Onkerkelijken vormen de grootste
Noord-Holland
in
groep
Percentage hervormden werd in nog
geen honderd jaar gehalveerd
DE
DIAMANTEN
KONING
Aanhang P.v.d.A.
vooral groot in
landbouwgebieden
Protestanten stemmen minder op
eigen partij dan katholieken
Twee kapiteins
gestraft wegens
fout navigeren
Record aantal
Britten met
Pasen verwacht
Onderzoek naar
fotosynthese
niet de prijs maar
de kwaliteit bepaalt
de waarde van het
artikel.
Jongeman na ongeluk
overleden
,AROSA SUN" IS
WEER BEWOOND
Directie brengt dank
aan brandweerlieden
In Leidse laboratoria
Première ',De Physici"
GOLDEN JAMAICA RUM
DONDERDAG 11 APRIL 1963
PAGINA 19
HAARLEM, 11 april De politieke en kerkelijke verhoudingen
in Noord-Holland vertonen een zelfde ontwikkeling als die in geheel
Nederland. Maar in Noord-Holland treden veranderingen in de toe
stand doorgaans eerder op en zijn doorgaans omvangrijker dan in de
rest van het land. Dit blijkt uit de gegevens, die de Stichting
Noord-HollandProvinciaal Opbouworgaan heeft verzameld in
deel II van de Sociale Atlas Noord-Holland. In dit deel, (het eerste
deel, dat in het bijzonder handelt over de bevolking van de provincie,
is anderhalf jaar geleden gepubliceerd) worden vooral de kerkelijke
en politieke verhoudingen onder de loupe genomen. Evenals in het
eerste deel zijn hierin statistische gegevens verzameld, welke voor
allen die in de overheids- of particuliere sectoren voor beleidsvragen
gesteld worden, van groot belang zijn. Ook in dit tweede deel worden
geen conclusies getrokken, maar wordt slechts het basismateriaal
aangedragen, op grond waarvan ieder voor zich een beleid kan uit
stippelen.
Katholiek aandeel
Protestanten
Politiek
Onkerkelijkheid
AR en CHU
PvdA en WD
KONINKLIJK GEZIN
MET PAASVAKANTIE
door
Francis Om-bridge
VLAANDEREN
-
wmmk*
v;,
niet duur wei heerlijk
WEL, WABR7 SPOORLOOS.
IS MAURICE?/ MAAR DAT HINDERT
-NIET... IKZAGDIE
-. 7"V/_ 1 vreemdeling...
W hm. ER GSRH HONDERDEN TO
I RISTEN AAN BOORDEN HU IS
GEEN OPVALLEND TYPE
FEODOR, WE HEBBEN NO&^H
TUD OM ONZE PA55EN yfiglg
TE HALEN. C.
iluour^^naip:<?Hi|gi'p-<?-!)ic'stip:g;:|"oip--<S--!iim^^Vi'lilg(iFOvTF5l
Importeurs: J. J. MELCHERS Wt. .OLIFANT" SCHIEDAM
nemerland en het Gooi als katholie
ke" concentratiegebieden. De beide
laatste hebben hun katholieke meerder
heid verloren als gevolg van het toene
mende forensisme. De katholieke meer
derheid heeft er zelfs hier en daar voor
een protestantse plaats gemaakt. West-
Friesland is echter een katholiek uit
stralingsgebied gebleken. In de Kop
van Noord-Holland, langs de Zuiderzee-
kunst van West-Friesland, het Midden
gewest, de Zaanstreek en in Huizen is
het aandeel der katholieken in de to
tale bevolking opmerkelijk laag. In de
steden varieert het van 48 pet. (Bever
wijk) tot 18 pet. (Zaandam). In de ste
den vertoont dit aandeel een stijging,
behalve in Amsterdam en Velsen, waar
van een stilstand gesproken kan wor
den en in Beverwijk en Nieuwer-Am-
stel, waar een lichte daling wordt ge
constateerd.
