Veel kritiek in Eerste Kamer
op woningbouwbeleid kabinet
KVP heeft aan mr. Van
Aartsen goede herinnering
Franse staking
laatste fase
m
Grapjes
Kandidatenlijsten van
17 partijen ingediend
Grote schade aan natuurschoon
Hoger salaris
voor loodsen
Zeven van de
heidebranden
tien bos- en
in de lente
Ziel van orgel construeren
P.v.d.A.-Senator
waardeert rede
mgr. Bekkers over
geboorteregeling
VERWACHTING IN PARIJS:
Overleg verliep
minder vlot dan
werd verwacht
Kamerkand idaat
voor verbetering
mentaliteit en
meer levensgeluk"
S.E.R. is boos op
staatssecretaris
AEG TURNA
Tot 23,1 procent
Aantal verkeers
ongevallen in
1962 gestegen
Hubert Schreurs
PRINSES BEATRIX
ontmoet Japanse pers
Het
sprookje
van iedere
dag...
0
Explorer XV11 van
roestvrij staal
WOENSDAG 3 APRIL 1963
PAGINA 5
KMIBBELER
Van Doorn: „Adi/ 't mag geen naam hebben"
Ton van K.A.B. voor
Franse stakers
Het minimumloon
Ten onrechte van traag
heid beschuldigd"
AMSTERDAM
met de producten AEG,
Telefunken en Osram
M ais je onder auto
JL Tn dit verband toonde hii overigen;
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG, 3 april De Eerste
Kamer was gisteren by de behande
ling van de begroting van Volkshuis
vesting en Bouwnijverheid lang niet
mild in het uitspreken van kritiek op
het woningbouwbeleid, dat de huidige
regering heett gevoerd. De woordvoer
ders van de vijl grootste partijen
waren vrijwel unaniem van oordeel,
dat de regering wat de woningbouw
betreft in haar beleid niet gelukkig is
geweest. Dit betekent overigens niet,
dat alle kritiek neerkwam op het hoofd
van de minister van Volkshuisvesting.
Een aantal senatoren toonde begrip
voor de moeilijke omstandigheden,
waaronder minister Van Aartsen zijn
ministerie een van de zwaarste
heeft moeten leiden.
Ir. Kraajjvanger (K.V.P.) bleek van
oordeel te zijn, dat Nederland verder
verwijderd is geraakt van het tijdstip,
waarop de regering de woningnood
opgeheven had willen zien: 1966. Uit
voerig ging hij in op zpn bezwaren
tegen het gevoerde beleid. Onder meer
verweet hij het kabinet een verkeerd
subsidiebeleid. In de achter ons liggen
de jaren, stelde h;j, is het subsidiegeld
ten goede gekomen aan degenen, die
voldoende geld bezitten en die de sub
sidie in feite niet nodig hebben, Len
ander bezwaar gold het feit, dat de
regering er ook door de laatste huur
verhoging niet in is geslaagd de kloof
tussen de verschillende huren weg te
werken. Zelfs, meent de heer Kraap-
Vanger, is het verschil nog vergroot.
De katholieke senator zei verder
dat het regeringsbeleid onvoldoende
gericht is geweest op de bouw van
woningen, die een grotere toekomst
waarde hebben. Ook verweet hp de
regering onvoldoende begrip te heb
ben gehad voor de middengroepen,
die niet over voldoende kapitaal be
schikken. Bij alle kritiek gaf hij ten
slotte minister Van Aartsen de
troost, dat al heeft hij dan weinig
dankbaarheid geoogst de K.V.P. aan
de huidige bewindsman goede her
inneringen bewaart.
Uit de memorie van antwoord was
de heer Elfferich (A.R.) duidelijk ge
worden, dat de minister niet zomaar
aan de N.V. De Landbank toezeggingen
heeft gedaan rpksgoedkeuringen te zul
len verlenen voor de bouw van wonin
gen in de vrije sector. Wel wilde hij
nu n de bewindsman weten wie de
andere in de memorie niet met name
genoemde initiatiefnemers zijn, aan
wie onder bepaalde voorwaarden soort-
felijke toezeggingen als aan de Land-
ank zijn gedaan.
