljoen
gulden participeert. Maar noch
het oude zwarte buskq^it noch
springstoffen vormen het belang
rijkst^ produkt dat „De Oude
Molen in Ouderkerk en „De
Krijgsman" in Muiden verlaat;' de
nadruk ligt thans op het bereiden
van nitrocellulose ofwel schietka
toen en van gelatine, een mengsel
van schietkatoen en nitroglyce
rine, allebei hoogst brandbaar
goedje, waaruit in Muiden het
zogenaamde rookzwakke bus
kruit wordt vervaardigd in tien
tallen varianten, al naargelang
het wapen waarvoor het bestemd
is.
Ballingen
Spagetti
Romantiek
r
1
A
Haal dan bij Uw handelaar een inzendformulier en
om de fouten te herstellen!
AGFA ISOPAN FF 13 DIN
AGFA ISOPAN F 17 DIN
AGFA ISOPAN ISS 21 DIN
AGFA ISOPAN RECORD
KOOP DIE FILMS BIJ DE
FOTOHANDELAAR
bij elke fles Dubonnet
Puik en Pittig l
een luxe sleutelhouder.
(Advertentie)
„De Oude Molen", daterend van 1742,
en „De Krijgsman", nog veertig jaar
ouder, behoren wel tot de zonderlingste
en zeker ook gevaarlijkste bedrijven
van ons land. Zonderling omdat ze sa-
bien de enige fabriek van deze aard
binnen de landsgrenzen vormden, van
staatswege beschermd met het mono
polie, en gevaarlijk door het brandbare
en/of explosieve karakter van veel
grondstoffen en het eindfabrikaat, waar-
T® ongeveer tweehonderd perso
neelsleden op beide bedrijven dagelijks
in contact komen. Muiden geniet in dit
opzicht een wat trieste riputatie in
1883 vloog ongeveer de hele fabriek de
lucht in bij een enorme explosie, die de
Muidenaren voorkwam als het einde
der wereld en waarbij dertien werkne
mers de dood vonden, en de laatste
ëFote catastrofe gebeurde in 1947, toen
een militair munitietransport een
IpOjeetiel explodeerde en niet minder
oan zeventien personen aan de gevolgen
0ezweken. Het gevaar in een dergelijke
®hclerneming is nu eenmaal nooit hele
maal te bezweren, hoe scherp de vei-
"gheidsmaatregelen ook mogen zijn.
En dat die scherp zijn, ondervindt
'edere bezoeker op „De Oude Molen"
„De Krijgsman". Het eerste wat de
Portier dient te vragen is, of de gast
Zo goed wil zijn eventuele lucifers of
aansteker af te geven, anders komt hij
het terrein niet op. Eenmaal op het ge-
Vaar attent gemaakt durft de bezoeker
zelfs in de directeurskamer nauwelijks
°P te steken, hoewel sigaren en asbak
Uitnodigend gereed liggen. Roken op het
fabrieksterrein kan een werknemer op 1
staande voet ontslag bezorgen. De por
tiers zijn tegelijk onbezoldigde rijksveld
wachters en tot hun taak behoort het
s nachts gewapend de terreinen te
doorkruisen om zoek naar eventueel on-
raad. Met dat al woont de directeur
I il 1 lil—
en het omkleden met grafiet, teneinde
de electro-statische oplading tegen te
gaan Het hangt voorts van het wapen
af, in welke vorm het kruit tenslotte
gekneed wordt. Er zijn tientallen schiet
wapenen, en derhalve ook tientallen
soorten kruit. Dynamiet en andere
springstoffen vormen een aparte pro-
duktielijn van het Muidense bedrijf,
maar ook het echte zwarte buskruit,
in de vanouds bekende samenstelling
behoort nog tot de voortbrengselen van
„De Krijgsman".
Een oud kruitmagazijn op het fabrieksterrein van „De Krijgsman" in Muiden.
van het Muidense bedrijf, dr. ir. H. J.
