ANTWOORD VAN FOCH
Franse regering kan van het
Britse voorbeeld leren, dat zij
alleen een illusie najaagt
Liquidatie van Iraakse monarchie
maakte einde aan Arabische Unie
K
H
„Force de frappe" schaadt meer dan zij baat
Mirage IV vindt
de SAM III op
zijn weg
AUTOBIOGRAFIE VAN DE KONING VAN JORDANIË
sa
sb
Bewonderaar
van Abdoellah
Hoge kosten
Vertraging
ZATERDAG 23 FEBRUARI 1963
PAGINA 9
ll/T eer dan tien jaar geleden
{yl besloot de Britse regering
liever een eigen kern-
'^ijdmacht te scheppen dan er
•olledig op te vertrouwen, dat
eventuele aanvaller wel zou
jprden afgeschrikt door de veel
jpotere kernmacht, die de Ver-
j^igde Staten hadden opgebouwd
het kader van hun Strategie
Command. En nu besluit
|eberaal De Gaulle een onafhan
kelijke Franse kernmacht op te
lchten. De vraag rijst, in hoe-
erre een dergelijke nationale
Onmacht in staat is een poten-
'ele aanvaller van zijn voorne-
|yeb af te brengen. Daar komt
een vraag bij, die van vitaal
T^lang is: wat zullen de conse-
3J?enties van de Franse poging
Jh voor de mate van veiligheid,
A thans wordt gewaarborgd
-j°°r het collectieve defensieplan,
besloten ligt in de NAVO?
s tweede vraag is niet te
^heiden van een derde: kan de
6Seherming van een land door
b.h poging van deze orde eigen-
J* wel worden versterkt of ver
hakt? De ervaring, die de Brit-
l gedurende meer dan tien jaar
ebben opgedaan bij hun pogin-
y h om zich te handhaven als lid
de atoomclub, bewijst, dat het
-ai1 geen enkel belang is op dit
k0"ied een tweederangs mogend-
eid te zijn.
-door
LIDDELL HART
De problemen rond de wes
telijke samenwerking zijn
voor een niet gering deel
van militaire aard. Met name
de Franse plannen voor een on
afhankelijke, nationale kern
macht nemen daarbij een be
langrijke plaats in. De redactie
heeft daar de laatste tijd her
haaldelijk aandacht aan ge
schonken. Een waardevolle
aanvulling op alles, wat over
dit onderwerp in deze kolom
men reeds is geschreven, ziet
zij in nevenstaande bijdrage
van de vermaarde Britse mili
taire deskundige en historicus
Basil Henry Liddell Hart. Hij
heeft de Eerste Wereldoorlog
in actieve dienst meegemaakt.
Daarna is hij de militaire
medewerker geweest van de
,J)aïly Telegraph" en vervol
gens van „The Times". De
Duitse generaal Guderian en
„Der grosse Brockhaus" noe
men hem „de theoretische
grondlegger van de mechani
sche oorlogvoering". Bij de re
organisatie van het Britse leger
in 1937-38 was Liddell Hart
persoonlijk adviseur van minis
ter Hore-Bélisha. Hij heeft tal
rijke gastcolleges vervuld en hij
heeft meer dan dertig boeken
op zijn naam staan over mili
taire en militair-historische
onderwerpen. In 1953 gaf hij
The Rommel Papers" uit.
bdoel Karim Kassem, de
Iraakse dictator, die twee
weken geleden bij een
staatsgreep vermoord werd, was
zelf vier en een half jaar tevoren
op gewelddadige wijze aan de
macht gekomen. Op 14 juli 1958
belang "en dat zij voortgaat de ramp-leidde hij een opstand, waarbij
koning Feisal de Tweede, kroon
prins Emir Abdoel Illah en pre
mier Noeri es-Said om het leven
kwamen. Die revolutie betekende
het einde van de monarchie in
Irak. Het was ook het einde van
Iraaks verbondenheid met het
westen, die in 1955 bezegeld was
in het pact van Bagdad, en ten
slotte leidde de omwenteling in
Bagdad tot de liquidatie van de
kortstondige Iraaks-Jordaanse
^:s,Aü. af mogen gaan op de plan-
Arabische Unie. De bijzondere
banden tussen de beide Hasjemie-
tische koninkrijken, Irak en Jor
danië, werden in 1958 plotseling
verbroken, nadat in Irak de repu
bliek was uitgeroepen.
men moet het wel een ironisch trekje
achten, dat juist aan het essentiële
onderdeel van dit programma de
naam „Mirage" (luchtspiegeling,
zinsbegoocheling) is gegeven.
