Koelkasten en weegschalen
tegen kostprijs of minder
Hid V&igêim
SUNIL HALEN!
Een wethouder meer voor
K.V.P. in Den Haag
J. F. van Royens handpers wordt
gereconstrueerd in koetshuis
„Het Rijksdrakwerk
driewerf leelijk"
WEK
In dienst van het boek
Middenstand verontwaardigd
over de concurrentie van
grootwinkelbedrijven
Delegatie bij de
Cadeau
staatssecretaris
Weinig schot in
shopping-center
Geen reductie op
spoortarieven
Voor studenten
Kazerne in Wezep
opvangcentrum
repatrianten
gg'JgAAAA.AAAAS
Ondanks verlies
bij verkiezingen
eze vgrzgf va^ p. c. boutg^s
veReejMjqj^q voor drük-g^ bogk-
&6RA V
Krij gsgevangene
moet proberen
te ontsnappen
VRIJDAG 3 AUGUSTUS
PAGINA 5
Den HAAG, 2 aug. Staats
ecretaris Gijzeis van Economische
fiaken heeft een delegatie van
}jeront\vaardigde handelaren in
huishoudelijke apparaten op be-
°ek gekregen. Daarmee is de
heeds lang smeulende verontwaar
diging in middenstandskringen
°Ver de concurrentiemethoden
Van de grootwinkelbedrijven tot
hen uitbarsting gekomen. De han
del in electrotechnische en huis
houdelijke apparaten neemt het
hiet langer, dat artikelen, die een
belangrijke plaats innemen in hun
assortiment, door de grote krui
deniersconcerns tegen kostprijs
zelfs met verliezen worden aan
geboden.
Landbank en gemeente
ben Haag oneens over
de grondprijs
Secretaris-generaal
KSSF
NGDERLANOS MEEST GEBRUIKTE WASMIDDEL
n het koetshuis, dat de rustieke tuin achter het vroeg-achttiende-eeuwse huis van
I baron Van Westreenen van Tiellandt nu Museum van het Boek te Den
Haag afsluit, zal deze zomer nog een begin worden gemaakt met de reconstructie
van het drukkersatelier van Jean Frangois van Royen. Prof. dr. L. Brummel, direc
teur van de Koninklijke Bibliotheek en tevens van het Museum van het Boek, hoopt
tenminste, dat met het breken en verbouwen van het koetshuis voor september zal
worden begonnen. Met ingang van 1 september breekt voor prof. Brummel de rust
aan na vijfendertig jaar werken op de bibliotheek aan de Lange Voorhout. Van de
inrichting van het drukkersatelier van Van Royen hoopt hij dan minstens de aan
vang te kunnen meemaken.
ZYF ^AARDJ6f4SW6f*ISCHDOOR
J. fv. ROYG^ qGDRÜKT VOOR DG fiGD.
KÜ^ST#
(T DGRDG UJTqAVG VAf^
DG VGRGGJMjqiHQ VOOR HARG LGDGJM
Grzi'jntweebonderd &t»en exemplaren
van welke f-175 voor de leden
en f-xxxv den
drukker
'5-qRAVGjNHACJG |vIC^{XU1
Minister Visser;
Uitsluiting UPI-man
geen plagerij
Correspondent hield
zich niet aan afspraak
iedere dikte, elke.maat
bouw- en meubelplaat
Rapport treinramp
Harmeien openbaar
W. ten Have
onze sociaal-economische redactie)
Het gaat op het ogenblik vooral om
°elkasten en weegschalen. Albert Heyn
Het een goedkope aanbieding van
„Premie van de
betalen met „P.
,s "ici een goeoaope aanmeuing
®°elkasten begonnen. Het bezwaar was
rphter dat Albert Heyn de kasten alleen
Haar aflevert, maar dat geen enkele
sorvice werd geboden. Voor de aanleg
an geaarde stopcontacten en voor ver
dere voorzieningen moest de klant zelf
Haar zorgen. Meestal kwam hij daar-
oor én voor eventuele reparaties te-
fecht bij een installateur die echter
?.e8rijpelijk weinig voor het karwei
tje voelde. Toen Albert Heyn zijn voor
bad koelkasten kwijt was, is men op
™at anders overgeschakeld. Nu zijn het
•^xe nersonenweegschalen", die voor
■Jwintig gulden worden aangeboden,
voor leden van de
?ïaand Club", te
°L C.-chèques".
Het is duidelijk dat het Albert Heyn
®fom te doen is de omzet in de edgen
voornameHjfc kruideniers artikelen te
^frgroten. Deze speciale aanbiedingen
^Ün artikelen waarvan een grote partij
voor een speciale prijs wordt ingekocht.