L. Donker, rustig op het fabriekster
rein, juist zoals zijn vader, de vorige
directeur, dat gedaan heeft, en hij
maakte op ons bepaald niet de indruk
van op een vulkaan te leven.
Het is van het begin af welk be
gin voor Nederland te dateren
valt in de zestiende eeuw het
lot van kruitmolens geweest dat
ze vroeg of Iaat de lucht invlogen of
„sprongen", zoals dat vroeger heette
Evenals eenieder nu die vrees koestert
ten opzichte van nucleair wapentuig zo
bleken ook de krachten die gebundeld
werden bij de bereiding van buskruit
moeilijk te beheersen. Eén klein produk-
tiefoutje en ergens in Holland ging weer
een kruitfabriek met een daverende
klap ter ziele. Het mengsel van zwavel
salpeter en houtskool, zoals dat door dé
monnik Berthold Schwarz omstreeks
1250 zou zijn uitgevonden, maar ver
moedelijk van veel eerdere Chinese ori
gine is, stelde zo de ene kruitfabrikant
na de andere voor onverwachte situa
ties, en in feite dankt het enige nog
bestaande bedrijf van deze aard aan dit
uitstervingsproces zijn monopoliepositie.
Zodra immers ergens een kruitmolen
explodeerde, placht de gemeente 0p
wier territoir de fabriek gestaan had,
de vergunning in te trekken. Soms kon
buiten de wallen een nieuw bedryf wor
den opgetrokken, maar naarmate de
stad zich uitbreidde, slonk de bereidheid
om de kruitfabriek te handhaven. Zo
bleven tenslotte Ouderkerk en Muiden
over, als ballingen v^n Amsterdanr die
de twee oorspronkelijk zelfstandige
kruitmolens buiten de stad ha.dxtX®rwe-
zen na de onvermijdelijke explosies.
„De Oude Molen" ligt nog vnj gef
leerd in het polderland,,maar ae toren-
flats van Amstelveen zijn al ent m
opmars. Het bedrijf in Muiden §1 veel
meer ingesloten; het verkeer ast er
op honderd meter afstand i» ss.
De molenstenen van „De Oude Mo
len" zijn nog teruggevonden, staan
momenteel opgesteld bh. 'Pgang
van het terrein. Paarden hielden
vroeger de molen in beweging, en bij
het onverhoopte „springen van de
fabriek moest aan de fleren zosnel
mogelijk een „fles wijn
worden, zoals de oude
geboden. De stenen dienden om bet
kruit fijn te wrijven en het constante
gevaar heerste, dat bü dat werk een
vonk zou ontstaan door het contact
van steen op steen. Maar net bedrijf
in Ouderkerk heeft met dit soort kruit
niets meer te maken.
Het gevaar schuilt nu ergens anders,
namelijk bij de vervaardiging van
schietkatoen, waarvan de grondstof hier
als balen watten binnenkomt en als wit
poeder de fabriek verlaat. In principe
is deze stof zeer ontvlambaar en tijdens
het transport naar Muiden, waar de
schietkatoen tot bruikbaar kruit wordt
verwerkt, moet het vochtgehalte dertig
procent bedragen teneinde spontane ont
branding te voorkomen. Alleen de korte
vezeltjes van de katoenplaat, de zoge
naamde linters, komen voor de kruitfa-
bricage in aanmerking. In een groot
nitreergebouw worden de katoenwatten
in salpeterzuur en zwavelzuur gedrenkt
en na een aantal drogings- en reini
gingsprocessen belanden ze als ogen
schijnlijk onschuldig wit pulver in met
zink beklede kisten, klaar voor het ver
voer naar Muiden. Het terrein in Ouder
kerk beslaat een grote oppervlakte,
maar heeft de vorm van een pijpenla
Het achterste gedeelte is voor de pro-
duktie van nitro-glycerine bestemd. Er
staat daar een aantal bunkerachtige ge
bouwen, compleet met vluchtgangen en
hoge wallen, want met de bereiding van
deze vloeistof valt niet te spotten.
