Weids
altijd
panorama
rusteloze
van
zee
de
De ander als medespeler
Blij ven Duitsers Duitsers?
V
Wouter Paap over Mozart
BOEKHANDEL winants
BOEKHANDEL
G0VERS N.V.
„Urbi et Orbi"
DE BIJENKORF
Amerikaanse Rus schreef een
ABC der natuurwetenschap
Korte sociale psychologie
W
Portret van een muziekgenie
E
D
BOEKHANDEL LEBESQUE
IN CHRIST0
Fontein-boeken
beste boeken
Gouden boekjes
ÏONS VITAE
KLEIN missaal
VITA VERA
Veel interesse in
de geschiedenis
van het leven
Douanenu - straks
Drie boeken vol
verontrusting
Heerlen m. <04440) 43 ei
„HET BOEKHUIS"
boekhandel van gastel
y°°R AL UW BOEKEN NAAR:
Boekhandel
^°®kh. H. L. Huyser n.v.
blommesteijm n.v.
Expeditie
De aartsvaders
Boekh. G. Mosmans Zn
\07A ET VETEKA
12
WOENSDAG 14 NOVEMBER 1962
boekhandel „Oisterwijk"
BOEKHANDEL LUDA
Boekh, Margriet Zeguers
„RADBOUD"
boek- EN KUNSTHANDEL
v/h van Wees
Boekhandel H. Coebergh
1 jeugd miss aaX 1
1 met prachtige FOTOS_J
Boekhandel Edele Brabant
Zandvliet's Boekhandel
vAN DE MEULEN'S boekh.
ROKIN 130
AMSTERDAM
TELEFOON
020 -37624 en 37586
Gebedenboek voormeisjes]
*S"ANDEL ADR. heinen
H- STUMPEL HOORN N.V.
9?
Nieuwe formule
Atomen regeren
BOEKHANDEL
CR0LLA
SAMEN LEVEN IN
HUWELIJK EN GEZIN
GEHUWD EN ONGEHUWD
UITGEVERIJ PAUL BRAND N.V.
Hilversum
Zie voor onze nieuwste uit
gaven, de kleurenpagina's 14
en 15 van de cadeaugids die
de boekhandel u deze dagen
thuisbezorgt.
DE FONTEIN UTRECHT
H. Verhagen-De Reijdt N.V.
M. 00MENS' BOEKHANDEL
Haast het raadhuis
Limbrichterstraat 44 - SITTARD
Telefoon 04490 - 22 23
PGEBEDENBOEK VOOR 1
JONGE MA NNEN
Stationsstraat 17 - Oisterwijk
Telef04242 - 22 27
Pe op deze pagina besproken
D°eken zijn verkrijgbaar bij:
Nieuwstraat 10, Eindhoven
Tel. 04900—25916
„La joie des livres"
"fijthof 34 - MAASTRICHT
Telefoon 04400-186 25
V°OR AL UW BOEKEN NAAR:
BAKKERSTRAAT21 - UTRECHT
Tel. 030 - 123 36
Langestraat 86 - AMERSFOORT
Telefoon 03490 -15963
VOOR AL UW BOEKEN:
HAARLEM
oude Gracht 74 - Tel. 17517
M. van ROSMALEN
Vght, Kerkstr. 2, tel. 04100-38480
Uden, Markt 14, tel. 04132-577
Haarlemmerstraat 117a
LEIDEN
Tel. 01710 - 2 04 21
(A. J. W. de Boer)
Langestraat 87 - ALKMAAR
Telefoon 02200-129 06
6steinde, hoek Jan Hendrikstraat,
HAAG - Telef. 070-1173 37
Voorstraat 12—12 A DELFT
Telefoon 01730-2 38 20
0ütANs, JEUGDLECTUUR,
®en pracht verzameling boeken
K_ °P het gebied van kunst.
