Wat voor mensen nemen aan het Concilie deel? U stt'sstx.'te-.m I Vaders I komen I uit 116 I landen I KERK IN CONCENTRATIE A B l. ZATERDAG 6 OKTOBER 1962 PAGINA 13 it alle windstreken komen de Concilievaders naar Rome. Uit 116 verschillende landen rei zen zij naar de Heilige Stad om, op uitnodi ging van de Paus, deel te nemen aan het Tweede Vaticaanse Concilie. Het wereldepiscopaat is een rijk geschakeerd gezelschap, en het zou een opwin dende bezigheid kunnen zijn een sociologische ana lyse te maken van de samenstelling van de komende A gemene Kerkvergadering. Een dergelijke studie zou echter veel tijd vergen. Het Franse^ tijdschrift „Informations catholiques internationales' heeft nu althans een uitvoerige schets gegeven van het bonte c rps van prelaten dat volgende week in Rome bijeen zal zijn. In deze levendige schildering van de geva rieerdheid van het wereldepiscopaat is afgezien van ieder streven naar volledigheid. Gepoogd is stee ts een beeld te geven van de boeiende verscheiden ei naar nationaliteiten en maatschappelijke afkoms naar mentaliteit en karakter, naar huidskleur en cui- tuur, naar conservatief en progressief denken en handelen. Van deze opzienbarende publicatie in „in on tions catholiques internationales" hebben wij voor Nederland de exclusieve rechten verworven, tiet is een verhaal dat stellig de belangstelling 311 011 lezers voor het Concilie zal verhogen, omdat net ae menselijke kant belicht van de Concilievaders. Ml Veriaten paleizen Nationale karaktertrekken Europees stempel Veelal herders Prof. drs. door F. HAARSMA fiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiniiiini! MMuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiimiiiiiiiiiiiimiiimiiiimuiimituiiMi!' Het WERELDEPISCOPAAT, een rijk olgens een Romeinse berekening imiimiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiimini"1 uuui zouden 2778 Concilievaders een uitnodiging hebben ontvangen. (Uiteraard zullen een aantal genodig- den niet op de invitatie kunnen in- gaan, wegens ziekte of hoge ouder- dom, omdat de staat waarvan zij on- derdaan zijn hun geen uitreisvisum Verleent of om andere redenen). Als wy een summiere statistische analyse willen geven van de omvang- rijke groep genodigden kunnen wij dit in de volgende cijfers uitdrukken: Onder de 2778 geïnviteerde Concilie- vaders zijn 87 kardinalen en patriar- chen (3,4 1619 residerende aarts- bisschoppen en bisschoppen (58,2 975 titulaire bisschoppen (35 en een aantal niet-bisschoppen, waar- onder generaals van ordes en congre- gaties en abten en prelaten-nullius. De samenstelling van het Concilie f correspondeert niet met die van de commissies. In het Concilie is Rome oneindig veel zwakker vertegenwoor- digd dan in de commissies. Op grond van de beschikbare ge- gevens over de Concilievaders zou toen verscheidene combinaties kun- nen maken. Men zou de deelnemers aan het Concilie in diverse catego- rieën kunnen indelen. Men zou hen naar hun sociale achtergrond kunnen groeperen, maar men zou dan bij- voorbeeld constateren dat uit een fa- milie van industriëlen een „bis- Bchoparbeider" voortkomt, als Mgr. Ancelterwijl de zoon van een haven- t= arbeider, als kardinaal Siri, zich heeft ontwikkeld tot een van de minst progressieve figuren. Een rangschik king naar maatschappelijke afkomst zou bijgevolg niet zeer verhelderend zijn. Men kan ook niet afgaan op de kerkelijke rang van de Concilie vaders: er zijn hulpbisschoppen, als mgr. Kampe, die meer invloed hebben dan residerende bisschoppen. Het is evenmin practised af te gaan