beierse kiezers
beslissen over het
lot van Bonn
Congrespartij tegen
Chinees voorstel
MOSKOU ontkent acties
tegen Joden in Rusland
EEN EEUW KAARSEN MAKEN IN TWENTE
a m
Rode t.v.-kaars
nieuwste produkt
Borgen verkiezingen in beieren
INDIË'S GRENSOORLOG
Demonstratie voor Pekings
ambassade in New Delhi
E
HENRI BENDE
Grote benzine
diefstallen
Sint zoekt - vindt - slaagt
bü 'tSILVER ST0EPKE
Mag
I
Herdenking-postzegels
De problemen van het
Concilie
"R 1^YV^ De beste sigaret in de fleurigste verpakking:
JLiiJL Slof f. 10.-G^> 3-Paks doos f. 3.- R4362A
Militaire interland
op 29 november
Stijgende omzet bij
Ford Nederland
BAKSTEEN-PRIJZEN
ZATERDAG 24 NOVEMBER 1962
PAGINA 7
(Van onze correspondent in Bonn)
Lunchen, 24 nov. De Landdag-verkiezingen, die morgen in
^'estduitse deelstaat Beieren worden gehouden om 204 leden van
vet staatsparlement aan te wijzen, zijn een belangrijke barometer
.°°r Bonn. De kardinale vraag is, hoe de Beierse zusterpartij van
^nauer C.D.U., de Christelijk Sociale Unie waarvan de minister
defensie Franz-Josef Strauss voorzitter is het er af zal bren-
v Juist omdat men dat even wil afwachten, zijn sinds het ontstaan
3n de regeringscrisis in Bonn, dinsdag, nog geen stappen genomen
formatie van een nieuw kabinet.
j
V«k
An Rede Adenauer
Tweede nederlaag
Bij ons weten is er tot nog toe
geen boek verschenen, dat
zo objectief en zo overtui
gend de balans opmaakt van de
feitelijke situatie van de Kerk in
onze dagen. Zo oordeelde de Tijd
over
De Kerk
en haar mogelijkheden
Een diagnose en prognose van
prof. dr. H. Fr. Th. Borgert C.ssR.
Tweede druk, 432 blz., geb. 19.75
STT
EEN GEURIG GESCHENK
PARFUM
EN PARFUM DE TOILET
PARFUMERIE
Zijlstraat 73 - Tel. 10542
Eleganter
In schuur
00
00
te
FRANZ-JOSEF STRAUSS.
Mocht de C.S.U. er tegen alle
Verwachtingen en prognoses in in
*lagen haar 102 zetels te behouden of
*elfs een zetelwinst te boeken, dan
za> het voor formateur dr. Adenauer
eer veel moeilijker worden weer
stand te bieden aan eventuele C.S.U.-
f'sen Strauss ook weer in het vijfde
a&binet-Adenauer op te nemen. Ver-
ilest de C.S.U.dan behoeft Adenauer
dergelijke eisen geen rekening
6 houden.
w'^Orloos was tot voor twee, drie we
len c'e verkiezingscampagne in Beie-
ÓOe °m de Sunst van he zesenhalf mil-
bnili kiezers. Propaganda-bijeenkomsten
Vnnrlfwv Been Publiek. De plakkaten
bo „?tli„na,uwf niks belangstellenden,
--f t zo zeiden de Beieren
.!°S, a' vaat: de C.S.U. zou waar-
chynlyk de absolute meerderheid be-
Men. Ook b\] de stemmenwinst, die
?e Sociaal Demokratische Partij overal
!*J West-Duitsland boekt, vormde zij
Jbet 65 zetels geen gevaar voor de
IpS.U.-hegemonie. (Overige partijen in
Beierse Landdag: Gesamtdeutsche
artei 16 zetels, Bayernpartei 14 ze-
j.j.is, liberalen 8 zetels). Men bestelde
„Masz" bier en ging tot de orde
de dag over.
