„Ik geloof echt in
Zwolsman"
Grote plannen
voor komende
winterseizoen
„Fantasmagie is de
wereld van het
andere in de kunst
r ju*#, 1 „Niet Gershwin maar
■■fP aL Fats Waller schreef
I i Summertime"
Economische dwaasheid?
Strijd om regionale
shopping-cen tres"
DONDERDAG 11 APRIL 1963
PAGINA 15
mitrnm
n a r iem
globetrotters
Deining
Wat goed is
Wat zegt u? Heeft Gershwin
.Summertime' geschreven?
Inez Cavanaugh laat zich
languit achterover vallen in haar
ongemakkelijke fauteuil. Zij slaat
de handen voor haar ogen alsof
zojuist iets afschuwelijks is ge
beurd. Gershwin, you say?, her
haalt ze nu enigszins dreigend.
Weet u wie „Summertime" heeft
gecomponeerd? Fats Waller. En
niemand anders.
Eenzaam
Het project dat de Landbank heeft laten ontwerpen.
Tegen concurrentie hebben wij
geen enkel bezwaar. Dat
houdt ons wakker. Zo her
inneren wij ons een uitspraak van
de heer R. Zwolsman, onbetwist
Nederlands eerste man op het
gebied van het onroerend goed.
De ontwikkeling van de Land
bank en haar vele bloeiende ver
takkingen is onder zijn leiding en
gepaard gaande met de nodige
financiële explosies in snelle vaart
verlopen. Waar het betreft de
verwezenlijking van een van de
grote plannen van de Landbank
lijkt deze vaart te stokken. De
heer Zwolsman hééft zijn concur
rentie. Drie sterke ondernemin
gen, Vroom en Dreesmann, De
Bijenkorf en Brenninkmeijer, heb
ben zich samen met de midden
stand verenigd in een kapitaal
krachtige en machtige combina
tie, die bewust de handschoen
gaat opnemen tegen de Landbank.
Inzet: het bezit van een florerend
shopping-centre in het noord
oosten van de Haagse agglome
ratie.
99'
m_
Gelukkig
Het project Laanzichtvan de combinatie.
Dieuwke Bakker en
Roger Koppé:
Half mei van het vorig jaar heb
ben zij hun galerie geopend. Zij
gaven hun sfeervolle expositie
ruimte de volgens sommigen
weinig passende naam „Galerie Mo-
kum". Zij trokken zich niets aan van
alle denigrerende opmerkingen hier
over, zeiden beleefd „zoals u wilt" te
gen een schilder die in de galerie
wilde exposeren, maar die nadat hij
de naam „Mokum" had gehoord zich
snel terugtrok omdat hij een gebrek
aan „cachet" vermoedde.
Zij hadden wekenlang gewerkt aan
het kleine expositie-zaaltje en bij de
opening kregen de genodigden en be
langstellenden inderdaad het gevoel
dat zü zich in een „Galerie" bevonden.
Zjj Dieuwke Bakker (27) en Roger
Koppé (43) hebben nu sinds de
opening 14 tentoonstellingen „in huis"
gehad. Zij, een jonge, blonde Amster
damse, dochter van een Friese vader
en een Brabantse moeder, hij, een
middelgrote man met een fraaie baard
die zijn Belgische afkomst niet ver
loochent. Toen Dieuwke Bakker en Ro
ger Koppé elkaar ontmoetten wisten
BEN ESSING:
y-j et is nog niet zo heel lang gele-
I—l den dat Ben Essing als 23-jarige
II- jongen zijn eerste grote Blokker
festival op touw zette. De jonge,
ondernemende Essing bracht namen als
Goodman, Armstrong en Caterina Va-
lente naar het kleine Westfriese dorpje.
De bezoekers kwamen bij duizenden uit
het gehele land toegestroomd. Als een
echte impresario kreeg Essing ruzies
uit te vechten met grote collega's welke
steevast na verloop van tijd in de
doofpot werden gestopt. Maar het Blok
ker-festival bleef. Ben Essing is nu 28
jaar. Men gaat u tegen hem zeggen.
Want per 1 juli a.s. treedt hij officieel
in dienst als leider van de amusements
afdeling van het kolossale bedrijf van
ene heer Zwolsman.
