Tekenmagie of schoon verhaal
Verwondering over het wonder
I
M
1
Hoopvolle start bij de
HOBAHO in Lisse
Agenda
Haarlem
evins
SCHEEPVAARTBERICHTEN
NAAIMACHINES
KLASSIEKE
ENGELSE
REGENJASSEN
CONSTANT LAMP
SPAREN VOOR DE KINDEREN
BOLLEN-VEILINGSEIZOEN BEGONNEN
vanaf f 1.23 0.-
J. J. v. Kooten
nu 69.80
DONDERDAG 19 JULI 1962
PAGINA 13
Kunnen wij nog wel spreken
van verwondering over het
wonder? Zijn de miracula
Christi bij de ontwikkeling die
Mi thans doormaken nog wel
spectaculair? Deze overwegingen
kwamen bijna werktuiglijk in
blij op bij het zien van de prach
tige tentoonstelling, die is inge
richt in de zalen van het Aarts
bisschoppelijk Museum te Utrecht.
Vanaf de eerste eeuwen der Chris
telijke kunst heeft men voorwer
pen bijeengebracht, die stuk voor
stuk een uitbeelding of illustratie
geven van de wonderwerken door
Christus verricht. Reliekdoosjes,
fragmenten van sarcofagen en
ivoren boekbanden vormen de
vroegste voorwerpen; een klein
fronzen reliëf van Carel Kneul-
rnan, voorstellend de opwekking
Van Lazarus, enkele jaren geleden
gemaakt, is het jongste produkt
Van de hedendaagse religieuze
kunst op de expositie. Daartussen
in staat de boog gespannen, waar
op het wonder is verbeeld; het
Wonder, oorspronkelijk samenge
vat in de essentie van het bezwe
rend gebaar van Christus, wordt
langzaam aan omhuld met kleur,
atmosfeer, romantiek en feeste
lijkheid. Er is nauwelijks meer
een overeenkomst te ontdekken
-wanneer men de iconografie
niet zou kennen tussen de brui
loft van Kana op een reliëf uit
de school van Metz uit de tweede
helft van de negende eeuw en die
van Jan Steen uit de tweede helft
van de zeventiende eeuw, en toch
hebben beide kunstenaars ieder
.getracht het wonderlijk gebeuren
ZO goed mogelijk weer te geven.
jMj 8 nu i
iiMliil
de spaarbank met volledige bankservice l£Ü
Dealer voor Haarlem en Omstreken
Films
Muziek
Diversen
FNfif-l Grote Houtstraat 181
tnUtL Haar[em Tel. 14444
VERLOVINGSRINGEN
MARTIN UITTENBOGAARD
Gabaret
Tentoonstellingen
Waterstanden
Vrouw in duinterrein
overleden
Ongeval bij Hoogoven®
Origineel Kulmbacher
aqua christal Cotton
BARTELJORISSTR. 24
HAARLEM
Boeiende tentoonstelling in
Adveri entte)
„HET WONDER"
Aartsbisschoppelijk Museum
Iedere tijd geeft dan ook aan het won
der de betekenis die op dat moment be
langrijk wordt geacht. De begrippen
verlopen van reëel teken naar symbool,
van propagandistisch en apologetisch
middel om het geloof ingang te doen
vinden, tot niét bewijsbaar en zelfs niet
essentieel element van het Credo. Het
Wonder van Kana wordt In de beelden
de kunst van onze tijd weinig meer als
onderwerp behandeld, hoogstens als
symbool voor de gedaanteverandering
in de Eucharistie. In zijn boek „Meta-
bletica" zegt dr. J. H. van den Berg:
„De verandering van water in wijn
op de bruiloft van Kana hoeft ons
niet meer in verontrusting te brengen;
het is niet nodig dat dit verhaal ons
gevangen houdt, het verhaal stamt
uit primitieve tijden; er zou van dit
wonder weinig overblijven, wanneer
de bruiloft van Kana op filmstrook
en geluidsband was opgenomen."
En verder zegt de schrijver van de
leer der veranderingen: „Wie zegt,
dat het wonder een niet-humane, maar
extra humane „sacrale" aangelegen
heid is, heeft het wonder op zo grote
afstand geplaatst, dat hij zich geen
zorgen hoeft te maken over een on
tijdige terugkeer, die hem overigens als
ongeoorloofd voorkomt. Hij heeft het
wonder tot attribuut van God gemaakt
terwijl het een attribuut van de
mensen is. God gelooft niet. Geloven
is onze zaak; wif geloven, in ons ge
loof wordt de wereld schepping, in
ons geloof wordt God aanwezig. Geven
de dingen van Zijn aanwezigheid blijk,
dan geschiedt een wonder".