^TR.27 - 's-HERTOGENBOSCH
"el. 04100 - 3 00 12
Boek- en Kantoorboekhandel
®rote Noord 83 Hoorn
Telefoon 02290 46 92
De grootste r.-k. boekhandel
van het Gooi
V HILVERSUM
--Straat 14 - Tel- (02950) 16251
iiniiiiiiiniiiiniiniiiiniiiiniiiiiiiiiiniiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiniiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiinniiniiiiiinnHiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiniiiiiiiiniiiiiiiiiiHiiiniiiHiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniinniiiiniiiijiiiniinMnniiiiiniiiiiHiniiniiiiiiiijj
Sint Nicolaas' Boekenvenster j
niiiiiiMHiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiHMiiiiHMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiriiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiititiiiiiiiriiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMi.'T:
De oorsprong van het aardse leven
en een groot deel van zijn evo
lutie moet men in het water van
de zee zoeken. Water is de meest
belangrijke substantie van het leven. De
Amerikaanse geleerde Roger R. Re-
ville zegt het heel dichterlijk: „Het
oude idee van de aarde als moeder
van alle leven heeft een nieuwe beteke
nis gekregen. Wij geloven nu dat de
oceaan de moedermelk was die de kin
deren der aarde voedde." Het valt
daarom te begrijpen dat de zee momen
teel zo'n grote aantrekkingskracht uit
oefent op de wetenschappelijke onder
zoekers en dat de oceanografie als
wetenschap een steeds voornamer plaats
gaat innemen. Vooral tijdens het jong
ste Geofysische Jaar heeft men zich op
het onderzoek van de zee en haar ge
heimen geworpen. Daar komt nog bij
dat de oceaan sporen moet verbergen
van hef aardse begin (b.v. in afgeslo
ten „fossiel" water)sporen die waar
schijnlijk ook iets meer kunnen vertel
len over de geschiedenis van de Melk
weg waarvan de aarde een der oudste
onderdelen schijnt te zijn. Oceanogra
fen willen deze geheimen leren kennen,
daarvoor zijn zij speurders bij uitstek.
Tal van praktische redenen ondersteu
nen in deze tijd van de toegepaste na
tuurwetenschappen dit nobel streven.
De zee maakt maar liefst twee derde
deel van onze aardbol uit en de mens
vraagt zich af at de steeds groeiende
behoefte aan voedsel en mineralen niet
uit de zee gedekt zou kunnen worden.
Hfl wil voorts het klimaat regelen dat
van de oceanen en de atmosfeer af
hangt en hij moet de zee benutten als
stortplaats voor het meest gevaarlijke
vuilnis van deze moderne eeuw: radio
actief afval.
De oceanen en zeeën ruim 225
miljoen vierkante kilometer groot en zo
immense hoeveelheden water bevattend
dat als ze gelijkmatig verspreid zouden
worden over de aarde alles 2600 meter
er onder zou staan bieden een won
dere wereld met een fantastisch land
schap. Bergketens, veel hoger dan de
aardse toppen rijzen op en in de diepste
troggen verdwijnt zelfs de Mount Eve
rest nog tweeduizend meter. Onderzee
se tafelbergen worden afgewisseld door
diepzeevlakten zo glad als een spiegel,
terwijl elders diepzeestromen duizend
maal groter dan de Mississippi hun weg
zoeken.
Uit dit alles blijkt al wel dat de
oceaan ook voor de geïnteresseerde
leek een machtig en boeiend verhaal
schuil houdt De Amerikaan Robert O.
Cowen heeft dit» weidse „waterpanora-
ma'' verbeeld in zijn boek „DE RUS
TELOZE ZEE", dat verschenen is in
de Bibliotheek voor Algemene Ontwik
keling, een uitgave van G. J. A. Ruys
te Bussum en Diogenes te Antwerpen
Het levenslustige stiefzusje van de
opera, zoals velen (in ons land
althans) de operette willen zi%n,
heeft zich sinds het begin van
de vorige eeuw charmant en zelfstan
dig tot rijpheid ontwikkeld: van een
voudig zangspel is zij sinds Offenbach,
Messager, Franz von Suppé, Strauss
en Lehar geworden tot een brillante
combinatie van zang, spel en dans,
flonkerend en luchthartig, amoureus
en veelal een tikkeltje „bourgeois" van
onderwerp. De vele operetteliefheb
bers in Nederland heeft het tot nu toe
ontbroken aan een serieus naslagwerk,
waar zij de nodige gegevens over dit
genre konden vinden. In de Prisma
reeks van het Spectrum te Utrecht is
thans verschenen de Prisma Operette-
gids van Giacomo di Foresta, „een
landgenoot die zich jarenlang met het
onderwerp heeft beziggehouden en al
lerlei stof op dit gebied verzameld
heeft". Hij heeft dit grondig gedaan en
bovendien zijn materiaal overzichtelijk
geordend, zodat men snel kan naslaan
wat men weten wil over de internatio
nale historische ontwikkeling (ook de
musical en de Spaanse Zarzuela ko
men ter sprake) en de chronologie van
de operette, opkomst en bloei van de
diverse gezelschappen en theaters in
Amsterdam de biografieën der compo
nisten met bespreking van hun werken,
korte inhoud, premièredatum, even
tuele grammofoonopnamen en filmen
sceneringen. Achterin vindt men een
personen- en zakenregister. Deze Ope-
rettegids lijkt ons een onmisbaar boek
je voor alwie nog een druppeltje Wie
ner Blut in de aderen heeft!
