Obote hijst het ..zwart-goud-rood
OEGANDA wordt DINSDAG
VRIJ en ONAFHANKELIJK
Nu loopt
mijn motor
pas echt
lekker!
EXPLOSIEVE SITUATIE
MET GROTE GEVAREN
VOOR KERK EN VREDE
Maan fluoresceert
Zijn aarde en maan tegelijk
ontstaan als dubbelplaneet?
wat doet
de mens?
piano's
eugeli
ZATERDAG 6 OKTOBER 1962 PAGINA 5
WtPP
P-Sil
Tot ziens...
bij de BP pomp!
Wat doet de mens (door alle eeuwen)?
Hij voedt zich.
Hij kleedt zich. Hij warmt zich met vuur.
Hij bouwt zich een huis.
Dat deed de mens vroeger. Dat doet hij nu.
Met nieuwe middelen.
Met de nieuwe dingen.
En bij elk van die fundamentele activiteiten
hebt u te maken
- al is dat soms zijdelings -
met het concern,
dat Staatsmijnen in Limburg heet.
U weet dat al
van brandstoffen, gas, elektriciteit.
U weet dat al van de kunstmest.
U weet dat al van de plastics, van nylon,
van verf (en van parfum).
Maar misschien wist u nog niet,
dat daar in Limburg,
ook een van de grootste baksteenfabrieken
van Europa gebouwd zal worden.
Ja, bak-steen.
Baksteen voor hollandse huizen.
Voor de binnenmuren.
Lichte sterke steen. PORISO is de naam.
Spijkerbaar. Geluid-isolerend.
Gebaseerd op research en ervaring.
Er is zojuist besloten de produktie van
de Staatsmijnen-Poriso-steen uit te breiden.
Ja te verdubbelen zelfs.
Dat is een bijdrage
voor de Nederlandse huizenbouw.
Dat is tegelijkertijd
één van de vele, wellicht onvermoede,
nieuwe expansies,
daar tussen de Limburgse heuvels.
STAATSMIJNEN, IN VOLLE EXPANSIE
Ijsmassa's
Blüthner
Schimmel
Rippen
cA-me
PELGRIM, óók voor oJiebaaróen
Dé KOLEN-
RADJATOR
met de
12 unieke
eigen-
schappen
Staatsmijnen Poriso-sfeen
DE STAATSMIJNEN PRODUCEREN EN LEVEREN - VIA VERSCHILLENDE VERKOOPORGANISATIES - VELE MODERNE PRODUCTEN: CHEMIE: AMMONIAK OLEUM GEELBLOEDLOOGZOUT FTAALZUURANHYDRIDE CYCLOHEXANON CAPROLACTAM UREUM STAMYLAN HOGEDRUK- EN LAGEDRUK
POLYETHEEN FORMALINE ALCOHOL ETHER BENZEEN TOLUEEN XYLEEN SOLVENT NAFTA CYCLOPENTADIEEN-PYRIDINE-BASEN: PYRIDINE. ALFA PICOLINE NAFTALINE ANTRACEEN FENANTREEN CREOSOOT-OLIE CUMARON-INDEENOLIE KUNSTMEST NPK, KAS. FAS, KS, ZA
UREUM, BRANDSTOFFEN: ANTRACIET 2, 3, PAREL. 4, 5, FIJN MAGER- ESS- ROOKZWAKKE-, VETKOOL EIERBRIKETTEN- EMMA -COKES SYNTRACIET ENERGIE: GAS ELEKTRICITEIT, BOUWMATERIALEN: PORISO STEEN STAATSMIJNEN HANDELSMERK
(Advertentie)
Mijn rij-domein is de buitenweg.
Zo'n 30.000 km per jaar.
Maar sinds ik op
BP Super Mix 50 rijd, heeft
mijn motor er veel meer zin in.
'n Prachtige vinding van BP, die
5 verschillende soorten benzine.
Individuele voeding! Dat heeft
iedere motor nodig.
U moet het zelf ook eens
proberen, welke van de 5 soorten
benzine het beste bij UW motor
past.
In de nacht van maandag op dins
dag a.s. zal het stadion van Kololo-
hill in Kampala daveren van het
gejuich. Milton Obote, de eerste mi-
nister-president van Oeganda, zal dan
hoogstwaarschijnlijk eigenhandig het
nieuwe zwart-rood-goud hijsen en dat
gebaar betekent het begin van Oegan-
da's onafhankelijkheid.