■Js de voorraad op, dan gaat men over
?P een ander artikel. Het voornaamste
bezwaar van de handel is dan ook niet
dat zaken als Albert Heyn koelkasten
en dergelijke artikelen verkopen maar
dat zn door dit soort aanbiedingen do
markt voor normale handel voor ge-
ruime tijd bederven.
yHoert Heyn brengt daartegen in, dat
In Jjoelkastenverkoop ook bij de norma-
6 handel alle verwachtingen te boven
«aat. „Wij breken zo'n markt open en
&hdat onze aanbiedingen maar tijde-
jJk zijn, profiteert later de handel van
de gestegen vraag", zo redeneert men
(Van onze Haagse redactie)
DEN HAAG, 8 aug. Weinig schot
er in de spectaculaire plannen van
j|e Landbank n.v. om te komen tot
e bouw van het grootste shopping-cen-
in Nederland, dat in Mariahoeve zal
^rijzen. De kosten hiervan werden
Sdschat OP ongeveer 87 miljoen gulden.
[Hij de bekendmaking van de plannen
h februari van het vorig jaar werd
lp aL"ht dat in augustus met het pro-
.begonnen zou kunnen worden. Nu,
jgh jaar later, is er nog geen spa voor
ij, de grond gegaan. De oorzaak ligt
g' het feit dat de Landbank en de
gemeente niet tot overeenstemming
rjhien komen over de grondprijs,
har Zandbank zegt dat er geen stag-
is e in de uitvoering van de plannen
en,°htstaan door de mededeling van
baf grote warenhuizen dat zij geen
^langstelling hebben voor filialen in 't
bun h'dg-center omdat het te dicht bij
ïou JFderzettingen in de binnenstad
don ZiJn gelogen, waardoor zij zich zelf
^ncurrentie zouden gaan aandoen. De-
bedrijven willen nu in onderlinge sa-
Öe jerking komen tot een verder van
Ce Haagse binnenstad gelegen shopping-
C>e ?r' dat in Leidschendam is gepland.
lat Landbank heeft zich hierdoor niet
getjn afschrikken en volgens mededelin-
Ijnp Zou deze niet voorziene ontwikke-
geen invloed hebben op de om-
V[ van het te bouwen complex in
diin -oeve- Zodra er oevereenstem-
S is bereikt met de gemeente over
gj^grondprjjs wil men aan de bouw be-
HAAG, 3 aug. In antwoord
schriftelijke vraag welke Tweede
H°°lvink (KVP) indertijd heeft
tti ji,zegt óe minister van Verkeer
de Oerstaat, drs. Korthals, dat het
d)V,Sj gyring in het kader van de huidige
S[ eP°Hl:lek niet wenselijk voorkomt,
nten een reductie op de spoor-
i*lhk Peven te geven. De heer Rool-
k6reirt 1 gevraagd of de bt-windsman
Was' bii bet overleg over ver-
°veri>r Yan de spoortarieven zulks in
beging te nemen.
g, IJMEGEN, 2 aug. Tot Secretaris-
digeïaaj van de Katholieke Staatkun-
Ijjkr, bidiegroepenfederatie (onafhanke-
Studi,
stu
vat
ÏI. q b®! jaar 1962-1963 benoemd de heer
j-loudt te Nijmegen. Het Secreta-
gevestigd te Nijmegen, Oranje-
studentenorganisatie ter stimule-
Voqj, ^an de staatkundige interesse) is
daar. Albert Heyn vindt bovendien dat
de normale handel te hoge marges re
kent. „Onze marges zullen wel hoger
zijn dan de winst op de kruideniers
artikelen", zo is het antwoord van de
handel. „Vergeet echter niet dat wij te
maken hebben met een minder snelle
omzet van vrij kostbare apparaten en
dat van ons na de verkoop een uitge
breide service wordt verlangd. De laat
ste ontwikkeling is, dat met name in
Amsterdam de thans door Albert Heyn
voor speciale prijs aangeboden weeg
schalen door de normale handel voor
een nog specialere prijs worden ver
kocht. Het komt er op neer dat men
nog onder de door Albert Heyn gevraag
de prijs gaat.
Intussen dreigt Simon de Wit, die
meende zich aan een ander zacht
gespiegeld te hebben, eveneens in moei
lijkheden te komen. Deze firma voert
een speciale actie met koelkasten maar
door de ervaring wjjs geworden
heeft men zich verzekerd van de mede
werking van vakmensen. Ondanks een
beroep van de vereniging van handela
ren in elektro-technische en huishoude
lijke apparaten op haar leden kan Si
mon de Wit tot nu toe voor al haar fili
alen rekenen op de medewerking van
een beperkt aantal handelaren. De koel
kasten worden ook niet tegen inkoop
prijs verkocht maar men laat de han
delaar, die ook het installatiewerk ver
richt en eventueel service verleent, een
zekere winstmarge.