Met de te verwachten groeiende
handel in de wereld, en die in
Benelux en E. E. G. in het bij
zonder, is er voor een boekje
als „Douane, nu straks" zoals dat
door F.E.D. is uitgegeven ongetwij
feld plaats. In, uit- en doorvoer in een
notendop is de ondertitel van dit ruim
80 paginas tellende werkje. Lat er in
deze weinige bladzijden toch een zeer
goede indruk van formaliteiten en do
cumenten die nodig zijn en van tarieven
die betaald moeten worden, verkregen
wordt, pleit voor de deskundige wijze,
waarop de inspecteur van dèr invoer
rechten en accijzen, J. M. Bouma, de
stof behandeld.
Nu en straks. Veel aandacht wordt
er besteed aan de wijzigingen die op
zullen treden of reeds doorgevoerd zijn
in het raam van de Europese econo
mische samenwerking. Vooral daaraan
ontleent het boekje voor velen, die in
handel in industrie met deze zaken van
doen hebben zijn waarde.
P. B.
(ƒ13.50; bij intekening ƒ12.25). Het
laat zich in de helaas niet altijd
even zorgvuldige vertaling van dr. J.
H. Stock vlot lezen.
Cowen schrijft over spannende ont
dekkingsreizen o.a. van de „Chal
lenger", de langste ononderbroken
wetenschappelijke expeditie ooit ge
houden; we aanschouwen de grillige
koraalriffen, bezoeken verzonken
eilanden, bestuderen de sedimenten
op de bodem (het opeengehoopte
zee-, lucht- en heelalstof); leren de
ontzagwekkende kracht van de gol
ven kennen en lezen geboeid over
het voortdurend wordingsstadium
van het strand. Over de zee als be
waarplaats van warmte en leven,
over het plankton, dat ook wel „gras
der zee" wordt genoemd, de vissen
en de zgn. „grazende" microsco
pisch kleine diertjes weet Cowen
wonderlijke dingen te vertellen. Za
ken als „landbouw en mijnbouw on
der zee" nu nog utopieën, maar
straks ontegenzeglijk realiteit
maakt hij de lezer veel duidelijker en
dat op een manier, dat de aandacht
steeds gevangen blijft.
Ook de Amerikaanse Rus George
Gamow beschikt over het talent inge
wikkelde wetenschappelijke materie be
grijpelijk te maken, al zijn zijn onder
werpen wel wat moeilijker. Zijn drie
delige „A.B.C. DER NATUURWETEN
SCHAPPEN" heeft over de gehele
wereld belangstelling getrokken. De
boeken heten „De wereld der ver
schijnselen", „Het onvoorstelbaar klei
ne" en „Aarde en Heelal". Het eerste
gaat over de klassieke natuurkunde:
warmte, elektriciteit, magnetisme,
licht, enz. en heeft als uitgangspunt
de verschijnselen in ons dagelijks le
ven zoals de regenboog, de telefoon,
kokend water, geluid. In het tweede
deel komt de microkosmos aan de
beurt: de geheimzinnige wereld van het
kristal, de molecuul en het atoom tot
in zijn kleinste kernpartikels: het mu-
en pi-meson en het hyperon. De titel
van het derde boek spreekt voor zich
zelf. De vertaling en de bewerking is
van J. A. Meyer en N.V. de Went
en de trilogie kwam ook uit bij G. J.
A. Ruys te Bussum f 14.50 per deel;
bij intekening ƒ13.25).
Van de hand van Gamow is voorts
„BIOGRAFIE VAN DE FYSICA":
een geschiedenis van de natuurkunde.
Elk hoofdstuk is gecomponeerd rond
een enkele grote figuur. De auteur
vond zo een nieuwe formule voor het
populairwetenschappeljjke boek over
de natuurkunde: gelijke aandacht voor
de „human interest" en voor zijn baan
brekend werk. Zo wordt men o.a. in
gewijd in het proces van Galile'i en
over de wetten van deze Florentijn,
die het met de Kerk aan de stok kreeg.
Gamow vertelt over zijn persoonlijke
ontmoetingen met de Deen Niels Bohr
maar geeft eveneens een exacte en hei-
De bodembewónende hengelvis Gala-
thea.ta.uma Axeli, gevangen door de
Galathea-expeditie in de diepzee en
genoemd naar de voorzitter van het
expeditiecomité. In de bek een gevorkt
lichtorgaan. Illustratie uit „De rusteloze
zee".
dere uiteenzetting van diens atoom
model.
„Biografie van de fysica" verscheen
in de nieuwe Palladiumreeks, een ge
zamenlijke paperback-uitgave van W.
de Haan te Zeist, Van Loghem Slaterus
te Arnhem en Standaardboekhandel
te Antwerpen. In dezelfde serie kwam
verder uit „Geheimschrift der aarde'
de zevende druk van een historisch-
geologische en paleontologische „clas
sic" van dr. I. M.v d. Vlerk en dr.
