On
vermi
De geschiedenis van het M||N06|/Af)T
Nieuw-Guinea-geschil W MEI I\vJa I
EEN MOEILIJKE BESLISSING
Beroep op Nederlanders:
Prof. De Quay
radiozenders
Blijft op uw posten
Bede voor de Papoea 's:
Moge God u bewaren
„IK BEHOEF U NIET UIT TE LEGGEN,
WELKE GEVOELENS MIJ BEHEERSEN...."
Indonesische
liegtuigen
verdreven
Gezondheidspionier
^ind omgekomen
^nder rol lood
Van proclamatie
tot R.T.C.
Van VN-resoluties
tot akkoord
Ideaal-Persil verzorgt uw was ideaal!
Chauffeur voelde
zich bed rei «rd
Het is ons niet
gegeven, het
begonnen werk te
voleindigen"
Chauffeur bekneld
ve
ideaal
AUSTRALIË wil
vluchtelingen uit
N.- Guinea opnemen
Nieuw-Guinea
Ambtenaren mogen
geen journalistiek
werk meer doen
Dokter Ch. Mol
DONDERDAG 16 AUGUSTUS 1962
PAGINA 5
>d6i?nder
DEN HAAG, 16 aug. Hier
onder volgt in chronologische
volgorde een overzicht van de ge
beurtenissen, die sinds 17 augus
tus 1945 rechtstreeks verband
houden met het geschil om Wes
telijk Nieuw-Guinea.
Maatregelen
Nieuw-Guinea-Raad
Eerste treffen
Plan-Bunker
Onderhandelingen
VJw was
En bovendienwaardevolle verrassin
gen Wat denkt U van een paar prachtige
Phillips rolschaatsen? Zó goedkoop krijgt
U ze nooit! Vraag een Persil-spaarkaart
bij Uw winkelier of vereniging en ga
kostbare spaaremmertjes sparen. Koop
direkt zo'n voordelig pak!
rzorgt
9
DEN HAAG, 16 aug. Gister
avond heeft minister-president
prof. dr. J. E. de Quay ter gelegen
heid van de ondertekening van het
akkoord tussen Nederland en In
donesië, over de beide Hilversum:
se radiozenders, de Wereldomroep
en voor de televisie de volgende
rede gehouden:
V
Jll
De kogel is door de kerk. Het ac
coord met Indonesië is onder-
j tekend. Van één ding kan men
ke er-'andse regering niet verden
kt n: ^at zij in een wilde Sinterklaas-
ge5lming Nieuw-Guinea heeft weg-
Lleven- Het ging kennelijk niet van
zii rf ^0t tlet 'aatste moment heeft
oiria werei^ in spanning gehouden,
ha men n*et w*s* zij toch niet
j ar bestemming alsnog zou onthou-
n Maar het moest, blijkbaar,
j ^ioister-president De Quay zeide.
Nederland in het geschil om
0 e.uw-Guinea, dat tot een volledige
rnf-G,? .Neigde uit te groeien, „niet
e steun van
„.ei „O, „niet meer
?eeT" kon rekenen op de
oondgenoten. Over dat „i
U nog na te kaarten zijn. De toe-
te en vansteun van bondgeno-
V. hebben ons nooit imposant toe-
®®Klonken. Minister Luns scheen daar
.n fijner gehoor voor te hebben. Wii
finnen ons echter voorstellen, dat
oiPmigen van hem beweren, dat hij
ge spreekt dan luistert. Wat er van
h onze regering, blijkbaar inclusief
,.laister Luns, heeft moeten vast-
th Nederlandse positie
nans uitzichtloos is. En juist omdat
-i met hardnekkigheid deze conclusie
eeft trachten te ontwijken, kan zij
h t i?e gro*er gezag alle lagen van
jp Nederlandse volk overtuigen van
e noodzakelijkheid c.q. de onvermij-
eh]kheid van de thans gezette stap.
i v ij hebben op 6 augustus over het
nog voorlopige accoord reeds
v?' een en ander gezegd In grote
da+en blijven wij bij ons standpunt.
at het onvermijdelijke met enige
|ratie dient te worden aanvaard. Ne
erland moet zien van de nieuwe
"Uatie het beste te maken.' Het is de
°°n, die hier de muziek maakt. Men
van het op zichzelf realistische
Pmtief van gebrek aan steun van
ondgenoten een klaagzang kunnen
?laken. Erg vruchtbaar is zulk een
°uding niet, en ook niet billijk Want
daarom waren die bondgenoten ver-
Pkcht onze moeilijkheden, die zij niet
eroorzaakt hadden, voor ons op te
essen? Men mag ook niet over het
a°°fd zien, dat er ook wel iets te
joggen viel voor de bezorgdheid van
vf: bondgenoten, dat het conflict om
Ieuw-Guinea de Indonesiërs meer
n meer in de armen zou drijven van
,,6 hulp-aanbiedende communistische
«aten.