Indien Frankrijk in conflict zou ra
ken met Rusland of met enig ander
land, dat door Rusland wordt gesteund,
terzake van een probleem, waarvoor
het niet kan rekenen op Amerikaanse
steun, dan is het moeilijk te geloven,
dat de kleine Franse kemstrjjdma 'ht,
die men nu wil bouwen, de Russen
zoveel vrees zou inboezemen, dat zij
van hun plannen afzien.
Tegenover de vage mogelijkheid, dat
sommige Mirages erin zullen slagen
door te dringen tot enkele van de tal
rijke belangrijke doelen in de Sovjet-
Unie, moet het feit worden gesteld, dat
Rusland in overvloed beschikt over
kernraketten, die niet alleen alle Fran
se steden kunnen vermorzelen, maar
ook het betrekkelijk kleine aantal vlieg
velden, vanwaar de Mirages kunnen
opereren.
Om de veiligheid van althans een
fractie van het aantal Mirages (het
totale aantal is óók al niet bijster
groot) te waarborgen zal het noodza
kelijk zijn een aantal ervan in voort
durende alarmtoestand dat wil zeg
gen: voortdurend in de lucht te
houden en de woordvoerders van de
Franse regering schijnen nauwelijks te
beseffen, hoe ongelooflijk veel zo'n per
manente operatie kost.
Hoe verder men vooruitkijkt naar
het einde van de jaren zestig of zeven
tig hoe minder waarschijnlijk het
wordt dat een klein land, anders dan
tegen meer en meer ruïneuze kosten,
in staat zal zijn een onafhankelijke en
moderne kernmacht op te bouwen en
in stand te houden, die het een waar
achtige waarborg voor zijn veiligheid
kan geven. Het heeft er veel van weg,
dat dergelijke pogingen vruchteloos zul
len blijven en dat zij degenen, die zich
eraan wagen, bankroet zullen maken.
Het verlangen om een onafhankelijke
t-.^uracnaiK toen nieia er zeer oepaaiae aenKoeeiaen op nu over ue mumer, waarop nucleaire afschrikkingsmacht te bezit-
v zich van blijvende Britse steun kon verzekeren. Men ziet hem hier in gesprek ten, een verlangen, dat bestaat bij pa-
met koning George V tijdens de Eerste Wereldoorlog achter het front. triotten, die in het verleden leven, ver
toont alle kenmerken van een lucht-
Latere mededelingen hebben duide- spiegeling het schijnt verder terug
lijk gemaakt, dat de Franse regering te wijken op het moment, dat men het
haar Mirages over één of twee jaar wil_bereiken. In tien jaar tijds heeft
k<w°evveI Groot-Brittannië tegen hoge
een strijdmacht heeft opge-
Siwcl' bestaande uit bijna tweehon-
JoN bommenwerpers, die waterstof-
®t ien kunnen vervoeren, waarvan
V;ltl destructief vermogen in de orde
Aiy, j'e megatonnen ligt, hebben de
kanen en de Russen van deze
«OeUJbiav-ht nimmer een hoge dunk ge-
fcnj'erd. Bij iedere etappe bleek de
fe v'an de inspanningen, die de Brit-
HrSering zich moest getroosten om
Sfy, e'sen kernmacht in stand te hou-
exorbitanter te zijn. Tege-
'Jd gingen deze inspanningen
hoopt uit te rusten met waterstofbom
men, en ook, dat zij tussen nu en 1970
„air-to-ground"-raketten hoopt te ont
wikkelen, die een overeenkomstige
draagwijdte hebben als de Skybolt,
waarvan de produktie is gestaakt.