Ph. H. Kuenen. Deze „drie miljard
jaar geschiedenis van de aardkost en
haar bewoners" is reeds twintig jaar
op de Nederlandse universiteiten en
hogescholen bij beginnende studenten
als handleiding in gebruik. Voor buiten
staanders echter, die zich in de „taal
der stenen" en de historie van de aard
bodem en het leven willen verdiepen,
is het een uitermate geschikt werk al
gaat het wat dieper op de zaken in
dan een voor dit doel geschreven po
pulair boek. Tal van tekeningen en
vijftig pagina's foto's verluchten deze
paperback, die van de lezer veel in
teresse en een basis-opleiding vereist.
De Nazi's waren in 1942 zo ver
dat zij in staat geacht moesten wor
den de idee van de atoombom te
verwezenlijken. Pas na de oorlog is
bekend geworden dat Hitier niet in
het geheime wapen geloofde en het
Duitse kernonderzoek liet toespitsen op
het project van een atoommotor''
Wie weet hoe de oorlog zou zijn af
gelopen als de beslissing anders was
gevallen? De geschiedenis van de
ontdekking van het atoom is een
spannend verhaal, dat EGON LARSEN
vertelt in zijn „ATOMEN REGEREN
DE TOEKOMST", vertaald door dr. J.
H. van Breda en verschenen bij H.
Nelissen te Bilthoven (f 9.90).
Er wordt ons ook een beeld ge
schetst van het toekomstig atoomtijd
perk. Naslagwaarde krijgt het boek
door een uitgebreide termenlijst en
een register, terwijl er voorts me
dedelingen in staan over het kernener
getisch onderzoek in ons land.
„DE GESCHIEDENIS VAN HET
LEVEN" wordt verhaald in een boek
onder deze titel van H. E. L. Mel-
lersh, een uitgave van, F. G. Kroonder
te Bussum (ƒ11.90). Mellersh besteedt
Albert Einstein op 26-jarige leeftijd
terwijl hij zijn eerste publikatie over
de relativiteitstheorie voordraagt. Illus
tratie uit „Wereld der verschijnselen"
ook aandacht aan de ontwikkeling van
het gevoelsleven (instinct, liefde, aan
hankelijkheid), aan de erfelijkheid en
de evolutietheorieën. Nu o.a. door de
benadering van Teilhard de Chardin de
interesse in deze zaken groter is dan
ooit, is dit met foto's en tekeningen
geïllustreerde werk voor de leek die
niet zo diep wil graven, een mooi be
gin.
Engels-lezende belangstellenden in
de ruimtevaart moeten zich „MAN
AND SPACE" van Ralph E. Lapp
verschenen bij Seeker and Warburg te
Londen, aanschaffen. De ruimtevaart
zoals die zich tot het jaar 1970 zal
ontwikkelen, wordt er deskundig in be
schreven. Lapp twijfelt niet aan de
technische mogelijkheden van interpla
netaire vluchten met fotono- of kern
raketten. Een begerenswaardig bezit
voor ruimte-vaartenthousiasten. (21 sh.).
J. W.
Camilo José Cela wordt niet ten
onrechte de Spaanse Hemingway
genoemd. Dit kan men vaststellen
na lezing van zijn roman „La
Colmena", die in een Nederlandse ver
taling van dr J. G. Rijkmans onder
de titel „De Bijenkorf" verschenen is.
Cela, een der bekendste nog levende
Spaanse schrijvers, wiens controverse
met het Franco-regiem thans bijgelegd
schijnt, wil naar hij zelf opmerkt
een stuk leven vertellen, stap voor
stap, zonder terughoudendheid, zonder
vreemde situaties, zonder barmhartig
heid. Aangrijpend realisme, zonder
vertekeningen, maar vol warme men
selijkheid, soms ook vol humor, ook al
moeten zijn beelden dikwijls keihard
en bepaald weerzinwekkend zijn.
De Bijenkorf schetst het leven in onze
tijd in een grote Spaanse stad, een
maatschappijbeeld, waarvan de toeris
tische bezoeker slechts de schone
schijn kan ervaren, die dan ook door
de Spanjaarden zelf met graagte in
stand gehouden wordt. Cela's verdien
ste is in dezen zijn realiteitszin, welke
hem zelf ten tijde van de Burger
oorlog falangist in conflict moest
brengen met Franco en de zijnen. Hij
tekent een samenleving, die beheerst
wordt door de honger, dat de eeuwen
door in Spanje welbekende en inspi
rerende verschijnsel, het dagelijks
leven van mensen en karakters,
Het zijn niet enkel verdrietelijkheden,
waarvan men in De Bijenkorf leest.