„De dingen zullen dat nooit lukraak
doen. Men kan toch niet aannemen,
dat God in een gril op de aarde stapt,
daar enkele onwetmatigheden verricht
«n dan weer even onberekenbaar, on-
ons spreekt. Behalve enkele Duitse ex
pressionisten en het kleine bronzen re
liëf van Kneulman is er weinig te
vinden. Aad de Haas zal wel gewei
gerd hebben medewerking aan deze
tentoonstelling te verlenen, ofschoon
vooral bij zijn grafisch werk veel voor
beelden te vinden zijn, die een waarde
volle aanvulling op het geheel hadden
kunnen geven.
Aan de andere kant zou men kunnen
zeggen, dat de moderne kunst zich niet
afsluit voor de magie van tekens uit
een niet direct waarneembare wereld.
Na de overvloedige illustratie waarmee
wonderen werden verbeeld in de late
Middeleeuwen, de Laat-Renaissance en
de Barok (bij Lazarus moet er zeker
een omstander de neus dichtknijpen,
want het lijk „riekte" immers reeds),
komt thans de essentie der dingen in de
kunst meer aan de orde. De uitbeelding
vraagt heden nauwelijks meer dan de
aanduiding van het teken, en dat ge
schiedt dan doorgaans in een orgie van
kleuren, die de kosmos schier doen bre
ken.
Het geloof heeft, tenzij in onderont
wikkelde gebieden, het wonder nog nau
welijks nodig ter verdere verspreiding.
Die ban lijkt gebroken, want men maakt
niemand meer wijs dat een lam de ze
gels der natuur kan verbreken. Als zoda
nig krijgt de tentoonstelling in het A.B.
M. te Utrecht een wat al te zeer illus
tratief karakter. Degene die alleen
de voorstellingen, de mooie materialen,
de kunstwaarde, de vaardigheid en het
geloof van onze voorvaderen zal bekij
ken, beleeft niet zoveel meer aan deze
tentoonstelling, dan aan zovele andere
culturele manifestaties, waarvan wij ge
tuige kunnen zijn.
Maar degene die dit alles ook nog
neemt als uitgangspunt voor verdere
bespiegeling, als confrontatie van eigen
menselijkheid tegenover de spanning
rond de miracula Christi, hij zal moge
lijk de eeuwig cosmische wet van Schep
ping en Herschepping, Van leven en
dood, van binding en bevrijding over
denken. Dan spreken hem de opwekking
van Lazarus en die van de jongeling
van Naïm meer aan dan de feestelijke
bruiloft te Kana. Maar ook daar schuilt
misschien een brok huichelarij in,
wanneer we zouden menen, dat die brui
loft sinds Jan Steen in de Lage Landen
alleen maar voor zuiderlingen zou zijn
weggelegd.
MARIUS VAN BEEK
Opwekking van Lazarus naar een Duitse meester uit 1520. Christus is gevolgd
door een menigte, waaronder de zusters van Lazarus. Petrus maakt het touw
los aan de polsen van Lazarus. Het paneel is afkomstig uit Wiesbaden.
verhoeds en zonder reden vertrekt
naar een eigen domein (wat niet an
ders betekenen kan dan: naar een stel
lig nog niet geëxploreerde uithoek van
het heelal). Gods aan- en afwezigheid
is niet te vergelijken met de aan- en af
wezigheid van een komeet, die ko
mende uit onbestemde oneindigheid,
een ogenblik zichtbaar wordt en dan
weer wegsnelt naar oneindigheid. Als
God zichtbaar wordt heeft dat zin.
Zijn zichtbaarheid is de zin van het
nabijkomen van mens tpt mens. Een
ander nabijkomen is er niet".
De directie van het aartsbisschoppe
lijk Museum waarbij mej. dra. M. A.
Janssens bijgestaan door de heer F.
Haks het leeuwendeel van het werk
voor haar rekening heeft genomen
heeft gemeend alleen uitbeeldingen van
de miracula Christi te moeten tonen.