Maar nog recentere informaties la
ten de veronderstelling toe, dat zelfs
de eerste etappe niet binnen de vooraf
berekende tijd zal worden afgelegd
gelijk dat zo dikwijls heh geval is ge
weest in Engeland en in Amerika. Met
name zouden er in 1965 nog maar een
handvol Mirages IV beschikbaar zijn en
men zou niet vóór 1967 of 1968 be
hoeven te hopen op waterstofbommen.
In ieder geval zal de Franse kern
macht de „force de frappe", zwak
zijn in vergelijking met wat de Britten
hebben opgebouwd en vrijwel onbete
kenend als men haar vergelijkt met
wat de Amerikanen en de Russen be
zitten.
e hoop, dat deze kernmacht, wan
neer zij eenmaal tot stand is ge
bracht, van aanzienlijk belang
zal zijn, berust op de mening,
dat de Mirages door de Russische
luchtverdediging kunnen heendringen
door op geringe hoogte te vliegen.
Maar door de ontwikkeling van de
luchtafweerraketten is deze hypothese
zeer twijfelachtig geworden. De doel
treffendheid van de op Cuba gestatio
neerde Russische luchtafweerraketten
van het type SAM II was voor de
Amerikanen een onaangename verras
sing, toen hun U-2 verkenningsvlieg
tuigen boven het eiland kwamen. Van
dit type is sindsdien een verbeterde
versie gekomen, de SAM III, die meer
in het bijzonder is bestemd voor de
bestrijding van laagvliegende machi
nes.
Tot aan het moment, waarop
Frankrijk een voldoende aantal Mi-
rages zal hebben gebouwd, zal de
kans, dat zij tot belangrijke en goed
verdedigde doelen zullen doordringen,
nog verder zijn verminderd en dat
zal hun doeltreffendheid in Russische
ogen nog twijfelachtiger doen schij
nen. In feite komt het hierop neer,
dat de schepping van een kernstrijd
macht van deze omvang gelijk staat
aan het wedden op een outsider. En
de Britse regering voldoende dure erva
ring opgedaan om die harde les te
kunnen leren. De Franse regering zou
er verstandig aan doen dat ook in te
zien, nog voordat zij ertoe overgaat een
te groot gedeelte van Frankrijks bezit
te verspillen aan het najagen van de
zelfde illusie.
ndertussen heeft deze poging nu
al tot resultaat, dat zij de col
lectieve veiligheid, die wordt
verschaft door de NAVO, ernstig
verzwakt en dat zij de voornaamste
hinderpaal is geworden voor de tot
standkoming van een doelmatig schild
voor West-Europa een schild, dat
sterk genoeg moet zijn om een Russi
sche aanval te land terug te dringen,
zonder dat men zijn toevlucht behoeft
te nemen tot kernwapens en zonder
dat men het vermaarde verschijnsel
van de „escalation" (de opklimming
naar steeds krachtiger wapens) behoeft
te riskeren, een ontwikkeling die tot
de totale verwoesting zou leiden.
Tien jaar geleden zijn beloften afge
legd om aan dit schild de volgende
aantallen parate divisies bij te dragen:
14 door Frankrijk, 12 door de Duitse
Bondsrepubliek, 4 door België, 2 door
Nederland, 4 door Groot-Brittannië en
5 door de Verenigde Staten. De Ver
enigde Staten hebben hun beloften van
af het begin al gehouden. Duitsland
staat op het punt hetzelfde te doen,
evenals Nederland. Aan de Britse bij
drage ontbreekt één divisie, aan de
Belgische twee.
Bij Frankrijk ontbreken er niet min
der dan 12 divisies, ofwel zes zevende
van wat vroegere Franse regeringen
hebben beloofd. Na de beëindiging van
het conflict in Noord-Afrika is er niets
meer, wat een dergelijk tekort kan
rechtvaardigen. Het enige excuus is,
dat de tegenwoordige Franse regering
haar eigen spel wenst te spelen zonder
rekening te houden met het collectieve
nog van waarde zou kunnen zijn. Foch
antwoordde: „Een enkele gewoon sol
daat en wij zouden er zorgvuldig
op toezien dat hij werd gedood".
