in
Verguisde Friese doorloper
het favoriete
nu
wapen
Voorklunen' behoeft men
niet te kunnen schaatsen
Consternatie in
de Groene Weide
Ook
hij toertocht ongekend
groot aantal deelnemers
Laatkomers finishen pas
tegen middernacht
ft D0UWE EGBERTS
ECHTE FRIESCHE HEEREN-BAAI
Jongetje van dertien
in tranen, omdat hij
niet mag meerijden
5?
Ook helden uit
buitenland
T' Ter bescher-
.-■*
Prestatietocht
Beschermd tegen kou
Lourens winnaar
in Valthe
Elfstedentocht
Damo winnaar in
4 uur 25 minuten
Jantje Venekamp
Startnummers in
haast bijgemaakt
f ft\£Sl-AND
VALPARTIJEN IN DE*
BEVROREN SNEEUW
STROOM VAN AANMELDINGEN
Friezen bij wedstrijd
grootst in aantal
Ronde van Loosdrecht
^Z%V,yaJi(Je zu>eed Tho-
i]ln^penotev met een aantal
t^telnto%Lhet aan
Nederlandse ski-
kampi oenschappen
VRIJDAG 18 JANUARI 1963
f LEEUW ARDEN, 18 jan.
De „kwalsters" zijn de grote
verschrikking geworden van
het barre schaatsavontuur.
Van de duizenden die vanmor
gen angstig met een zaklan
taarntje voor ons uit schenen,
hadden er nog maar betrekkelijk
weinigen kennis gemaakt met
het Friese ijs. Maar het vreem
de woord „kwalster", het Frie-
se bergip voor bevroren sneeuw,
had zich als een dreigende
«hare verspreid. Meteen al buiten Leeuwarden op
de Zwette en de Sneeker Oudvaart kondigden zij
ch in groten getale aan, telkens de oorzaak van
^hierige valpartijen. Zeker in het donker zag men
t5 niet, maar ook later in de ochtend nauwelijks,
doordat ze onder het laatste restje sneeuw ver
scholen lagen. Hoe zorgvuldig de Friese bevol
king ook met de meest ingenieuze middelen, en
met noeste drommen schep- en bezemhelden, de
grillige ijsvlaktes hadden willen polijsten tot dia
mant, het ijs had zijn geniepigste hinderlagen niet
willen prijsgeven. De schaatspunten boorden zich
in de brokkelige plekken. De vaart werd onver
biddelijk geremd, maar tegelijk kwamen de op
doffers die elke balans verstoorden. Maar als het
niet erger was, viel het nog mee op deze dag. Zo
ging het tot Sneek en tot IJlst, maar toen voorbij
Woudsend de oversteek van het Slotermeer met
zijn verlatenheid wachtte, leerde men de beteke
nis van een ander vies woord, het „klunen". Dat
is een bitter soort klauwen met onhandige voeten,
in een krankzinnige looppas door iets wat men
geen ijs meer kan noemen, maar dat bij elke val
schrijnende wonden openrijt. Om hierdoorheen te
komen, hoefde men dan ook niet te kunnen
schaatsen, maar moest men slechts bikkelhard en
sterk zijn.
De zee op
de voortsuizende meute had zich
niets te verbeelden. Ze wachtte on
middellijk een gruwelijk lot. Het
smalle, klonterige en knobbelige
baantje van de Witmarsumervaart
boog door Schettens, een dorpje nau
welijks vrij uit zijn ijzige isolement.
Men had eraan gedaan wat mogelijk
was, gebikt en gebeiteld, geschaafd
en geplaveid maar meer dan een
kwalijke kruisweg was er niet van
gekomen.