Uiterlijk is Essing dezelfde, kalme
Westfries gebleven als voorheen, maar
aan kleine dingen, het knipperen met
de ogen, het iets te nijdig uitdoven van
de sigaret, bemerkt men dat er iets ver
anderd is in zijn leven. Hij heeft tot taak
gekregen in de door Zwolsman aange
kochte gebouwen als Carré, het gebouw
van K. en W., de Kurzaal en de Houtrust-
hallen amusement te gaan brengen.
Daarnaast zal hij zich moeten bezighou
den met de recreatie in uitgebreidere
heeft°a^S Zwolsman zich die gedacht
Ben Essing zegt al nog voor wij
onze vraag gesteld, hebben dat hij
„m cut stadium„uiteraard" nog maar
„weinig kan vertellen over zijn plannen
voor net komend winterseizoen. Zeker
is het dat er z0 het een en ander gaat
gebeuren. ,,Wij denken vooral aan grote
produkties, zegt hij. „Evenementen als
My Fair Lady enzo, weet u wel. Geen bui
tenlandse produkties. Nee, het gaat een
Nederlandse aangelegenheid worden."
Maar dat is de uiterste grens Verder
kan en mag hij niet gaan. „Weet u wat
zo leuk is? Voor heb Blokker-festival
en voor tal van andere dingen die ik
allang van plan was is er tenminste
geld." En hij voegt er aan toe: „Zwols
man is waarachtig niet alleen maar een
commercieel denkend mens. Hij beijvert
zich in 't bijzonder voor artistieke doel
einden."
„Hoe moeten wij die artistieke be
langstelling verstaan?" „De heer Zwols
man houdt boven alles van het spectacu
laire; hij wil die dingen brengen welke
duizenden en duizenden mensen trek
ken," antwoordt Essing.
Het Blokker-festival volgend jaar zal
ongetwijfeld beter worden dan in alle
voorgaande jaren. Als het geld van de
Landbank er maar eenmaal achter
staat.
„Ik verwacht veel van mijn nieuwe
iiiiiiiiiiiiiiiiimmiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiini
iiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiin
i
functie. Ik moet nog contacten leggen
met de diverse theater-directeuren.
Mijn taak is vooral ook een coördi
nerende, weet u." Ben Essing verzekert
ons dat wij in het komende wintersei
zoen al grote dingen kunnen verwachten.
„Ik gelóóf in Zwolsman," zegt hij. „Het
is een dynamische impulsieve persoon
lijkheid. Ik geloof niet dat het allemaal
een flop wordt. Welnee, ik ga notabene
straks met mijn gezin naar Den Haag
verhuizen. Zou ik dat doen, als ik er
niet helemaal in geloofde? Kom nou,
daarvoor ben ik toch een veel te nuch
tere Westfries."
zij dat nu een lievelingswens van hen
beiden in vervulling moest gaan: het
exploiteren van een galerie. Ze zoch
ten naar een geschikte ruimte en von
den die tenslotte in het perceel Am-
stel 186. Over anderhalve maand
„draait" Galerie Mokum al weer een
jaar. Een jaar waarin de jongste on
der alle hoofdstedelijke kunst- en expo
sitiezaaltjes al voor de nodige publici
teit en sensatie (zelfs op de televisie)
heeft gezorgd door een aantal „schok
kende" exposities van kunstenaars
wier werkstukken afwijken van het
geen men tegenwoordig gewend is te
zien op tentoonstellingen van eigentijd
se beeldende kunstenaars. Zo'n schok
kende gebeurtenis was bijvoorbeeld de
expositie van de surrealist Johfra, eni
ge tijd geleden. Zevenhonderd bezoe
kers kwamen er naar kijken en waren
verrast, opgetogen, teleurgesteld of
zelfs verbitterd al naar gelang hun stem
ming, instelling en benadering.
De wonderlijke expositie heeft ook
in vele huiskamers de nodige dei
ning veroorzaakt, toen de KRO-tele-
visie er een „beeldverslag" van uit
zond. Velen noemden het werk van
Johfra „afschrikwekkend", „knap,
maar kitscherig", „griezelig" en
„Freudiaans". Maar er waren er
ook die hun bewondering niet onder
stoelen of banken staken en Johfra
uitriepen tot hun profeet („hij zou
er iets weg van kunnen hebben") ot
de belangrijkste schilder van het
ogenblik in ons land.
Weer anderen kwalificeerden zijn
werk met het woord „sexy". Maar de
seksuoloog dr. Van Emden-Boas die de
expositie langdurig en intens heeft be
studeerd, verklaarde later dat hjj een
voudig niet begreep hoe men tot een
dergelijk oordeel kon komen.