De heer Rottinghuis (K.V.P.) zei
onder meer, dat het beleid van minis
ter Van Aartsen dikwijls te repressief
is geweest omdat het vaak achter de
feiten aanliep. Vele maatregelen zullen
pas tot uitvoering komen, als de
huidige bewindsman al geen zitting
meer heeft in het kabinet, aldus deze
spreker.
Somberder dan in 1959, toen de
regering met haar werk begon zo
kenschetste de heer Broeksz (PvdA)
het beeld in de woningbouw. De re-
geringspolitiek van de afgelopen vier
jaar noemde hp een ramp. Vier jaar
lang, zei hp, hebben de sociaal
zwakkeren het gelag moeten betalen.
Naar zpn mening is minister Van
Aartsen volledig op de klippen ge
strand. De heer Broeksz vroeg zich
af hoe het volgende kabinet het
schip vlot moet krijgen. Hij voegde
echter hier aan toe, dat zijn kritiek
op het beleid niet moet worden be
schouwd als kritiek op de persoon
en de toewijding van de bewindsman.
Zich beperkend tot het maken van
•nige opmerkingen vroeg mr.
Veld (PvdA) aandacht voor het pro
bleem van de ruimtelijke ordening. Er
komen steeds meer mensen en daarom
is er steeds meer ruimte nodig, aldus
.iiiiiiiiiniiimiiiimiiiimHiiiiiuimiiiMiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiin
de socialistische senator, die daarmee
naar hij zei niet wilde zeggen voor
stander van „family-planning" te zijn.
In dit verband toonde hij overigens
zijn waardering voor de rede over
de geboortebeperking die mgr Bek
kers onlangs voor de televisie heeft
uitgesproken. Het blijkt, aldus de
heer In 't Veld, dat er ook in het
katholieke volksdeel een evolutie in
de denkbeelden aan de gang is.
„Het tijdperk: hoe meer kinderen
hoe beter katholiek, is voorbij", aldus
senator In 't Veld. Opmerkelijk vindt
hij, dat mgr Bekkers zo de nadruk
heeft gelegd op de persoonlijke ver
antwoordelijkheid. „We hebben ech
ter niet alleen een persoonlijke ver
antwoordelijkheid ten opzichte van
het gezin", aldus de heer In 't Veld,
,maar ook ten opzichte van de ge
hele samenleving".
Een partijgenoot van dit kamerlid,
dr. Mazure, deed vervolgens de be
windsman de suggestie het doorwer
ken in de woningbouw gedurende de
winter te subsidiëren met geld uit het
vorstverletfonds. Daardoor zou het
fonds minder worden belast en de wo
ningbouw doorgang kunnen vinden.
De laatste spreker was de KVP-er
Koops. Hij liet het bp de vraag of
minister Van Aartsen wellicht met zpn
ambtgenoot van Defensie zou willen
bezien, behalve bouwvakarbeiders kor
ter te laten dienen, nog te beslissen
voor allen, die voor herhalingsoefenin
gen in aanmerking komen, de eerst
volgende oefening te laten vervallen.
Minister Van Aartsen zou vandaag
antwoorden.
(Van onze Parijse correspondent)
PARIJS, 3 april Met driemaal een
onderbreking hebben gisteren, van half
elf in de voormiddag tot middernacht,
de vakbondsleiders van de stakende
Franse mijnwerkers in Parijs verga
derd met de directie van het Franse
sta atsmpnbedrpf. Om tien uur vanmor
gen kwamen de delegaties weer bijeen,
naar het lijkt om het akkoord te vol
tooien. Ondertekening zal echter moge
lijkerwijze pas plaats hebben nadat de
mijnwerkers zelf over al dan niet goed
keuring en daarmede over hervatting
al dan niet van het werk hebben ge
stemd.
De onderhandelingen zijn gisteren
minder vlot verlopen dan maandag
avond, toen de wederopname van het
gesprek werd aangekondigd, ver
moed mocht worden. Hetgeen niet
ongebruikelijk is, wanneer de „laat
ste moeilijkheden" heel precies en
definitief onder ogen moeten worden
gezien. Uitlatingen, die na afloop van
de eerste bijeenkomst door de vak
bondsleiders werden gedaan, sloegen
zelfs een irriterend pessimistische
toon aan, maar in de loop van de
avond overheerste weer duidelijk op
timisme.