In alle gebouwen hangt een uitge
breid veiligheidsreglement en ergens
aan de wand troffen wij deze fraaie
vermaning aan: „Tijdens de korte
rustpozen tussen gevaarlijke arbeid
behoort niet te worden gesproken
over godsdienst, poltiek, vakvereni
gingsleven of andere onderwerpen
die de gemoederen kunnen opwinden."
Men zou eens een metertje uit het
oog kunnen verliezen of iets uit de
handen laten vallen... De bepaling da
teert overigens van de twintiger jaren
en wat dat vakverenigingsleven be
treft, in een tien jaar geleden ver
schenen gedenkboek lezen we, dat er
van het personeel in 1946 nog niemand
georganiseerd was. Blijkbaar bestond
daar als gevolg van een gemoedelijke
onderlinge omgang en een wat aarts
vaderlijke verhouding van hoog tot
laag weinig behoefte aan.
Als halffabrikaten gaan de schiet
katoen en de gelatine op weg
naar het bedrijf in Muiden, dat
heel anders van opzet en indeling
is. Men heeft de indruk binnen te tre
den in een groot, wat verwilderd land
goed, waar zich waarachtig tussen de
bosschages nog wat gebouwen blijken
op te houden. Overal slingeren spoor
lijntjes tussen het groen om even verder
met grillige bochten in de schemer te
verdwijnen. Slechts sporadisch ontmoet
men iemand van het personeel in dit
bijna 80 hectare grote recreatiegebied,
terwijl er toch bijna honderdvtjftig man
moeten rondlopen.
In speciale vrachtwagens arriveert
het geprepareerde katoenpoeder in Mui
den. Tijdens dat vervoer zijn de chauf
feurs aan een uitgebreid, tientallen ma
len gewijzigd, reglement gebonden, dat
de veiligheid op de openbare weg zo
foed mogelijk tracht te verzekeren. Bij
oortocht door een bebouwde kom bij
voorbeeld moet de burgemeester tijdig
verwittigd worden om deze gelegenheid
te geven maatregelen te nemen. In af
wachting daarvan moet de wagen 300
meter buiten de kom blijven stilstaan.
Voorts moet de chauffeur bi) gesloten
overwegen op 150 meter afstand wach
ten, en hjj mag de overweg niet pas
seren voordat de op de weg gevallen
sintels zijn gedoofd, aldus artikel 40
van het uit 1917 stammende reglement
voor het vervoer van ontplofbare stof
fen
Spagettislierten, een tussenfase bij de fabricage van schietkatoen.
Het katoenpoeder wordt in het Mui
dense bedrijf nog op vele manie
ren gemarteld voordat het er als
echt kruit begint uit te zien. In
een tussenfase neemt het de vorm aan
van spagetti, althans voorzover het de
nitrocellulose betreft, want de met nitro
glycerine bewerkte schietkatoen onder
gaat weer andere bewerkingen. Belang
rijke processen zijn voorts het impreg
neren van de schietkatoen met een stof,
die de ontbrandingssnelheid regelt, en
daarmee de stuwkracht van het kruit,
Hier stuiten we meteen op een van
de meest romantische, en tegelijk
ook gevaarlijke onderdelen van
de hele fabriek. Terwijl rondom
de ingewikkelde machines en de appa
ratuur zijn aangepast aan nieuwe vin
dingen op het gebied van fysica en
chemie, heerst in de werkplaats van het
zwarte buskruit nog de negentiende-
eeuwse sfeer van de combinatie stoom
machine-handwerk. Een primitief aan
doend aandrijfmechanisme houdt in een
donker, geheimzinnig, oud lokaal een
paar houten molens op gang, waarin
de zwarte kruitplakken tot poeder wor
den gewreven. Enkele figuren schuife
len er in het halfdonker behoedzaam
rond; hun schoenen steken in grote
sloffen van goed, en op de vloer ligt
een mat, want het kleinste vonkje leidt
onherroepelijk tot noodlottige gevolgen.