Er zijn thans in Europa bijna een
half miljoen Amerikaanse soldaten, die
bij een eventueel conflict op fatale wij
ze zouden zijn betrokken. Zij vormen
de waarborg van de Amerikaanse hulp
zolang zjj tenminste blijven, waar
zij zijn. Het onafhankelijke beleid, dat
de Franse regering thans voert, vormt
het enige serieuze risico, dat uiteinde
lijk kan leiden tot hun vertrek.
(Copyright De Tijd-ABC-press)
Koning Hoessein van Jordanië met zijn tweede vrouw, de dochter van een Britse kolonel. Zij wordt nu Muna el Hoes
sein genoemd; haar meisjesnaam was Tony Gardiner. Het huwelijk werd in 1961 gesloten, in een Mohammedaar ,e
ceremonie. Men ziet het Jordaanse koninklijke paar hier bij een bezoek aan Londen in juli 1962.
ser wellicht de weg hebben geopend
voor de annexatie van Jordanië, het
land waardoor de beide delen van de
Verenigde Arabische Republiek, Egyp
te en Syrië, nog geografisch geschei
den waren. En als Nasser dan ook de
Libanon bij de V.A.R. had kunnen
trekken, zou zijn rijk een belangrijk
deel van het Midden-Oosten hebben
a—»i omvat.
'ASlIjfsi v..: JUf Maar Hoessein hield in 1958 stand
Jff mftrW 'n| tegen de druk van Cairo, en de Liba-
i' i non werd tegen de ambities van Nas
ser beschermd, doordat Eisenhower de
regering in Beiroet te hulp kwam met
een detachement Amerikaanse mari-
jff fjjjM» mors. Tenslotte wist Nasser zelfs het
- jfWraSMKBSÊÈmÈ republikeinse Irak niet in zijn invloeds-
-yii? - :gf f sfeer te trekken, omdat Kassem, die
aanvankelijk met de V.A.R. sympathi
seerde, zich al spoedig van Cairo af-
j wendde. De naam Verenigde Arabische
Republiek heeft overigens op het ogen-
f&ljUf W A M b'ik geen 'nll0ud meer, want Syrië
Ij heeft zich in september 1961 van Egyp
te los gemaakt. Of Irak, onder het re-
Wijlen koning Feisal van Irak en koning Saoed van Saoedi-Arabië met koning gime van Aref, nu in de invloedssfeer
Hoessein van Jordanië van links naar rechts) tijdens een topgesprek in de van Cairo zal komen, valt op dit ogen-
met een revolutie in Jordanië. Een li-I prins Hoessein, op enkele passen af-
quidatie van Hoessein zou voor Nas- I stand, hoe de negenenzestigjarige ko-
Jordaanse hoofdstad Amman.
blik nog niet te voorspellen.
n 1 - n J m 4- «fAM Aan
zalige droom te dromen van een on
afhankelijke kernmacht.
Het argument, dat wordt gebruikt om
dit gedrag te rechtvaardigen, is, dat
de regering van de Verenigde Staten
Ln geval van een crisis zou kunnen
aarzelen haar Europese bondgenoten
te steunen uit vrees voor het nucleaire
noodlot, dat zjj dan zou afroepen over
haar eigen land en haar eigen staats
burgers.
Het meest gepaste antwoord, dat
men op dit argument kan geven, is het
antwoord, dat Foch in 1909 gaf aan de
Britse militaire vertegenwoordiger, ge
neraal Henry Wilson, die hem vroeg,
wat de kleinste Britse bijdrage was,
die naar zijn mening in geval van een
oorlog met Duitsland voor Frankrijk
ar meer en meer afhangen van
Jtti 'ler''<aaiise hulp. Deze ervaring is
als men ertoe komt de Franse
te bestuderen. Want de eerste
die zich voordoet, is of het hier
5? te'i!11 een Project, dat strategisch
ehnisch gezien redelijk is te noe-
Ai
Sis' 5je het afgelopen voorjaar in Pa-
gepubliceerd, dan zullen de
gepubliceerd,
uchtstrjjdkrachten in 1964 de
S^beri ng hebben over een vijftigtal
Sf'sche bommenwerpers van het
iT^e vj«i
^-hraA'fage IV, die zijn uitgerust met
phi6J;rnen in de kilotonklasse en mis
acht met een raket, die vanuit de
^üiet vrij grote nauwkeurigheid
r* gro°r<'en afgevuurd tegen doelen op
J^nd. die z:ch op een afstand van
ataai 300 km bevinden en waar-
V he beperkte actieradius van deze
enigermate kan worden ver-
Dit is een van de eerste exemplaren van de Mirage IV, die door de Dassaultfabrieken worden gebouwd.