Volgens de C.G.T.-vakbondsleider zou
men waarschijnlijk, doorvergaderend,
nog in de loop van de nacht het ak
koord rond hebben kunnen krijgen,
ware het niet dat meerdere onder
handelaars nog een nacht bedenktijd
voor de laatste puntjes op de laatste
i's hadden willen nemen. Tevens zou
van de gelegenheid gebruik gemaakt
worden voor telefonisch contact met
de stakende mijnwerkers zelf. De con
clusie van de meeste waarnemers is
niettemin dat het mijnconflict zich in
zijn laatste fase bevindt en dat het
einde in zicht is.
De twee voornaamste punten, waar
over de overeenkomst nog niet is ge
redigeerd, zouden betrekking hebben
op het voorschot (of premie) bij her
vatting van het werk en op de vierde
week betaalde vakantie. Voor wat het
eerste punt betreft zou men het eens
zp over het bedrag, 200 francs (ca
150 gulden). Maar de mijndirectie, dat
wil zeggen de Franse regering, zou niet
willen dat het een premie wordt, maar
dat het een voorschot blijft, de helft
„a fonds perdu", de andere helft
terug te betalen of voor te maken
over-uren.
Voor wat de vierde week betaalde
vakantie betreft, die zou in principe
reeds zijn toegekend, met dien verstan
de dat dit eerst in 1964 praktijk wordt;
voor wat 1963 betreft zou een van de
stakingsweken als vierde vakantieweek
gelden.
Scandinavië. De Scandinavische
luchtvaartmaatschappij S.A.S., die in
het afgelopen jaar haar verlies heeft
weten te beperken tot nog geen derde
van dat van het jaar daarvoor (24,5
miljoen tegen 89,6 miljoen Zweedse
kronen), heeft een nieuw Caravelle-
straalverkeersvliegtuig gekocht. De
S.A.S. heeft 'nu negentien Caravelles.
(ANP)
tMijn zoon was eergiste
ren helemaal gegrepen
door de golf van practical
joking. die, zoals te doen
gebruikelijk, op 1 april over
ons land was gespoeld.
Toen ik thuiskwam liep
hij mij reeds in de gang
tegemoet en riep:
„Er loopt een leeuw in de tuin".
Gut, wat speelt die jongen dat goed,
dacht ik. Maar ik spoedde mij gealar
meerd naar buiten. Niks. Niet zó'n
leeuwtje.
„Eén april, kikkerbil", riep mijn zoon
triomfantelijk. Dat „kikkerbil" was ken
nelijk het nieuwste snufje.
Enfin, u kunt wel gissen wat er ver
der gebeurde. Er zwom een rat in de
soep. er zat een kanarie op mijn neus,
hij had een scheur in zijn pas gekochte
bloes en er liep een kabouter op het aan
recht. Trouwens, toen ik hem. mijn zoon,
naar bed bracht, vluchtte net een Paas
haas het raam uit. Eén april natuurlijk.
En kikkerbil.
Toen alles geregeld was namen mijn
vrouw en ik, verzaligd van ouderweelde,
maar ook ietwat vermoeid en met ver
krampte kaken plaats aan ons televisie
toestel.
En u weet wat er toen gebeurde. Men
had in Bussum de weerman even bij de
voorspellende neus genomen door een
niet helemaal volgens de laatste mode
aangedane dame op zijn weerkaart te te
kenen. Wij zagen het, nauwelijks ge
schokt aan.
„Eén april", zei mijn vrouw mat
..Kikkerbil", zei ik berustend.
Trouwens, als ik het nu, op 3 april,
allemaal nog eens overzie, dan geloof ik
steevast dat er eergisteren wel degelijk
een leeuw in mijn tuin liep te grazen.