De wonderen der heiligen zijn dus
niet opgenomen, evenmin de doorwer
king der aanwezigheid Gods in de heili
gen, waardoor een netelig probleem om
zeild is. Hoe is er door hedendaagse
psychiaters niet gereageerd op Bernini's
beroemde beeld van de extase van de
H. Teresia van Avila. Het voert te ver
dit hier te beschrijven, ofschoon opge
merkt kan worden dat de onzichtbare
aanwezigheid Gods daar gesymboliseerd
wordt in de lijflijke doorboring van de
heilige met een lans, een marteling die
met extatische verrukking wordt door
staan. Een dergelijk element treffen we
nergens bp de wonderen van Christus.
Zij blijven weliswaar in de sfeer van de
boven-natuur maar dan toch op de wijze
die Hij juichend vastlegde in de uit
spraak: „ik dank U, Vader, dat gij dit
verborgen hebt voor de wijzen en ver-
standigen, en aan de kleinen hebt ge
openbaard!"
De aandoenlijkheid van deze tekst uit
Mattheus komt eigenlijk steeds voor in
de afbeeldingen van het wonder in de
vroeg-Christelijke kunst van het Westen.
Het is alsof in de landen, die later het
*°ngelieden vullen de kruiken op de bruiloft te Kana, reliëf in ivoor uit de
school van Metz, 2e helft 9e eeuw).
Bruiloft te Kana, een der prachtige
ivoren panelei. op de tentoonstelling vh
Utrecht (West-Romeins, 5e eeuw).
humanisme zouden prediken, de mense
lijkheid der Goddelijke boodschap beter
begrepen werd dan door Kopten, Serven
en Byzantijnen, hetgeen uiteraard niets
denigrerends inhoudt voor de kunst de
zer cultuurgebieden.
Het wonder: men moet denken aan
Christus' uitspraak: „Als gij Mijn woor
den niet gelooft, gelooft dan Mijn wer
ken. Door de Geest Gods drijf ik dui
velen uit. Gaat aan Johannes zeggen
wat gij gehoord en gezien hebt: blinden
zien, kreupelen gaan, melaatsen worden
rein, doven horen, doden staan op." Een
lam verbreekt de zegels van de natuur
zoals in de Apocalyps de zegels ver
broken worden. Met dit lam had eigen
lijk de tentoonstelling moeten beginnen.
Het lam, een schier magisch teken in de
Christelijke kunst, meer dan de staf,
waarmee Christus op het reliekdoosje
uit de vijfde eeuw de in lappen gewik
kelde Lazarus aanraakt. Want die staf
roept nog reminiscenties op aan de to
venaars, die immers zelfs Mozes naar
de kroon staken bij het doen van won
deren vóór de uittocht.
Op de tentoonstelling zün van een
groot aantal wonderen willekeurige af
beeldingen bijeengebracht, waarbij
zeer bijzondere bruiklenen uit vele mu
sea en collecties verkregen zijn. Op
merkelijk is het aantal ivoren van de
vijfde tot de twaalfde eeuw. Zowel uit
Italië, Syrië, het Karolingische rijk en
latere Franse, Engelse en Maaslandse
scholen zijn zoveel stukken bijeen, dat
van een unieke verzameling gespro
ken kan worden, waarbij bijeenpas-
sende stukken na eeuwen weer in
eenzelfde museum bijeen zijn. Een
tweetal wonderen is zover uitgewerkt,
dat een soort iconologie uit vele eeu
wen is verkregen. Het zijn de opwek
king van Lazarus en de bruiloft van
Kana. Hier zijn vroeg-Christelijke
stukken aangevuld met kunstwerken
uit later tijden. Zo is het prachtige
paneel van Jeroen Bosch uit het mu
seum Boymans van Beuningen te zien
niet ver van Jan Steen, waar het de
uitbeelding van de verandering van
water in wijn betreft. Deze themata
zijn ook doorgetrokken naar de mo
derne kunst, en dan is het beschamend
te zien, hoe weinig die magische con
frontatie met de verrezen Lazarus tot
LISSE, 20 juli „Wat zal het nieuwe
seizoen ons brengen?" Wat het gewas
betreft, geloven we rustig te mogen
zeggen dat de oogst van goed tot best
is. De vraag of de bollenexport in
staat is het grotere aanbod vlot te
plaatsen, is niet zo eenvoudig te be
antwoorden. Toch geloof ik dat we dit
jaar een normale handel krijgen, al
zullen de gebruikelijke uitschieters ook
deze zomer voorkomen. De kans op
uitschieters naar beneden lijkt bet
grootst". Dat zei de heer Th. Zwet
sloot, de directeur van de grote Lis-
sese bloembollenveiling HOBAHO, toen
gistermiddag in een tjokvolle en vol-
gerookte veilingzaal het bloembollen-
seizoen werd gestart.