Een blik in dit stoffige hol is een blik
in de vorige eeuw; men betrapt het
begin van de eerste industriële revolu
tie, het begin van de mechanisatie. Stel
lig is hier de sfeer van het aloude kruyt-
maecken nog het best bewaard. Alleen
de lommerrijke omgeving houdt iets on
wezenlijks. Het is of de natuur zich in
spant om het karakter van deze oor
logsindustrie zo goed mogelijk te mas
keren. Het voortbestaan van „De Oude
Molen" en van „De Krijgsman" heeft
na de oorlog aan een schietkatoenen
draadje gehangen, evenals tevoren al
moeilijke tijden waren gepasseerd, bij
voorbeeld in de dagen van het gebro
ken geweertje. Als eerste plaatste de
Kon. Marine grote orders bij de spring
stoffenfabrieken, en sindsdien is het be
drijf draaiende gebleven, maar lang niet
op volle sterkte. De fabriek in Ouder
kerk werkt bijvoorbeeld maar op één
kwart van haar capaciteit. De behoefte
aan kruit is nu eenmaal niet zo groot.
Wat er bij oefeningen wordt verbruikt,
is gemakkelijk bij te benen. Die op- en
neergang is trouwens inherent aan een
bedrijf van deze aard.
Nieuw emplooi heeft de kruitfabriek
overigens gevonden door zich toe te
leggen op het ontwikkelen van brand
stof voor raketten. Er is op dit gebied
bitter weinig internationale uitwisseling
van gegevens, en leder land moet maar
op eigen initiatief experimenteren. Ook
N.A.T.O.-partners hebben allerlei gehei
men voor elkaar, evenmin als de Ame
rikanen veel loslaten. Een speciaa' la
boratorium in Ouderkerk is ingericht
voor het ontwikkelen en beproeven der
diverse brandstoffen. Zo blijven wjj spe
len met vuur, en al heeft ons land dan
het buskruit niet uitgevonden, wie weet
welke ontdekkingen op dit moderne ge
bied onze natie nog tot eer zullen
strekken...
HANS STEVENS
(Van onze soc.-econ. redactie)
DEN HAAG, 2 juli Het ministerie
van Landbouw heeft dezer dagen het
slotoffensicf tegen het nog steeds voort
woekerende mond- en klauwzeer aange
kondigd. Hoewel het ergste nu wel ach
ter de rug schijnt te zijn, heeft minis
ter Marjjnen de beperkende maatrege
len ter bestrijding van de gevreesde
veeziekte opnieuw met een maand ver
lengd.
De belangrijkste van die maatregelen
betreft een vervoerverbod binnen het
besmette gebied, dat zich uitstrekt over
Limburg, Noord-Brabant, Utrecht en
Gelderland. De handel ondervindt daar
van veel schade. Gezien de ernstige
consequenties van een uitbreiding van
het mond- en klauwzeer heeft men ech
ter van twee kwaden het minste moe
ten kiezen.
Sinds 31 oktober van het vorig jaar
is ongeveer tien procent van de Neder
landse varkensstapel afgeslacht. Op 27
juni was de telling: 294.983 varkens. De
totale varkensstapel in Nederland wordt
geschat op 2,5 a 3 miljoen stuks. Be
halve de varkens zjjn ook nog 1-434 run
deren, 771 schapen en 18 geiten afge
slacht. De ziekte deed zich voor op
5532 bedrijven. In de week van 21-27
juni werden echter nog slechts 69 ge
vallen geconstateerd.
Van de geslachte dieren was slechts
een klein deel door de ziekte aangetast.
Als echter op een bedrijf slechts één
besmet dier wordt aangetroffen is de
hele veestapel ten dode opgeschreven.
De veehouder krjjgt van het Rijk hier-
AMSnSRDAM4 juli Doet. ex. In-
do-Iraans: A. P. Kelder, Amsterdam.