op an ciënniteit of op de betekenis van de bisschopszetel: de eerste bisschoppe lijke reactie op het monitum van het Heilig Officie over Teilhard de Char- din kwam niet uit Parijs maar uit Pamiers. Wij zullen ons dus niet bezighou den met het aanbrengen van etiket ten, maa r we zullen ons slechts laten leiden door een grote nieuwsgierig, heid naar die complexe wereld van het katholieke episcopaat. Wat voor mensen zijn het, die aan het Concilie mi' geschakeerd ezelschap Kardinaal LÉGER, aartsbisschop van Montreal. tiiliiillillll deelnemen. De meeste biografieën die ons ter beschikking staan bevatten slechts lofprijzingen, die ons doen denken aan heiligenlevens, aan per soonsverheerlijking en aan de toon van een lijkrede. „Informations ca tholiques internationales" heeft nu zelf een grondig onderzoek ingesteld naar verhelderende bijzonderheden over de Concilievaders. De correspon denten van het blad hebben door middel van gesprekken en aan de hand van publicaties een vloed van gegevens verzameld. Uit die gegevens is een lopend verhaal samengesteld, dat niet de pretentie heeft van een studie, maar dat slechts een indruk wil geven van het gezelschap van Concilievaders. Aldus zou een denk beeld kunnen worden gegeven van de menselijke krachten die in het Concilie bijeen zijn, en waarvan de Heilige Geest zich zal bedienen. naar zijn nieuwe standplaats en prag matici, zoals de meeste angelsaksische Kardinaal GRACIAS, aartsbisschop van Bombay. T 8 Ar Hl „n® ti!;el van „Graaf- van Cnfmhraj 1116 de bisschop van het einde ?raagt, doet denken aan de intrede fn Vhaaeen wereld, betekent kleinzoon van de ,,L^uwPvtn ri^be^ gen", mgr. Mabathoana, het begin van een geheel nieuwe wereld. De klein zoon van de Basoeto-vorst is „iet de enige Afrikaanse bisschop van vorste- lijken bloede. In de bisschoppelijke wa pens van verscheidene negerbisschoD- pen vindt men de attributen van hun vorstelijke afkomst. Zij verkeren even wel op voet van gelijkheid met de an dere Afrikaanse bisschoppen van nede riger kom-af. De jeugd van de Indi sche kardinaal Gracias kende de miserie van de volkrijke achterbuurten van Ka rachi; kardinaal Ottaviani, de zoon van een Romeinse bakker, bracht z(jn jeugd door in de stegen van Trastevere; kardinaal Siri op de kaden van Ge nua, waar zijn vader een onzeker dag geld verdiende; mgr. Kominek kende de dagelijkse angst zijn vader niet te zien terugkeren uit de mijnen van Si- lezië. Zij n er dus veel bisschoppen afkom stig uit arme gezinnen? In Europa en Amerika zijn het meestal de midden klassen, die bisschoppen hebben opge leverd. De zonen van arbeiders worden nog steeds met de vinger nagewezen als bijzonderheden. Hoe arm zijn ouders en zijn kinds heid ook zijn geweest, toch vertegen woordig* kardinaal Gracias met kardi naal Léger van Montréal, wiens vader handelsman was. het zuiverst het type van „prins der Kerk", door zijn natuur lijke waardigheid en „klasse". Daar kan men tegenover stellen de figuur van kardinaal Gonfalieri, die, evenals wijlen kardinaal Tardini, liever zwart dan purper draagt en die het niet on passend vindt zelf zijn koffer te dra gen. De Libanezen zouden er aanstoot aan nemen als de Maronitische bisschop pen zo optraden, het zijn 'chefs, worden als zodanig geëerbiedigd en gedragen zich als zodanig; paleizen en limousi nes staan de hartelijkheid der betrek kingen niet in de weg. In Vietnam zou «at evenmin het geval zijn, maar des- Mgr. KIWANUKA, aartsbisschop van Rubaga. aantal Noorse katholieken. Het bisdom van mgr. D'Souza heeft sinds 1951 twee nieuwe