Maar de gelukservaringen zijn door
drenkt met een bitterzoete aroma.
Trait-d'union van hetgeen verhaald en
dikwijls herhaald wordt is het café van
dona Rosa, met haar stamgasten en
hun kennissenkring van velerlei rang
en stand: kleine en grotere artisten,
prostituées, chronisch zieken, notabe
len, oude en jonge mensen zoals
ze overal ter wereld zijn, maar zich
heden ten dage nog in Spanje in uit
zonderlijke omstandigheden gedoemd
zijn te vertonen. W, v. Opz.
N.a.v. „De Bijenkorf" Camilo José Cela
J. M. Meulenhoff - Amsterdam 1962.
at is sociale psychologie? Op
een eenvoudige vraag past een
eenvoudig antwoord. Dat kan
men vinden in het boekje „De
ander als medespeler" van dr. W. A.
't Hart. Zijn antwoord komt hierop
neer. De mens is van nature sociaal
aangelegd. Hij kan echter toch bijzon
der onsociaal handelen. Dat komt om
dat hij een a-sociaal driftleven heeft.
rjjwel tegelijkertijd zijn niet min
der dan drie boeken verschenen,
die de titel van een dezer boeken,
Duitsers blijven Duitsers, op ver
ontrustende wijze schijnen te bevesti
gen. Het zijn: Duitsers blijven Duit
sers van Gudrun Tempel, Het nieuwe
Duitsland en de oude nazi's van T. H.
Tetens en Les longs couteaux van Lo
rain Noël Kemski. Het boek van Gud
run Tempel is in een goede vertaling
van J. W. Hofstra uitgegeven bij
Becht te Amsterdam; het boek van
Tetens in de vertaling van Hans de
Vries bij Stok in Den Haag, en het
boek van Kemski bij Gallimard, Parijs.
Het Franse boek is een roman, de
twee andere zijn vertogen.
Gudrun Tempel is een Duitse, die
jarenlang in Engeland heeft gewoond
en daar nog verblijft, maar enige tijd
naar haar vaderland is teruggekeerd
om in München te promoveren tot
doctor in de geschiedenis. Haar boek
heet eigenlijk Deutschland? Aber wo
liegt es? De vertaling van Hofstra is
dus tamelijk vrij, maar de inhoud van
het boek dekt volkomen de titel die
de vertaler heeft verzonnen.
Wat de schrijfster tijdens haar ver
blijf in Duitsland heeft ontdekt, heeft
haar enigszins verbijsterd. Deze ver
bijstering heeft zij kenbaar gemaakt in
een reeks artikelen in de Sunday
Times, die nu in boekvorm zjjn ver
schenen, aangevuld met een hoeveel
heid correspondentie naar aanleiding
van haar beschouwingen. Volgens Gud
run Tempel zijn de Duitsers nog niet
veranderd. Ze lijden nog steeds aan
hun Tuchtigkeit, zijn nog altijd bereid
een leider te volgen, als hij maar hard
genoeg schreeuwt, en zien in hun
Wirtschaftswunder een aansporing om
te volharden in hun oude hebbelijk
heden. Op Adenauer heeft ze veel
kritiek. De rassenwaan is nog lang niet
verdwenen, integendeel. De naïeve
Duitsers hebben in overgrote meerder
heid Hitier gewild, en van de Joden-
en uiterst kundig portretschilder
betoont zich Wouter Paap in zijn
boekje Mozart, portret van een
muziekgenie" (Prisma nr 784,
Het Spectrum) nader uitgewerkte be
schouwingen naar aanleiding van zijn
beknopte inleidingen bij de Mozart se
rie die het Kunstmaandorkest dit sei
zoen voor de KRO-televisie geeft. Zoals
een meester met het penseel, zo geeft
ook Wouter Paap met vlotte pen, ge
schraagd door een gedegen vakkennis,
zijn eigen visie op zijn model. Door
wisselende belichting benadrukt hij
steeds een ander aspect: Mozart in
zijn tijd, zijn milieu, zijn verhouding
tot zijn medemensen, tot zijn eigen
muziek en die van zijn collega's-compo
nisten; dit geschiedt zodanig, dat de
persoon van het Salzburger muziekwon-
der voortdurend krachtig doorstraalt.
Hij neemt snapshots uit zijn familiele
ven, citeert aanhalingen uit brieven en
gesprekken en laat zijn eigen gevoel
waar dit te pas komt een woordje
meespreken, zoals bijvoorbeeld blijkt
in zijn duidelijke sympathie voor Uon-
stanze, Mozarts nogal eens miskende
levensgezellin.