Not. ex.: J. J. van Wijk, Noord-Schar-
woude en L. J. M. Merkx, Amsterdam.
Doct. ex. rechten: mej. B. J. Kolen
brander, Hilversum. Doct. ex. econ.:
F W .F. Scholten, Amsterdam. Kand.
ex. psychologie: mevr. J. Fokkens-
Malestein, mej. M. E Visser, Amster
dam en de heer L. Papelard, Haar
lem. Doct. ex. theologie: mevr. A. Ver
heul-van Rees, Amsterdam - met lof.
AMSTERDAM, 4 juli Vrije univer
siteit Doct. ex. geneesk.: R. M. G. Tay-
telbaum, Amsterdam.
AMSTERDAM, 4 juli Kand. ge
neesk. 2e deel: F. J. De Jong, E. New-
mark, P. C. Prakke, P. Smit, J. T. J.
Tans, G. M. A. A. Wolfs, H. C. F.
Swaal, E Gerrritsen, R. Kloek, W. L.
Marks, P. F. G. M. van Wees, mej. De
Grunauer en mej. M. E Schreuder, al
len te Amsterdam, mej. J. J. Thielsch,
Haarlem, de heren G. Thöenes, Duiven-
drecht, S. L. van de Peet, Haarlem,
ROTTERDAM, 4 juli Kand. ex.
econ. wetensch.: J. j. Groeneveld, Rot
terdam, A. A. Molier, Scheveningen, A.
B. de Roo, Den Haag, G. van der Spek,
Oegstgeest, C. Ottema, Utrecht, L. E.
Abramoff, Rotterdam, P. P- Kutsch
Lojenga, Rotterdam, F. Lammers, Rot
terdam, R. K. H. Hoedemaker, Vlaar-
dingen en R. Bulthuis, Den Haag. Doct.
ex. econ. wetensch.: A. M. Djajanegara,
Rotterdam. Tot accountant bevorderd:
S. T. Hoger, Den Haag.'
BERGEN OP ZOOM, 5 juli Juve
naat H. Hart, gymn. A: A. v. Agtho-
ven J. v. d. Heuvel, N. Peters, J. Plas-
mejjer, allen 's-Gravenhage)G. Blok
huis, Tubbergen; P. Damen, Honse-
lersdjjk; A. v. Gennip, Hilversum; M.
v. d. Klundert, Bergen (N.H.): M. v.
Langen, Alkmaar; J. Leferink, Henge
lo; J. Smits, Rotterdam; J. Zwaard,
De Lier. Afgewezen: 2 kandidaten.
GRONINGEN, 4 juli Kand. ex.
rechtsgel.: mej. D. H. Prins, Gronin
gen en de heren K. M. van Hout, Sta
voren, J G. H. Krajenbrink, Oostwold,
E IJ. Spier. Amsterdam en W. H. van
Eek, Groningen. Kand. ex. geneesk. 2a:
de dames I. I. M. Meiborg-Schou, Gro
ningen, S. van Neede, Lochem, G. J.
Visser, Groningen en de heer K. C. J.
Duffhauss, Helmond. Kand. ex. psycho
logie. J. A. Barkman, Veendam, cum
laude. Kand. ex. Duits: T. J. Lalkens,
Aduard.
voor een vergoeding en wel 75 pet. van
de geschatte waarde van de aangetaste
dieren en 100 pet. van de waarde van
de dieren die (nog) niet door de be
smetting zijn getroffen. Dat heeft uiter
aard een heleboel geld gekost. Men
spreekt van „enkele tientallen miljoe
nen guldens". De uitgave is echter zon
der twijfel verantwoord, omdat vele
landen de invoer van agrarische en
soms ook van niet-agrarische pro-'
dukten uit een met mond- en klauwzeer
besmet land verbieden. Men is op dit
gebied zeer streng en slechts door een
politiek van radicale- vernietiging van
alle ziektehaarden en zeer strenge ont
smettingsvoorschriften is Nederland er
in geslaagd een exportstop te voorko
men.