bisdommen afgesplitst. De bis schop van Niamey in Nigeria heeft 250 ondanks rijdt de bisschop van Cantho inheemse gedoopten onderzijn hoede. Ver in een 2-CV en heeft hij er zijn paleis schil in bisdommen, verschil in bisschop- verlaten. In het land der mandarijnen Pen- zbn jonge en oude, sportlieven- is dat een even grote revolutie als in de en kunstminnende bisschoppen, stren- richt als school van arbeiderslevers I1^ en boerenleiders en zelf een beschei den kwartier betrekt, waar hij arbei ders aan tafel nodigt. Tien jaar eerder was mgr. Ancel in een voorstad van Lyon begonnen in zijn levensonderhoud te voorzien als wagenmaker. Van enige Argentijnse bisschoppen zijn het bis- schopskruis en de kromstaf demonstra tief van hout. Waarvan de versierse len gemaakt zijn van mgr. Dammert Bellido, bisschop van Cajamarca in Pe ru weten wij niet, maar van hem is een krasse uitspraak afkomstig, welke de weelderigheid van de eredienst en van de processies veroordeelt, zo lang de armen hongeren. Hoe zal hu op de praal van het Concilie reageren. De Duitse mgr. Grüber wil zich met met Excellentie laten aanspreken. De Syro- Malankaarse Mar Gregorius maakt van zijn paleis een karavansarai met vrij logies voor zijn lagere geestelijkheid. Ook zijn tafel staat altijd beschikbaar, een overvloedige tafel, evenwel tussen Aswoensdag en Pasen zonder vlees. Dan zijn er nog vele bisschoppen, die het zonder enige staf van personeel doen: geen - secretarissen, geen kanunniken. Men vindt ze in de missielanden, maar ook in Atrecht. De merkwaardigste fi guur is wellicht de Braziliaanse bisschop mgr. Frey van Guara-Mirim. Zijn dio cees bestaat uit honderdduizend vier kante kilometer oerwoud, dun bevolkt met Indianen en Levantijnse kooplieden. Hij boerde ergens in Frankrijk, een late roeping. Op zijn 27ste jaar werd hij priester gewijd, op zijn 30ste was hu bisschop over 700 zielen (thans 7000). Dertig jaren zijn verlopen, waarin mgr. Frey niet veel anders heeft gedaan dan stenen bakken en metselen: een kathe draal, een ziekenhuis, een school. Hij ziet er niet erg episcopaal uit met zijn verweerd gezicht, waarbij beter een pet past dan een mijter. Zoveel bisdommen, zoveel soorten van bisschoppen. Aan de ene kant het bisdom IJsland van mgr. Gunnarson met 806 katholieken (twee parochies, een pastoor, acht zusters, een seminarist)aan de andere kant het aartsbisdom Chicago van kardinaal Meyer met 2.119.000 katholieken, dat met Parijs en Mechelen tot de groot ste behoort. In Quinhon^verdrinkt mgr. Pham ngoe Chi onder de stortvloed van bekeringen.' Zijn 60.000 doopleerlin gen zijn meer dan het achtvoud van het bisschoppen. Al zijn er in het Amerikaan- ij se episcopaat ook studerende bissehop- pen, de reputatie van de Amerikaanse E bisschop is die van een efficiënte ad- ministrateur, die het in het zakenleven E ver gebracht zou hebben als hij daar zijn carrière had gezocht. Geheel opgaan- de in de zorg voor hun diocees zijn de E Amerikaanse bisschoppen over het alge- meen slecht geïnformeerd over de brain- dende kwesties in de wereld en in de Kerk en, als zij het Concilie al ernstig nemen als een „marvellous social af fair", zullen zij de discussies en de be slissingen gaarne overlaten aan „ex perts" of aan woordvoerders als de kar dinalen Spellman, Molntyre, Cushing of Meyer, mgr. Wright of mgr. Alter. Van het Britse episcopaat zegt men, dat het meer realistisch is dan specula tie'. Maar meer dan de volksaard speelt hier de geschiedenis een rol: toen na ongeveer tweehonderd jaar onderdruk king de hiërarchie