De veine van deze auteur, om essen
tiële dingen over muziek te vertellen
op een ook voor leken begrijpelijke
manier, maakt dit werkje interessant
voor een wijde kring van lezers: com
ponisten en executanten kunnen nenige
behartigenswaardige uitspraak van Mo
zart in hun zak steken (Kostelijk is
bijvoorbeeld zijn typering van de kla
viervirtuoos Clementi als een „bloszer
Mechanikus" terwijl hij elders een vio
list prijst omdat zijn weergave van een'
lastige passage een „moeiteloze in
druk" maakt). Maar ook voor leken
en liefhebbers zijn er veel saillante
bijzonderheden in te vinden, die in
plichtmatige biografieën niet aan bod
komen: voor een lijvig standaardwerk
neemt men niet zo gemakkelijk de tijd
en voor een „vie romancée" bestaat
wel eens enige huivering! Ook voor ge
huwden en opvoeders zijn er hoofdstuk
jes die tot nadenken stemmen: de zich
zelf wegcijferende toewijding, waarmee
vader Leopold zijn eigen carrière op
offerde om zijn zoon Wolfgang groot
te maken, evenals het begrip en de
inspiratie, die Constanze voor haar
echtgenoot ontwikkelde, worden uit
voerig belicht. „Kerk en loge" zal voor
vele lezers eindelijk klaarheid brengen
in de lastige kwestie, wat Mozart nu
eigenlijk met de vrijmetselarij te ma
ken heeft gehad. Intrigerend is het ten
slotte voor ons Nederlanders om te
lezen over de grote invloed, die de
Nederlander baron Van Swieten in dit
componistenleven heeft gehad: als di
recteur van de Hofbibliotheek in We
nen was hij aldaar de gist van het
muziekleven; als huisvriend van de fa
milie Mozart heeft hij Wolfgangs
scheppingskracht beslissend bevrucht
"e hem in kennis te brengen met het
oeuvre van Bach en Handel; hun werk
was taboe in die tijd, het contrapunt
was ouderwets, en het Wohltemperierte
Klavier betekende voor de ionge com
ponist een overrompelende ontdekking!
Maar verder geen onthullingen meer:
men neme en leze!
de
de
on-
vervolging in de eerste jaren van
nazi-heerschappjj hebben ze niet
helft geloofd, hoewel de gruwelen
der hun ogen zijn bedreven. Enz. enz.
Hier en daar redeneert de schrijfster
een beetje warrig en met zichzelf in
genomen, maar haar boek ademt on
gerustheid en waarschuwt nadrukke
lijk. N
Tetens' boek verzamelt een reeks,
een lange reeks, feiten, die er
op wijzen, dat zeer veel hoge
posten in het huidige West-Duits-
land door oude nazi's zijn bezet en
wel in die mate, dat ze de macht
vrijwel in handen hebben. Ze wachten
slechts op de kans om weer te kunnen
losbarsten. Noem uit de vele voorbeel
den, die Tetens aanhaalt, alleen maar
een kwestie als de zaak-Zind en de
zaak-Ilse Koch, en ge staat aan de
kant van de schrijver. De zaak-Zind
is uitvoerig in de kranten vermeld.
Zind was leraar. Ludwig Pankratz
Zind, een felle oiud-nazi, ontmoet in
zijn woonplaats Offenburg de joodse
koopman Lieser en valt hem aan met
hatelijkheden en scheldwoorden, die
uitlopen op een belediging van Lieser.
Het is weer het oude lied: de nazi's
hebben helaas vergeten, ook deze Jood
te vergassen. De discussie en het hele
misselijke geval gaan als een vuurtje
rond in het stadje van 28000 inwoners.
Vrijwel iedereen staat aan de kant van
Zind. De autoriteiten proberen de zaak
in de doofpot te stoppen, maar er komt
toch een rechtsgeding van. als de
affaire in de openbaarheid is gekomen.
Het publiek demonstreert vóór Zind.
De man is gestraft, maar het veront
rustende is. dat de Duitsers aan zijn
kant staan en niet aan de kant van
de beledigde. Op bladzijde 193 ver
meldt de auteur, dat de Amerikanen
het gewenste leger van een half mil
joen Duitsers niet bij elkaar konden
krijgen, als ze niet een hele troep oor
logsmisdadigers vrijlieten. Onder hen
was om een pikant voorbeeld te
noemen Ilse Koch, een sadiste, die
ontelbaar veel gevangenen in Buchen-
wald heeft doodgemarteld. Ze was tot
levenslang veroordeeld. Ze heeft één
jaar in de gevangenis doorgebracht,
na haar veroordeling. Er kwamen pro
testen uit de hele wereld, maar Ilse
loopt vrjj rond. Deze twee verhaaltjes
kunnen aangevuld worden met nog een
hele reeks. Men leze daartoe het boek
van T. H. Tetens.