T°en kwam de „Spiegel"-affaire, die
1 K'ng richten tegen twee vooraan-
e^a"de C.S.U.-politiciminister Strauss
'-'in collega van binnenlandse zaken
Bermann Höcherl Zelfs de C.S.U.-
b'ster voor posterijen in Bonn, dr.
j. Ctlard Stücklen kreeg de wind van vo-
tel '°en er ver('enking ontstond, dat
°'°onlynen werden afgetapt.
regeringscrisis, die inmiddels in
is ontstaan, heeft ineens de Land-
dejl erhiezingen in Beieren in het mid-
Éejp nt der interesse geplaatst. De
zy j ren hebben het gevoel gekregen, dat
Setj angs een omweg kunnen mee-belis-
\y6 ^yer de samenstelling van de nieu-
htor 0nase regering. De uitslag van
&®n beslist niet alleen over de sa-
tin'slelling van de Beierse staatsrege-
hie? (het trotse Beieren heeft maar
ritigo zon doodgewone „landsrege-
M -■), maar ook over die van het
Van a 'n Bonn, over de oplossing
tipp de regeringscrisis in het hoge Noor-
j,A'u zijn alle prognoses en alle me-
jpp s-onderzoeken her laatste weken
v^pdbs waardeloos geworden. Niemand
Cr dt, welke uitwerkingen de Bonnse
tpe op Beieren zal hebben, maar
typhvoorspelt algemeen de C.S.U.
da'd'S goeds. Het is alleen nog zeker,
sto C.S.U. wederom als de sterk-
0 Partij uit de stembus zal komen,
fS* wanneer zij verliezen aan stern
ly®11 en aan Landdag-zetels zou boe-
n- Een achterstand van 37 zetels
y;? de S.P.D. niet maar ineens op-
4,. n' ook niet met behulp van Rudolf
"gstein en zijn „Spiegel".
C.$S ?h zal echter niet alleen naar de
6 pk Rijken, maar ook naar de libera
le ;°.P., naar de Vrije Demokraten,
eVenals in Bonn de coalitiegenote
folerl de Unions-partij is. Twee weken
S'aat u' toen ln de (socialistische) deel-
Bessen Landdagverkiezingen wer-
gehouden, verloor de Christelyk-
«Ov^dhratische Unie (de C.S.U. komt
s's de Main-iinie niet uit) vier ze-
Lb.j? het parlement in Wiesbaden. De
j'bej daarentegen won er twee. De
6 al schreven dit fenomeen vooral
li We» hun „krachtige" houding in de
She'ge affaire, aan het als eersten
C Run met ontslag van hun ministers
?ti ig '1- Inmiddels hebben zij twee we-
tif/ii h J deze dreiging waar gemaakt,
li hen ®ben Strauss ten val gebracht!"
<vr> ru. de liberalen en zjj hopen dat
by de anti-Strauss-gezinde Bei-
b
tmenwinst zal bezorgen. Er zyn
niet weinige politieke waar-
h|)A die het veroorzaken van de
gphloj., regeringscrisis door de Vrije
1h'1 verfa.ten in de eerste plaats zien als
rt'ah0n. kiezingstactisch- en propaganda-
ii)khp^re. die met staatsverantwoor-
ly a g'd bitter weinig te maken heeft.
ZjOfge-6|erse kiezer zal ook daarover
dn éên een oordeel vellen. In Bonn
afre waarnemer, die met byzon-
di chtn resse de stembus-uitslag zal
th de if!}- Bat is formatuer Adenauer,
v *h ornK nen der macht verstaat. Dui-
tni?r Pril008 of duimen naar beneden
h "hz-josef Strauss: that will be
<1Uestion
fh
dr0 AaUnctie van regeringschef
Vo„en ?Dd,enaljer gisteravond in een
hedl Pige arrlltie5ede hdoofd, dat de
dacteur i?Iestatle van de „Spiegel"-
ur Konrad Ahlers in Zuid-Spanje
door een speciale regeringscommissie
zal worden onderzocht. „Het hoofdpar
ket volvoert het onderzoek tegen „Der
Spiegel" nauwkeurig en snel", aldus
de Kanselier, die niet inging op de po
litieke kant van de zaak.
Voor het Bondsgerechtshof heeft
„Der Spiegel" gisteren een tweede juri
dische nederlaag geleden. Nadat het
Constitutionele Hof tien dagen geleden
de klacht van het nieuwsweekblad van
de hand wees, dat het hele justitionele
ingrijpen ongrondwettig was, heeft gis-
Advertentie)
De Tijd vervolgde: Men proeft de diepe
bewogenheid van de schrijver, zijn apos
tolische inspiratie, maar evenzeer zijn
gezonde werkelijkheidszin. Uitmuntend...
in hoge mate betrouwbaar... met klem
aanbevolen... tegen de achtergrond van
het concilie een kostbaar geschenk.