in 1850 werd hersteld waren er in Groot-Brittannië bijna geen katholieken die een universitaire oplei ding hadden genoten. Uit dat middel matig ontwikkelde milieu moesten de bisschoppen worden gekozen. Het is be grijpelijk dat zij er vooral op uit waren de richtlijnen die zij uit Rome kregen nauwgezet ten uitvoer te brengen. Thans valt mgr. Pearson in het oog, omdat hij breekt met de apologetische mentaliteit van de 19de eeuw; mgr. Walsh en mgr. Heenan vallen op door hun oecumeni sche activiteit, mgr. Petit door zijn ijve ren voor sociale organisaties, kardinaal Godfrey door zijn wijsheid en kalme bedachtzaamheid. Alles bijeen is het een zeer homogeen gezelschap. Dat laatste kan ook gezegd worden van het Itali aanse episcopaat, dat zich te dicht bij het Romeinse brandpunt bevindt, dan dat het zich naar persoonlijke verschei denheid volledig zou kunnen uiten. Ver spreid over een groot aantal kleine dio cesen, zien zjj de Curie naar de ogen, voorzichtig proberend met haar in het gelid te blijven. In vergelijking daarmee vormt het In dische episcopaat een andere, geheel aparte wereld met enorme verschillen tussen de diocesen onderling. In Trichud, van de Syro-Malabaarse ritus, is een kwart van de totale bevolking ge doopt; Agra, van de Latijnse ritus heeft een aantal katholieken van drie pro mille! Kardinaal Gracias is de woord voerder van al die herders over „ooster se" en „latijnse" bisdommen, maar kardinaal Gracias betekent: Bombay, en Bombay betekent nog niet: Indië. Men moet dus wel voorzichtig zijn met het begrip „nationale episcopaten". Ar gentinië bijvoorbeeld valt in twee stuk ken uiteen: in het oosten vindt men een „nouvelle vague" van jonge bisschop pen. voortkomstig uit de middenklasse, vaak soms van immigranten en daarbij late roepingen; bij de bisschoppen van het binnenland viert de oude Spaanse mentaliteit nog hoogtij. Er zullen ongeveer 900 leden van or den en congregaties aan het Concilie deelnemen; dat is een derde van de hele vergadering. Honderdentwaalf re ligieuze families blijven de uit hun mid den gevormde bisschoppen van priesters voorzien. Nagenoeg alle diocesen in de missielanden zijn met ontelbare banden van vriendschap en afhankelijkheid verbonden met de diverse orden en con gregaties, die zonder uitzondering van Europese of Amerikaanse herkomst zijn. Al die onderlinge banden komen dus tenslotte in het Westen samen. En al is het waar, dat voor het eerst in de ge schiedenis een Concilie bisschoppen van werkelijk allerlei landaard tezamen brengt, dit neemt niet weg dat al dezen een min of meer diep ingedrukt Euro pees stempel dragen. In Engeland zegt men wel dat men aan drie voorwaarden moet voldoen om bisschop te worden: men moet gedoopt zijn, minstens dertig jaar oud en in Rome gestudeerd hebben. Alleen in de twee eerste voorwaarden zou nog kun nen worden gedispenseerd. Het is een boutade welker onjuistheid door de wer- v, Kardinaal RUGAMBWA, aartsbisschop van Rubato. iimiiHiiMiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii'ji r 3 Til llll IIIIII III IIIIII lllll II li II III II Mil II llll llllll llllll Mill IIIIIIIIHII Hall. bisschop van Kisumu schonk hem het borstkruis. Maar er zijn nog andere banden dan de adoptieve. In Latijns-Amerika, in het verre Oosten en in meerdere delen van Afrika bestaan er meer of minder hechte onderlinge betrekkingen tussen de bisschoppen, soms op institutionele grondslag. In Europa niets van dat al les, ook al moet men enig gewicht toe kennen aan de conferenties over de ziel. zorg onder de arbeiders, waarvan