Dit moment komt laat. Het zoveel
zwakkere en arme Tangayika is al een
jaar geleden voorgegaan en al ligt Ke
nya nog achter, tien jaar geleden zou
niemand hebben willen geloven, dat
Oeganda in Centraal Oost Afrika niet
als eerste de onafhankelijkheid zou ver
werven. En dat niet alleen. Toen het
aangrenzende Tanganyika, zoals gezegd
een jaar geleden voorging, wist het de
bewonderende blikken van bijna de ge
hele wereld op zich te vestigen. Wat
daar gebeurde, was dan ook bepaald op
merkelijk. Een jong katholiek politicus
om zijn politieke aspiraties van een
missieschool verwijderd had in enke
le jaren een wonder verricht. Hij had
120 stammen tot één volk aaneenge
smeed, een brug geslagen tussen pro
testanten, katholieken en islamieten en
onder zijn leiding een regering gevormd,
waarin al deze groeperingen met Euro
peanen en Indiërs als één team samen
werkten. En ook daarna is Julius Nye-
rere een man gebleken, waarop men
bouwen kan. Zijn schitterende functie
van eerste minister-president gaf hij
op om als partijleider op het tweede
plan die taak op zich te nemen, waar
aan Tanganyika vooral behoefte heeft:
de bevordering van een blijvende een
heid. Een besluit, dat een grote mate
van zelfbeheersing verraadt.
Oeganda zal, dunkt mij, voorlopig die
lof niet oogsten. Sterker nog, ik vraag
mij af met hoeveel zorg de Britse Pro
tectoraatsregering de overdracht tege
moet ziet. Is zij niet beducht, dat de
inwoners van het beruchte Katwe de
sloppenwijk van Kampala de feest
vreugde met geweld zullen doorkruisen
en met hoeveel voorzorgsmaatregelen
zal ze de hertog en de hertogin van
Kent omringen, die namens koningin Eli
sabeth deze overdracht komen bijwo-
nen en die een week lang zullen moeten
rondreizen door de gevaarlijke „lost
countries" in het westen, noorden en
posten. En daarmee naderen wü de
SFn van het probleem. Oeganda's on-
athankelijkheid wordt niet overal met
vreugde en vertrouwen tegemoet ge-
5jcn. Of om de -voorden van mgr. J.
Kiwanoeka, de eerste 'andeigen aarts
bisschop van Rubaga te gebruiken: La
ten wy God smeken, dat onze onafhan
kelijkheid geen bron van tegenspoed en
ellende wordt". De oorzaken van deze
pngst liggen diep. Ze schuilen ver in
ueganda's verleden en ze hebben speci
aal betrekking op het godsdienstig en
staatkundig leven. En vooral dat eerste
is pijnlijk. Met Oeganda treedt namelijk
binnenkort een. althans in meerder
heid, christelijk land in de rijen van de
Verenigde Naties. Het katholicisme is
er percentsgewijs bijna even sterk als
in Nederland en voor het overige moet
men de „Church of England" bijzon
der belangrijk noemen. Tussen beide
bestaat echter de hoogste gezags
dragers uitgezonderd nauwelijks iets,
dat men een godsvrede zou kunnen noe-
men. Oecumene is een onbekend be
grip en het is bepaald niet denkbeel
dig, dat de nieuwe regering, die ster
ker protestants georiënteerd is, in deze
strijd partij zal kiezen. Doet ze dat, dan
moet men verwachten, dat het katholi-
cism daarbij het onderspit zal delven
hoewel het nog waarschijnlijker 4s, dat
de regering staande tegenover twee
in de praktijk onverzoenlijke „denomi
naties" een neutralisme zal betrach
ten, vaarbij het staatsonderwijs meer
dan het bijzonder onderwijs zal worden
nol
lukkige uitval van de Kabaka van Boe-
J Afln nriDCfon
gesteund. Tenslotte wordt het Oegandese
anglicanisme gekenmerkt door een sterk
absenteïsme.