Tenslotte de roman Les longs cou
teaux van Kemski. Neen, Kem
ski vertelt niet die barre ge
schiedenis, die onder de titel „de
nacht der lange messen" de historie
in gegaan is. Dat is al verteld en
meer dan eens. Hij brengt ons in ge
zelschap van een troepje S.A.-mannen
ten tijde van en vooral even vóór de
moord op Röhm en zijn trawanten.
We horen de heren hun schunnige
praat verkopen, zien hen bezig tijdens
de marteling van een hoogleraar in de
filosofie, vernemen hun opvattingen
over Fransen, Engelsen, Joden, Duit
sers, opvattingen die ze ten beste
geven op hun zwelgpartijen, waar ze
zuipen en stinken als zwijnen, winden
latend met verbazingwekkende volhar
ding, en naïef en sentimenteel en in
hoge mate schunnig zwetsen over vrou
wen. De taal van Kemski is vrijwel
doorlopend weerzinwekkend, maar men
kan niet ontkennen, dat ze bijdraagt
tot karakterisering van zijn „helden"
Als alle bladzijden achter de rug zijn
bijna 300 royale pagina's is het
schilderij wel compleet. Een onfris
schilderij, om u de waarheid te zeggen.
Dbg.
Zijn sociaal-zijn komt dus niet zoveel
tot uitdrukking in wat hij is, alswel
in wat hij doet. Zijn sociale aangepast
heid is dus geen eigenschap, maar
veel meer een opgaaf. Bij het ver
werkelijken van die opgaaf speelt het
milieu een grote rol, ja de grootste rol
tegenover de a-sociale driften van het
individu. Het vervullen van die opgaaf
maakt het individu tot mens. Daarbij
behoeft hij de ander als „medespeler".
Ik doe een paar grepen uit de hel
dere betoogtrant van ar. 't Hart. Tot
het milieu waarin da jonggeborene
wordt opgenomen behoort ook de
naam die hij lyijgt. De naamgeving
is een erkenning van zijn persoon
zijn (de voornaam) en tegelijk van
zijn opgenomen-zijn in de familie
(de achternaam). Een bijnaam ls
binnen de familie een uiting van In
tieme populariteit, maar ook In
een afgescheiden groep. bijv. de on
derwereld; buiten die groep ver
wekt de bijnaam ergernis.
Het gezin is voor het kind intieme
liefdesgemeenschap, waarin het zich
gevaarloos kan ontplooien, en ook so
ciaal experimenteerveld. Het onder
vindt daar ook dat het zich te richten
heeft naar normen buiten hem. Hier
ontstaat het wij-gevoel, de beslotenheid
tegenover de buitenwereld, maar ook
de gemeenschapszin.
Na het gezin is de school een nieuw
milieu. Het is nu een rechtsgemeen
schap waar het kind in binnentreedt.
Hier heersen zakelijke regels, met een
objectieve controle. De schooltaak be
gint en eindigt op een vast uur. Er
is een vast rooster van werkzaamhe
den, die verschillend gewaardeerd wor
den; de een vindt rekenen prettig, de
ander tekenen. De psychische tijd
wordt daardoor intenser beleefd. Som
mige uren gaan te snel, andere willen
maar niet om gaan.
Het vraagstuk van de gei rratie-
breuk na 1945 is verontrustend. Vooral
de rol van de vader in het paedago-
gisch samenspel is verschoven. Zijn
opvoedingstaak komt in het gedrang
door extra arbeidseisen. De normen
hebben in het moderne gezin hun ver
trouwde geldigheidskarakter verloren.
Een relativerende wereld- en levensbe
schouwing werkt verwarrend op de kin
deren. Wat is het gevolg? Een anti-
autoritaire houding by de jongeren.
Maar het begrip voor de jeugd is ook
bil veel ouderen omgeslagen tot sen
timentaliteit, Men is aan het jeugd-zün
een overwaarde gaan toekennen.
Een symptoom daarvan ziet men in
de moderne reclame. De late puber
wordt als „referentie-model" voorge
houden. De „teen-ager culture" is ont
staan. Drank en sigaretten worden in
advertenties vooral door jonge mensen
genoten. Dit is commercieel voordelig,
maar sociaal-psychologisch zeker niet
onbedenkelijk.
,Er is nu een speciale puberteitspro-
biematlek in onze maatschappij ont
staan. De pubers zijn aan zichzelf over
gelaten. Zp zien zeer scherp de fouten
van, maar nemen geen deel aan de
samenleving. Zij zijn, door de relative-
Alnë. van buisgezin, alleen gelaten.