^aan met bloedspoor
.Wie
öeei 2
^oed
J^nde
Oor
zei daar: „Hé, hé, 't eerste
zit erop." Wie had de euvele
om met Bolsward in de dam-
3re, ru§. al was het dan ook maar
ogpnbrA even> te verslappen, enkele
dit en de verkrampte greep op
Ulvelse ritme los te laten. Nee,
(Van onze sportredacteur)
LEEUWARDEN, 18 jan. Grote opschudding
was er gisteravond omstreeks acht uur in „De
Groene Weide". Het bestuur van de Friese Elf-
stedenvereniging besloot toen plotseling de in
schrijving voor de wedstrijd stop te zetten. Zo
groot was de verontwaardiging, zo hevig de te
leurstelling, bij hen die eensklaps het recht tot
deelnemen werd ontzegd, dat de organisatoren
wel door de knieën moésten gaan. Zij hadden im
mers de gehele dag, het meest telefonisch, aan
gegadigden voor de wedstrijdtocht meegedeeld,
dat de inschrijvingspost tot 's nachts 1 uur zou
zijn geopend! Een uur na het opzienbarende be
sluit kwam dan ook de mededeling, dat de beslissing was ingetrok
ken en dat in de nacht de alsnog benodigde startnummers zouden
worden gemaakt.
Terug uit de hel
(Van onze verslaggever)
LEEUWARDEN, 18 jan. Er zijn gisteren in
Ie geweldige ruimte van het Beursgebouw weer
.vare veldslagen geleverd. „De Beurs", de plaats
waar duizenden en nog eens duizenden tourtocht-
ijders zich gisteren en vannacht voor de langste
schaatsmarathon ter wereld hebben laten inschrij
ven. Om zeven uur gisterochtend verdrongen zich
al zp'n drie- a vierhonderd deelnemers op de ste
nen trappen. Eerst om acht uur gingen de poorten
van de Beurs open en kregen de talrijke mede
werksters en medewerkers van de Friese Elf
steden de eerste namen in te schrijven. Waarom
al deze drukte op zo'n vroeg uur zou men zich
wellicht afvragen. De mogelijkheid bestaat toch immers, dat men
zich tot enkele uren voor de start kan opgeven, maar de ervaren
Elfstedenrijder weet wat hij doet. Hoe eerder men zich iaat inschrij
ven immers, hoe eerder men kan starten. Laatkomers hebben dit
begrepen sinds vanochtend. Zij zijn met de „laatste lichting" van
10.10 vertrokken en zullen pas tegen middernacht aangenomen,
dat zij deze helse tocht tot een goed einde brengen hun vertrek
punt terugzien.
hij om h*l\d.?elneemt>
Hng
eeh hij Jr/rn, de snijdende "kou
ha "iet om h^\u™meemt> 9eeft
m^e-ar j .hP er uitziet als
W hiJ een nudpmiende k0U
n\QnJ"lten Voor n voorzien
°ver hrt i gen> neus en
et h°ofd getrokken.
m
sÉf!
*JOUk£
SMS
WK.
Het land van de elfstedentocht en van D-E Echte Friesche
Heeren-Baai. Beide zijn beroemd: de elfstedentocht als
een zeer bijzondere sportprestatie, D-E Echte Friesche
Heeren-Baai door haar bijzondere melange die „Wolken
van genot" geeft.
Huisvesting
jus.
KWALSTERS"
hinderlagen
gemepigste
het barre schaatsavontuur
(Van onze speciale verslaggevers)
ta, wijde Flu essen, smetteloos wit als
-linnen bij het feestdiher, gaf de
^syers ook geen enkele kans. Maar
Y dicht bij de behaaglijke coutouren
Vn" ontwaakte Heeg nog enige hou-
iuS^ad geboden, verdween spoedig.
Was zwoegend, wankelend jachten
V(d ket eindeloze, door een leeg maan-
a! niets anders dan horizon,
kw 111 cn Friezen sprak over deze
lulling, zeiden zij nuchter dat het ge-
iiJji'S was dat men deze keer „Luts"
tp!5* ''c* liggen. Want (Ut smalle wa-
„""'Je behoorde vanouds tot de kwaad-
dat dunken, zodat het aannemelijk was
Wa er deze keer geen doorkomen aan
®s geweest.
Als
men de voortdurende dreun van
:^t hobbelige pad verdroeg, mocht
•hen het koersen naar de uiterste
fihut van de provincie via Mora naar
staveren overkomelijk achten. Het
i6ek wel of de kwalsters zich soms
Pycr enkele honderden meters beta
melijk hielden. Doch op die stukken
rfed zich vooral het euvel van de
stroefheid gevoelen, met soms toege-
Vrpren wakken en toegesneeuwde
Scheuren.