ZANDVOORT, 3 april. Aan de ver
kiezingen in mei zal ook worden deel
genomen door een onafhankelijk kandi
daat, de heer G. M. A. Grol (40) uit
Blaricum, die als enig programmapunt
in zijn banieren voert „een mentaliteits
verbetering". Hij beoogt te bereiken een
grotere veiligheid in het verkeer, een
verhoging van de produktie, een verbe
tering van de kwaliteit van de produktie,
verhoging van lonen, verlaging van
prijzen, verlaging van de belastingen,
en meer welvaart en oprecht levens
geluk. „Vijftig stemmen heb ik al in elk
geval," zei de heer Grol. Zijn lijst is
ingediend in de kiesdistricten Haarlem
en Amsterdam.
TOKIO, 3 april. (Reuter) Gekleed
in een koningsblauw fluwelen ensem
ble, afgezet met zilver en blauw bro
kaat, poseerde prinses Beatrix gister
middag in het verblijf voor officiële
gasten van de regering voor Japanse
fotografen. Daarna ontving zij verte
genwoordigers van de Japanse en bui
tenlandse pers; zij informeerde be
langstellend naar de gang van zaken
in de Japanse krantenwereld en bij
radio en televisie. Vandaag zou de
prinses in het gebouw van de Neder
landse ambassade een receptie houden
voor leden van de Japans-Nederlandse
vereniging en van de Nederlandse ko
lonie in Tokio. Vanavond zal zij op
een informeel diner kennismaken met
Japanse gerechten.
DEN HAAG, 3 april. Gisteren zijn
op de achttien hoofdstembureaus de
kandidatenlijsten voor de Tweede-Ka
merverkiezingen van 15 mei ingediend.
Zeventien politieke groeperingen ne
men aan de verkiezingen deel, waar
van veertien in alle kieskringen. Dit
aantal is een record voor de jaren na
de oorlog. Tot dusver spande voor deze
periode het jaar 1952 de kroon, toen
dertien partijen de gunst van de kie
zers trachtten te verkrijgen. In 1933
namen aan de verkiezingen voor leden
van de Tweede Kamer 54 partijen
deel, waarvan „slechts" veertien met
succes.
In alle kieskringen zijn lijsten inge
diend door KVP, PvdA, VVD, AR.
CHU, CPN, SGP, PSP, GPV, Partij
Economisch Appèl, Liberale Staatspar
tij, Nieuw Democratische Partij en
Boerenpartij. De Liberale Unie en de
„Partij Veilig Verkeer en 100.000 Wo
ningen per jaar" hebben verbonden
lijsten ingediend in alle kieskringen.
De Chr. Nat. Volkspartij komt uit in
de kieskringen Leiden, Utrecht, Mid
delburg, Nijmegen, Den Haag, Dor
drecht, Amsterdam en Arnhem. In de
ze laatste Kieskring waren er van de
25 vereiste handtekeningen slechts tien
Advertentie)
geplaatst; de CNV krijgt tot en met
vrijdag de gelegenheid voor de vijf
tien ontbrekende handtekeningen te
zorgen. In de kieskringen Amsterdam
en Haarlem zijn lijsten ingediend door
de heer G. M. A. Grol uit Blaricum.
De lobby-groep „Referendum en Initia
tief", die onder de naam „Volksrefe
rendum" uitkomt heeft alleen in de
kieskring Amsterdam een lijst inge
diend.
De lijstaanvoerders zijn mej. dr. M.
A. M. Klompé, dr. W. L. P. M. de
Kort. dr. G. M. J. Veldkamp en -J. H.
J. Maenen (KVP), J. G. Suurhof, dr.
A. V indeling en J. M. Willems ,Pv<lA)
mr. H. Toxopeus (VVD), B. Rool-
vink, J. Smallenbroek en mr. B. W. Bies
heuvel (AR), mr. H. K. J. Beernink
(CHU), S. de Groot (CPN), ir. C. N.
van Dis (SGP), P. Jongeling (GPV),
H. J. Lankhorst (PSP), H. Koekoek
(Boerenpartij), A. G. Hamers, N. Ver-
laan en mej. T. Coster (Liberale Unie
en Veilig Verkeer 100.000 Woningen),
J. J. M. Smits, J. Fabius en R. G.
Vonk (Partij Economisch Appèl en Li
berale Partij van Vrije Burgers), mr.