Verkrijgbaar bij de boekhandel en Uit
geverij H. Nelissen, Laurillardlaan 30a,
Bilthoven. Giro: 445117. Tel. 03402—489.
llllllllllllllllMllllllllllllllillinillllllNIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIliiHIHIi
teren ook het Bondsgerechtshof gewei
gerd de maatregelen ongedaan te ma
ken. Het justitionele onderzoek wegens
de dringende verdenking van landver
raad heeft tot dusver ..belangrijk be
wijsmateriaal opgeleverd". De persvrij
heid achtte het Hof door het onderzoek
niet geschonden. Deze is weliswaar
onaantastbaar, maar is gebonden aan
de grenzen van de wet, zo overwoog
het Hof. Daaronder valt ook de straf
wet.
NEW DELHI, 24 nov. (Rtr, UPI)
De permanente commissie van de par-
lementsfractie van de Indische Congres-
party de partij die aan het bewind
is meent, dat het bestandsaanbod en
de voorstellen tot terugtrekking van de
strijdkrachten, gedaan door Peking, on
aanvaardbaar zijn. Men kwam tot dit be
sluit nadat men zich had laten voorlich
ten over de mogelijke gevolgen van de
Chinese voorstellen.
De uitspraken van de commissie
zijn voor de Indische regering, niet
bindend, maar er wordt wel rekening
mee gehouden. De plaatsvervangen
de minister van buitenlandse zaken
had de commissie ingelicht, dat de
voorstellen tot gevolg zouden hebben,
dat Indië o.a. zyn grensposten in Dho-
la, Khinzemane, Kibitoo en Walong
aan de noordoost-grens en andere pos
ten in de streek van Ladakh dient prys
te geven. Deze posten zijn thans door
de Chinezen bezet. Volgens de minis
ter vallen alle grensposten van de
noordoostelijke grens binnen de voor
gestelde 20 kilometer-zone. Dat waren
er 43.
De minister deelde de commissie
mee dat Indië vasthoudt aan de grens-
lyn, zoals die op 8 september 1962 be
stond, omdat dit meer of minder een
grens is die in Chinese correspondentie
is erkend.
De leider van de Amerikaanse mili
taire missie, die zich momenteel in In
dië bevindt, Averell Harriman, heeft
gistermiddag besprekingen gevoerd
met premier Nehroe. De Britse onder
staatssecretaris voor Gemenebestzaken,
John Tilney, heeft eveneens een bezoek
aan Nehroe gebracht.
Het eenzijdige staakt-het-vuren, dat
door Indië. noch geaccepteerd, noch
verworpen is, blijkt nog steeds van
kracht te zijn. De Indische troepen
hebben liet vuren gestaakt sinds vyf
uur woensdagmiddag onze tijd.
Gisteren zyn in New Delhi weer anti-
Chinese demonstraties gehouden On
geveer tweehonderd moslims trok
ken zingend op naar de Chinese am
bassade. Toen zij daar aankwamen hie
ven zy eenstemmig een lied aan, waar
van de woorden luidden: „Tsjoe En-lai,
val dood! Onze Amerikaanse broeders
zyn aangekomen!"
Tezelfdertyd landden in New Delhi
vliegtuigen met 160 Amerikaanse mili
tairen, die Indische troepen met Ame
rikaanse transportvliegtuigen naar het
front zullen vervoeren.
Inmiddels verklaarde de Chinese vi-
ce-premier, Tsjen Ji, dat de Verenigde
Staten zich onrechtmatig bemoeien met
het grensgeschil en proberen een „oorlog
van Aziaten tegen Aziaten" uit te lok
ken.
(Advertentie)
noxr
RQXY
ROX>
KOX»
.'00
UO\'y KO\^
J OO
«OXvj HOXY
ROXY
«O XY
*0*y
ROXY
790
«oxy
300 I JOG j
J ROXY I ROXY
•>00 1 JÖQ 300 IVO
ROXv ROXY ROXY ROX%
smmcm t.