mgr. Himmer de centrale figuur is; aan de bisschoppelijke contacten met mgr. Fel- tin als internationaal voorzitter van ..Pax Romana" of met mgr. Jachym als voorstander van een verdeling van de beschikbare priesters op Europese schaal. Buiten het organisatorische ver band zorgen de communicatiemiddelen er dan nóg voor, dat de verantwoorde lijkheid van een bisschop verder reikt dan de grenzen vap zijn diocees. Wat kardinaal Ruffini in Palermo zegt, wordt in Amerika gehoord en als een bisschop van oen nietig diocees iets zegt over Teilhard de Chardin hoort nage noeg de hele wereld hem. Mgr. dr. F. JACHYM, aartsbisschop-coadjutor van Wenen. kelijkheid in Engeland zelf duidelijk weersproken wordt. En al hebben vele bisschoppen hun vorming gekregen in Rome of tenminste in Parijs, Lyon, Leuven of Fribourg, men moet niet menen dat hun persoonlijkheid zou zijn te loor gegaan in de latiniteit, welke op alle seminaries ter wereld is doorge voerd met een soms des te heviger nauwgezetheid naarmate men verder van de latijnse bronnen verwijderd is. Van de andere kant lopen degenen, die menen dat dit. wereldwijde Concilie een definitieve ontkoppeling van de Romein se traditie en de Europese cultuur te zien zal geven, de kans te worden teleurgesteld, want Rome en Europa blijven de bakermat en van Europa zelf zal de stoot tot bovenbedoelde ontkoppe ling moeten uitgaan. Daarnaast lette men op het sterk ho mogene karakter van de oosterse Kerken, die hun eigen tradities en hun eigen cultuur, ingrijpend verschillend van die van de latijnse wereld, hebben bewaard. Alle Kerken van Azië, Afrika en La tijns Amerika zijn echter afhankelijk van de liefdadigheid van de Kerken van Europa en Noord Amerika, hetgeen voor deze laatste een zware last en verant woordelijkheid met zich brengt. Het Spaanse episcopaat richt zich sinds lang bijzonder op Latijns-Ameri ka. De bisschoppen van de Verenigde Staten en Canada doen dat evenzeer. Kardinaal Cushing heeft twee jaar gele den aan de paus gevraagd zijn bis schoppelijke stoel te mogen verlaten om deel te- nemen aan de missionerings- arbeid, die in Peru, Ecuador .en Bo livia wordt verricht door de priesters van de door hem gestichte congregatie van Sint Jacobus. De Franse bisschop pen richten zich vooral op Afrika en de Duitse onderhouden speciale contac ten met die van Azië. De voornaam ste draden van het netwerk der soli dariteit, waardoor het wereldepiscopaat als één grote familie omspannen wordt, lopen aldus van noord naar zuid. Kar dinaal Döpfner is de consecrator ge weest van mgr. Dosseh-Anyron, die op het concilie de staf zal dragen van kardi naal Faulhaber; mgr. Otunga, bisschop van Kisii in Kenya, kreeg zijn bisschops ring aangeboden door kardinaal Grif fin en een andere Engelsman, mgr. Het Concilie moet niet de wereld impone ren, maar de Kerk representeren. Deze woorden van Hans Küng in zijn jongste boek ,,St rukt uren der Kirche" zijn een ge schikt uitgangspunt voor een gelovige bezin ning op het wezen van het Concilie dat over enkele dagen geopend wordt. Het gevaar is immers niet denkbeeldig, dat men kijkend voor de televisie, luisterend aan de radio en lezend in de krant aan de buitenkant blijlt staan en niet doordringt tot het geloofsmyste rie dat er achter schuilt; dat men er wel door geïmponeerd, maar er als mens en gelovige niet door geïntrigeerd raakt. Toch is dit laat ste het doel van het Concilie, want het is een teken, teken van Gods genadige en heilbren gende bemoeienis met mens en wereld. Hier in komt het overeen met de Kerk zelf, die