Niettemin is de handel van mening
dat koste wat het kost aan dit soort
acties een einde moet worden gemaakt.
De moeilijkheid is dat men nooit van
tevoren weet welk artikel als volgende
speciale aanbieding bij een van de krui
deniersgrootwinkelbedrijven zal worden
aangeboden. Het is daarom dat men
zich gewend heeft tot staatssecretaris
Gijzeis van Economische Zaken die spe
ciaal belast is met middenstandsaan
gelegenheden en kwesties van con
currentie. Men heeft de bewindsman om
maatregelen gevraagd waardoor deze
als „oneerlijke concurrentie" bestem
pelde acties in de toekomst kunnen wor
den voorkomen. Daarbij wordt gedacht
aan het hoofdbedrijfschap detailhandel
als controlerend orgaan.
Het is echter nog maar de vraag of
dit soort maatregelen als de bewinds
man daartoe al bereid is op korte
termijn zouden kunnen worden geno
men. Er woedt al jaren een „oorlog"
tussen kruideniers, textielhandel en
handel in huishoudelijke artikelen on
derling. Ook hiervoor is nog nooit een
oplossing gevonden. Met de steeds gro
tere-uitbreidingen van de assortimenten,
een moderne ontwikkeling die in alle
branches te constateren valt, zal de con
currentie en daarmee het verschijnsel
van de speciale acties ook steeds ver
der toenemen.
DEN HAAG, 3 aug. De Willem de
Zwijger-kazerne te Wezep zal ter be
schikking worden gesteld van het mi
nisterie van Maatschappelijk Werk als
opvangcentrum voor repatrianten uit
Nieuw-Guinea. Het ministerie beschikt
zelf over enige opvangcentra maar de
capaciteit daarvan is te gering.
16 augustus worden in Wezep de eer
ste repatrianten verwacht. Nu is in de
Willem de Zwijger-kazernp een afdeling
lichte luchtdoelartillerie gelegerd. Deze
wordt overgeplaatst naar de leger
plaats 't Harde.
De kazerne zal alleen worden gebruikt
ais de normale opvangcentra (de con
ti actpensions) van het ministerie van
Maatschappelijk Werk onvoldoende huis
vestingsmogelijkheden zuilen bieden.
Voor het geval er een groter aantal
personen in één keer naar Nederland
terugkeert men denkt hierbij aan sche
pen met repatrianten, wil men de Ka
zerne in Wezep ook benutten als eerste
opvangmogelijkheid. Hier kunnen dan
bepaalde voorzieningen, als medische
zorg en eventueel verstrekking van kle
ding, centraal gebeuren. De repatrian
ten blijven in dat geval slechts korte
tijd in Wezep.
(Advertentie
(Van onze Haagse redactie)
DEN HAAG, 2 augustus Het merk
waardige feit lijkt zich te gaan voor
doen dat de KVP er hier in de nieuwe
samenstelling van het college van bur
gemeester en wethouders een wethou
der bij krijgt, alhoewel de KVP bij de
jongste gemeenteraadsverkiezingen 'n
zetel heeft verloren en van tien op
negen is gekomen.
Dit is het resultaa' van overleg met
de voorzitters van de andere fracties,
waarover in principe overeenstemming
zou zijn bereikt. Deze tweede KVP-wet-
houder zou dan moeten worden drs. J.
Damoiseaux, de huidige directeur van
het Kaski. Ómdat de heer Damoiseaux
op een niet-verkiesbare plaats stond,
heeft de KVP ook in eigen kring de
nodige moei dikheden moeten oplossen
om hem alsnog in de raad te helpen.
Dit was nodig omdat er in de nieuwe
fractie geen personen zjjn, die bereid
c.q. geschikt zouden zijn om een wet
houdersfunctie te vervullen.
Om de heer Damoiseaux in de raad
te brengen was het nodig een reeds
gekozen lid, ir. J. Sippel, te bewegen
zijn plaats beschikbaar te stellen. Dit
moet temeer een pijnlijke zaak zijn
geweest, omdat de heer Sippel, een
Indische Nederlander, als nummer
acht op de lijst niet minder dan 504
voorkeurstemmen uit eigen omgeving
heeft verworven.