T08ACC0S
FINE USA.
's Lands Kroniek
MOSKOU, 24 nov. (UPI) Het En
gelstalige Russische weekblad „Moscou
News" heeft gisteren een artikel ge
wijd aan de Joden in de Sovjet-Unie.
Het artikel kan gezien worden als een
antwoord op het grote aantal buiten
landse berichten van de laatste tyd,
waarin melding wordt gemaakt van
anti-Joodse maatregelen in Rusland,
zoals sluiting van synagogen, veroor
delingen van mensen met Joodse na
men en stopzetting van de verkoop van
„Matzoh", het Joodse paasbrood.
„Moscouw News" schrijft, dat het
aantal Joodse „gelovigen" weliswaar
afneemt in Rusland, maar „dit is niet
het gevolg van regeringsmaatregelen,
maar van het feit, dat materialis
tische opvattingen het steeds meer
winnen van idealistische denkbeel
den". Het blad wyst erop, dat alle
Russische burgers geheel gelykber-
rechtigd zijn en dat de gelovige Jo
den op dezelfde wyzen worden be
handeld als de orthodoxe christenen,
(Advertenti
Rustig oud met OLVEH pensioen.
de katholieken en de mohammedanen.
Volgens de volkstelling van 1959, zo
wordt verder vermeld, waren er in de
Sovjet-Unie 2.268.000 Joden, dat is 1,11
procent van de gehele bevolking. Uit
hun midden komt de op twee na groot-
ste groep van studenten voort, na de
eigenlijke Russen en de Oekraïners.
427.000 Joden hebben volgens het blad
hoger of middelbaar onderwys geno
ten. vyftien procent van hen is dokter,
tien procent journalist of schrijver en
tien procent advokaat.
Vorig jaar werden nog steeds vol
gens „Moscou News" 7500 Joden
gekozen in lokale overheidsorganen. Zy
zyn vertegenwoordigd in de Opperste
Sovjets van de Oekraine, Wit-Rusland,
Litauen en in andere Sovjet-republieken
en ook in de opperste Sovjet van het
gehele land.
Ten bewijze van de mogeiykheid, die
Joden hebben om hoge functies in de
Sovjet-Unie in te nemen, noemt „Mos
cou' News" de namen van Veniamin
Dimsjits, het hoofd van het Planbureau,
van de schryver Uja Ehrenburg, van
generaal Jakov Kreizer en van de aka-
demici Lev Landau, Alexander Froem-
kin en Benzion Woel.
(Advertentie)
Als het
moet zijn, kies dan uit
ons assortiment
BALENCIAGA
CHANEL
COTY
DIOR
GRÈS
JEAN PATOU
LUBIN
LENTHÉRIC
LE GALION
MOLYNEUX
MILLOT
NINA RICCI
SCHIAPARELLI
WORTH
WEIL
DEN HAAG, 24 nov. De voetbal-
wedstryd tussen de militaire ploegen
van Nederland en België, die op 28 no
vember in het Diëkmanstadion in En
schede zou worden gespeeld, is naar
een dag later verschoven.
In het elftal is een wijziging geko
men. Niet Pim Doesburg, nog niet her
steld van zyn blessure, zal het Neder
landse doel verdedigen, maar zyn club
genoot Tonny van Leeuwen.
AMSTERDAM, 23 'nov. (ANP) In
de loop van 1963 zal de Fordfabriek
in Antwerpen de assemblage staken
van personenwagens, vraoht- en be
stelwagens. Begin 1964 zal dit, zijn be
slag hebben gekregen. De fabriek gaat
dan uitsluitend over tot de assemblage
van tractoren voor de Europese markt,
alsmede tot de fabricage van tractor
onderdelen zoals assen en versnellings
bakken. Tot dusver heeft de Fordfa
briek in Dagenham (Engeland) deze
tractoren vervaardigd, zo wordt van
de zyde van de Nederlandse Ford Fa
briek vernomen. De voertuigen die
thans nog door Ford in België worden
geassembleerd, zyn bestemd voor de
Belgische en Luxemburgse markt.
De Fordfabriek in Amsterdam as
sembleert vrywel alle personen-,
vraoht- en bestelwagens met uitzonde
ring van enkele Amerikaanse model
len. Deze laatste worden hier kant en
klaar geïmporteerd („opgebouwd").