L. R. J. ridder van Rappard (Liberale
Staatspartij), M. Lewin (Nieuw Demo
cratische Partij), J. F. N. van Os
(CNV), G. M. A. Grol (naamloos) en
G. A. A. Evers (Volksreferendum).
UTRECHT, 3 april. Het verbonds-
bestuur van de Katholieke Arbeiders
beweging heeft op een gisteren hier
gehouden vergadering besloten, een
bedrag van f 100.000 over te maken
aan de christelijke mijnwerkersbond in
Frankrijk.
99
(Van onze soc.-econ. redactie)
DEN HAAG. 3 april De Sociaal-
Economische Raad is kennelijk bijzon
der boes over het verwijt van staats
secretaris Roolvink. dat de raad niets
heeft gedaan aan de adviesaanvrage
over het probleem van het wettelpk
minimumloon. De staatssecretaris heef!
in het openbaar tijdens een debat in
de Eerste Kamer zijn teleurstelling
over deze „traagheid" uitgesproken. De
SER heeft het er niet bp laten zitten
en de staatssecretaris een geharnaste
brief gezonden.
In juni 1959 werd aan de SER ad
vies over een eventuele regeling van
het minimumloon gevraagd, aldus de
brief. Al onmiddellijk bleek, dat zo'n re-
geiing onder het buitengewoon besluit
arbeidsverhoudingen van 1945 mogelijk
was. De vraag echter of er nog een
afzonderlijke wettelijke regeling tot
stand zou moeten komen, hing ten
nauwste samen met het systeem van
loonvorming, dat toen volop in discus
sie was. De SER heeft het resultaat van
die discussie afgewacht. Weliswaar ls
dit niet in een brief aan de staatsse
cretaris meegedeeld, maar tijdens het
beraad in de SER was er een ministe
riële vertegenwoordiger aanwezig. De
SER heeft aangenomen, dat deze zijn
minister (en de staatssecretaris) wel op
de hoogte zou stellen.
Verder, aldus de brief, is in het ad
vies over het loonsysteem dat medio
1962 werd uitgebracht, uitdrukkelijk
aandacht geschonken aan „lonen, die
in sociaal opzicht niet verantwoord
zouden achterblijven." Weliswaar is het
woord „minimumloon" niet gebruikt,
maar het is duidelijk dat de raad daar
aan wel heeft gedacht en in feite „mi
nimumloon" bedoelde. De raad is van
mening dat als de staatssecretaris
daarmee nog niet tevreden was eni
ge rappel van de kant van de bewinds
man juister zou zpn geweest dan een
openbare ingebrekestelling.
Advertentie
Een OLVEH polis nü. een OLVEH pensioen straks.
WASAUTOMAAT
f 995.-
Voorwassen, wassen
en 5x spoelen geheel
automatisch in roest
vrij edelstaal. Heerlijk
idee een trommel-was
automaat te bezitten,
waarbij zorg en ser
vice, kwaliteit en be
trouwbaarheid auto
matisch samen gaan.
Wereldvermaard
sinds mensenheugenis
SKIP voor beter wassen
en spoelen. Het schuimt
precies genoeg en is
veilig voor machine
en was, Vraag
het voordelige
Skip
Service-
pak.
DEN HAAG, 3 april In de cen
trale commissie voor het georgani
seerd overleg is gisteren overeenstem
ming Dereikt over een verhoging van
de salarissen van de loodsen, en over
het gelijkstellen van de zogenaamde
binnenloods met de zeeloods. De groot
ste salarisverhoging beloopt 23,1 pro
cent voor de binnenloods en de laag
ste 14,1 procent voor de gezagvoerder
van een ioodsvaartuig. Ook is overeen
stemming bereikt om de verhoging te
rugwerkende kracht te verlenen tot 1
januari 1961.