Het is altijd druk op de eerste veiling
van het seizoen. Er zijn dan veel be
langstellenden, maar meestal weinig
bollen. Aan nieuwsgierigen ontbrak het
ook gisteren niet. Er was geen plaats
meer vrij en op de pas gedempte ha
ven in Lisse kon men geen auto meer
kwijt. De aanvoer is op een eerste vei-
Advertentie)
HOUTPLEIN 18—20 - TELEFOON 12000 - HAARLEM
WIJ VERZORGEN OOK UW RIJBEWIJS.
GEDIPLOMEERD INSTRUCTEUR
Onze REPARATIE-AFDELING is wegens vakantie van
6 tot en met 18 augustus GESLOTEN
CINEMA PALACE: Jerry als Assepoetser
(CinderFella), a.l. 2, 4.15, 7 en 9.15 uur.
Liever lui dan moe (Stan Laurel en Oliver
Hardy) a.l, Dag. 10 uur. (behalve zondag)
FRANS HALS: De heldenbrigade, 14 jaar.
2, 7 en 9.15 uur.
Zondag: 2, 4.15, 7 en 9.15 uur.
Dinsdag 2 en 8 uur.
LIDO: Korporaal gaat aan de haal,
(première) 2, 7 en 9.15 uur.
Zondag: 2, 4.15, 7 en 9.15 uur.
LUXOR, t/m wo.: De vierkante rekruut, a.l.
Zondag: 2, 4.15, 7 en 9.15 uur.
Do.: Oliver Twist, a.l. 2, 7 en 9.15 uur.
REMBRANDT: La belle Amérlcaine, a.l.
Dagelijks 2, 4.15, 7 en 9.15 uur.
Robur, de veroveraar, a.l. Dag. 10.30 uur.
ROXY, t/m zo. Rio Bravo, 14 jaar.
Ma. t/m do.: Santiago, 14 Jaar.
2.30, 7 en 9.15 uur.
Zondag: 2, 4.15, 7 en 9.15 uur.
STUDIO: Dieven hebben het wéér
moeilijk (première) 2.15, 7 en 9.15 uur.
Zondag: 2, 4.15, 7 en 9.15 uur.
MINERVA: Vrij. 8.15, za. en zo. 7 en 9.15
uur: Zij sneuvelden niet tevergeefs, 14
jaar. Vrij. en za. 2.30, zo. 2 en 4.15 uur:
Dik Trom en het circus, a.l. Ma. t/m do.
2.30 uur: Jerry als ruimtevaarder, a.l.
Ma. t/m wo. 8.15 uur: Hoe vertel ik het
mijn ouders, volw. Do. 8.15 uur: Arlane,
18 jaar.
Zaterdag 21 juli
Concertgebouw. 8.15 uur: Openingsconcert
Internationale Harpweek 1962. Het Kunst-
maandorkest o.l.v. Anton Kersjes. Harso
listen: Vera Badings (Nederland), Brigitte
Deshais du Portail (Frankrijk), Lee Swin-
son (Ver. St.). Programma: Handel, Brahms,
Damase en Rossini.
Openluchttheater. Bloemendaal. 8.15 uur:
Optreden van The Boy's Big Band o.l.v.
Boy Edgar.
Dinsdag 24 juli
Grote of St. Bavo Kerk. 8 uur: Orgel
concert door Hans Haselböck.
Donderdag 26 Juli
Grote o fst. Bavo Kerk. 4 uur: Orgel
concert door de deelnemers van de Zomer-
academie voor Organisten 1962.
Jeugdcircus Bas, terrein Bloemendaalse-
straatweg Santpoort. Iedere dag voorstel
lingen om 2 en 8 uur, vanaf zaterdag 21
juli 8 uur. (Behalve zondag).
Zaterdag 21 juli
Uitgeest. Officiële opening van de grootste
skelterbaan van Nederland.
Maandag 23 juli
Vleeshal. 2.30 uur: Poppentheater „Mer-
(Advertentie)
De beste Zweedse.