Niet anders is het met onze ver
houding tot Indonesië. Het conflict
om Nieuw-Guinea heeft die verhou-
mug grondig bedorven Het optreden
/^an Indonesië was in onze ogen on
rechtmatig en bovendien, wat ons
P°g pijnlijker trof, dikwijls onnodig
hatelijk en vernederend. Het was nog
huigszins te begrijpen, dat Soekarno
Uieende dat de landingen van para
chutisten, althans de berichten daar-
over in de wereldpers, een nuttig
stootje gaven aan de bereidheid van
Ue Nederlandse regering tot onder
handelen Dat hij ermee doorging toen
uat helemaal niet meer nodig was om
de Nederlandse handtekening te ver
krijgen, heeft in de afgelopen week
velen verbitterd en doen twijfelen
de. mogelijkheid ooit nog met In
donesië op redelijke voet te komen.
Gok na kennisneming van de inhoud
^an het ondertekende accoord. kan
then nog onbehagen gevoelen over
®pmmige punten Is het waar, wat
Antara berichtte, dat de diplomatieke
betrekkingen ea'St na 1 mei 1963 zul
ten worden hervat? En wat is er waar
^an Antara's verhaal over het hijsen
*an de Indonesische vlag vóór 1 ja-
jhari? Wat wordt de status van de
ndonesische parachutisten op 1 okto-
P6r a.s.? Men behoeft nog. niet zo ver
gaan, dat men zo maar veronder-
elf. dat Indonesië het bereikte ac
cord met voeten zal gaan treden;
het zou niet verstandig zijn aldus bij
Oorbaat een beroep op de goede
touw van de wederpartij af te snij-
jeh. Maar het is waar, dat niet Ne
etland, doch alleen de Verenigde
aties Indonesië kan verhinderen te
r°fu, waar het eventueel Zin in zou
ebben. Men kan verwachten dat In-
°Uesië alle mogelijkheden, die het
ccoord biedt om de eigen bevolking
laten genieten va
■tg"- zal uitbuiten Reeds dat kan
laten genieten van de „overwin-
Ug", zaj uitbuiten Reeds dat kan
hze ponteneur gevoelige knepen
f ven. Desalniettemin verlangt een
^.?er belang dan onze ponteneur dat
jjjl cle betrekkingen met Indonesië
et op (je oude voet herstellen, want
at zou niet eens mogelijk zijn, maar
bis aanzienlijk verbeteren en op
6v Uvze leest schoeien. Wij zijn tegen
in? ndonesië een niet onbelangrijke
^Presentant van de westelijke wereld
l,ejuioeten onze verantwoordelijk-
vlJ Welke uit deze positie voort-
beseffen,
hoeverre de Papoea's op den
tha^ tevreden zullen zijn over het
ger, getekende accoord, zal afhan-
Sie Van de goede trouw van Indone-
Jj6 ®u van de Verenigde Naties. Wan-
gyj de Papoea's in volledige vrijheid
v LHez?n voor blijvende aanslui-
dez hij Indonesië, zal ook Nederland
bri]7 heus als een verstandige moeten
We en' He gedachte aan een (niet-
k»ij Usvatbare) Papoea-staat hadden
dp u°oit moeten bevorderen. Komt
«andUze- n*et *n v°He vrijheid tot
Zy j en is er sprake van dwang, dan
hiet-n ,verantwoordelijkheid voor de
ItiaJhukoming van de zelfbeschik-
%Higduelofte vooral liggen bij de Ver-
dpjjj, f| Naties, die deze verantwoor
den d eigenlijk reeds op zich heb
niet huornen op het ogenblik, dat zij
tftiMensten op te treden tegen de
prn ,agressie tegen het Nederland
en ndgebied, doch slechts aandron-
tTÜno? hervatting van de onderhan
ds Het zijn de Verenigde Na
h, OHMow i .-ii i -i
wier toezicht de onder-
ï.^rd 7"gen zÜn gevoerd en het ac-
ujk zbS getekend, die verantwoorde-
dn bi? VOor de bona fide naleving
:'et Sp<;WD„j
ahng
gesloten accoord, inclusief de
°ver de zelfbeschikking
p AR, 16 aug. Het tweejarig
Reutjes, die voor haar
,PU ston^ woning, waar vraehtgoede-
^6, is 0Pseslagen, aan het spelen
6tUioeH ,even gekomen. Zij trok
"Uvgj p ''h al spelende een rol lood
o°t<i kre*1 'loll<ierd kilo, die zij op het
6g:' Het kind was op slag dood.