Alleen het ambtenarencentrum kon
zich met de voorgestelde salarissen
niet verenigen. Op zo kort mogelijke
termijn zal in de commissie de sala
riëring van commissarissen van het
loodswezen aan de orde worden ge
steld. Daarover loopt nog een onder
zoek; de centrale voor hogere ambte
naren deed daarvoor reeds een voor-
Stel, dat zij handhaaft.
DEN HAAG, 3 april Vorig jaar
Werden in Nederland 205.022 verkeers
ongevallen door de politie geconsta
teerd, tegen 190.280 In 1961. Volgens
de voorlopige cijfers van het Centraal
Bureau voor de Statistiek bedroegin
J962 het aantal verkeersdoden 2.073,
hetgeen ten opzichte van 1981 (1.997)
een landelijke stijging betekent met
v>er procent.
In de grote steden (boven 100.000 in
woners) daalde het aantal verkeersdo
den echter met zes procent. Het aan
tal verkeersdoden was in ''962 als volgt
over de belangrijkste groepen wegge
bruikers verdeeld: voetgangers 504
(471 in 1961), wielrijders 423 (390),
bromfietsers 405 (440), motor- en scoo
terrijders 147 (208), bestuurders perso
nenauto 252 (205), inzittenden personen
auto 259 (183).
St. OEDENRODE, 3 april Gister
middag is hier op de Hollandseweg het
vierjarig dochtertje van de familie Ver
hoeven door een personenauto gegre
pen en op slag gedood. Het kind stak
plotseling de weg over; de bestuurder
neeft nog getracht het kind te ontwp-
ken. De wagen kwam tenslotte tegen
een boom tot stilstand; de bestuurder
ttep geen verwondingen op.
Het kopvuur, de gevaarlijkste vorm van bosbrand, woedt door de kronen en doet de
bomen als fakkels branden. Voorzichtigheid kan veel van deze branden voorkomen.
(Van onze Haagse redactie)
DEN HAAG, 3 april Bpna ze
ven van de tien bos- en heidebranden
ontstaan in de lentemaanden maart,
april en mei. Vandaar dat het Bos-
schap weer een grootscheepse campag
ne begint om deze laaiende vuurzee-
en, die telkens zo'n grote schade aan
natuurschoon in het toch al vrp
schaarse recreatiegebied toebrengen,
te voorkomen.
De laatste tien jaar is in totaal
een gebied van niet minder dan hon
derdtien vierkante kilometer door
branden getroffen. Zeker één derde
van het aantal branden ontstaat door
onvoorzichtigheid en had dus voorko
men kunnen worden. Die onvoorzich
tigheid bestaat meestal uit het weg
gooien van brandende peukjes uit rij
dende trein of auto in brandbare ge
bieden. Drie van elke twintig branden
worden door kwaadwilligheid veroor
zaakt. Deze gegevens werden gisteren
verstrekt door mr. A. des Tombe,
burgemeester van Apeldoorn in zijn
kwaliteit van voorzitter van de com
missie bosbrandweer van het Bos-
schap.
Alhoewel de bos- en heidebranden
tegenwoordig met modern materieel
als waterkanonnen worden bestreden,
er zelfs vliegtuigen worden ingescha
keld om verkenningen te verrichten
boven het brandende gebied en er
gebruik gemaakt^ wordt van de nieuw
ste communicatiemiddelen, moeten
toch telkens weer honderden mannen
gevaarlijk en zwaar werk doen om
de gevolgen zoveel mogelpk te be
perken. Hoe groot ook materieel de
waarde van de bossen is blijkt uit het
bedrag waarvoor alleen al de particu
liere bossen zpn verzekerd: honderd
miljoen gulden.
CAPE CANAVERAL, 8 april (UPI)
De Amerikanen hebben gisteravond
hun eerste roestvrij stalen kunstmaan
gelanceerd. De 185 kg. wegende kunst-
satelliet van het type Explorer werd
gelanceerd door middel van een 27 me
ter lange delta-raket. Het nationale
bureau voor de lucht- en ruimtevaart
(Nasa) te Washington heeft inmiddels
bekendgemaakt dat de nieuwe kunst
maan, „Explorer XVII" in de voorge
schreven baan is gekomen. Zij is ont-
w pen om de dampkring van de aar
de grondig te onderzoeken.