Bven mocht de meute zich sterken
üJ1 ie intimiteit van Hindeloopen, zo-
L het dromerig van onder wollige de-
(^hs lag toe te zien. Maar toen bood
fcrTjj avontuur weer andere kwellingen.
s vPvaardige toeschouwers reikten de
tg AatSers de hand om ze over de dijk
bi, halpen naar het IJsselmeer. Het ver-
tcw in,d witte vergezicht sloeg de ogen
t ze er pjjn van deden. Maar verder-
'neen MM
flakkrZiCh Weer
0 - er pyn
-v» ameens mild gestemd, opende het
Kerige
onder Worftum. Het
restje sneeuw was funest
h6,l' een onbekommerde vlucht, maar
Vei„ alsof men opschoot door de
bochten naar Bolsward.
iv'L1 wachten was nog op het waar
n van (,o voorspelling die wij van
>,2e sPortieve arts hadden vernomen,
^„zullen zich doodrijden", had hij ge
tto Maar toen had het (js nog niet
kpyj'atste face-lifting van gistermiddag
kot», Ren- Die heeft er werkelijk veel
aan gedaan, zodat men alles bjj-
goL.°P de eerste helft toch een zeker
'hiiKt k°n bereiken. Als men ten-
ven de valpartijen wist te overle-
Dit werd een baantje met een bloed
spoor, dat uitmondde in een nieuwe,
hinderlijke beproeving: twee dammen
als de bulten van een kameel op de
route. En dan weer terug, het slechte
ijs van de Harlingervaartijs waarop
de hoge Noren kraakten en zwiepten,
tjs dat een zeer gevoelig pleidooi hield
voor de zo verguisde Pnese doorlopers
of de schaats met de steven van een
schip. Laag op het ijs, en zo uiter
mate geschikt voor de korte slag, vor
men zij zonder twijfel het beste mate
riaal onder deze omstandigheden. En
daar hadden de insiders al dagen te
voren rekening mee gehouden. In Leeu
warden en ook elders in Friesland een
hausse in de oud-vaderlandse modellen,
die lage schaatsen met de riemen en
kleurige banden opeens weer sterk in
de gratie. Hier op de Harlinger Trek
vaart had Rietje Schat, een klein en
agressief femke, ons de los van de
„doorloper" gezongen. „De cracks op
hun enge, glimmende vehikels krijgen
op d'e broek", zong zij opgewekt. „Let
iiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiMiiiniimimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii»
op mijn woorden de „gewone Friezen"
gooien hoge ogen."
Nieuwe beproevingen voorbij Harlin-
gen. De scherpe noordooster er nu
dwars tegenin. De helderen namen ook
deze kwelling, hijgend en steunend, klau
terend over de hobbels, de knobbels
en de scheuren, rap enterend als er
aan (1e kop gewisseld werd. Gerrit Plan-
tinge, oen Elfstedencrack in hart en
nieren, had daar drie (lagen lang zjjn
uiterste best op gedaan.„Het was en
is nog ontzettend meneer", zei ons de
ze man van de ijsoentrale.
„Drie dagen lieb ik hier met een
bord voor mjjn kop gelopen en tot me
zelf gezegd: „Gerrti, jij rydt, Gerrit,
jÜ gaat vrijdag van start." Maar aan
het slat van de derde dag was ik dat
bor kwijt. Het bleek tenslotte niet be
stand tegen de harde werkelijkheid".
Nee betrekkelijk beter werd het eerst
na Bartheliem en de draai in Dokkum.
De wind mee deze keer en in het va
ge, nevelige verschiet terugtocht uit
(ie hel, de weldadige verlossing naast
de levensgrote voldoening op de Wie
len bjj Leeuwarden.
(Van onze verslaggever)
LEEUWARDEN, 18 jan. Uit alle
hoeken van het land zijn de helden af
komstig, die zich voor de eigenlijke wed
strijd hebben aangemeld, en zelfs be
vinden zich onder deze groep twee bui
tenlanders, namelijk de Duitser K. H.