Het is duidelijk, stelt prof. dr. J. P.
Kruyt, directeur van het Sociologisch
Instituut van de Rijksuniversiteit te
Utrecht, die in belangrijke mate heeft
meegewerkt aan dit onderzoek, dat de
verzamelde cijfers nog niets zeggen om
trent de aard en de diepte van geloof
en ongeloof. Maar het is wel belangrijk,
dat geconstateerd wordt dat sinds 1930
de groep „onkerkelijken" de grootste
groep is in de provincie Noord-Holland
en dat in 1960 37 pet. van de bevolking
van Noord-Holland zichzelf als onkerke
lijk liet registreren.
In 1859 bleek Noord-Holland een ho
ger percentage protestanten te hebben
dan Nederland als geheel, maar om
streeks het begin der eeuwwisseling is
dit veranderd. Na Limburg en Noord-
Brabant heeft Noord-Holland thans het
laagste percentage Nederlands Her
vormden en Gereformeerden. Noord-
Holland vertoont daarentegen een groot
percentage onkerkelijken en een groot
aantal personen die behoren tot aller
lei kleinere kerkelijke formaties. De
katholieken hebben de plaats van de
Hervormden ingenomen als grootste
kerkgenootschap. De Hervormden lie
pen sinds 1859 terug van 54 pet. tot
20,2 pet., terwijl de katholieken een
langzame stijging te zien gaven van
28,7 pet. tot 30,6 pet.
In 1859 gaf iedere gemeente in Noord-
Holland nog een protestantse of een ka
tholieke meerderheid te zien. In 1909
worden meer en meer gemeenten „ge
mengd" en verdwijnt dus die meerder
heid. In 1930 krijgen de onkerkelijken
voor het eerst een meerderheid, en wel
in de Zaanstreek. De in meerderheid
protestantse gemeenten lopen terug in
aantal van 84 in 1859 tot 30 in 1960.
Het aantal in meerderheid katholieke
gemeenten neemt toe van 33 in 1859
tot '35 in 1960. Er zijn thans 6 gemeen
ten met een „onkerkelijke meerder
heid". Overigens blijkt uit de cijfers
van dit tweede deel van de Sociale At
las dat de terugval bij de Nederlands
Hervormden veel sneller en heviger is
dan bij de Gereformeerden. Sinds 1889
daalt het aandeel van de groep kleine
re religieuze formeringen geleidelijk.
Zoals Noord-Holland dezelfde ont
wikkelingslijn te zien geeft als geheel
Nederland, maar in sterker en snel
lere mate, zo vertoont Amsterdam
ten opzichte van Noord-Holland als
geheel een ontwikkeling die op haar
beurt ook weer sneller en heviger is.
In tegenstelling tot de rest van het
land en van ae provincie steeg het
percentage katholieken in Amster
dam m cïe periode 1859-1909. In 1889
vertoonde Amsterdam een opvallend
hoog Percentage Gereformeerden
(vermoedelijk verband met de Do
leantie lgse) i maar in 1899 was het
aantal (jereformeerden alweer gehal-
ve®.. i„ et tragisch lot van vele Is
raëlieten gedurende de tweede we
reldoorlog weerspiegelt zich in de cij
fers Amsterdam telde in 1889: nog
13 pet. Israëlieten; thans nog niet 1
pet.
In 1859 golden West-Friesland, Ken-
deze groep valt in de meeste steden
tussen 1909 en 1930. Tot 1947 vermin
dert de groei, maar sinds 1947 neemt
zij weer toe. Opmerkelijk is, dat ver
moedelijk onder invloed van de immi-
grantenstroom in Heemskerk het
percentage onkerkelijken toenam van
6 pet. in 1947 tot 15 pet. in I960. Ten
piattelande begint de verspreiding la
ter dan in de grote steden, behalve in
de Kop van Noord-Holland, waar zij
reeds in de vorige eeuw inzette. For
mele onkerkelijkheid treft men door
gaans weinig in de overwegend confes
sionele gemeenten. In de periode 1947
tot 1960 blijkt het aantal onkerkelijken
tweemaal zo snel te groeien als het
aantal kerkdijken
Opmerkelijk is, da„t de katholieken en
gereformeerden een hoog geboortecij
fer vertonen, de Hervormden en ove
rige religieuze formaties een laag ge
boortecijfer.