Duitse merken.
Japanse Zig-Zag
Naaimachine
Zwitserse en
350.—
(Advertentie)
koopt men bij
SCHOTERWEG 35 HAARLEM
lijn" geeft eerste voorstelling van het
sprookje „Prins Dadeltje". Gratis toegang.
Dinsdag 24 juli
Vleeshal. 2.30 uur: Poppentheater „Mer-
lijn" met „De Toverhoed".
Woensdag 25 juli
Vleeshal. 2.30 uur: Poppentheater „Mer-
lljn" met „De Chinese Draak".
Donderdag 26 juli
Vleeshal. 2.30 uur: Poppentheater „Mer-
lijn" met „Het Onderwateravontuur".
„Adam en Eva", Raamsingel 5. Iedere
avond 812 uur.
Waag-taveerne, Damstraat. Cobi Schreyer,
gitaar en het poppentheater Merlijn, vanaf
8 uur, iedere avond.
Frans Hals Museum: Portretten en genre
stukken uit mternationaal museaal en
particulier bezit. Dagelijks van 10—5 uur.
Zondag 1—5 uur.
Teyler's Museum: Expositie van Italiaanse
tekeningen in Nederlands bezit. Dagelijks
105 uur. Zondag 15 uur. (Tot 22 juli).
Vishal, Grote Markt: Keuze uit het moderne
kunstbezit van de gemeente Haarlem.
Dagelijks van 105 uur. Zondag van
1—5 uur. (Tot 29 juli).
Bis:«hoppelijk Museum, Jansstraat 76: Oude
religieuze kunst, schilderijen, middel
eeuwse beeldhouwwerken. Van 1012.30
en van 1.305 uur (behalve maandag).
Zon- en feestdagen 25 uur.
Museum „Het Huls van Looy", Kleine
Houtweg 103: Tentoonstelling van oude
kunst uit het Frans Halsmuseum. Dage
lijks van 10—5 uur. Zondag van 1—5 uur.
(Tot 30 september).
Kunstzaal „In 't Goede Uur", Korte Hout
straat 1, hoek Nieuwe Kerkspleln; Ten
toonstelling van tekeningen van Ives
Heude, gedurende de maand Juli. Dage
lijks van 106 uur en "an 810 uur
Kunstcentrum „De Ark", Nieuw Heilig
land 41: Tentoonstelling van schilderijen
en tekeningen van Heinz Nassner. Dage
lijks van 95 uur en 610 uur. (Tot
21 juli). Vanaf 21 juli schilderijen en teke
ningen van Ellen Bottenheim-Niemer.
(Tot 18 augustus).
Cruquiusmuseum, Haarlemmermeer: Histo
rische stoommachines, watermolens enz.
Dagelijks van 912.30 en van 1.305 uur
Zondag van 10—5 uur.
Kunsthandel Bier, Groot Heiligland 66.
Tentoonstelling van werken van Hol
landse meesters uit de 17e eeuw. Dage
lijks 10—5 uur. (Tot 30 september).
IJMUIDEN:
Zaterdag 21 juli
Hoog water: 6.15 en 18.44 u.
Laag water: 2.00 en 14.23 u.
ling nog nooit zo groot geweest als nu
het geval was. Er waren opmerkelijk
veel crocussen die echter voor een
appel en een ei van de hand gingen
en ook al heel wat tulpen, waaronder
de nodige partijen darwinhybriden. De
tulpen werden vlot afgenomen voor
goede prijzen.
Zo besteedde men voor beste twaal
ven van de gewilde gele tulp Bellona
grif 10 per 100 en elven van deze
variëteit noteerden 8,50. Voor mooie
Van der Eerden, zift twaalf werd
7.20 betaald en voor zift elf 6,30.
Twaalven van Bosporus werden afge
drukt op 8,30 en elven op 6,45. Ver
der zagen we zift twaalf van Feu Su
perbe verkopen voor 7,26. en werden
twaalven van Sulphur Triumph en
Oriëntal Beauty gewaardeerd met resp.
9 en 7.20. Gemengde Kaufmaniana's.
zift twaalf, vonden kopers voor 7,10
en waalven van de mooie Fosteriana
Cantate veranderden van eigenaar voor
15,70.
Er waren ook nog wat narcissen:
een partijtje Scarlet Elegance, dat
waarlijk niet zo verbluffend best was.