In de totale verkoop van nieuwe auto
mobielen in Nederland in 1962 vertoont
het Fordpercentage een stijgende lijn.
Van het aantal in Nederland verkochte
automobielen van Engelse oorsprong is
byv. het aandeel van „Ford" in 1962
gestegen tot circa 50 pet, hetgeen be
langrijk meer is dan in 1961. Het moet
niet onmogelijk worden geacht dat
(een gedeelte van) de huidige assem
blage van „Antwerpen" t.z.t. naar Am
sterdam zal worden overgebracht, al-
VLAARD1NGEN, 23 nov. De Rot-
tc-damse politie heeft enkele arrestaties
verricht in verband met benzinedief
stallen ten nadele van de „Shell". In het
geheel zouden zeven mannen verdacht
zijn bij deze diefstallen te zijn betrok
ken.
In eerste instantie bleek uit het onder
zoek, dat sedert maart van dit jaar on
geveer 27 vaten benzine, elk inhoudende
200 liter, aan de heil te zijn onttrokken.
Bij de verkoop werd voor een vat veelal
niet meer dan veertig of vijftig gulden
door de verkopers ontvangen. Vier vaten
met inhoud konden worden achterhaald.
DEN HAAG, 24 nov. Minister De
Pous heeft gisteren met de baksteen
fabrikanten gesproken over de prijs
verhogingen van de laatste tijd. De fa
brikanten hebben zich niet gehouden
aan de afspraak, dat zij de prijzen in
Nederland ondanks de hogere bui
tenlandse prijzen niet zullen verho
gen. Het overleg heeft nog niet tot een
resultaat geleid en zal binnenkort wor
den voortgezet.
dus een zegsman van de Nederlandsche
Ford Automobiel Fabriek in Amster
dam.
(Advertentie)
Grote Houtstraat 49 - Haarlem
en eeuw gele
den werd de
kaarsenfabriek
Kristen te Del
den in het Twentse
kerkdorp Deurnin-
gen, gemeente Weer-
selo, opgericht.
Maandag zal dit
heugelijke feit met
een receptie in ho
tel „De Zwaan" in
Delden worden ge
vierd. Van de mil
joenen kaarsen, die
in de komende
feestdagen de sfeer
in de huiskamers
en feestzalen zul
len verhogen, zyn
er zeer veel afkom
stig van de jubile
rende kaarsenfa
briek. De huidige
directeur van het
bedrijf, de 44-jarige
heer J. G. Kristen,
een kleinzoon van
wylen Jan G. Kris
ten, een der mede
oprichters van de
kaarsenfabriek,
vertelde ons, dat
het bedrijf honderd
jaar geleden was
gesticht op aandrin
gen van wylen pas
toor Bloemen van
Deuringen.
Als hy kaarsen
van een firma uit
Roosendaal ontving
ergerde hy zich tel
kens omdat vele
kaarsen tijdens de
verzending gebro
ken waren. Zijn
klachten vonden bij
zyn leverancier een
goed gehoor en om aan het euvel
een einde te maken, stelden de fir
manten uit Roosendaal pastoor Bloemen
voor, de koster van zyn kerk het
kaarsenmaken in Roosendaal gratis
te laten Ieren. Echter met die ver
stande, dat de Roosendaalse kaarsen
makerij de grondstoffen mocht leve
ren.
Pastoor Bloemen voelde voor dat
aanbod wel iets, maar zyn koster, de
heer Jan Timmerman, had nogal be
zwaren. De lange reis per trein be
zorgden hem nachtmerries, want wie
garandeerde hem, dat het ijzeren
paard niet uit de rails zou lopen, als
hy naar Roosendaal zou reizen. De
landbouwer Jan G. Kristen, een zwa-
fer van de koster, had een meer on-
ernemende aard en stelde Jan Tim
merman voor samen naar Roosendaal
te gaan om het kaarsenmaker te le
ren. De „Jannen" kwamen als vol
leerde kaarsenmakers in Twente
terug en het was allemaal veel be
ter en mooier gegaan dan zy het
zich hadden voorgesteld.
rollen dagelijks duizenden kaarsen in
allerlei kleuren en variaties, want of
schoon nog altyd tachtig procent van
de totale omzet witte kaarsen zyn,
speelt de gekleurde kaars toch ook
een belangryke rol.