De oorzaken van deze „godsdienst
twisten", ik herhaal het, schuilen in
het verleden. Katholicisme was een zaak
van Fransen (Witte Paters). Anglicanis
me uiteraard een Engelse aangelegen
heid. Van meet af aan hebben deze
beide missionerende werelden vijandig
tegenover elkaar gestaan en al heelt
Rome naderhand met opzet Miil-iiüi
fathers naar Oeganda gedirigeerd
om te bewijzen, dat Engelsen ook ka
tholiek konden zijn de tegenstellingen
zijn niet opgeheven. Men mag zelfs zeg
gen, dat de onderlinge verhouding tus
sen de Witte Paters en Mill-Hill lathers
nooit hartelijk is geworden. Bovendien
ik heb daar reeds vroeger op gewe
zen is het christendom van Oegan
da de vrucht van een 19e eeuwse missio
nering. Die heeft zonder enige twijfel
ook veel bijgedragen tot de maatschap
pelijke opbloei van de Oegandese bevol-
kin maar dat neemt niet weg, dat ze
werd gekenmerkt door een stevig pater
nalisme. De blanke missionaris was de
vaderlijke vriend, die de onhandige Af
rikaan aan wie men nauwelijks eni
ge eigen cultuur toekende op de weg
naar de vooruitgang moest gidsen. Deze
houding overheerst nog altijd. Zp heett
erto geleid, dat de autochtone katho-
lieken van Oeganda te laat een zelfstan
dige politieke activiteit hebben ont
plooid. Bovendien was die activiteit,
toen ze tenslotte wel op gang kwam.
toch onbewust zo sterk aan de Kerk
gebonden, dat men met recht en reden
de vraag mag stellen of de democra
tische partfl van Benedict Kiwanoeka
niet daarom in april j.l. de algemene
verkiezingen heeft verloren. Een onge-
lUKKlge uitvai -- vUli auc-
ganda, waardoor een priester voor enige
uren werd gevangen gezet, werd door
hem n 1» zo hardnekkig uitgebuit, dat de
campagne zich tenslotte tegen hem en
ziin partij keerde. Obote s U.P.C., een
sterk protestantse partp, sloot een soort
monsterverbond met de paitij der Boe-
ganda's daarmee suggererend dat de
katholiek Kiwanoeka het koningsschap
viiandig gezind was. En daarmee stuit
men dan op de tweede wortel van de
angst de staatkundige constellatie. Het
nu zelfstandig wordende Oeganda is een
onderhand bejaarde Britse conceptie.
Haar grenzen zpn met de lineaal pe
trokken en houden op generlei wijze
rekening met stamverband, cultuurver
schil of wat dies meer zij. Zo bestaat
er in Oeganda een eeuwenoude vete
tussen het koninkrijk Boeganda, het be
langrijkste en meest geïndustrialiseerde
deel van het land, en een aantal rijkjes
daaromheen, die elkaar over en weer
van landroof beschuldigen. Reeds enige
malen heeft dit vanuit Boeganda geleid
tot een separatistische beweging, die
de Engelse protectoraatsregering slechts
met de allergrootste moeite heeft kun
nen indammen. En juist ten aanzien
van deze kwestie heeft Kiwanoeka met
altijd verstandig gehandeld. Te uitslui
tend heeft hij zich gesteld op het door
de Engelsen en de Kerk geïnspireerde
standpunt dat Oeganda ais één natie
moet worden beschouwd en dat dus de
grote verschillen tussen de koninkrijken
onderling zoveel mogelijk buiten be
schouwing moeten worden gelaten.
Wat hier om de hoek kijkt, is op
nieuw datzelfde 19e eeuwse paternalis
me, nu uitgevoerd met medewerking
van geboren Oegandezen, die zo grondig
Een kudde giraffen in het wildpark in Noord-Oeganda.
PROF. DR. M. G. J. MINNAERT
UTRECHT, 6 okt. Geleerden heb
ben ontdekt dat het maanoppervlak
fluoresceert. De beste metingen van de
temperatuur van de maan-grond geven
een maximumwaarde van 116 graden
Celsius en 153 graden onder nul. Dit
grote verschil zou oorzaak kunnen zijn
ven een fijne stoflaag in een luchtle
dige omgeving, een laag van vermoe
delijk niet meer dan een meter dik. De
opvatting dat de maan zich uit de aarde
zou hebben gevormd is thans definitief
verlaten. Men is tegenwoordig geneigd
aan te nemen, dat aarde en maan te
gelijk als een dubbelplaneet zijn ont
staan.
Dit zei gisteravond prof. dr. M. G. J
Minnaert, directeur van de Utrechtse
Sterrenwacht it een lezing over de op
leving van het maanonderzoek voor het
Natuurkundig gezelschap.