volgens het eerste Vaticaans Concilie „het te ken geheven onder de volkeren" is „dat uit nodigt degenen die nog niet tot het geloof ge komen zijn en haar eigen kinderen de zeker heid geeft, dat het geloof dat zij belijden steunt op een zeer vast fundament." Als het Concilie nu een samentrekking is van het lichaam der Kerk, een concentratie van haar levenskracht in een bepaald punt van de tijd, als het wer kelijk de Kerk representeert, tegenwoordig stelt, dan mag men ook verwachten, dat de Kerk als teken des heils hier een bijzonder sprekende gestalte krijgt. Hiermee is echter tegelijk gesteld, dat heel het mysterie van cie Kerk én heel de problematiek die dit mysterie bij de moderne mens oproept, zich zal toe spitsen ten aanzien van het Concilie. Slechts enkele aspecten daarvan kan ik in dit artikel van het Concilie is daarom door de eeuwen heen het kerkgebouw gebleven, nu zoals in 1870 de Sint Pieter, door de Pausen zo graag genoemd de Kerk der gehele christenheid, in tegenstelling tot de St.-Jan van Lateranen, de kerk van de bisschop en het volk van Rome. Daarmee is het Concilie wezenlijk onderschei den van iedere conferentie, congres, verga dering of parlement. De liturgische vieringen ter opening en sluiting, de dagelijks gezamen lijk gevierde Eucharistie zijn geen vrome om lijsting van het eigenlijke gebeuren, maar be palen wezenlijk de zin van al het andere. Ik heb reeds gezegd, dat het mysterie der Kerk, maar ook de problematiek van de mo derne mens ten aanzien daarvan, zich bij ge legenheid van het Concilie in verhevigde ma te aandient. Het mysterie omdat men alleen in geloof het Concilie als eredienst en dee moedige beleving van de genadegemeenschap MMMmilllMIIMMIIIMIIIIIHinilinilMIMMIIIIimimiMIIIIIIIIIIIIMIIMIIIHIMMMI belichten. Mgr. EKANDEM, bisschop-coadjutor van Calabar. Is de Kerk zichzelf concentreert in een Concilie, dan moet men de meest wezen- - lijke dimensies van het Kerkmystene in het Concilie kunnen terugvinden. Van deze gedachte uitgaande kan men welKllcht. doordringen in de zin van de gebeurtenissen en deze tevens vanuit het geloof kritisch toei- sen Wat de Kerk naar haar wezen is, ze^i het woord „ecclesia", een latijnse naam, uu het Grieks ontleend met een hebreeuwse ach tergrond, dat de Kerk aanduidt als he God geroepen volk, geroepen om Hem eredienst als de ene ware God te aa"b^ "p De Kerk is daarom het meest KeFkjTsom luisterend naar Gods woord samenkomt om Hem te aanbidden en zijn heilsgaven te vangen in de viering van de Eucharistie, gaat in de Kerk om de gemeenschap met Vader door de Zoon in de Heilige Geest deze kan door de mens slechts m deemoedige aanbidding beleefd worden. In het Concilie als representatie van de Kerk vinden we dit terug Het woord Concilium duidt deze say"e"^f al aan; het bevat dezelfde stam, die w I ecclesia tegenkomen en die roepen beteke De oorsprong -van de oudste kerkyergad gen schijnt men dan ook te moeten zoeke in de liturgische samenkomst van een of meer dere christengemeenten. De vergaderplaats MMMIIIIMMIIIIIIIIIMMIIMIMMMMIIIMMIIIIIIMMMIMMIIMMMMIMMIMMIMIIIIIIIII met God kan herkennen. De problematiek ten aanzien daarvan, omdat het een gerechtvaar digde vraag is, of de gestalte van het Concilie als liturgie niet te veel door een voorbij tijd perk is bepaald en daarom voor de moderne mens te weinig doorzichtig is. Bij de opening van het Concilie is er wellicht nog gelegenheid om hier op terug te komen. Nu wil ik liever op enkele andere conse quenties wijzen die uit het voorgaande volgen. Zoals heel de kerkgemeenschap