Het aandeel der protestanten in de to
tale bevolking is sterk teruggelopen; dat
van de Hervormden en van de kleinere
groeperingen vrijwel gehalveerd, terwijl
dat van de Gereformeerden bijna gelijk
Wat de politieke verhoudingen in
Noord-Holland betreft blijken de confes
sionele partijen minder aan schomme
lingen onderhevig dan de andere. Wèl
verzamelen de confessionele partijen
steeds lagere percentages van het
stemmentotaal in vergelijking met hun
landelijke verloop-lijn; de niet-confes-
sionele partijen steeds hogere.
De KVP vertoont een geleidelijke
stijging van haar percentage, waarbij
vooral in West-Friesland, Noord-Kenne-
merland en Edam hoge percentages
worden behaald. In de Kop van Noord-
Holland, het Middengewest en in Hui
zen daarentegen lage. In de steden va
rieert het aandeel van de KVP van 15
pet. in Zaandam tot 40 pet. in Bever
wijk. In de oude en nieuwe immigratie
gebieden daalt het percentage in ver
gelijking met vroeger jaren. In West-
Friesland en het Middengewest gaan
bijna geen katholieke stemmen naar an
dere partijen dan de KVP, maar in de
forensengebieden gaat ongeveer 15 pet.
is gebleven. In 1920 begon de teruggang
in de Kop van Noord-Holland, de Zaan
streek en de IJmond: in 1930 zette deze
zich voort in West-Friesland, het Zui
delijk Randgebied en het Gooi en in
1947 was deze vooral merkbaar in het
Middengewest en in Waterland. In
1859 had meer dan de helft der ge
meenten een Hervormde meerderheid,
thans nog maar 11. De scherpe daling
is waarschijnlijk mede een gevolg van
het feit, dat men voorheen niet zo ge
makkelijk officieel opgaf niet meer tot
enige godsdienst gerekend te willen
worden. Duidelijk wordt uit de cijfers,
dat de overgang naar de groep onker
kelijken een grote rol speelt in de da
ling. Opmerkelijk is, dat de groep Her
vormden veel ouderen en weinig jon
geren telt, in tegenstelling tot de groep
katholieken. De grootste daling gaven
de steden te zien in de periode 1920-
1930. De daling van het Hervormde
aandeel is overigens iets groter dan
de stijging van het onkerlijke aandeel,
waaruit men mag afleiden dat de Her
vormden ook verloren hebben aan de
katholieken en in geringere mate ook
aan de gereformeerden.
In 1909 waren degenen die behoren
tot kleinere religieuze formaties vooral
geconcentreerd in de grote steden en
de oude havenstadjes. Vanouds geeft
Noord-Holland het grootste percentage
van deze „overige kerkeljjken" te zien
van alle provincies. In de steden vindt
men deze groep verspreid van Bever
wijk met 3 pet. tot 8 pet. in Hilversum.
Sinds 1920 telt Noord-Holland het
hoogste percentage onkerkelijken. De
onkerkelijkheid is begonnen in de Zaan
streek, de Kop van Noord-Holland en
Amsterdam. In 1879 werden acht ge
meenten geregistreerd die meer dan 1
pet. onkerkelijken telden. Amsterdam
telde er tot ongeveer 1900 bijna geen.
Thans echter 48,6 pet. De groei van
en in Amsterdam ongeveer 23 pet. naar
andere partijen. In de steden blijkt on
geveer 10 tot 15 pet. der katholieken
niet op de KVP te stemmen.