^Uitp' la aug. Bjj K.B. is
aUdse ambtenaar van de
enst, benoemd tot bui-
in gevolmachtigd ambas-
Advertentie)
(Van onze parlementaire redacteur).
17 augustus 1945: Soekarno en Hatta
proclameren een vrij Indonesië "van
Sabang tot Merauke".
10 december 1946: Nederland wil
Nieuw-Guinea een eigen status geven
vooral om de mogelijkheid open te hou
den van volksplantingen, op de eerste
plaats Indische Nederlanders.
2 november 1949: R.T.C. beëindigd.
Ontevredenheid in de Kamer over rege
ling zelfbeschikkingsrecht. Het kon al
leen voor Nieuw-Guinea worden gehand
haafd.
27 december 1949: Met uitzondering
van Nieuw-Guinea wordt de souvereim-
teit over Indonesië plechtig overgedra
gen aan de Verenigde Staten van Indo
nesië. Binnen een jaar zal echter de
staatkundige positie van Nieuw-Guinea
nader worden bepaald.
Decembei 1950: Onderhandelingen in
Den Haag. Nederland stelt voor sou-
vereiniteit over Nieuw-Guinea aan de
U.N.C.I. over te dragen. Indonesië wii
de onderhandelingen alleen voortzet
ten wanneer van tevoren vaststaat
dat de souvereiniteit over Nieuw-
Guinea aan haar zal worden overge
dragen.
23 januari 1951: In een liberale motie
van afkeuring wordt de overdracht van
de souvereiniteit aan de U.N.C.I. in
constitutioneel genoemd. Dc regering zou
haar standpunt inzake het zelfbeschik
kingsrecht hebben prijsgegeven. De mo
tie word verworpen. Niettemin treedt
de minister van Buitenlandse Zaken, mr.
Stikker, af omdat hij zich onvoldoende
gesteund weet door zijn eigen partij.
Januari 1952: Voorstel van Nederland
om de zaak aan het internationaal ge
rechtshof voor te leggen, verworpen
door Indonesië.
1954 en 1955: Pogingen van Indonesië
om in de assemblee der V.N. een re
solutie te doen aannemen om door on
derhandelingen tot het bijleggen van
het conflict te geraken, viermaal achter
een onvoldoende gesteund.
1957: Heftige dreigingen tegen Neder
land gaan een nieuwe poging van Indo
nesië in de Verenigde Naties vooraf.
Nieuwe mislukking, die wordt gevolgd
door maatregelen tegen Nederland: slui
ten van consultaten, uitwijzing van 42.000
Indische Nederlanders (probleem spijts
optanten), intrekking landingsrechten
KLM, stopzetting betaling pensioenen,
enz.
Mei 1959: Kabinet-De Quay benoemt
mr. Th. Bot tot staatssecretaris voor
Nieuw-Guinea. Hij gaat zich vooral
toeleggen op verdere ontwikkeling van
dit land (tienjarenplan, voorbereiding
Nieuw-Guinea Raad). Nederland be
steedt honderd miljoen per jaar voor
deze ontwikkeling.
17 augustus 1960: Particulier bezit van
gerepatrieerden onder Indonesische con
trole. Diplomatieke betrekkingen met
Nederland verbroken.
10 maart 1961: Britse regering mag
Nederlandse belangen niet meer waar
nemen.
5 april 1961: Nieuw-Guinea Raad
voor het eerst bijeen (28 leden, waar
van 23 vrij gekozen Papoea's).