dagelijks in het Confiteor haar schuld belijdt voor God, de heiligen en elkander, zo zou men mogen verwachten dat het Concilie het zelfde doet, niet alleen bij de viering van de Eucharistie, maar in een concrete en bij het eigen karakter van een Concilie passende schuldbelijdenis. Dit zou voor gelovige en niet- gelovige duidelijk maken dat het Concilie zich voor Gods aanschijn, coram Deo, stelt en dat de Kerk bij haar zoeken naar vernieuwing niet zichzelf als doel stelt, maar „de lof van Zijn heerlijkheid" (Ef. 1,14). Vervolgens represen teert een Concilie in hogere mate de Kerk, naarmate het duidelijker laat zien dat het bij eenkomt om te luisteren naar wat God door de Geest te zeggen heeft. Het door de Geest geïnspireerde Woord Gods krijgt daarom in de kerkvergadering een ereplaats. De beteke nis daarvan werd door de H. Cyrillus van Alexandrië bij gelegenheid van het derde oecu menische Concilie van Efese in 431 als volgi omschreven: „Het Concilie, in de kerk bijeen gekomen, heeft Christus als lid en voorzitter aangesteld. Want het eerbiedwaardig Evange lie werd op een troon geplaatst." In Trente zowel als op het eerste Vaticanum hebben de Concilievaders er steeds opnieuw op gewezen, dat een Concilie er niet is om theologische geschillen op te lossen, maar om de evange lische waarheid naar de omstandigheden van de tijd aan de wereld te verkondigen. Meer dan eens is een aan de Vaders voorgelegd schema zelfs niet in behandeling genomen, omdat het aan deze primaire eis niet voldeed. Men heeft ervoor gepleit en het Concilie van Trente is er dikwijls wonderwel in ge slaagd om tot in de woordkeus toe zo dich! mogelijk bij de H. Schrift te blijven. Er is ai eens opgemerkt dat van het merendeel van de Concilievaders theologisch niet veel meer te verwachten is dan wat de handboeken van tussen de beide oorlogen te bieden hebben. Dil mag juist zijn; het betekent echter nog niet dat eventuele voorstellen, die met deze theo logie als richtsnoer de leer der Kerk willen vastleggen, voetstoots door de bisschoppen zul len worden aanvaard. Of dergelijke projec ten inderdaad op het programma voorkomen, is nog niet te zeggen; ook al zou de theolo gische commissie in deze richting gewerkt hebben de samenstelling van de commissie en bepaalde uitlatingen van sommige van haar leden doen het ergste vrezen! dan gaan de resultaten van hun arbeid toch weei door de handen van de uit en door de Conci lievaders zelf te vormen nieuwe theologische commissie, alvorens aan de Vaders ter dis cussie te worden voorgelegd. - eschouwt men het Concilie als concen tratie van de Kerk, dan valt er ooi nieuw licht op de verhouding hiërarchie- leken met betrekking tot het Concilie. Hiërar chie en gelovigen vormen samen de Kerk en de enige bestaansgrond van het hiërarchisch ambt is de profetische, priesterlijke en her derlijke dienst aan het volk Gods. Het Concilie dient ook deze wezenstrek van de Kerk tot uitdrukking te brengen. Waar dit (nog) niet gebeurt door de aanwezigheid van mondige vertegenwoordigers uit de lekenwereld in de voorbereidende commissies, laat staan op het Concilie zelf, daar zal de wezenlijke betrok kenheid van het verzamelde episcopaat onder leiding van de Paus op het gelovige volk op een andere wijze gestalte moeten krijgen. Wij mogen daar iets van zien in de menigte van gelovigen die tussen de kolonnades van het Sint Pietersplein de processie van de bis schoppen met hun gezang en gebed zullen be geleiden. Moeilijker wordt het ditzelfde te her kennen in de regeringsleiders, gevolmachtie