Dieuwke Bakker en Roger Koppé
hebben een voorliefde voor de Fantas
magie in de moderne kunst. Ze zijn
de vertegenwoordigers in Nederland
van het „Centre International de l'ac-
tualité Fantastique et Magique". Zij
hebben een diepgaande studie ge-
mimiiiiimmiiimiiiiiimiiimiiiiiiiraHiiHiiiiiiiiiBiiiHiiiiii
als redactrice van het in Harlem ver
schijnende neger-weekblad „Amster
dam News" (Isn't it funny) en later
als correspondente voor diverse bla
den talrijke artikelen heeft geschre
ven. Ze schrijft ook korte verheden, ge
dichten. Ze móet schrijven (writin').
Haar neger-Engels is kostelijk om te
horen. Ze vertelt uren achtereen over
haar leven in de States. Over haar
geboorteplaats Chicago (daar heb ik
het eerste officiële concert van Arm
strong meegemaakt), over Detroit
(waar zij gemusiceerd heeft met o.a. Art
Tatum, door Vladimir Horowitz eens
de grootste pianist aller tijden ge
noemd waar ze kennis maakte met
de toen nog jonge Billie Holiday die
haar aanried, te gaan zingen) en
natuurlijk over New York, over Har-
INEZ CAVANAUGH:
In de States weet men dat al lang,
maar overal waar ik kom in Europa
hoor ik: zing nog eens „Summertime"
van Gershwin. En als ik dan antwoord
dat niet Gershwin, maar Fats Waller
deze prachtige song heeft geschreven,
kijken de mensen je aan, alsof ik ze
hier heb (ze wijst naar haar voor
hoofd)
Inez Cavanaugh, de 45-jarige Ame
rikaanse negerzangeres die hier voor
enkele dagen in het land is om con
certen te geven, raakt er niet over uit
gepraat. Fats Waller heeft moeilijke
tijden gekend. In de States was het
vroeger zo: als een musicus niet veel
geld had dan verkocht hij zijn compo
sities voor soms minder dan twintig
dollar aan een „erkende" meester, die
vervolgens met de eer en roem ging
strijken. Vooral muziekuitgeverijen wa
ren tuk op deze arme musici die om
den brode hun mooiste scheppingen
verkochten. Zo is het ook gedaan met
die goeie Fats Waller. Er zijn meer
voorbeelden, zegt Inez Cavanaugh.
De beroemde St. Louis Blues is niet
door W. C. Handy gemaakt, maar
door een „onbeduidende" negerpianis
te. Tok hiervan is men in Amerika
op de hoogte.
Inez Cavanaugi is een eenzame
vrouw. Zij heeft geen familie meer.
Dat is ook de reden geweest dat zjj
in 1946 besloot naar Europa te komen
om daar een nieuw bestaan te vinden.
No family at all, zegt zij, maar zij
laat er direct op volgen: toch heerlijk
vrq, zo? Ze praat (te) snel door. Ze
zegt dat zij in Parijs, Kopenhagen,
Monte Carlo en in Madrid restaurants
heeft gehad. Ze is dol op koken
(cookin'). Ze zegt dat ze in alle grote
steden van Duitsland, Frankrijk, Zwe
den, Denemarken, Spanje en Italië
concerten heeft gegeven. Ze is gek op
zingen (singin'). Ze zegt dat ze eerst
maakt van wat wij maar zullen noe
men de surrealistische richtingen in
de kunst. „Je raakt er nooit op uitge
keken", zegt Dieuwke Bakker. Op de
tegenwerping of het juist is om schil
derijen uitsluitend literair te benade
ren, antwoordt ze: „Waarom zou dat
niet juist zijn. Bovendien: met name
de surreële schilders moeten tech
nisch heel goed zijn willen zij tot het
surrealisme of beter tot de fantas-ma-
gie doordringen. Een man als Johfra
kent technisch geen problemen. Als
je nou dit eens ziet". En ze laat een
aantal werken van deze uitzonderlijke
schilder zien. Stille, gewonde menswe
zens in een woestijn van weemoed.
„Het is niet zo dat wij alleen maar
werk accepteren van surreële kunste
naars. Eigentijdse, figuratieve en ab
stracte schilders komen bij ons altijd
aan de beurt, mits hun werk tenminste
belangrijk genoeg is om geëxposeerd te
worden. Die beoordeling berust bü
Dieuwke Bakker, vooral gevoelsmatig.