Roth uit Lippstadt, die ook in 1956 tot de
tochtgenoten behoorde, maar toen moest
opgeven, en de Belg J. Verbeek uit Kon-
tich. Het Friese contingent omvat onge
veer 160 man en Brabant is vertegen
woordigd met een groep van ongev. twin
tig, maar de Limburgers laten vrijwel
verstek gaan. Men telde er één: D.
Scheepstra uit Hoensbroek, en dat is
notabene nog een Fries. Verder vallen
steden als Amsterdam, Rotterdam en
Haarlem op als belangrijke „leveranciers"
van Elfstedenbedwingers in spe. Den
Haag slaat met één deelnemer daaren
tegen weer een schamel figuur.
VALTHE, 18 jan. De Zutphenaar
Geale Lourens heeft zich tijdens de
langebaan wedstrijd die gisteren hier
werd gehouden bijzonder goed geweerd.
Hij won alle afstanden en werd daar
door onbedreigd winnaar.
I-—kou Te
totaal ca 200km
11 Fries? stoden
MrnthiMn
I en cum
LEEUWARDEN
START EN
Franekw
Karlingen
OArum
Rauw/prd
OGrauw
Bolsward
«•Jlsh
OJour*
^Hindelope
—Stavoren
0Lemm#r
•••orw:w-:-:
De kopgroep in actie in de Ronde van Loosdrecht. Voorop de in Nederland
wonende Italiaan Angelo Damo, die winnaar werd. Links L. C. Pfrommer, die
tweede werd.
LOOSDRECHT, 18 jan. Gisteren
is voor de vierde maal de Ronde van
Loosdrecht verreden. De start van de
ze wedstrijd, die sinds 1954 niet meer
was uitgeschreven, vond plaats in Oud
Loosdrecht. Het parcours, dat een leng
te had van tien kilometer, voerde over
de eerste, tweede en derde plas.
De mannen moesten deze afstand
twaalf maal rijden, de vrouwen zes
keer. De concurrentie van de elfste
dentocht was duidelijk merkbaar. Onder
de deelnemers ontbraken diverse pro
minente rijders, o.a. de winnaar van
1954, de Dussenaar Anton Verhoeven.
Winnaar werd Damo (Kortenhoef) in
4 uu- 52 minuten en 15 seconden. Hü had
5 seconden voorsprong op Pfrommer
(Harderwijk). Derde werd Vollen broek
(Hilversum). Bij de dames luidt de uit
slag: 1. Mevrouw Iet Pfrommer (Har
derwijk) 2.39.8, 2. Ria Lokhorst (Hil
versum), 3. Magda Kok, Amsterdam.
(Van een verslaggever)
GRONINGEN, 18 jan. Het had de
organisatoren van kortebaanwedstrijden
in het Noorden bekend kunnen zijn. dat
iedereen de Èlfstcdenkoorts te pakken
heeft. De hardnekkigen, die daarin
toch niet geloofden, zijn dat in elk ge
val gisteren aan de weet gekomen. Zij
kregen of geen voldoende deelname, of
zij zagen zich genoodzaakt grote cracks
voor een fooi te laten rijden.
Jantje Venekamp. werd dit laatste in
Ide-de Punt gewaar, waar slechts acht
vrouwen interesse toonden. Haar winst
bedroeg dan ook maar dertig gulden en
daarvoor moest ze dan ook nog Riekje
Tuinema kloppen. Atje Keulen-Deelstra
uit Irnsun. was wat fortuinlijker: ze
haalde uit de Overijselse plaats Ka-
lenberg nog vijftig gulden weg. Ielkie
Hoekstra uit Nijehorne, die tweede
werd, maakte het Friese succes com
pleet.
Voor de mannen was er eveneens
feen goud te graven. Geert Regts ver-
iende in Oudekerke zestig gulden door
J. Pascal uit Harlingen te kloppen en
Boele de Vries uit Rolde kon in het
Groningse dorp Nporddjjk slechts veer-
opstr ijken. Waarlijk een
ti£ ff
trieste
listen.
ld en
dag
voor de korte-baanspecla-
Het aantal aanmeldingen voor deze
twaalfde Elfstedentocht heeft iedere in
teressante prognose van welke Insider
dan ook tot een belachelijke „slag in
(1e ruimte" gemaakt. Had men vóór de
wedstrijd op ten hoogste vijfhonderd
deelnemers gerekend, om twaall uur
Enig onheil was toen al geschied.