de ministers en andere diplomaten die een plaats in de stoet zullen krijgen. Wie zich dit voorstelt, denkt onwillekeurig aan de wem van de prior van Taizé, Roger Sehutz, „dat de katholieke Kerk meer en meer gaat ver schijnen als de Kerk allereerst van de kleinen van deze wereld van de verdrukten, van de hongerenden Maar is er niet alle reden om te vertrouwen dat deze kleinen en geringen aan wie het Rijk Gods behoort, een grote plaats innemen in-het hart van de Concilie vaders en dat het Concilie allereerst aan hen ^11 brengen' P Va" tr°°St en verlossing Alhoewel het moeilijk is, precies te zeggen op welke wijze het leraarschap van de 'bisschop aan den dag treedt, en alhoewel tal van bisschoppen een theologie-, filosofie- of kerkelijk recht- diploma op zak hebben, kan men gerust zeggen, dat het huidige episcopaat wei nig leraars doch veel herders in zijn gelederen telt. Het is alsof de Petrus- stoel het bisschoppelijke leerambt geheel aan zich getrokken heeft. Het ongewone formaat van Pius XII heeft er stellig niet toe bijgedragen om die tendentie te keren. Ook al is ten onrechte be weerd dat Pius XII zich zou hebben geërgerd aan de magistrale herderlijke brieven van kardinaal Suhard, in ieder geval is waar, dat men over een grote begaafdheid moest beschikken om hem in het spreken vóór te zijn en dat er na hem niet veel grote dingen meer te zeggen waren. Pius XII en kardinaal Suhard leven niet meer. Naar menselijk oordeel en gelet op de ondervonden weerklank, mag de vermaarde brief van het Ne derlands episcopaat over het Concilie (bedoeld wordt de brief van Kerstmis 1960, die in brochure-vorm is uitgege ven en nadien in meerdere talen is vertaald - Red.) worden gezien als een zeldzame uiting op episcopaal niveau van zuiver theologische bezinning. (X.C.I. was, toen het blad dit schreef, niet bekend met de bisschoppelijke brief van 30 september 1962, waarin een meer Romeins geluid door klinkt Red.). Joannes XXIII heeft zich steeds bij voorkeur een herder genoemd. En al zijn uit de zielzorg afkomstige bisschop pen, mgr. De la Brousse, mgr. Ri- gaud. mgr. Zoa enz. nog zeldzaam in vergelijking met hen die stammen uit het onderwijs of de diocesane admini stratie, hun aantal is groeiende. Het instituut van het gezamenlijk herder lijk schrijven vindt niet alleen aanhan gers in Frankrijk, maar mgr. Lopes de Moura voerde het in Portugal in en mgr. Frenette in Quebec. Kardinaal Montini organiseerde een volksmissie in Milaan, kardinaal Caggiano in Buenos Aires én kardinaal Léger in Montreal. De Uruguayse mgr. Baccino schijnt het prototype van een moderne westerse bisschop. Hij is 57 jaar en rechtstreeks uit de zielzorg afkomstig. Zijn jongste herderlijke brief (april 1962) ging over de aanpassing en uitzuivering van pas torale methodieken. De zwarte bisschop mgr. Kiwanuka leidt zelf de retraites van zijn priesters; mgr. Ambrose, aarts bisschop van Pondichéry en Cuddalore in Indië, doet evenzo. Mgr. Raymond van Allahabad geeft godsdienstlessen aan middelbare scholen. De catecheten onder de bisschoppen zijn veelal tevens liturgisten. Bij mgr. La Ravoire Mor row worden de missen in het Bengaals gezongen. Bij mgr. Van Bekkum op Fiores weerklinkt de volkstaal, het Manggarais, bij de enorme feestelijke vormingsplechtigheid, waarbij gedoop ten en ongedoopten met hun neus de bisschoppeijke ring „kussen"; na de mis wordt urenlang gedanst en gezon- (Vervolg op volgende pagina) Kardinaal SPELLMAN, aartsbisschop van New York.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1962 | | pagina 13