Troost heeft de heer Sippel wellicht
rog gevonden in de mogelijkheid dat de
fractie-voorzitter, mr. P. J. M. Aalber-
se, in de toekomst zal bedanken als
raadslid. Zoals bekend is hjj kortgele
den gekozen tot voorzitter van de KVP,
en het is niet denkbeeldig, dat mr. Aal-
berse door deze veeleisende functie ge
noodzaakt zal zijn zich terug te trekken
uit de raad. De heer Sippel zou dan
als eerste in aanmerking komen alsnog
zijn entree te maken in de gemeente
raad.
Een moeilijkheid is ook nog dat
mevrouw S. Duchateau-Passtoors, die
juist niet herkozen werd, moet afzien
Mr. J. F. van Royen was voor de oorlog algemeen secretaris bij het hoofdbestuur van de
P.T.T. Maar in de avond en vroege ochtend was hij zetter en drukker. Zijn liefhebberij was
„schone boekwerken" te drukken. Prachtige uitgaven zijn van zijn hand verschenen. Van
zijn hand: al het drukwerk verrichtte hij met de hand op een drukpers die stond opgesteld
op de tweede verdieping van zijn woning aan de Van Boetzelaerlaan te Den Haag.
Deze pers, Kunerapers genaamd, zal weer worden opgericht in het Koetshuis achter het
Museum Meermanno-Westreenianum, waarin het Museum van het Boek is gevestigd. De
vroegere paardenstal zal daartoe gedeeltelijk worden verbouwd in de trant van de bovenver
dieping van de woning aan de Van Boetzelaerlaan. Zelfs de portretjes aan de wand zullen
er komen te hangen, zoals ze weleer door Van Royen aan de muren van zijn atelier zijn
bevestigd.
De heroprichting van <le handpers
gebeurt volgens een nauwkeurige be
schrijving, die gemaakt is, toen de hele
inventaris van de tweede verdieping
aan de Van Boetzelaerlaan werd over
gebracht naar het Postmuseum in Den
Haag. Dat was in november 1942, toen
de bewoners van langs de kust gelegen
huizen hun woning moesten ontruimen.
Ook weduwe A. F. A. van Royen-Saltet
werd gedwongen haar huis te verlaten.
Jean Francois van Royen was vier
maanden tevoren overleden in het
concentratiekamp te Amersfoort. Hij
was gevangen genomen wegens zijn ver
zet tegen de „Kultuurkamer".
Zijn leven lang heeft mr. Van Royen
zich ingespannen voor de kunstenaar
meer waardering te oogsten. Als amb
tenaar bij de juridische afdeltng van het
hoofdbestuur der PTT pleitte hij in 1913
met al zijn overredingskracht voor het
binnendringen van de kunst in de we
reld der ambtenaars. Hij bewerkstel
ligde, dat voor het eerst aan een kun
stenaar opdracht werd gegeven voor
het ontwerpen van een serie zegels ter
herdenking van de onafhankelijkheids
verklaring van Nederland, toen honderd
jaar geleden.
Aan dit succes was een artikel vooraf
gegaan, dat in 1912 was gepubliceerd
m „De witte Mier", een tijdschriftje
van Jan Greshoff, en waarin hij de
slechte typografie van het officiële
rijksdrukwerk hekelde. Hij nam daarin
bepaald geen blad voor de mond. Zo
schreef hij: „Laten wij het in drie woor
den zeggen: het Rijksdrukwerk is lee
lijk, leelijk, leelijk, d.i. driewerf leelijk,
in lettervorm, in zetwerk en in papier."
Op scherpe toon schrijft Van Royen
over de ambtelijke aantekening met
rode inkt, die de drukproef van het
staatsblad in een nieuwe, artistieke
letter zou terugsturen naar de zetterij
„met een rode-inkt-verzoek om een
proef naar het oude, onverbeterlijke
model". En in een uiteenzetting over
twee lettertypen van de onlangs over
leden letterontwerper S._ H. de R^os
heet het: „Onze sehrijfzin is af
gestompt, ons handschrift stijlloos."
Zelf geeft hij het goede voorbeeld.
Samen met P. N. van Eyck, de dichter
heeft hij een uitgeverij „De Zilverdistel"
die schone drukkunst het licht doet tien.
Voorlopig wordt gedrukt op de hand
persen van Enschedé in Haarlem. Later,
als' Van Royen zich in 1914 de twaalf
honderd kilogram wegende Albion-pers
heeft aangeschaft in Engeland, doet de
meesterdrukker dit thuis. De Engelse
letterontwerper Pissarro, een zoon van
de schilder van die naam, ontwerpt
een letter voor de Van Royens pers.
Ook De Roos maakt er twee: de Zilver
en de Disteltype. Van Royen ontwerpt
de initialen en versieringen en kiest
zorgvuldig de kleuren van de inkt, wikt
en weegt over de indeling van de pagi
na's en maakt een schoon boek.