Enkele buitengesloten rijders waren
van De Groene Welde naar het Beurs
gebouw gegaan, om in arren moede
dan maar aan de toertocht deel te
nemen. En, onder hen waren er, die
in het verleden zeer hoog in het klas
sement van een Elfstedentocht waren
geëindigd.
Waarom de inschrijving aanvankelijk
is ingetrokken? Het Elfstedencomité ver
wachtte allereerst niet zo'n overweldi
gende deelname. Alle recors zijns thans
met stukken gebroken. De vorige Elf
stedentocht op 14 februari 1956
telde 259 wedstrijdrijders, iets minder
dan het nu praktisch verbeterde record
(277 in 1947). Bovendien had men
„slechts" 500 startnumniers beschik
baar. Er werden in alle haast nog 25
bijgemaakt, toen echter sloot men plot
seling de deur. Wie binnen was, werd
nog ingeschreven; wie aan de verkeer
de kant stond, had pech gehad.
Hét argument voor dit alles was, dat
nog meer deelnemers aan de wedstrijd
het risico voor chaotische toestanden
tijdens het begin van de rit de eerste
twee uur gingen in volslagen donker en
slechts bij het licht van wat zaklan
taarns te groot was geworden. Val
partijen in het met scheuren bezaaide
ys zouden ernstige verwondingen kun
nen veroorzaken.
L^NZERHEIDE, 18 jan. De Ne
derlandse skikampioenschappen zijn
gisteren hier bij helder zonnig weer
voortgezet met de afdaling. Voor de
heren was de lengte 2.000 meter met
een hoogteverschil van 500 meter. De
dames moesten een parcours van
1.600 meter afleggen met een hoogte
verschil van 400 meter.
In de tweede categorie, die een par
cours van 1.700 meter lengte met een
hoogteverschil van 300 meter moest
afleggen, zegevierde Anneke Staring
met 1.10,- bij de dames en Eelco Wolf
was met 1.08.2 de snelste bij de heren.
(Advertentie)
as*
4#
vannacht hadden zich bU het sluiten
van de inschrijving reeds ca. 650 rijders
opgegeven. Een record.
Records werden ook op andere gebie
den gebroken. Hadden de organisato-
rei. onder deze wel uiterst moeilijke
omstandigheden op ten hoogste zeven
duizend toerrijders I gerekend vanoch
tend zijn rond de tienduizend deelne
mers met tussenpozen van twintig mi
nuten in groepen van duizend tegelijk
als postduiven „gelost". De lieve
Leeuwarder meisjes hebben er migrai
ne van gekregen. De stroom bleef
maar aanhouden. De hele dag, de lan-
trots op zijn prestatie. „Mijn kinderi
hebben een tijdje met de Elfsteden
kruisjes gespeeld. Ze zijn hel spelen
moe geworden en nu liggen de kruis
jes In de vuilnisbak." zegt hjj. Samen
met zijn broers Jan (56, reeds vijfmaal
C clnemer) en Gerrit (53, viermaal
deelnemer) heeft hij zich vanochtend
opnieuw In het avontuur gestort.
Uit Amsterdam was een jongetje van
dertien jaar gekomen om zich voor de
toertocht 'te laten inschrijven. HU
barstte in tranen uit, toen hij van de
wedstrijdcommissaris hoorde, dat hij
niet mocht deelnemen.
Leeuwarden was op alles voorbereid.
Ook op de invasie van tochtrijders, die
in de nacht, voorafgaande aan het eve
nement, een dak boven het hoofd moes
ten hebben. In „De Beurs" was een
compleet huisvestingsbureau ingericht,
waarmee een onvermoeibare staf wer
kers op alle problemen raad wist. De
hotelbedden waren natuurlijk al bespro
ken, zodra de dag van de tocht bekend
was geworden. De achthonderd bedden,
die de hotels van Leeuwarden kunnen
bieden, zijn alle gereserveerd. Daar
kwam nog de drukte bij om de weke
lijkse veemarkt, die een aantal vaste
logiesbesprekingen met zich mee
bracht. De bevolking van Leeuwarden
moest daarom redding brengen. Een
klein percentage van de schaatsmeute
week weliswaar uit naar hotels in Har
lingen, Franeker en Sneek, maar in to
taal moest toch voor ongeveer vijfdui
zend deelnemers een „particulier" bed
worden gevonden.