Haar man docent beeldende expres
sie aan de academie in Utrecht be
oordeelt het ingezonden werk vooral op
technische en compositorische kwalitei
ten. „Het komt er op neer, dat wij ex
poseren wat wij goed vinden", geeft
Dieuwke Bakker toe. Waar haar inte
resse voor de Fantasmagie vandaan
komt? ,,Ik weet het niet", zegt ze.
„Waarachtig, ik weet het niet. Ik kan
er uren naar kijken. Er zit zoveel in.
Ik geloof dat wat er in deze richting
gedaan wordt, bepalend is voor de ont
wikkeling van de beeldende kunst".
Straks gaat de Galerie het tweede
jaar in van haar bestaan. De zaken
gaan goed. Meer dan 4500 bezoekers
kwamen sinds de opening een kijkje
nemen. En vele kunstenaars van naam
stellen er nu een eer in om in M o k u m
te mogen exposeren. De tijden zijn ver
anderd.
FRANS BOELEN
Machtige combinatie
neemt handschoen op
tegen LANDBANK
(Van onze Haagse redactie)
Zoals in deze krant vermeld, heeft
de combinatie van groot-winkelbedrij
ven en middenstand, verenigd in de
stichting „Regionaal winkelcentrum
Leidschendam", kort geleden vastom
lijnde plannen bekend gemaakt voor
de bouw van een shopping centre in
L dsehendam („Laanzicht"), vlak
bij Den Haag. De grond is al gekocht
van de gemeente (prijs: 4,7 miljoen
gulden), architect Groosman heeft de
plannen al ruw op papier staan, ge
gadigden voor het centrum hebben zich
al gemeld: niets kan de verwezenlij
king meer tegenhouden. Ook niet de
Êlannen van de Landbank om in de
[aagse wijk Mariahoeve, op 1200 me
ter afstand (anderhalve minuut rijden)
eveneens een groot en kostbaar shop
ping centre te bouwen <jat ook re
gionaal karakter wil krijgen. Het is
voor iedereen duidelijk dat voor twee
zulke grote shopping-centres, die al
leen kunnen bestaan door de klandizie
van tienduizenden, in dezelfde hoek
van de agglomeratie geen plaats is.
Maar, zo is de toestand thans, geen
van beide wil terug. De combinatie
kan op dit ogenblik niet meer terug,
gezien de grondaankoop, de Landbank
wil niet terug.
Dat het ook om prestige-kwesties
gaat, al zijn er dan miljoenen mee
gemoeid, wordt duidelijk wanneer men
weet dat het plan Mariahoeve in janu
ari van 1961 als eerste grote project
nogal luidruchtig werd gelanceerd door
de Landbank, nadat zij door de heer
Zwolsman uit een jarenlange sluime
ring was gewekt. Het bekend maken
van de plannen gebeurde op een bij
eenkomst in het deftige Hotel des In-
des. De burgemeesters van Den Haag
en omliggende gemeenten en des
kundigen op het gebied van stads
planning en distributie-methoden wa
ren er, de pers was er, de televisie. Er
werden toespraken gehouden; men
hoopte dat zelfde jaar nog te begin
nen met dit voor Nederland nieuwe
project. Fraai-uitgevoerde documenta
tie vertelde in gepolijste zinnen wat
een shopping-centre is: „een soort van
winkelstad buiten de stad. Het is er
ruim, riant en rustig. De auto's kun
nen er parkeren, de winkels kunnen
er „ademen"... de kopers komen er
op adem! Het werkwoord „winkelen"
krijgt er weer een klank van gezellig
heid, van kopers-avontuur...".
Meer dan twee jaar later is er nog
geen spa de grond in voor het project.
De onderhandelingen over de grond
aankoop met de gemeente zijn moei
zaam verlopen. Vraag- en biedprijs lie
pen miljoenen uiteen. Nu lijkt de over
eenstemming in zicht: de gemeente
heeft gezegd de raad binnenkort een
voorstel te kunnen voorleggen.
het hart te zitten van een grote en
steeds groeiende koopkracht van de
Haagse agglomeratie."