De A.R. heeft een belangrijke stijging
van zijn percentage meegemaakt in
1937. Sinds 1948 vertoont deze partij
een daling van zijn percentage. Het
aantal gereformeerden blijkt geringer
te zijn dan het aantal AR-stemmers,
vooral in het Gooi, het Zuidelijk Rand
gebied en Kennemerland. Daaruit mag
men opmaken dat ook een aantal or
thodoxe Hervormden op de A.R. stemt.
De CHU geeft een geringere geleidelijke
daling van zijn percentage te zien dan
de A.R. Deze protestantse partijen blij
ken het meest geconcentreerd bezuiden
het Noordzeekanaal, maar ook daar
worden de percentages minder. In de
steden is het percentage ÖHU-stemmen
sinds 1931 vrijwel gehalveerd, behalve
in Zaandam, Den Helder en Beverwijk.
In de steden blijkt de AR overigens een
grotere werfkracht te bezitten dan de
CHU. De Staatkundig Gereformeerde
Partij blijkt haar temmenpercentage
op ongeveer Vi pet. te handhaven.
Een samengaan van kerkelijke en
politieke oriëntatie blijkt voor wat de
protestanten in Noord-Holland betreft,
vrijwel nergens aanwijsbaar. Het aan
deel der protestanten in het bevol
kingscijfer overtreft het aandeel der
protestantse partijen in het stemmen
totaal vrijwel steeds. In 1959 blijkt
een derde der protestanten in Noord-
Holland op een protestantse partij te
hebben gestemd. In Noord-Kennemer-
land is dit aèindeel nog geringer; in
het Zuidelijk Randgebied, het Gooi,
de Zaanstreek en de IJmond echter
groter.
De VVD kent sinds de oorlog
Op KVP uitgebrachte sUmmen (1959) in v.rhouding
tot Rooms-Kotholieken von 25 jaar en ouder (1960)
VIII
op Protestants - Christelijk» groeperingen uitge
brachte stemmen (1959) in verhouding tot
Protestanten van 25 jaar en ouder (1960)
Kop van Noordhollond en Texel
Westf riesland
Middengewest en Waterland
Noord - Kennemerland
IJmond
Zaanstreek
Amsterdam
Zuid - Kennemerland
Zuidelijk randgebied*
het Gooi
NOORDHOLLAND
1 Meerlanden en Vechtstreek
AMSTERDAM, 10 april De Raad
voor de Scheepvaart heeft een kapitein
uit Groningen gestraft door hem voor
drie weken de bevoegdheid te ontnemen
als gezagvoerder te varen op zee
schepen. Op 28 juni 1962 is hij met het
m.s. Metropole (294 brt) nabij de
haveningang van Littlehampton aan de
grond gelopen. De Raad is van oordeel
dat deze stranding geheel moet worden
geweten aan de onjuiste en niet ver
antwoorde navigatie van de kapitein.
De Raad voor de Scheepvaart heeft
een kapitein uit Dordrecht voor de tijd
van een week zijn bevoegdheid ontno
men. 29 april vorig jaar heeft het m.s.
Dolfijn (167,77 brt) op de reis van
Tegelen naar Stockholm tijdens slecht
Richt door sneeuwbuien nabij Rönnerev
in de Oostzee enige malen gestoten.
Volgens de Raad is het duidelijk dat
deze kapitein niet voldoende zorgvuldig
heeft genavigeerd. De Raad meent, dat
de kapitein disciplinair moet worden
gecorrigeerd, doch houdt rekening met
*ijn lange en goede staat van dienst en
het feit dat hij als eigenaar van de
Dolfijn financieel nadeel lijdt door de
Schade en door het oponthoud wegens
reparatie van zijn schip.
"AAG. 10 april Met haar
advertentiecampagne in Engeland, die
groter was dan ooit, heeft de Algenie-
ne Nederlandse Vereniging voor
Vreemdelingenverkeer succes gehad.