Ondertussen zorgt hij voor enige op
schudding in Den Haag. In de Tweede
Kamer wordt in 1918 een interpellatie
gehouden over wat genoemd wordt
„een ambtelijk schandaal". Het hele
schandaal bestond erin, dat het nieuwe
hoofdkantoor van de PTT aan de
Kortenaerkade te Den Haag verdacht
modern is ingericht. Duidelijk het werk
van mr. Van Royen, voor wiens vorm-
gevingsdrift brievenbussen, bestelwa
gens, uithangborden, briefomslagen,
stempels en dienstorders niet veilig
waren.
In 1922 neemt een lijst zonder partij
programma aan de kamerverkiezingen
deel. De doelstelling van de kandidaten
is, naar blijkt uit 'n pamflet dat gedrukt
is door Van Royen, de geestelijke ver
heffing van ons volk. Onder degenen
die zich verkiesbaar stellen is mr. J. F.
Van Royen. In het comité dat de partij
dén volke aanbeveelt hebben onder meer
zitting dr. P. van Anrooy, Eduard
Verkade en prof. dr. J. Huizinga. De
„kunstenaarspartij" kwam echter niet
in de kamer.
Wanneer de uitgeverij „De Zilver
distel" wordt opgeheven, geeft Van
Royen zijn pers een nieuwe naam: „Ku-
nera" ter ere van het liefelijke stadje
op de heu-els aan de Rijn, waar hij
ooit in de lente de mooiste avond van
zijn leven heeft gehad: dobberend op
de rivier en genietend van „de vol
maakte harmonie tussen lijnen, kleuren,
licht, de zachte beweging van de boot,
de geluiden van de avond". Van Kunera
verschijnt in 1925 de eerste uitgave:
„Oostersch" van Leopold. Daarna
volgen de werken van Frangois Villon
en in 1927 „Maneschijn" van Arthur
van Schendel.
Na deze drukken ziet men jaren lang
niets van Van Royen's hand. Hij heeft
het te druk in het hoofdbestuur van de
PTT. Pas wanneer de oorlog er is en
het openbare leven aan hevigheid heeft
ingeboet, is er weer tijd voor het pro
beren van papiersoorten en het snijden
van titels. Hij drukt dan de Imitatio
Christi. Als Van Royen op 5 maart 1942
wordt gevangen genomen staat het zet
sel voor Karei ende Elegast klaar. Dat
zetsel zal ook komen te liggen in het
Koetshuis van het museum Meerman
no-Westreenianum. Het is met de pers,
de inventaris van drukkerij en zetterij,
de correspondentie en de papieren
„Van Royen bewaarde alles", merkt
prof. A. M. Hammacher op uit wiens
boek „Jean Francois van Royen" ge
gevens voor dit artikel zijn ontleend
in 1948 door de familie aan het mu
seum geschonken opdat het ooit Mu
seum van het Boek zou worden. In 1960
is inderdaad het Museum van het Boek
door prof. Brummel in het herenhuis
aan de Prinsessegracht opgericht. Het
neemt de eerste verdieping in beslag.
Op het ogenblik liggen er de druk
werken van Van Royen in een vi
trine, temidden van andere Neder
landse bibliofiele uitgaven. Een zaal
verderop is gewijd aan de Engelse
bibliofiele drukkers, waarop Van
Royen zich inspireerde. Daar staat
onder meer een in 1954 door prof.
Brummel aangekocht kastje met alle
boeken die zijn gedrukt op de Kelm-
scott-press door William Morris. Ook
het kastje is een museumstuk, want
het is met het oog op d« verzameling
gemaakt. Morris was namelijk be
halve meesterdrukker ook meubelma
ker en hij wist enige winst te derven
door zijn bibliofiele uitgaven te ver
kopen in kastjes, die hij zelf had ver
vaardigd.
•Daar staan ook de uitzonderlijk har
monieuze drukken van The Dove
Press van Cobben Sanders. Deze San
ders gooide in 1917, vijf jaar voor zijn
dood, de letters van zijn pers, die wa
ren ontworpen door Emery Walker, in
de Theems om te voorkomen, dat
iemand ze na zijn dood nog zou gebrui
ken. Het lettertype van Walker gaat
terug op de romein van Nicolaas Jen-
son, een Frans letterontwerper uit d_
vijftiende eeuw, die werkte in Venetië.
Een originele incunabel gedrukt in zijn
letter ligt op de eerste verdieping van
het Museum.