September 1961: Plan van Nederland
se regering tot versnelde internationa
lisatie met behoud van zelfbeschikkings
recht voor Nieuw-Guinea bij de V.N.
krijgt geen tweederde meerderheid. Be-
soluties van Indië (voor Nederland on-
•lanvaardbaar) rn van de Brazz-ville-
landen (aanvaardbaar compromis) even
min voldoende gesteund.
December 1961: Bedreigingen van In
donesië nemen toe. Nederlandse rege
ring verklaart zich bereid alles te doen
om tot oplossing van conflict te komen.
Eerste treffen.
15 januari 1962: Eerste treffen tussen
Nederlandse en Indonesische zeestrijd
krachten. Intensief contact van secre
taris-generaal der VN met Djakarta en
Den Haag.
17 januari 1962: Oe Thant, de waar
nemend secretaris-generaal der Ver
enigde Naties vraagt de twee regering
en haar permanente vertegenwoordi
gers bij de V.N. te machtigen het
geschil met hem te bespreken. Het
verzoek wordt ingewilligd. Sindsdien
vervult Oe Thant een leidende rol als
tussenpersoon.
Februari 1962: Nieuw-Guinea Raad
van oordeel dat de definitieve beslissing
uit hoofde van het zelfbeschikkingsrecht
uiterlijk in 1970 moet vallen.
Voorjaar 1962: herhaalde buiten-par
lementaire acties in Nederland, zowel
voor als tegen het regeringsbeleid.
Amerikaanse minister van justitie,
Robert Kennedy, brengt een voor de
Nederlandse regering onbevredigend
bezoek aan Indonesië en Nederland.
20 maart 1962: Begin geheime preli
minaire besprekingen over agenda van
eigenlijke onderhandelingen met Indone
sië. De Amerikaanse oudambassadeur
Bunker neemt hierbij de leiding.
26 april 1962: Eerste parachutisten af
geworpen. Nederland zendt versterking
en naar Nieuw-Guinea.
Mei 1962: Minister-president De Quay
in Tweede Kamer: Nederlandse rege
ring staat positief tegenover plan-Bunker
maar vraagt waarborgen voor het zelf
beschikkingsrecht. Er is een militaire
oorlogstoestand ontstaan. Politiek blijkt
er minder internationale steun te zijn
dan tevoren werd aangenomen.
24 mei 1962: Nederlandse regering
maakt in Tweede Kamer plan-Bunker
bekend, dat is opgesteld na herhaalde
nieuwe agressieve daden van Indonesië.
Eerste evacuaties op Nieuw-Guinea.
13 juli 1962: De onderhandelingen
tussen Indonesië en Nederland beginnen
op een landgoed buiten Washington.
31 juni 1962: Voorlopig akkoord „op
alle essentiële punten" bereikt.
4 augustus 1962: Eerste évacuee's ko
men in Nederland aan.
8 augustus 1962: Gesprek in Washing
ton wordt hervat.
15 augustus 1962: Akkoord officieel ge
tekend.
NIJMEGEN, 16 aug. De 28-jarige
gehuwde chauffeur J. c. Hendriks al
hier is om het leven gekomen door een
ongeval op het terrein van een hout
handel aan de Wurtseweg. Hij heeft
zonder dat iemand dit bemerkte, ander
half uur beklemd gezeten tussen een
vorkheftruck en de deurstijl van een
garage. Kort nadat hij uit zijn benarde
positie was bevrijd, is hij op de plaats
van het ongeluk overleden.
DEN HAAG, 16 aug. De politie
heeft bijna veertien dacen lang naspeu
ringen verricht naar een „overvaller",
die een taxichauffeur met een pistool
zou hebben bedreigd. Het onderzoek is
stopgezet omdat de man zich zelf heeft
gemeld.
Mei een verontschuldigende glimlach
heef! de man verklaard dal hjj de
(.hauffeur slechts voor de grap had ue-
dreigd met een sigarettenaansteker, die
de vorm had \an een pistooitje. De po-
iitie vond het ai een vreemde zaak om
dat de passagier de chauffeur na de ri'.
gewoon had betaald. De chauffeur was
zich tijdens de rit onbehaaglijk gaan
voelen omdat zijn klant plotseling met
een pistool in de hand zat en opmerkte:
.Ik vind je wel. aardig, maai ik zou je
toch wei dood "willen schieten". Toen
de chauffeur op het Spui bij een poli-
tie-auto wilde stoppen voelde hij koud
staal in zijn nek, waarop hij maar be-
slqpt door te rijden. Toen de passagier
.ater hoorde dat de politie naar hem
zocht vond hij het beter zich te mel
den en opheldering te verschaffen.