Onder de zeer vele toeristen, die met
Pasen in ons land worden verwacht,
zal een record aantal Engelsen zijn.
Het kantoor van de A.N.V.V. in Lon
den is als gevolg van een advertentie
campagne van Nederlandse zijde be
dolven onder ïnvulcoupons. De voor
raad brochures is uitgeput. De KLM
heeft vandaag het grootste aantal pas
sagiers (1100) op eén dag tussen Lon
den en Amsterdam vervoerd. De KLM
en de BEA samen zullen tussen 11 en
17 april 8500 Britten naar Nederland
brengen» Volgens Britse reisbureaus
doet Amsterdam in populariteit nau
welijks meer onder voor Parus. De
KLM, die samen met de BEA elf
diensten per dag tussen Amsterdam en
Londen onderhoudt, zal om de drukte
te kunnen opvangen, vijf extra-vluch
ten laten uitvoeren. Bovendien zal vrij
dag het gewone lijnviiegtuig op het
traject Manchester-Amsterdam door
een vliegtuigtype met een grotere pas
sagierscapaciteit worden vervangen.
ZEIST, 11 april In het ziekenhuis
alhier is vanmorgen omstreeks half zes
de 18-jarige Gerrit Bouman uit Slikker
veer overleden aan de gevolgen van een
botsing, die om half vijf op de Amers-
foortseweg te Huis. ter Heide tussen een
vrachtauto en een trekker met opleg
ger gebeurde. De chauffeur van de
vrachtauto, de 24-jarige J. den B. uit
Zwijndrecht, moest bij het passeren van
de trekker met oplegger plotseling naar
rechts uitwijken voor tegemoetkomend
verkeer. Gerrit Bouman, die als bijrij
der fungeerde op de vrachtwagen, raak
te bij de aanrijding in de cabine be
kneld en kon pas na twintig minuten
uit zijn benarde positie worden bevrijd.
DEN HAAG. 11 april De koningin
en de prinsessen Irene en Margriet
zjin gisteren van het vliegveld Soester-
berg naar Leoh (O.) vertrokken voor
een korte paasvakantie. Prins Bern-
hard heeft zich onderweg, in Brussel,
bij het gezelschap gevoegd.
Het ligt in het voornemen van de
koningin en de prins dinsdag in de loop
van de dag naar Nederland terug te
keren.
Noord-Holland een geleidelijke groei
met een top in 1959. De concentratie
gebieden voor de liberalen blijken de
oude en nieuwe forensengebieden en de
niet-confessionele veeteeltgebieden in
het noorden en midden van de provin
cie. In West-Friesland, de Vechtstreek,
Noord-Kennemerland en de Zaanstreek
is hun aandeel ongewoon laag. In de
steden varieert hun percentage van 9
in Beverwijk tot 21 in Hilversum.
Evenals de VVD heeft de PvdA haar
laagste percentages in de overwegend
confessionele gebieden. Haar grootste
concentraties komen merkwaardigerwij
ze niet voor in de industriecentra, maar
in de landbouwgebieden van Noord- en
Midden-Noord-Holland. In de steden va
rieert haar percentage van 30 pet. in
Hilversum tot 40 net. in Zaandam en
Den Helder. De PSP blijkt in Noord-
Holland tweemaal zo'n hoog percentage
te hebben behaald als in de rest van
Nederland. Vooral in de Zaanstreek en
Nieuwe Niedorp heeft deze partij haar
aanvang. In de steden varieert zij van
2 pet. in Den Helder tot 8 pet. in Zaan
dam. De CPN tenslotte blijkt sterk te
verliezen. In Amsterdam liep zij sinds
de oorlog tot de helft, in de rest van
de provincie tot een kwart terug. De
partij is vooral geconcentreerd in Am
sterdam, de Zaanstreek en in mindere
mate ook in de IJmond. In de steden
varieert haar percentage van 13 pet. in
Amsterdam en 11 pet. in Zaandam tot
1 pet. in Den Helder.