„Wonder is het orgelspel
hetzelve behaagt mij wel."
Dit wonderlijk rijm staat te
lezen op het eikenhouten
kabinetorgel anno 1757,
dat de orgelbouwer Hu-
bert Schreurs in zijn woning te
pronk heeft staan. Op de panelen
zijn muzikaal-bijbelse afbeeldin
gen geschilderd: David met de
harp bij de Ark des Verbonds,
Jephta, met musicerende vrien
dinnen haar vader tegemoettre-
dend wanneer deze als overwin
naar naar huis terugkeert. Het
fraaie front van een rugpositief
siert een andere wand in deze
suite, die verder getooid is met
allerlei kunstig gesneden houten
voorwerpen en ornamenten,
bloembakken, lampen, crucifix.
Het laatste heeft Schreurs ver
vaardigd uit een barokke kla-
vierklos, de rest komt van
„brandhout" dat bij restauraties
is overgebleven. Zelfs een so
bere bank en tafel behoren tot
het meubilair; een doe-het-zelf
hobby dus die eigenlijk iedere
orgelbouwer (ambachtsman,
knutselaar, ontwerper) wel eigen
is.
De Amsterdammer Hubert
Schreurs is een kleinzoon van
Petrus Josephus Adema en werd veertig jaar geleden door zijn grootvader
ingeleid in de kunst van de orgelbouw in de werkplaats van de aloude
firma (gesticht in 1854) aan de Lauriergracht. „Muziek zat er al vroeg in
bij me," zegt hij: „We woonden op de Heiligeweg en hadden vlakbij het
destijds om zijn muziek befaamde café De Boer. We hoefden de ramen
maar open te zetten om mee te genieten, en dat was heel andere muziek
dan er tegenwoordig in openbare gelegenheden te beluiseren valt!" In
1943 werd Schreurs hoofd van „Adema's-kerkorgelbouw" en zette de
tradities van vakmanschap in de constructie en artisticiteit in intonatie
en het bepalen van het klankkarakter voort. Ontelbare orgels in Nederland
dragen de naam AdemaSchreurs als die van hun bouwer of restaurateur:
in de hoofdstad de Mozes en Aron, de Willibrord aan de Amsteldijk, de
eilandenkerk St. Anna, de Dominicus (bespelingen voor de K.R.O. door
Evert Haak), de Krijtberg, de Nicolaas, de Liefde, de Papegaai en het
Begijnhof. Verder in den lande ontmoet men die naam in de abdijen van
Heeswijk en Oosterhout, in Oudkarspel, Stadskanaal, Hageveld, Weesp en
Veenhuizen. en zo kan Schreurs de lange lijst vervolgen, kriskras door den
lande, ook in de kleinere kerken van de na-oorlogse bouw, die door hun
intiemere ruimte weer een ander klankkarakter vragen.
De financiële kant van de zaak blijkt naar hij vertelt, vaak een be
lemmering te zijn voor de voltooiing van een oorspronkelijk opgezet plan,
of voor het doorvoeren van een zó grondige restauratie, dat aan alle technische
en akoestische eisen bevredigend voldaan kan worden. „De beminde gelovigen
moeten in dit opzicht wat meer geactiveerd worden, juist in katholieke kringen
is dat heus nodig. Er is wel sprake van opleving en wij orgelbouwers hebben
het drukZó druk zelfs, dat Schreurs de viering van zijn veertigjarig
jubileum nog maar even uitstelt. Hij is voortdurend zélf op pad, iets wal
mogelijk is voor de „baas" van een betrekkelijk kleine werkplaats, vijf a
zes man. Zijn het er veel meer dan word je „directeur" en dat betekent:
werk organiseren en controleren, aan zélf praktisch werken kom je dan
niet meer toe. En dat is het juist waar deze vakman zijn hart aan verpand
heeft: de ziel van een orgel construeren, de ingewikkelde windladen, de
pijpen passen op de roosters, heel die voor leken geheimzinnige wereld van
blaasbalg, kabels en magneten, registers en reguleerventielen, pedalen en
mixturen, die tezamen de koningin der instrumenten vormen.