De dood van Feisal was een zware
slag voor zijn achterneef koning
Hoessein van Jordanië. Beide vor
sten waren achterkleinkinderen van
Hoessein ibn Ali de Grote, het hoofd
van het Hasjemietische Huis en de
leider van de Arabische Revolutie
van 1916 tegen de Turken. Die revo
lutie leidde na de eerste wereldoorlog
tot de vorming van de Britse man
daatgebieden Irak en Jordanië, die
bestuurd werden door twee zonen
van Hoessein de Grote: Feisal de
Eerste en Abdoellah, de grootvaders
van wijlen koning Feisal de Tweede
en koning Hoessem.
Koning Hoessein en zijn achterneef,
die beiden in 1935 geboren waren, be
stegen op de zelfde dag de troon: 2
mei 1953. Vijf jaar later besloten zij
tot een unie van de beide koninkrijken.
De Arabische Unie, die op 14 februari
1958 tot stand kwam, was tot op zekere
hoogte een antwoord op de Verenigde
Arabische Republiek, die twee weken
eerder door Egypte en Syrië gevormd
was. De unie heeft overigens slechts
precies vijf maanden bestaan, en sinds
de Iraakse omwenteling van 14 juli
1958 zijn de beide buurlanden steeds
meer van elkaar vervreemd geraakt.
De nieuwe heerser in Bagdad, kolonel
Abdoel Salam Aref, staat al even af
wijzend tegenover het bewind van
Hoessein in Jordanië als zijn voorgan
ger, Kassem.
rerwijl in Irak nu al twee omwen
telingen hebben plaats gehad bin
nen de vijf jaar, heeft Hoessein
zich in Joritanië reeds bijna tien
jaar weten te handhaven. Maar het
politieke klimaat in Jordanië is in die
tijd niet veel rustiger geweest dan dat
in Irak. Vooral in juli 1958 scheelde
het weinig of Hoessein had het zelfde
lot ondergaan als zijn achterneef. Als
Engeland geen parachutisten had ge
stuurd zou waarschijnlijk ook in Jorda
nië een staatsgreep hebber, plaats ge
had. Nasser die de omwenteling in
Irak met vreugde begroette, zou min
stens even zeer ingenomen zijn geweest
oning Hoessein van Jordanië
heeft in de tien jaar van zijn
bewind herhaaldelijk de dood on
der ogen moeten zien Hij is
verscheidene malen, als door een won
der, ontsnapt aan moordaanslagen,
waarbij zijn tegenstanders zich van de
meest uiteenlopende methoden bedien
den om de jonge monarch te liquide
ren. Men probeerde zijn maaltijd te
vergiftigen, men trachtte hem neus
druppels te laten gebruiken die uit een
scherp bijtend zuur bestonden, en eens
deden Syrische Migs een aanval op het
vliegtuig waarmee Hoessein op weg
was naar Lausanne, waar hij zijn moe
der wilde bezoeken. In 1957 werd zijn
bewind bijna omvergeworpen door een
communistische opstand, en in augus
tus 1960 werd de toenmalige Jordaanse
premier Hazza Majali vermoord, ter
wijl de moordenaars toen ook de be
doeling hadden de koning zeil uit de
weg te ruimen.
Zijn bewogen leven heeft Hoessein
zelf beschreven in een autobiografie,
die onlangs bij Heinemann in Londen
is verschenen. In de titei van het
boek: „Uneasy Lies the Head",
wordt treffend uitgedrukt hoe onrus
tig het bestaan is van de Jordaanse
vorst. De autobiografie maakt ons
ook duidelijk waarom Hoessein alle
gevaren die zijn koningschap omrin
gen heeft willen trotseren, inplaats
van afstand te doen van de troon,
om bijvoorbeeld in Engeland waar hü
op school geweest is, een rustig be
staan te leiden. Ten dele ligt die ver
klaring in zijn grote persoonlijke
moed, waarvan hij in talrijke hachelij
ke situaties heeft blijk gegeven. Maar
de kern van de zaak is. dat Hoessein
zijn koningschap werkelijk als een
taak en een roeping opvat, en dit
idealistische plichtsbesef werd hem
bijgebracht dooi zijn grootvader, Ab
doellah, voor wie hij een grote bewon
dering en genegenheid koesterde.