IJMUIDEN, 11 april Tijdens een
vanmorgen gehouden personeelsbijeen
komst van Hoogovens, waar de driec-
tie een toelichting gaf op de jaarver
salgen over 1962, heeft ir. P. van Del
den namens de directie zijn grote er
kentelijkheid uitgesproken jegens allen
die meegewerkt hebben de brand op
de „Arosa Sun" te bedwingen. Door
snel ingrijpen is erger voorkomen. In
het bijzonder bracht hij dank aan de
Velser brandweer en de N.V. Wijsmul
ler, die met groot materieel te hulp
snelden en aan de gemeente Amster
dam, die de „IJsbeer" stuurde.
Verder dankte hij de velen, die spon
taan telefonisch onderdak voor de van
hun schip verdreven bewoners hebben
aangeboden, waarvan echter geen ge
bruik behoefde te worden gemaakt.
Hoewel het vuur fel gewoed heeft, is
de schade gelukkig tot het representa
tief gedeelte van het schip beperkt ge
bleven. De ontvangstsalons en enkele
hutten zijn uitgebrand. Verder ontstond
waterschade. De door Hoogovens-perso
neelsleden bewoonde delen van het
schip leden praktisch geen schade.
De Italianen, Spanjaarden en Neder
landers, die door Hoogovens op het
schip zijn gehuisvest, sliepen vannacht
weer aan boord van het schip. Het is
nog niet bekend of het verwoeste deel
van het schip zal Worden gerestau
reerd.
Advertentie)
LEIDEN, 9 april De Nederlandse
organisatie voor Zuiver-Wetenschappe-
iijk onderzoek heeft prof. dr. L. N. M.
Duysens, hoogleraar in de biofysica
aan de rijksuniversiteit in Leiden, een
subsidie verleend voor een onderzoek
naar de fotochemische systemen in de
fotosynthese.
Onder fotosynthese verstaat men de
vorming van koolhydraten door planten
onder invloed van het zonlicht, waar
bij koolzuur uit de lucht wordt opgeno
men en zuurstof wordt afgestaan. Dit
proces geschiedt onder invloed van het
bladgroen, het zogenaamde chlorofyl.
Daar mens en dier voor hun voedsel
direct of indirect op de planten zijn aan
gewezen, houdt de reactie, die fotosyn
these wordt genoemd, het gehele leven
op aarde in stand.
Uit experimenten in het Leidse Ka-
merlingh Onnes-laboratorium heeft
men de conclusie getrokken, dat voor
de fotosynthese twee primaire lichtre-
acties een rol spelen. De eerste hiervan
veroorzaakt indirect en via een aantal
tussenproducten de omzetting van kool
zuurgas tot koolhydraten en de tweede
lichtreactie zorgt voor de produktie
van zuurstof. Om nu een nader inzicht
in de details van dit werkingsmecha
nisme te krijgen, is Z.W.O.-subsidie
verleend.
AMSTERDAM, 10 april Zoels reeds
eerder gemeld heeft de Nederlandse
Comedie „De Physici" van Friedrich
Dürrenmatt in studie in de vertaling van
Gerrit Kouwenaar en onder regie van
Han Bentz van den Berg. De première
is nu vastgesteld op zaterdag 11 mei in
de Stadsschouwburg.
Linker en Rechter Maasoever Mij. tot
Aan- en verkoop van Onroerend Goed. te
Rotterdam, boekte over 1962 een exploitatie-
opbrengst van 46.025 (v.J. 45.561) en een
netto-winst van ƒ31.581 (ƒ31.045). Voorge
steld wordt een dividend van-14% (onv.)
HU VERTREKT/ MET DE DIAMANTEN? HU KOMT ER
VANMIDDAG NOOIT MEE LANGS^-*f
IAAR DOVER. J DE DOUANE
PRETTIGE
PAASDAGEN