„Daar heb ik de chauffeur nu nog een
goede fooi voor gegeven ook", mopper
de hij bij de politie.
„U hebt zojuist vernomen, dat het
akkoord tussen de Indonesische en de
Nederlandse delegaties inzake Nieuw-
Guinea is getekend. Indien de Staten-
Generaal aan dit akkoord hun goed
keuring hechten en de Algemene Ver
gadering van de Verenigde Naties hun
desbetreffende resolutie hebben aan
genomen, zal Nederland het bestuur
over Nieuw-Guinea met ingang van 1
oktober overdragen aan een tijdelijk
uitvoerend orgaan van de Verenigde
Naties. Dit orgaan zal na 1 mei 1963
het bestuur overdragen aan Indonesië.
U zult begrijpen, dat dit voor de
Nederlandse regering een moeilijke
beslissing is geweest. Bij het hand
haven van de band met Nieuw-
Guinea stonden geen Nederlandse be
langen op het spel. Het ging om de
toekomst van een volk, waarvoor
Nederland zich verantwoordelijk had
gesteld. Wij hebben onze roeping in
Nieuw-Guinea zo verstaan, dat wij de
Papoea's tot ontwikkeling zouden
brengen, zodat zij zelf hun toekom
stig lot zouden kunnen bepalen. In
deze gang van zaken paste volkomen
een moment, waarop de autochtone
bevolking van Nieuw-Guinea zijn
eigen weg zou gaan en de staat
kundige band met Nederland zou ver
breken.
Het werd steeds duidelijker, dat in
de stroomversnelling der tijden na de
tweede wereldoorlog Nederland niet
de gelegenheid zou krijgen dit pro
gram voor Nieuw-Guinea rustig tot
uitvoer te brengen. Vandaar dat de
regering reeds enkele jaren bedacht is
geweest op internationalisering van dit
probleem. Onder leiding van de mi
nister van Buitenlandse Zaken, mr.
Luns, heeft de Nederlandse delegatie
bij de Verenigde Naties nog in 1961
getracht deze taak over le dragen aan
een internationaal bestuurslichaam on
der de V.N. Dit voorstel vermocht niet
de steun van de tweederde meerder
heid van de Algemene Vergadering
van de V.N. te verkrijgen. Het feit,
dat wel de gewone meerderheid achter
het Nederlandse voorstel stond, mocht
wel waarde hebben als een moreel
oordeel met name omdat daarmee
voor ieder duidelijk kwam vast te
zou kunnen zijn van welke garantie
dan ook ten behoeve van het zelf
beschikkingsrecht van de autochtone
bevolking. De regering is ervan over
tuigd, dat zonder steun, voortzetting
van de strijd nooit in het belang kan
zijn van de Papoeabevolking noch in
dat van Nederland. Bij de onder
handelingen heeft de Nederlandse
delegatie er bovenal naar gestreefd
de garantie van de Verenigde Naties
te verkrijgen voor de uitoefening van
het zelfbeschikkingsrecht der Pa
poea's.
Ik behoef u niet uit te leggen welke
gevoelens mij beheersen, nu Nederland
in de naaste toekomst het bestuur over
West-Papoea zal moeten overdragen.
Onder de administratie van de organi
satie der Verenigde Naties blijft echter
de verantwoordelijkheid voor het wel
pijn van de Papoea's ook nog voor een
deel op ons rusten, in het bijzonder
ap dat deel van het Nederlandse volk,
dat in Nieuw-Guinea nog werkzaam is
bij de instandhouding der administratie
en bestuursvoering. Op deze Neder
landers moge ik een ernstig beroep
doen om, waar zulks mogelijk is, op
hun posten te blijven.