Op 20 juli 1951 zag de vijftienjarige
ning Abdoellah, bij het betreden van
de El Aksa-moskee n Jeruzalem, werd
vermoord. Deze verschrikkelijke erva
ring is bepalend geweest voor Hoes
seins verdere carrière. „Niemand heeft
zo'n grote invloed gehad op mijn le
ven als mijn grootvader", zo schrijft
Hoessein in z}jn autobiografie. Hij zou
nooit de woorden vergeten die Abdoel
lah eens tot hem sprak: „Vergeet
nooit, dat het belangrijkste in het
leven is: de wil om te werken en je
best te doen, ondanks alle tegenslagen
en moeilijkheden die je zult ondervin
den. Alleen zo zul je met jezelf en met
God in vrede kunnen leven".
Abdoellah werd opgevolgd door zijn
zoon Talal, die echter reeds na twee
jaar aftrad, omdat hij aan een ern
stige vorm van schizofrenie leed.
Hoessein, die op dat ogenblik een
leerling was van de befaamde Engel
se „public school" in Harrow, was
koning van Jordanië geworden. Aan
gezien hij echter nog te jong was
om deze functie uit te oefenen, werd
de koninklijke macht tijdelijk door
een regentschapsraad waargenomen.
Hoessein voltooide zijn studie in Har
row en hij kreeg vervolgens een offi
ciersopleiding aan de Britse militaire
academie Sandhurst. Hij is altijd anglo
fiel gebleven, maar die sympathie
voor de Britten heeft hem er in 1956
niet van weerhouden de commandant
van het Arabisch Legioen, Glubb Pas
ja, weg te sturen.
oesseln komt in zijn boek naar
voren als een heftige vijand van
Jsraël, de Verenigde Arabische
Republiek en het wereldcommu
nisme. Die haat tegen Israël heeft hij
geërfd van zijn grootvader, die zo'n
belangrijke rol heeft gespeeld in de
Palestijnse oorlog. Aan Jordanië's ne
derlaag in deze oorlog wordt Hoessein
op het ogenblik nog dagelijks herinnerd
door het grote aantal Palestijnse vluch
telingen in zijn land.
Volgens Hoessein werden alle aansla
gen op zijn leven in de V.A.R. be
raamd. Hij is er van overtuigd dat
Nasser nog voortdurend naar een ge
legenheid zoekt om een staatsgreep in
Jordanië te veroorzaken, en de Jor
daanse koning te laten liquideren. Als
hij de oorzaak van de politieke onrust
in Jordanië uitsluitend zoekt in de agi
tatie vanuit Cairo geeft hij echter een
te simplistisch beeld van de situatie.
In Jordanië bestaan immers ook revo
lutionaire stromingen die niet tot het
Nasserisme te herleiden zijn. Zo kan
men Hoessein evenmin volgen als hij
Nasser eenvoudig als een werktuig van
Moskou schildert.
Uit de autobiografie van Hoessein
kr^gt men de indruk dat de zeven-
entwintigjarige koning van Jordanië
nogal een naief man is, en de stijl
is die van een jongensboek Hij is
beslist geen schrijver, maar dat
neemt niet weg, dat hij ons een
boeiend verhaal vertelt met vele
nieuwe bijzonderheden over de jong
ste geschiedenis van Jordanië, Irak
en de andere landen van het Mid
den-Oosten.
Hoessein lijdt onder de grote ver
deeldheid in de Arabische wereld. Hij
droomt van de schepping van een grote
Arabische natie: de verwezenlijking
van het ideaal dat zijn overgrootvader
zevenenveertig jaar geleden voor ogen
stond in de dagen van de Arabische
Revolutie. Het ziet er echter niet naar
uit, dat Hoessein die droom in vervul
ling zal zien gaan.
HANS BRONKHORST