Dat boek ligt daar temidden van de
verzameling handschriften en incuna
belen van W. H. J. baron van Wes-
Titelbladzijde van een der uitgaven van
de meesterdrukker. Het vignet stelt de
heilige Cunera voor met op de achter
grond Rhenen aan de Rijn.
liiiiiiiiliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiilliiiiiliiimiiiiimiiiiiiiiiiiiiiii
treenen van Tiellandt, die samen met
de verzameling oudheden van Johan
Meerman de inventaris van het eigen
lijke museum Meermanno-Wetreenia-
num uitmaakt. Egyptische, Griekse en
Romeinse oudheden, familieportretten
en papieren vormen er een merkwaar
dige collectie.
Maar niet alleen de verzameling is
uniek. Een empire-kachel van meer
dan twee meter hoog en een kleine
Hernhutter kachel zijn al evenzeer de
moeite van het bekijken waard. Zelfs
het behang in één van de kamers van
dit fraaie gebouw heeft historische
waarde. Het dateert uit de achttiende
eeuw. De frisse kleuren ervan zijn zeld
zaam goed bewaard gebleven, doordat
er jaren lang tot het plafond reikende
kasten voor hebben gestaan. Nu zijn
altijd de blinden voor de ramen geslo
ten, om verschieten zo veel mogelijk te
gen te gaan.
Dit papieren behang is op dezelfde
wijze tot stand gekomen als sommige
boeken in de vitrines, die gemaakt zijn
volgens de blokboektechniek, die gelijk
opgang deed met de boekdrukkunst. Het
behangselpapier werd op rechthoekige
blokken gespannen en met even grote
blokken bedrukt. In een andere zaal
werd bij de inrichting van het Museum
van het Boek een gobelin-behang ont
dekt, dat was beplakt met kranten uit
de achttiende eeuw.
Met de inrichting van de Kunera-pers
in het koetshuis zal het Museum van
het Boek worden uitgebreid met een
nieuwe zaal. Met deze tentoonstellings
zaal, die modern zal worden ingericht,
is prof. Brummel erg blij, omdat de
kamers in het museum zich eigenlijk
niet zo lenen voor een modem opge
zette expositie. Het plan bestaat voor
de toekomstige bezoekers van het koets
huls vlugschriftjes te laten drukken op
de Kun er afpers in een letter van De
Roos. De bezoeker zal zich dan in het
Museum van het Boek een blijvende
herinnering kunnen kopen aan een groot
meesterdrukker en een groot letter
ontwerper.
van het innemen van de plaats, die
door het bedanken van ir. Sippel vrij
komt. In de loop van vandaag zou
een en ander definitieve vorm moeten
krijgen. Er is temeer haast geboden
bij de kwestie, omdat de raadsverga
dering van maandag dc laatste ge
legenheid is om de heer Damoiseaux
tijdig genoeg in de raad te krijgen
om hem op 4 september tot wethou
der te doen verkiezen in verband met
de daarvoor door de wet gesteld»
termijnen.
Naar verluidt heeft de Partij van de
Arbeid erin toegestemd genoegen te
nemen met twee wethouderszetels,
evenveel dus als de KVP. Wanneer
men bedenkt dat de Partij van de Ar
beid met zeventien leden en de KVP
met negen leden in de raad vertegen
woordigd is, dan blijkt dat de KVP in
derdaad niet slecht bedeeld is. Ander
zijds zou het ook geen juiste afspiege
ling van de samenstelling van de raad
zijn, wanneer drie socialistische wet
houders de helft van het beschikbare
aantal in het college zitting zouden
hebben.
Het is te verwachten dat drs. Damoi
seaux, die eerder candidaat is geweest
voor een wethouderszetel in Amster
dam, Sociale Zaken onder zijn beheer
krijgt. Het is echter ook niet onmogelijk
dat deze doctorandus in de economie
Financiën krijgt, omdat de WD-wet-
houder mr. Dankelman ot> die plaats
nauwelijks aanvaardbaar is voor de
PvdA. Bij de laatste begrotingen heeft
hij ernstige kritiek van die zijde moeten
incasseren op zijn beleid.
De andere KVP-wethouderszetel zal,
zoals gemeld, worden ingenomen door
mr. W. A. Schouten, tot voor kort hoofd
van de afdeling Stadsontwikkeling en
Volkshuisvesting ter gemeentesecreta
rie. Het ligt voor de hand dat hij ook
als wethouder deze portefeuille gaat be
heren. Wordt de heet Damoiseaux ech
ter wethouder van Financiën, dan zal
de heer Schouten vermoedelijk Sociale
Zaken worden toevertrouwd. Mr. R.
van Reenen (Prot.-Chr.) blijft dan op
Economische Zaken, en de nieuwe
PvdA-wethouders mr. M. Vrolijk en de
heer G. Hijlkema zouden dan respectie
velijk Onderwijs en Kunst en Stads
ontwikkeling krijgen. Mr. Dankelman
zou dan Openbare Werken kunnen gaan
beheren.