Wij hier in Nederland hebben op
recht meegeleefd met u allen in de
beproevingen, die gij het laatste jaar
hebt doorstaan. Thans staat gij voor
de nog moeilijker taak om mee te
werken aan de loyale uitvoering van
dit akkoord, loyaal tegenover de autori
teiten van de V.N. en loyaal tegenover
De minister-president, prof. dr. J. E. de Quay tijdens zijn toespraak voor de T.V. de ambtenaren van Indonesië, die deze
(ItllHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIllllllllIlllllllllllllllllUlllllllillllllKlllllllllllllllllUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIlllllllllllllllllllIlllllllIllllllllllllllllllinilIlllllllllllllllIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIl
Ulllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllllllllllllllllllllllllllillllllllllllllliillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllll
staan, dat Nederland geen koloniale
ambities had een politieke grond
slag voor eei. verwerkelijking van de
Nederlandse plannen bood het niet.
Ik zal niet trachten op deze plaats
een chronologisch overzicht te geven
van de gebeurtenissen na deze uit
spraak van de Algemene Vergade
ring van de V.N., evenmin zou ik
daarover een oordeel willen uitspre
ken. Ik wil eraan herinneren, dat de
Nederlandse regering daarna ge
meend heeft de weg van onderhande
lingen met Indonesië te moeten gaan
met gebruikmaking van de diensten
van de waarnemend secretaris-gene
raal der Verenigde Naties. Toen
Indonesië tot daden van agressie
overging, heeft Nederland zich ter
verdediging van lijf en goed van zijn
onderdanen op Nieuw-Guinea, als
mede ter handhaving van de inter
nationale rechtsorde, teweer gesteld
en daartoe versterkingen naar Nieuw-
Guinea gezonden.
De Nederlandse regering was zich
haar verantwoordelijkheid bewust alles
te vermijden wat de weg naar een
vreedzame oplossing zou kunnen ver
sperren. Zij heeft daarom onze krijgs
macht in Nieuw-Guinea opdracht ge
geven zich te beperken tot het af
weren van geweld. Met grote zelfbe
heersing hebben onze militairen zich
van deze uiterst moeilijke taak ge
kweten. Met deernis gedenk ik de
jonge mannen, Nederlanders zowel als
Papoea's, die bij het volbrengen van
deze taak zijn gevallen.
Niettegenstaande grote terughou
dendheid aan Nederlandse zijde, spitste
door voortdurende acties in woord en
daad van Indonesië het conflict zich
toe en dreigde in een werkelijke oorlog
over te gaan. Gesteld voor deze ver
antwoordelijkheid en constaterende dat
Nederland daarbij niet meer op steun
van bondgenoten zou kunnen rekenen,
heeft de regering gemeend het (op
basis van de Bunker-voorstellen) ge
sloten akkoord te moeten aanvaarden.
In het bijzonder zag zij zich tot
deze beslissing gebracht op grond
van de overweging, dat bij een ge
wapend conflict geen sprake meer
taak zullen overnemen. De regering
deelt de gevoelens, welke u allen zullen
bezielen in dit uur. Wat er op het
spel staat is de toekomst van een volk,
de toekomst van het volk der Pa
poea's.
Ik betreur het, dat het ons niet is
gegeven om met u samen het begon
nen werk te voleindigen. Ik wil u,
Papoea's in Nieuw-Guinea, met alle
overtuiging die in mij is, toeroepen:
ziet de toekomst tegemoet met het
volle vertrouwen in de rechtvaardig
heid van uw zaak. De ogen van de
hele wereld zijn op u gericht en de
ogen van de Verenigde Naties blijven
op u gericht. Gij zult, met alle waar
digheid welke uw volk eigen is, dit
vertrouwen tot uiting kunnen brengen
door rustig op uw post te blijven. _Wie
trouw zijn werk in het belang van eigen
land en volk blijft verrichten behoeft
niet te vrezen. Blijft gezamenlijk aan
het welzijn van uw volk bouwen. De
gedachten en de beste wensen van het
Nederlandse volk zullen u hierbij blij
ven vergezellen. Moge God u be
waren."
HOLLANDIA, 16 aug. (.ANP) Een
formatie Indonesische vliegtuigen van
het type „Mustang" heeft in de vroege
ochtenduren van dinsdag getracht het
luchtgebied van Nieuw-Guinea aan de
zuidkust binnen te dringen. De Neder
landse strijdkrachten, (naar alle waar
schijnlijkheid een jager van de koninklij
ke marine) hebben de Mustangs onder
vuur genomen en verdreven. Daarbij
werd waargenomen dat een van de
vliegtuigen dalende was terwijl het rook
slierten achterliet.