Wanneer een geval van besmetting
wordt geconstateerd, komt een heel ap
paraat in werking. De dierenarts waar
schuwt de burgemeester, en deze geeft
het bericht door aan de politie. Ook
de veeartsenij kundige dienst wordt ge
waarschuwd.
Dat ondanks dit alles de ziekte zich
in de eerste helft van het jaar toch
nog zo heeft kunnen uitbreiden komt,
omdat de maatregelen eigenlijk altijd te
laat komen. Nog vóór de ziekte op een
bedrijf is geconstateerd kunnen de kin
deren (op weg naar school), de post
bode of de bakker de besmetting al
weer verder hebben verbreid.. Men
heeft de verbreiding echter althans eni
germate binnen de perken weten te hou
den door bij ieder ziektegeval een ge
bied met een straal van 5 km (bijna
16 km2) rond de ziekte-haard „besmet"
te verklaren. Met het trekken van die
lijnen is men niet zuinig. Zou tussen
een aantal „besmette" gebieden een
klein stuk „onbesmet gebied" overblij
ven, dan wordt ook dat in de beper
kende maatregelen betrokken.
De dieren worden met speciale wa
gens afgehaald en naar de destructor
in Son. (bij Eindhoven) gebracht. Hier
worden de kadavers verwerkt tot been-
der- en vleesmeel, vetten e.d. Deze pro-
dukten worden zo grondig gesteriliseerd,
dat ieder gevaar voor verdere besmet
ting verdwenen is. Het duidelijkste be
wijs hiervoor is wel, dat op het aan
de destructor verbonden proefbedrijf
geen mond- en klauwzeer werd gecon
stateerd.
In de periode dat zeer grote aan
tallen dieren werden aangevoerd, kon
de destructor het allemaal niet verwer
ken. Een deel van de kadavers is toen
met strenge voorzorgsmaatregelen
door de militaire genie in de rijks-
bossen bij St.-Anthonis (Oost-Brabant)
begraven. Grote hoeveelheden ongeblus
te kalk zorgden ervoor, dat ook hier
geen verdere besmtetting mogelijk vas.
Met Agfa-films loopt U
geen enkel risico.
Ze zijn perfect -
er kèn niets miggaan
En als Uw camera niet
goed is? Als U
verkeerd belicht?
Als U Uw toestel
verkeerd hanteert?
Als er een onge
lukje gebeurt?
Als zodoende
meer dan de helft
der opnamen
mislukt is?
p
w
De gratis Agfa Fotoverzekering geldt
voor onderstaande films voor zover deze
werden gekocht, opgenomen en ont
wikkeld tussen 1 mei en 31 juli:
Hij weet er het fijne van-'
AGFA ISOPAN FF 13 DIN
Voor de serieuze amateur, die
ook haarfijne -details sterk wil
kunnen vergroten. -
AGFA ISOPAN F 17 DIN
Als U goed wilt kunnen ver
groten en toch een gevoelige
film wilt hebben. (Vooral voor
kleinbeeldcamera's dus)
AGFA ISOPAN ISS 21 DIN
Als U altijd met dezelfde film
wilt werken - bij goed weer. bij
slecht weer èn met flits (Voor
al voor eenvoudige camera's dus)
AGFA ISOPAN RECORD
Wanneer weinig licht beschik
baar is of ais U b.v. sportfoto's
met zeer korte belichtingstijden
wilt maken.
2564/242 D
(Van onze Brusselse correspondent)
BRUSSEL, 5 juli „De jongste waar
schuwing van het Heilig Officie inzake
het oeuvre van pater Teilhard de Char-
din kan niet los worden gezien van de
in Vaticaanse kringen zeer levendige
controverse rond het werk van de be
faamde theoloog pater Henri de Lu
bac". Dit is het belangwekkende nieu
we element in het dossier Teilhard de
Chardin, dat gisteren werd onthuld
door De Standaard, in een artikel van
de hand van pater Norbert VVildiers, de
ook in Nederland bekende \4aamse ca-
pucijn, die terzake ongetwijfeld als een
der meest gezaghebbende deskundigen
mag worden beschouwd.