DEN HAAG, 2 aug. In het „Regle
ment voor de krijgstucht" is een nieuw
artikel opgenomen, waarin wordt ge
steld dat het van de Nederlandse
militair, die in krijgsgevangenschap
is geraakt, verwacht mag worden dat
hij zal proberen te vluchten om weer
aan de strijd deel te nemen wanneer
de gelegenheid hiertoe zich voordoet.
Sterker durft de minister van Defensie
dit niet te omschrijven omdat hjj anders
in strijd zou komen met het Krijgs-
gevangenenverdraig. Bovendien zou een
scherper geformuleerd voorschrift ertoe
kunnen leiden dat de krijgsgevangenen
minder humaan zouden worden behan
deld.
Uitzonderingen daargelaten is het de
krijgsgevangene ook uitdrukkelijk ver
boden een voorstel van de vijand te
aanvaarden om op erewoord te warden
vrijgelaten. Het ontbreken van een
voorschrift hierover heeft in de laatste
oorlog geleid tot een verschillend stand
punt van de officieren die krijgs
gevangen waren.
Tevens is het de militairen in krijgs
gevangenschap nu uitdrukkelijk verbo
den de vijand materiaal te verschaffen,
dat het moreel van het thuisfront, van
eigen troepen of van medegevangenen
zou kunnen ondermijnen. In het bijzon
der wordt hierbij gedacht aan het
afleggen van „bekentenissen" en het
voeren van propaganda voor de vijand
door het houden van toespraken of het
schrijven van pamfletten. Bij dit punt
is er rekening mee gehouden dat de
vfland de krijgsgevangene onder zware
geestelijke en lichamelijke druk zal
zetten. Het artikel is er echter niet op
gericht een beroep op overmacht uit
te sluiten, aldus de minister vein De
fensie. Het ligt voor de hand hierbij te
denken aan „hersenspoeling". De aan
vulling van het reglement voor de
militair in krijgsgevangenschap werd
nodig geacht door de ervaringen opge
daan tijdens de jongste wereldoorlog en
het Korea-conflict.
Mijn zoon heeft inmid
dels zijn verjaardag, ik mag
wel zeggen, met enige statie
gevierd. Tot de onderdelen
van het programma behoor
de ook een partijtje. Om de
gasten te onzent te noden
had hij een twaalftal mis
sives doen uitgaan. Zes aan
vrienden, zes aan vriendinnen. Hij
houdt vooralsnog het juiste midden
Toen het vastgestelde uur was aan
gebroken trad de meute binnen, en
spoedig zat hij, mijn zoon, verscho
len achter cadeaus, die varieerden
van een watervliegtuig tot een kiep-
kar. Dit uitvoerig huldebetoon beviel
hem in hoge mate.
De 'aatst aankomende gast was
ene Freddy, een alleraardigst jonge
tje dat dan ook niet minder dan drie
geschenken had meegebracht: een
pannekoek van de spoorwegchef, een
klein ruitertje te paard en nog wat
onduidelijks. Het kón eenvoudig niet
op. Toen alles bekeken en besnuffeld
was, haalde Freddy een beduimelde
en verkreukelde enveloppe uit zijn
broekzak. Het was de uitnodiging, die
hem naar het feest had gelokt.
Mijn zoon vatte het papier als een
kostbaar kleinood aan en riep stra
lend:
„Wéér een cadeau."
(Van onze Haagse redactie)
DEN HAAG, 3 aug. Niet om de
man te plagen, maar omdat de oor
respondent van „United Press Interna
tional" zich niet hield aan de afspraak
die tussen de commandant van de
strijdkrachten op Nederlands Nieuw-
Guinea en de pers bestaat over mili
tair nieuws, is deze persvertegenwoor
diger twaalf dagen uitgesloten geweest
van militaire nieuwsvoorziening.
Aldus blijkt uit het antwoord dat mi
nister Visser geeft aan het Tweede
kamerlid Kranenburg (P.v.d.A.), die
onder meer had gevraagd, of de zin
van deze maatregel een andere was
dan een vexatoire.
De correspondent had een bericht
doorgegeven aan zijn persbureau dat
niet uit officiële bron was verkregen.