Niettemin betaalde men voor de „enen"
f 9,30 per 100, voor de „tweeën" 7,75
en voor de „drieën" ƒ6,10 per 100. Col-
chicums lagen, al naar gelang de kwa
liteit, tussen 15 en 25 per 100.
Zoals gezegd: de crocussen waren
spot-goedkoop. Het aanbod is veel gro
ter dan de vraag. De negens kwamen
dan nog tot ruim 1 per 100, maar
CASTRICUM, 20 juli Naar eerst
thans door de rijkspolitie alhier is be
kend gemaakt, is maandag j.l. in het
duinterrein alhier het stoffelijk over
schot gevonden van de 36-jarige mej.
J. V. uit Amsterdam. Reeds zondag
hadden wandelaars haar opgemerkt.
Zfj hadden gedacht dat zij sliep. Toen
de heer D. uit Castricum haar maan
dag in de namiddag echter nog op de
zelfde plaats aantrof, begreep hii, dat
er iets niet in orde was. Een onder
zoek wees uit, dat de wouw dood was.
De politie heeft een onderzoek inge
steld en medegedeeld dat er geen spra
ke is van misdrijf. Men vermoedt, dat
het slachtoffer door een hartaanval is
getroffen. Het stoffelijk overschot i»
naar Amsterdam overgebracht, waar
reeds gisteren de begrafenis plaats
vond.
IJMUIDEN. 20 juli Gisteren over-
kwam de 32-jarige heer B. E. M. uM
IJmuiden, hulp-bankwerker bij Hoog
ovens, een ongeval. Bij herstelwerk
zaamheden in de sintelfabriek raakte
de heer M. bekneld tussen en trilgoot
en een transportband, waarop sintel
naar een hoogovenbunker wordt ver
voerd. Het slachtoffer liep inwendige
kneuzingen op en moest naar het Rode
Kruiszlekenhuis te Beverwijk worden
overgebracht.
UITGEEST, 20 juli Naar we verne
men ligt het in het voornemen van de
heer C. P. van Diemen om als voor
zitter van de plaatselijke voetbalvere
niging USVU te bedanken. Dit zou ge
schieden tijdens de ophanden zijnde al
gemene vergadering dezer vereniging.
Verder zal de heer A. Smit, die reeds ja
renlang als secretaris der vereniging
optreedt, bedanken. Beide heren menen
dat hun plaatsen moeten worden bezet
door jongere krachten.
(Advertentie)
moderne kleuren
normale prijs 98.-
de kleinere maten zakten plompverlo
ren naar 0,70, 0.80 en 0,90 per 100.
„Ze liggen in de goot" zeggen de bol-
lenmensen.
Het veilingseizoen is dus begonnen.
En hoewel men zo'n eerste veiling
moeilijk als maatstaf kan nemen, de
start ia voor de tulpenkwekers in ieder
geval hoopvol. Vanmiddag zou de an
dere Lissese bollenvéiling, de HBG, de
eerste veiling houden, u gaat daar mor
gen het een en ander over vernemen.
Rouaan.
Alpherat 1B v. Avonmouth
n. Dublin.
Area 19 te Curasao.
Artemis 18 v. Cotticarivler
n. Le Havre.
Attis 18 150 m nw Lissabon
n. Curasao.
Blitar 19 te Beira.
Crania 18 370 m no
Guadeloupe n. Curaaso.
Dahomeykust 19 te Port
Harcourt.
Diemerdijk 18 500 m ozo
Bermuda n. Cristobal.
Esso Amsterdam 18 130 m
ztw Finisterre n. R'dam.
Giessenkerk 19 te Port
Elizabeth.
Helena 18 660 m no Azoren
n. Barbados.
Kara 18 90 m nno Finisterre
n. Pernis.
Katelysia 18 450 m no
Belem n. B. Aires.
Kennemerland 18 v.
Hamburg n. Amsterdam.
Mijdrecht 18 v. Paulsboro
n. El Palito.
Nanusa 18 v. Dakar n.
Freetown.
Nestor 18 210 m no Madeira
n. Santo Domingo.
Parkhaven 19 te Bahia.
Prins der Nederl. 18 te
Hamburg.
Prinses Irene 19 te Chicago.
Purmerend 18 350 m z
Recife n. Curasao.
Rossum 18 v. Amuaybay n.
New York.
Rijnkerk 19 te Zanzibar.