Achter hun scepticisme schuilt een gro
te eenzaamheid.
Wat de schrijver tenslotte zegt over
rassenvooroordelen, politieke ideolo
gieën en de autoritaire persoonlijkheid
is bijzonder duidelijk en kernachtig ge
formuleerd. Hij is ,een groot bewonde
raar van de schrijver Georges Simenon
en. haalt dikwijls uit diens werken aan.
Hi) is ook de schrijver van „De psycho
logie avn Maigret".
v. E.
Dr. W. A. 't Hart, „De ander als mede
spelerUitgever^ Het Spectrum, 1962,
e verhalen over de aartsvaders,
zo luidt de volledige titel van
dit uiterst leerzame boekje, sa
mengesteld door p. drs. F. van
Trigt s.m.a. Het gaat over veertig hoofd
stukken van het Boek der Schepping,
waarin het leven van de aartsvaders
wordt verteld. Met grote kennis van za
ken wordt hier een nauwkeurig tijds
beeld getekend, de woorden en daden
van de hoofdpersonen worden verklaard
in hun diepere zin, zodat de lezer lang
zamerhand iets begint te vermoeden van
de heilsbetekenis van de veelal ieder
vertrouwde verhalen. Het is ongetwij
feld boeiende lectuur, die bovendien het
voordeel heeft de smaak uoor het Bij
bellezen te ontwikkelen.
Het boek is uitgegeven in de reeks
„Woord en Beleving" van de firma Lan-
noo te Tielt, Den Haag.
„HUIS OP DE
HOEK"
Stationsstraat 17 -
Valkenburg
Tel. 04406
26 28
Dezer dagen verschijnt een nieuw boek
van
Dr. C. J. B. J. TRIMBOS
Inhoud: Terugblik op het westerse ge
zin - Ons huwelijk in de maak - Ons
gezin in de maak - De verbondenheid in
huwelijk en gezin. 230 blz., gebonden
8.90.
Bovendien komt dezer dagen gereed de
zevende druk, 61ste—70ste duizendtal van
zijn boek
Inhoud: Sexuele opvoeding - Zelfbevre
diging - Verloving - Liefde in het hu
welijk - Liefde en sexualiteit - Het on
gehuwde bestaan - Homosexualiteit -
Kinderloosheid - Geboorteregeling.
226 blz., ingenaaid 6.90.
Verkrijgbaar in de boekhandel en bij
DRUKKERIJ EN BOEKHANDEL
H. TIMMERMANS
Steenweg 7 Tel. 04750 -28 34
ROERMOND
Vijf pracht St. Nicolaas-etalages in
vijf kamers overzichtelijk getoond
Sinds 1900
LOMSTRAAT 12 - VENLO
Telefoon 04700 - 2220
BOEKHANDEL
Kerkstraat 39 - Telef. 04920 - 29 00
HELMOND
MARKT 27
's-HERTOGENBOSCH
Postbus 9 - Telef. 04100-32789
~eTén voortreffelijk-]
G E B E D E N BOEK j
VOOR ALLE BOEKEN:
BREDA
Ginnekenstraat 30
Ginnekenweg 90
Telefoon (01600) - 34982
Geen Sinterklaasperiode zonder
nieuwe Gouden Boekjes. Geen
kinderkamer waarin niet enkele
Gouden Boekjes de pret verho
gen. Enkele deeltjes uit de reeks zijn
zelfs al klassiek geworden, en het is
niet ongewoon volwassenen niet zonder
vertedering en bewondering over die
„klassieken" te horen spreken. In
twee van de vier nieuwe zijn beesten
hoofdfiguur, en het zijn tevens de bes
te: „Circus ondersteboven" en „Cor
nells de Neushoorn", beide bewerkt
door Annie Schmidt. Is de intrige van
het eerste boekje wellicht iets te ge
zocht, die van het tweede is niet min
der fantastisch, maar toch overtuigen
der en geestiger. Of het slot van het
laatste boekje, waarin op handige wijze
van een modeuitdrukking gebruik is
gemaakt, zonder uitleg voor kinderen
begrijpelijk is, is een vraag.
Beide boekjes zijn voortreffelijk ge
ïllustreerd. Nogal inhoudloos is „Ik
kan vliegen", hoewel de tekeningen er
van aardig zijn. Vindingrijke vaders en
moeders kunnen bij de platen wellicht
zelf éen verhaal verzinnen. Een mis-
lukking, naar tekst en tekeningen, is
het brave boekje „De nieuwe ponie",
waarin een zin als „Prettige verjaar
dag, m'n jongen, zeiden meneer en
mevrouw Bloemendaal" grijze haren
heeft.
i