Nederlandse mariniers hebben nabij
de kampong Wey op het eiland Mi-
sooi, waar vorige week infiltranten
m boten aan land kwamen, vuur-
contact gehad. Bij deze actie werd
de dienstplicht'g marinier der twee
de klasse P. M. G. C. Mannie ge
dood en de eerste luitenant der mari
niers J. A. Woortman aan een arm
gewond.
De dag tevoren hadden Nederlandse
mariniers een speedboot en een hoeveel
heid munitie en voedsel op Misool buit
gemaakt. De infiltranten die op het
eiland Was waren geland zjjn inmiddels
doorgevaren naar het schiereiland Onin.
CANBERRA, 16 aug. (UPI) De
Australische regering zal elk verzoek
om politiek asyl in Australische gebie
den, ingediend door inwoners van wes
telijk Nieuw-Guinea. ernstig in overwe
ging nemen, aldus de minister van
Buitenlands^ Zaken sir Garfield Bar-
wick in antwoord op een desbetreffende
vraag van de socialistische afgevaar
digde Allan Fraser in het parlement.
(Reuter) Sir Garfield Barwick
heeft gisteren in het Huis van Afgevaar
digden gezegd bij Indonesië sterk te
hebben geprotesteerd tegen de jongste
landingen van parachutisten in weste
lijk Nieuw-Guinea.
HOLLANDIA, 16 aug. (ANP) Het
gouvernement van Nieuw-Guinea heeft
een dienstvoorschrift uitgegeven, waar
in het aan ambtenaren van het gouver
nement wordt verboden „journalistieke
werkzaamheden te verrichten in welke
vorm dan ook". Hierdoor moet een tien
tal ambtenaren, dat als coiTespondent
voor Nederlandse kranten werkt deze
arbeid staken.
Enige tijd geleden werd een ambte
naar van de economische dienst, die
UPI-correspondent is, uitgesloten van
officiële militaire berichtgeving. Hij zou
een gentlements agreement tussen de
vertegenwoordigers van de pers in Hol-
landia en schout-bij-nacht Reeser heb
ben geschonden. De afspraak, waaraan
hij zich niet zou hebben gehouden, was.
dat berichten over militaire zaken voor
publikatie zouden worden geverifieerd
bij de militaire woordvoerder. Naar
aanleiding daarvan heeft de uit Neder
land overgekomen voorlichtingsadviseur
gouverneur Platteel aangeraden het
thans uitgevaardigde verbod in te stel
len.
Advertentie)
(Advertentie)
Rustig oud met OLVEH pensioen.
Dokter Ch. Mol oefent al zes-
tien jaar geen praktijk
meer uit en toch weet
iedereen in Etten en verre
omstreken te vertellen waar
(ongeveer) hij „in de mast" zit.
Dat was tenminste onze ervaring
tijdens de omzwervingn, die
we ondanks de uitstekende uit
leggerij hebben gemaakt, vóór
we aankwamen bij huize „De
Koekoek", inderdad tussen de
mastbomen en aarzelend bloeien
de hei. Koekoeken mogen in het
algemeen geen eigen honk heb
ben, bij dokter Mol zit er een
nagelvast op het dak. „Het oud
ste deel van dit huis dateert van
1940", vertelt dokter Mol. „We
hebben het gebouwd van oude
fabrieksstenen, toen de vakanties
in Ardennen en Eiffel in ver
band mei de oorlog onmogelijk
werden en we voor ons gezin een
buiten wilden hebben". Het is
een stuk bos en hei van enkele
hectaren, midden in het boeren
land en ver van snelwegen en
uitbreidingsplannen. De dennen
geven beschutting tegen alle
winden, zodat de deuren er zelfs
op een slechte augustusdag wijd
open staan. „In de oorlog hebben
er verscheidene onderduikers ge
zeten, na de oorlog ook evacué's. Toen ik in 1946 mijn praktijk overdeed,
hebben we hier aangebouwd". Dokter Mol begon zijn praktijk in Etten
in 1917. Op 15 augustus, twee dagen vóór zijn zeventigste verjaardag, is hij
dus 45 jaar Ettenaar. Toen hij er kwam was hij er de enige huisarts, met
een echte boerenpraktijk: de meeste patiënten kon hij alleen bereiken per
motor of per fiets. Nu is Etten een industrie-centrum mt vier huisartsen,
die over gladde wegen rijden. Maar er is nog een groot verschil: de art-
sn van vandaag onder wie zich ook de oudste zoon van dokter Mol
bevindt werken samen met drie modem geoutilleerde Bredase zieken
huizen, die ieder een staf van specialisten hebben; daar was 45 jaar ge
leden nog geen sprake van.