Schie Lloyd 18 235 m n
Galapagos eil. n. Papeete.
Sliedrecht 18 900 m wzw
Fayal n. Houston.
Stad Gouda 18 910 m no
Fernando Noronha n. Rio,
Stad Maastricht 18 335 m
zwtw Kp Verde n. Victoria
Stad Vlaardingen 18 370 m
ztw Cape Race n.
IJmuiden.
Statendam 18 v. Southamp
ton n. New York.
Steven 18 te Hamburg.
Tero 18 v. Duinkerken n.
Freetown.
Ulysses 18 600 m w Azoren
n. Amsterdam.
Zaanland 18 v. Rio de Jan
n. Amsterdam.
Zonnekerk 19 te Mombasa,
tï*
Alkmaar 18 189 m no v.
Montevideo.
Amstelmolen 18 10 m omo v.
Algiers.
Castor 19 v. Piraeus n.
Iskenderun.
Cartago 19 v. New Orleans
n. Pto Cortes.
Doris 19 v. La Guaira n.
Miragoane.
Meerdrecht 18 105 m ono v.
Key West.
Purmerend 18 350 m z v.
Recife.
tl?
Aagtedijk 19 rede Cochin
Alpherat 19 te Dublin.
Amstelhoek 19 700 m zw
Sabang n. Singapore
Amstelmeer 18 347 m zzo
Guam Moji n. Syney.
Bali 19 te Marseille.
Batu 19 80 m n Belawan' n.
Singapore.
Bawean 19 180 m w Sabang
n. Djibouti.
Bosco 19 te Colombo.
Caltex Napels 19 70 m ozo
Socotra n. Mosselbay.
Caltex Pernis 19 te L.
Marquez.
Caltex the Hague 19 540 m
no Seychellen n. Durban.
Elizabeth Broere 19 120 m
o Port Sudan.
Garoet 19 240 m w Sabang
n. Penang.
Gulf Hansa 19 60 m zzw
Abida 18 v. Hamburg n.
Djeddah n. Mena al
Ahmadl.
Gulf Italian 19 85 m n
Finisterre n. Thames-
haven.
Helena 19 1200 m no Florea
n. Barbadoa.
Jagersfontein 19 300 m zw
Kaap St.-Vincent n.
Southampton.
Kabylta 19 13 m nw Den
Helder n. Hamburg.
Kalydon 18 v. Fao n.
Lissabon
Katendrecht 19 281 m zo
Suez.
Kerkedijk 19 te Baltimore.
Kermia 19 te Tranmere.
Kosicia 19 400 m w Gibral
tar n. Las Palmas.
Krebsia 19 te Conakry.
Laarderkerk 20 te Kuwait.
Leiderkerk 19 115 m nno
Finisterre n. Marseille.
Liberiakust 19 90 m wnw
Freetown n. Le Havre.
Maasdam 19 v. Southampton
n. Rotterdam.
Maashaven p. 19 Ouessant
n. Las Palmas.
Madison Lloyd 19 te Wezer
n. Bremerhaven.
Main Lloyd 19 270 m zo
Guardafui n. Penang.
Meliskerk 19 40 m zzo
Southampton n. Port Said.
Moordrecht 19 te Port Said.
Muiderkerk 20 te Cochin.
Nanusa 19 100 m z Bathurst
n. Freetown.
Neder Waal 19 v. Beiroet n.
Alexandrië.
Oranjestad 19 te Madeira.
Pendrecht 19 te Cuxhaven.
Philine 19 63 m w Djeddah
n. Kharg Island.
Philippia 19 2 m z Gibraltar
n. Rotterdam.
Prins Fred. Hendrik 18 v.
Toledo n .Erie.
Schelde Lloyd 19 te Mant.
Serooskerk 19 te Suez.
Sloterkerk 18 v. Aden n.
Fremantle.
Stad Breda 19 tot 22 nog op
rede Genua.
Stad Rotterdam 21 te
Catania.
Straat Johore 20 te Bombay.
Streefkerk 19 v. Suez n.
Singapore.
Sumatra 19 1080 m wnw
Midway n. Los Angeles.
Utrecht 20 te Singapore.
Viana 19 80 m z Kreta n.
Port Said.
Waibalong 19 te Aqaba.
W. Alton Jones 19 280 m no
Durban n. Philadelphia.
Willem Ruys 19 te Port
Everglades.