Deze ogenschijnlijk onoplosbare puz
zel werd door Leeuwarden nuchter en
zonder ophef uit de wereld geholpen.
Terwijl sommige rijders troosteloos
„De Beurs" instapten, menende, dat
het zoeken naar een zacht bed weinig
minder betekende dan het speuren
naar de bekende naald, had het ijve
rige huisvestingscomité al uitvoerige
lijsten bij de hand, waarmee het el
ke schuchtere vraag met een stralen
de glimlach kon beantwoorden. Keu
rig op kaartjes gedrukt kregen de
„zoekers" hun logiesadres in de vin
gers gèstopt, waarbij in de meeste
ge, lange nacht door. Honderd en een
vragen, variërend van „Waar is het
toilet, juffrouw" tot „Kan ik mijn aapje
tijdens de tocht meenemen" hebben zij
geduldig en vol begrip beantwoord.
Een ander record werd gevestigd bij
het aantal damesinschrijvingen.
Ruim tweehonderd vrouwen, in leef
tijd uiteenlopend van 18 tot 45 jaar,
hebben zich door de te verwachten
verschrikkingen niet laten afleiden.
Het aantal buitenlanders is ook ver
boven de verwachting. Uit Zweden,
Amerika, Canada, Duitsland, Noor-
wege, België en Zwitserland zijn ze
gekomen om dit Hollandse schaats
avontuur mee te maken.
Onder de deelnemers aan de tour
tocht bevinden zich weer enkele beken
de namen, zoals de commissaris van
de koningin in de provincie Friesland
mr. H. P. Linthorst Homan en de parti
culier secretaris van de koningin mr. J.
van der Hoeven. De Elfstedentoc. -
blijft nog altijd een begrip voor ieder
een. Is het het uitdagende, het barre
en medogenloze van deze marathon, dat
de Hollander zo aantrekt?
Er «Uil onder de deelnemers van van
daag ook talrijke zestigers en vijftigers.
De heer L. Henneman uit Haarlem
bijvoorbeeld is er een van. Hij is 54
jaar, een magere man met. een scherp
profiel. Hü is vannacht voor de zesde
maal van start gegaan. Vijf „kruisjes"
heeft hij al gehaald. Hjj be chouwt (1e
Elfstedentocht niet meer of minder dan
een aangename helaas te zelden
voorkomende ontspanning. Hü is niet
gevallen de opmerking, dat de gast
vrouw en -heer geen betaling voor
hun diensten wensten.
„Het is fantastisch", hoorde men
mompelen. „Voor vüfduizend bedden
draaien ze hier huil hand niet om."
En Leeuwarden behoefde voor de hek
sentoer niet eens tot op de bodem van
zyn capaciteiten te tasten. Wanneer er
nog meer aanvragen zouden zyn ge
weest, had men de zaak van „De Har
monie" voor logies Ingericht en even
tueel nog meer zaken. Nu kon men
volstaan met vyftig bedden in „De Za
len Schaaf", die de naar rust snakken
de schaatshelden al vroeg in de avond
opzochten.
STAVEREN, 18 jan. De üsclubs
van Staveren en Medemblik houden
maandag een prestatietocht heen en
weer tussen de twee steden over het
bevroren IJsselmeer. Er kan In Sta
veren en in Medemblik worden ge
start.
Gisteren is een aantal leden van de
(jsclub Medemblik met een tractor
over het ijs naar Staveren gegaan om
met de Üsclub aldaar de prestatie
tocht te bespreken.
De gemeente Staveren heeft er zorg
voor gedragen dat recht voor de haven
een plankier is aangebracht, zodat
men toch zonder gevaar het vasteland
van Friesland kan bereiken.