De huisartsenpraktijk moge dokter Mol in Etten de nodige bekendheid
hebben gegeven, provinciaal en landelijk is hij sinds jaar en dag de man
van het Wit-Gele Kruis. Reeds in 1924 werd hij voorzitter van de diocesane
federatie in Breda; na de oorlog kwam hij aan het hoofd van de Noord-
Brabantse Bond en van de Nationale Federatie. Op uitnodiging van de
K.V.P. stapte hij in 1946 van zijn praktijk naar de Tweede Kamer om daar
dé kwesties op het gebied van de gezondheidszorg te gaan behartigen. Dat
heeft hij gedaan tot 1956, en intussen had hij nog allerlei andere functies
in de Ziekenfondsraad, de Centrale Raad voor de Volksgezondheid, de
medische faculteit in Nijmegen, de huisartsenvereniging etc. meest
terreinen die hij toch moest verkennen in verband met zijn werk als
Kamerlid. v
Merkwaardig is, dat dokter Mol als h.b.s.'er helemaal geen idee had om
arts te worden en dat hij, eenmaal arts, nog geen flauw idee had van wat
het Wit-Gele Kruis behelsde. Tot en met de vierde klas wilde hij bouw
kunde gaan studeren en toen in 1918 kapelaan V erbunt met het voorstel
kwam, in Etten een Wit-Gele Kruis te gaan oprichten, moest hij vragen:
Wat is dat?", waarop de kapelaan bekende, dat hij het ook niet precies
wist, maar dat het zoiets moest zijn als het Rode Kruis, met het doel, „een
betere zorg voor de zieken te krijgen". Voor dat laatste wilde hij zich
graag inzetten: de verzorging van de zieken liet alles te wensen over, ver-
plegingsartikelen waren meestal niet voorhanden, kortom, er lag een
werkterrein voor een Wit-Gele Kruis, niet alleen in Etten, maar in bijna
heel Noord-Brabant. „Nu zijn er 180 afdelingen met 220.000 leden, 400 wijk
verpleegsters, 60 districtsverpleegsters en een staf van artsen, psychologen
en psychiaters; een heel bedrijf met een jaarlijkse begroting van drieëneen
half miljoen". Daaraan heeft dokter Mol heel wat forse stenen bijgedragen,
al vertelt hij dat er niet bij. Hij zal zijn Wit-Gele Kruis dan ook niet zo
gauw in de steek laten, al is hij nu van plan, een en ander te gaan
afstoten.
Dokter Mol geldt als een pionier op het gebied van het Wit-Gele Kruis
en het pionieren schijnt in de familie te zitten, want twee zonen-artsen
doen het alweer jaren in hr hartje van Afrika, waar het Bukumbi-zieken-
huis nu zijn voltooiing nadert.
Dokter Mol komt zelf uit een onderwijzersgezin; hij is geboren in de
buurtschap De Heen in de West-Brabantse gemeente Steenbergen, waar
zijn vader hoofd van de school was. De h.b.s. volgde hij op het Canisius-
college in Nijmegen; vandaar ging hij in 1909 naar Amsterdam, waar hij
op 23-jarige leeftijd afstudeerde. Na een jaar in de kliniek van prof.
Wënkenbach in Wenen en in een oorlogshospitaal in het toenmalige
Moravië te hebben gewerkt, kwam hij naar Etten. JNet op de kentering
van de tijden", zegt hij. De enorme ontwikkelingen op het gebied van de
medische praktijk en op dat van de volksgezondheid, die hij in zijn loop
baan heeft beleefd en waaraan hij heeft meegebouwd, hebben hem geboeid
tot op de dag van vandaag. En ook het echte bouwen, waarvan hij als
jongen droomde, is hem niet helemaal langs de neus gegaan: de bouw van
de medische faculteit, van De Krabbenbossen, van de Klokkenberg en van
honderd Brabantse Wit-Gele Kruisgebouwen heeft hem bijna doorlopend
geconfronteerd met blauwdrukken en bestekken.
7