„Leest men het artikel van de Os-
servatore Romano van 1 juli over het
monitum van het Heilig Officie met
aandacht", aldus pater Wildiers, „dan
kan men zich moeilijk aan de indruk
onttrekken, dat men hier in feite on
rechtstreeks het onlangs verschenen
Advertentie)
CADEAU
HOE DRINKT U DUBONNET?
Dubonnet puur en koud...heerlijk
Dubonnet tonic met ijs..««
fris en opwekkend I
Wat zullen we drinken? Da's duidelijk:
f 6.50 p. fles
ANDRÊ KERSTENS N.V. TILBURG - LEVERT CO. N.V. AMSTERDAM
werk van pater Henri de Lubac S.J.
heeft willen treffen. De Lubac, wiens
gezag als theoloog zeer groot is hjj
werd aangesteld tot consultor bjj ae
theologische commissie ter voorberei
ding van het concilie heeft onlangs
een boek geschreven, „La pensee religi-
euse de Pierre Teilhard de Chardin",
waarin behoudens kritiek op detailpun
ten. in hoofdzaak een zeer gunstig oor
deel over de theoi -cip "he or>v»t*'-'Ten
van Teilhard de Chardin werd uitge
sproken.
Dit boek, dat met het uitdrukkelijk
imprimatur van kardinaal Gerlier
verscheen, heeft in theologische krin
gen grote indruk gemaakt en werd nog
enkele dagen geleden in het gezagvolle
tijdschrift der paters Jezuïeten. La
nouvelle revue theologique. met lof
overladen. Het artikel van de Ocserva-
tore Romano laat vooral in zjjn con
clusies zeer duidelijk zien, dal men
voornamelijk tegen de invloed van dit
werk heeft willen aderen".
Overigens laat pater Wildiers zich
met enig scepticisme uit over de be
schouwingen van de Osservatore Roma
no. „Dat er aan een dergelijk anoniem
commentaar uiteraard zekere dubbelzin
nigheid verbonden is, zal moeilijk kun
nen geloochend worden, daar niemand
juist kan uitmaken welke waarde er
aan gehecht moet worden". En ander
zijds de tekst van het monitum van het
H. Officie ontlenend, stipt de medewer
ker van De Standaard met nadruk aan:
„Twee dingen vallen onmiddellijk op:
enerzijds wordt zeer streng geoordeeld
over sommige wijsgerige en theologi
sche tekorten en onzekerheden, ja dwa
lingen in het werk van Teilhard de
Chardin, anderzijds wordt met achting
gesproken over zijn natuurwetenschap
pelijk werk en zijn de getroffen maatre
gelen uiterst mild. Er Is geen sprake
van een globale veroordeling en nog
minder van een indexmaatregel".
Inmiddels is ook aan de katholieke
universiteit van Leuven enige beroering
ontstaan naar aanleiding van de uit
spraak van het H. Officie. Aan de Al
ma Mater heeft het oeuvre van Teil
hard de Chardin inderdaad groot gezag
verworven.
In academische en theologische Krin
gen wil men voorlopig liefst de kat uit
de boom kijken, alvorens commentaar
te leveren op het monitum. „Elk voor
barig oordeel zou in tegenspraak zijn
met de in dit geval passende voorzich
tigheid: over de draagwijdte van de
waarschuwing van het Vaticaan kan men
zich niet uitlaten zolang men niet de
volledige tekst ervan bezit", aldus deze
kringen, die trouwens niet kunnen gelo
ven in een veroordeling van het werk
van de Franse geleerde.
UTRECHT 4 juli Gepromoveerd
drs. A. Versprille uit Bunnik tot doctor
in de faculteit der geneeskunde op het
proefschrift „De invloed van koolzuur-
anhydrase -preparaten op het over
levende kikkerhart". Promotor was
prof. dr. J. Jongbloed.