Wonogiri 19 200 m w
Lissabon n. New York.
Zuiderkerk 19 te Cadiz.
Adrastus 18 190 m w Kreta
n. Port. Said.
Akkrumdijk p. 18 Kev West
n. Le Havre.
Asterope 18 760 m nno
Fernando Noronha n. Rio
de Janeiro.
Atys 18 120 m nw Flores n
Thameshaven.
Bosco 18 80 m nw Cochin n
Colombo.
Irazu 18 500 m zzo Port
Sulphur n. Port Sulphur.
Joh. v. Oldenb. 18 780 m w
Minlcoi n .Colombo.
Noordam 18 1320 m wtz
Scillys n. Rotterdam.
Sloterdijk 18 1140 m w
Scillys n. Antwerpen.
Tjibanjet 18 900 m zw
Sabang n. Port Swetten-
ham.
Videna 18 100 m o Azoren
n. Montreal.
Waterman 18 1080 m zw
Ouesant n. Rotterdam.
Wilem Ruys 18 60 m n Kp
San Antonio n. Port
Everglades.
Achillea 18 750 m zw
Azoren n. Pointe i Pitre.
Alcor 19 te Aden.
Alkmaar 18 180 m otn
Montevideo n. Curacao.
Alnitak 18 265 m zzw
Santos n. B. Aires.
Alwaki 18 v. Hamburg n.
Bremen.
Amstelmolen 18 110 m ono
Algiers n. West-Europa.
Andiik 19 te Antwerpen.
Arkeldijk 19 te Los Angeles.
Asmldiske 18 600 m no
Bermuda n. Golf v.
Mexico.
Axeldiik 19 te Antwerpen.
Barendrecht 19 50 m zw
Vestpoint n. Maracaibo.
Blntang 18 v. Chicago n.
Greenbay.
Bonita 18 v. L aCeiba n.
Charleston.
Camitia 18 120 m n Curacao
n. Mersey.
Cartago 19 te Pte Cortes.
Cities Service Valley Forge
18 400 m zw Bermuda n.
New York.
Dinteldijk 20 te Los
Angeles.
Doris 19 v. La Guaira n.
Miragnane.
Esso Rotterdam 19 70 m no
Kuria Muria n. Suez.
Ganymedes 19 v. Santo
Domingo n. Cristobal.
Gestland 18 v. Preston n.
Barbedos.
Hathor 19 te Cartagena.
Hera 18 150 m z Bermuda
n. Gdynia.
Hollands Duin 19 te Balboa.
Izalco 18 v. Guayaquil n.
Huacho.
Johannes Frans 19 te Balboa.
Kaap Hoorn 18 200 m wzw
Balboa n. Longbeach.
Karakorum 18 26 m zw
Jamaica n. New Orleans.
Kylix 18 460 m n Mona
Island n. Aruba.
Leersum 18 v. Manaimo n.
Xititnat.
Maasdam 19 te Southamp
ton.
Maas Lloyd 19 te Barcelona.
Marathon 19 v. Georgetown
n. Nickerie.
Meerdrecht 18 105 m ono
Key West n. Galveston.
Mentor 18 v. Piraeus n.
Alexandrië.
Mitra 18 1200 m zw Azoren
n. Rotterdam.
Modjokerto 19 te San
Francisco.
Neder Ebro 19 v. Noumea
n. Auckland.
Oberon 18 960 m ozo
Bermuda n. San Juan.
Palames 19 v. Buenaventura
n. Cristobal.
Parthenon 18 v. Pto Cabello
n. Guanta
Prins Fred. Willem 19 te
Toronto.
Prins Wilem V 18 v.
Hamilton n. Detroit.
Rondo 18 v. Hamburg n.
Bremen.
Salatiga 19 te Toronto.
Schiedijk 18 v. Bremen n.
Rotterdam.
Seine Lloyd 18 v. Houston
n.Charleston.
Sinon 19 te Kingston.
Skadi 19 v. Bathurst n. La
Spezia.
Soestdijk 18 v .New York
n. Boston.
Stad Utrecht 19 380 m zzw
St.-Vincent n. Rotterdam.
Tamara 19 30 m zo Kuria
Muria n. Ummsaid.
Vitrea 18 130 m zw
Miguelon n. Curacao.
Vlist 19 te Charleston.
Westertoren 21 te Tumdad.
Wonogiri 18 v. Lissabon n.
New York.