De juistheid ervan was door het gou-
vemementsvoorlichtingsbureau ontkend
Volgens de afspraak wordt nieuws van
militaire aard pas gepubliceerd na ve
rificatie bij de staf van de commandant
der strijdkrachten of bij het gouveme-
mentsvoorliehtingsbureau. De afspmak
heeft ten doel verspreiding van geruch
ten te voorkomen. De vraag, of de be
oordeling van nieuws en het bijzetten
van kracht aan dit oordeel door dwang
maatregelen, naar het inzicht van de
minister, in overeenstemming is met
de internationaal erkende normen van
persvrijheid, beantwoordt minister Vis
ser niet rechtstreeks. Wel spreekt hij de
mening uit, dat de afspraak de eigen
verantwoordelijkheid van de journalist
geheel onaangetast laat.
(Advertentie)
AMSTERDAM, 3 augustus De ad
viezen die de spoorwegongevallenraad
na het onderzoek van de treinramp bij
Harmeien heeft opgesteld, zullen bin
nenkort in de staatscourant worden ge
publiceerd.
Dit heeft de Amsterdamse procureur-
generaal mr. H. R. de Zaaijer, die
voorzitter van de spoorwegongevallen
raad is, meegedeeld. Hij heeft het ver
slag van het raadsonderzoek en de
daarin opgenomen adviezen vorige
week donderdag op het ministerie van
Verkeer en Waterstaat overhandigd. De
staatssecretaris moet het tijdstip van
de publikatie van de adviezen bepalen.
Een leven lang in dienst van
het boek. De heer W. ten
Have, vroeger uitgever in
Amsterdam, heeft zich dat
dezer dagen in zijn rustige wo
ning in Bussum weer eens goed
kunnen realiseren. Hij werd ne
gentig jaar en vele relaties en
kennissen hebben die gelegen
heid niet laten voorbijgaan om
van hun waardering en sympa
thie te doen blijken. Bloemen
overal in zijn huiskamer. En veel
bezoek, hoewel de gezondheid
van de heer Ten Have dat eigen
lijk niet meer toelaat. In zijn
lange uitgeversbestaan heeft hij
zijn vak leren kennen als weinig
anderen. Zijn élan er voor kende
geen grenzen. En velen hebben
hem leren kennen als een goed
uitgever en een goed mens. Een
hoogtepunt in zijn vak is voor
hem de uitgave van koningin
Wilhelmina's „Eenzaam maar
niet alleen" geweest.
Hij vertelt er graag over, van
uit zijn vele herinneringen. De
heer Ten Have praat nog even
snel als veertig jaar geleden.
Vele bijkomstigheden weet hij
zich voor de geest te halen. Soms
laat zijn geheugen hem in de
steek. Dan moet zijn huishoud
ster even bijspringen.
Hij weet het nog zo goed, die opdracht van de koningin. Acht jaar
lang heeft hij er over moeten zwijgen. De koningin wilde haar boek zelf
aankondigen. Dat zwijgen heeft veel moeite gekost. Bij het uitgeven van
het boek is immers niet alleen de uitgever betrokken.
In 1906 heeft de heer Wichert ten Have Hövekers boekhandel in de
Kalverstraat overgenomen. Daarvóór had hij reeds tien jaar als boekhouder
in dezelfde zaak gewerkt. Direct na deze transactie bouwde hij een uit
geverij op naast de boekhandel. In 1947 verliet hij zijn zaak en droeg deze
over aan zijn beide zoons.
Behalve het oprichten en tot bloei brengen van zijn uitgeverij had de
heer Ten Have nog vele andere zaken aan zijn hoofd. Hij is een sociaal
voelend mens met een christelijk gerichte overtuiging. Dientengevolge
bekleedde hij menige functie. Lange tijd was hij lid van de Commissie
van Toezicht op de Gemeentelijke Arbeidsbeurs te Amsterdam, voorzitter
van de Christelijke Middenstandsbond, bestuurslid van de Amsterdamse
Grafische School, lid van de Commissie voor de vakopleiding in de boek
handel, één van de oprichters van de Vereniging van Christelijke Uitgevers.
Na zoveel jaar intensief te hebben gewerkt in dienst van het boek, kon
het bijna niet anders, of hij zou ook nadat hij zijn zaken officieel had
overgedragen, deze niet verlaten. Zo moet men hem, negentig jaar oud,
nu zelfs nog vaak in Amsterdam zoeken, waar hij tussen de boeken in zijn
winkel en de papieren van zijn uitgeverij herinneringen terugvindt aan een
welbesteed leven. En dat niet alleen. Zijn zoons vragen hun vader nog
graag om advies.
Misschien zal men hem nu meer thuis kunnen vinden. Na een val van
de trap is hij wat moeilijker tej been geworden. Zijn stap is wat trager,
zijn geest echter niet.