De grondslag voor de studie van
een planeet is altijd een zorgvuldige
topografie. Van bijzonder belang
noemde prof. Minnaert daarom di
vi rrn nmf' /an de maan (schaal
mn wüfi le op sterrenwacht
rtfa ichesier wordt gemaakt en
die gebaseerd is op ongeveer hon
derdduizend fotografische opnamen
gemaakt op de Pic-du-Midi in de Pv-
kaart6ziin^6 anf1 d? laatste maan-
no§ van' h hoogleraar, die
?-°gH '^an hler Ult wordt vervaar
digd De opnamen die de „Lunik III"
van de achterkant van de maan heeft
gemaakt, worden volledig als atlas
uitgegeven en bieden, volgens prof.
in1 jnai Kostbaar studiemateriaal
Undertussen is wel gebleken, dat het
maanoppervlak veel minder steil is dan
men vroeger dacht. Prof. Minnaert zei,
dat iemand die op de maan zou landen
bepaald moeite zou hebben om aan de
zwak golvende gezichtseinder goed ken
bare punten te vinden. De oorsprong
der kraters is nog steeds een geheim.
De meeste specialisten denken thans
dat sommige kraters uitgedoofde vulka
nen zijn, terwijl andere zijn ontstaan
door inslag van meteorieten.
Prof. Minnaert acht het bestaan van
grote ijsmassa's op de maan bepaald
mogelijk. In meteorieten komen kleine
hoeveelheden water voor en als de
maan dezelfde samenstelling heeft, zou
er, volgens hem, al genoeg water zijn
voor een laag ijs met een dikte van
300 meter. Hjj zei, dat het niet uitge
sloten is, dat een deel daarvan nog
aanwezig zou zijn in de valleien naby
de polen, die nooit door zonlicht wor
den getroffen, of iets onder het opper
vlak.
De kennis van de maan is in korte
tijd snel vooruitgegaan, aldus prof. Min
naert, en een nog veel rijker oogst be
looft de verkenning met een raket die
op de maan kan landen of er omheen
kan cirkelen. Hij acht het in beginsel
mogelijk, met behulp van een dergelijke
raket de scheikundige analyse van de
maangesteenten te laten uitvoeren en
hun radio-activiteit te bepalen. Een ra
ket kan ook onderzoeken, of er trillin
gen en „maanbevingen" voorkomen en
du geringste hoeveelheden elektronen en
gassen meten, die om de maan kunnen
zweven. Veel van wat nu nog twijfelach
tig is zal echter, volgens prof. Min
naert, pas in zekerheid kunnen worden
omgezet als men in staat is, een be
mande raket naar de maan te sturen.
(Advertentie)
'f
H Op aanvrage
WÊ zenden wij U
gaarne een
uitvoerig prospectus.
Raadhuisstraat 48/50, Amsterdam
Schiedamse Vest 67, Rotterdam
Haarlem - Hilversum Kampen - Goes
zijn geïndoctrineerd, dat zelfs onderling
besef voor eigen waarden verliezen. Het
gevolg is geweest, dat zelfs onderling
vijandige koninkrijken in deze kwestie
één lijn hebben getrokken en aldus ge
zamenlijk een nieuwe, derde vijand, heb
ben gecreëerd. Die vijand heet Kiwa
noeka, die te veel pleitend voor het ene
en ondeelbare Oeganda, zich de verden
king op de hals heeft gehaald, dat hy
dus de samenstellende koninkrijken en
hun koningen onwelwillend gezind is.
Dit laatste nu is voor de meeste Oegan
dezen onverdragelijk. Zij zijn van ouds
her royalistisch en blijken thans zelfs
bereid die liefde in andere, hun vijan
dige koninkrijken als waardevol te on
derkennen. De Kerk heeft hier haar
kans verspeeld zich als volkskerk te
manifesteren.
Op deze gronden, geloof ik, moet de
situatie in Oeganda explosief worden ge
acht. Hoe zullen de erfvijanden Boesoga
en Boeganda zich gedragen als zij beide
deel uitmaken van één onafhankelijk
Oeganda? Zullen de nooit geëindigde
grensincidenten in hevigheid toenemen
of zullen beide zich in tijdelijke eens
gezindheid en de houding van de hui
dige premier Obote doet dat vermoeden
vooral richten tegen Benedict Kiwa
noeka? Zo ja, zai dat repercussies heb
ben voor de kerk, die hem de laatste
jaren heimelijk maar konsekwent heeft
gestimuleerd? Anders gezegd: Ontwik
kelt Oeganda zich als haar noorderbuur
Soedan, waar de staat het leven der
kerken stelselmatig beperkt? Of heeft
het angstaanjagend voorbeeld van Kon
go, van waaruit duizenden en duizenden
berooide vluchtelingen Oeganda hebben
overspoeld, voldoende schrik teweeg
gebracht om een gematigd en wijs be
leid te doen verwachten? Het is te
hopen, maar er is reden voor twijfel.
ALBERT WELLING
(Advertentie)