Heeft de gemeente zich al gemengd
in deze strijd? Zij heeft dit gedaan al
had zij weinig geluk met haar uit
spraak over deze zaak. In de memo
rie van antwoord op de begroting liet
het college weten dat „de stichting van
twee sub-city centra in het gebied ten
noord-oosten van de city naar onze
mening een in economisch opzicht aan
lokkelijke situatie zou scheppen". Al
gauw kwam de rectificatie. Juist op
dit tere punt had de zetfoutenduivel
toegeslagen. „Een in economisch op
zicht minder aanlokkelijke situatie"
moest het zijn. Wanneer het voorstel
waarin de grondtransactie wordt gere
geld in de raad komt, zal er over de
komende situatie nog wel het nodige
gezegd worden. Het „risico" dat stich
ting van beide koopcentra voor de on
dernemers meebrengt zal wellicht niet
het zwaarste wegen. Het is bekend dat
de bewoners van Mariahoeve met
smart op winkels zitten te wachten.
Een kleine vergelijking van beide
projecten zoals ze in de schetstekenin-
gen zijn gedacht levert weinig ver
schillen op. In beide centra ziet men
kopers soms opgewekte gezinnen
in een prettige omgeving vrolijk win
kelen. Ook de onderdelen die de een-
Intussen is „Leidschendam" verder.
De architect is aan het werk en in
1965 wil men beginnen met de bouw
van de eerste fase om in 1968 geheel
gereed te zijn.
De voorzitter van de stichting, dr.
A. Dreesmann, zegt over de nabije
ligging van Mariahoeve: „De Land
bank moet zijn plannen herzien. Er
is daar wel plaats voor een klein
wijkcentrum, niet voor een regionaal
gericht shopping-centre".
De Landbank: „Wij wijzigen onze
plannen geenszins. De opzet wordt
niet verideind. Bovendien komt V.
en D. ook met een vestiging bij ons
in Mariahoeve".
Dr. Dreesmann: „Vroom en Drees
mann, De Bijenkorf _m Brennink
meijer komen (misschien) met klei
ne vestigingen in Mariahoeve, maar
alleen wanneer het een wijkcentrum
wordt en niet meer".
Landbank: „Wij zijn eerder klaar.
En wie gelooft dat men naar Leid-
sohendam gaat om inkopen te doen?"
Leidschendam: „Wij hebben het pre
cies gepland. We komen precies in
tra „levendigheid" moeten geven bui
ten het strikt zakelijke wedijveren met
elkaar in aantrekkelijkheid. Mariahoe
ve: bioscopen, cafe-restaurants, koffie
bars, theater- en vergaderzalen, een
bibliotheek, een kindercrèche. Leid
schendam: café-restanrant, een kinder
crèche, een bowling, een drive-in bios
coop, snackbars, een kinderboerderij,
een „zelfbedieningskwekerij".
De Landbank staat thans voor een
belangrijke beslissing; durft men veer
tig miljoen gulden te investeren voor
een tweede shopping-centre dat vlak
naast een vastberaden en machtige
concurrent zal komen? Of zal men ge
houden worden aan een uitspraak die
dr. ir. F. Bakker Schut, lid van de
raad van bestuur van de Landbank,
verleden jaar heeft gedaan in een le
zing die hij hield in het Groothandels
gebouw te Rotterdam: „Anders ech
ter dan in de Verenigde State.n geeft
hier de stedebouwkundige planning van
de overheid een zo goed mogelijke ga
rantie, dat economische dwaasheden
als concurrerende centra dicht bij el
kaar zullen worden vermeden".
lem („Ik heb-daar de mooiste tijd van
mijn leven doorgebracht").
„In Harlem ik werkte toen nog
op de redactie van „Amsterdam
News" r— organiseerde ik op maan
dagmiddagen de in heel New York
beroemde barbecues vaar geen
musicus van naam ontbrak, waar ge-
danst eh gemusiceerd werd tot de 1
volgende ochtend, waar wij alle
maal blij waren en gelukkig. Zo ge
lukkig"
Nu zit zü in haar hotelkamer. Het
is een bleke lente-middag in april. Op
straat is het opmerkelijk rustig. „Kijk,
in die mantel treed ik op in de kerk",
zegt ze „Wat ik zing. Och", zegt ze en
haalt de schouders op: „Nobody
knows", „Sometimes 1 feel tike a
motherless child", „When the saints". Oh
ja, en de Blues uit de suite Black,
Brown and Beige van Duke Ellington.
Maar dat laatste zal wel niet iedereen
mooi vinden. Daarom breng ik voor
het merendeel spirituals die men hier
graag wil horen. Een beetje populair."
Ik zeg dat ze de muziekliefhebbers hier
onderschat. Ze staat op en wandelt de
kamer door „Is that true"? Ze lacht
mü minzaam toe. En 'neuriet. Neuriet
de blues.
B. 1