Men maakt bij Kristen al lang niet
meer alleen de gele waskaars voor
liturgisch gebruik. Het zakenleven
eist andere kleuren en vormen. De
rode t.v.-kaars is een van de aller
nieuwste produkten, die wekenlijks in
grote kwantums naar klanten in bin
nen- en buitenland worden verzonden.
De t.v.-kaars is een korte rode dikke
vierkante kaars. Kaarsen van enkele
centimeters lang, maar ook zuilen
van drie meter worden in Delden ge
maakt. De romantiek is gelukkig nog
niet verdwenen, want de heer Kristen
heeft nog een aantal mensen in
dienst, die kaarsen met de hand vor
men en afwerken.
Het trekken van een enorme kaars die een
drie meter lang wordt.
,,zuil" van
n een schuur op het erf van land
bouwer Timmerman aan de ryks-
weg HengeloDeurningen werd
het bedryf gesticht. Er kwamen
voldoende opdrachten van de diverse
Twentse pastoors binnen, zodat de
zaak vlot op gang kwam. Vele jaren
bepaalde men zich alleen tot het ma
ken van liturgische waskaarsen, maar
na de eerste wereldoorlog werd er
over geschakeld op de gekleurde
ui111,1
iiiiiifiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiii
feestkaars voor kerstbomen. In 1918,
toen de heer Timmerman zich uit het
bedryf terug trok en de thans 83-
jarige G. J. Kristen, de vader van
de huidige directeur, een kaarsengiet-
machine aanschafte, kreeg het bedryf
meer armslag. De produktie steeg,
waardoor het kaarsenmaken renda
beler werd. Na de tweede oorlog heeft
de heer J. G. Kristen, die vanaf 1938
af in het bedryf was opgekomen, de
fabriek gemoderniseerd.
Tien jaar geleden verhuisde men
naar de Sluisstraat in Delden waar
de fabriek in een nieuw gebouw werd
ondergebracht. Daar is de kaarsen-
makery eerst tot volle ontplooiing ge
komen. Uit de modernste machines
Het kaarsenmaken is een vak, dat
men zo maar niet kan leren. Wie zich
vakman wil noemen, zal zeker tien
jaar in de leer moeten zyn geweest,
vertelde de heer Kristen. De marmer
kaars, die nog met de hand wordt
gemaakt, is daarom nog altyd het
produkt waarop men byzonder trots
is. Om de pit in het midden van de
slappe was te krygen is op zich zelf
al een grote kunst. Dat vereist van
de leerling veel doorzettingsvermo
gen.
De Paaskaars is en blyft het troe
telkind van de jubilerende kaarsen
fabriek, want deze worden nog altyd
met de hand beschilderd. De vorm
van de kaars is de laatste jaren ele
ganter geworden. De cilindervormige
kaars heeft plaats moeten maken
voor de gotische, maar de gele was
kaars voor de kerken is gebleven. De
kaars heeft in het leven vele functies.
By droeve- en biyde gebeurtenissen
is het de brandende kaars die de
sfeer schept. Zy wordt echter ook ge
bruikt als rookverdrijver en voor de
votie- en theelichtjes om slechts enke
le variaties te noemen.
Kristen zit nog altijd volop in de
orders. De vraag naar kaarsen is
zelfs zo groot, dat de produktie ver
achter blyft op de vraag. Dat is voor
de jubilerende fabriek natuurlyk ver
velend, maar daaraan is in een tyd
van hoogconjunctuur niets aan te
doen.
De heer G. J. Scheepmaker te
Voorschoten heeft het Post-
museum in Den Haag een door
hem zelf samengestelde recon
structie van een vel herdenkingspost
zegels van Ned.Indië 1933 geschon
ken. Het is de heer Scheepmaker
gelukt aan de hand van uiterst kleine,
doch kenmerkende foutjes in de ze
gels aan te tonen, dat een geheel
vel van 200 verschillende zegels
moest hebben bestaan. Hy slaagde er
zelfs in de plaats te bepalen, die de
zegels op het vel hadden ingenomen.
Dit gereconstrueerde vel wordt tot en
met 13 december in het museum
tentoongesteld.
