Pauselijke vluchtgang
Engelenburcht nu
naar
voor ambtelijk verkeer
I
aus
Klassieke muziek
op de plaat
Entführung
dem Serail5
D'
Aöenda voor Haarlem
eo om
HESS en GÖRING
geanalyseerd
—De passettogerestaureerd
BLOEMEN DUUR OP
TWEEDE PAASDAG
Paasspel in
St. Janskerk
Centrum komt met
Nathan, de Wij ze9
Gasten bedwelmd
door
butag
C Oorlog en verzet
Triomf voor ODA
doet KDO pijn
Antilopen legt
loodje tegen HOC
Magistrale titelrol
van Guus Hermus
In het Langeveld
Pocket over Neder
landse illegale
werkers
Basketball-competitie
DINSDAG 16 APRIL 1963
PAGINA 6
Films
Toneel
Cabaret
Tentoonstellingen
Waterstanden
,r muiden
Passion
Nelson-Messe
Collecte Rheumafonds
(Van onze Romeinse correspondent)
De technische dienst van Vati-
kaanstad is onlangs klaar geko
men met de restauratie van een
stuk van de „Passetto", de
verbindings- en vluchtgang, die loopt
van het pauspaleis naar de Engelen
burcht aan de Tiber. Deze merkwaar
dig», historische rest uit de vroege
midheleeu-Sron is aan de tijd en de mo
ker ontsnapt, een zeer hoge gekanteel-
de muur van bijna een halve km.
lengte, waardoorheen de smalle pas
sage loopt. Van de wanden, uit puin,
afval en stof hebben de herstellers de
geschiedenis van de gang kunnen af
lezen, een geschiedenis, die op haar
beurt een bewogen stuk historie is van
het typisch pauselijke Rome.
Nadat midden in de vierde eeuw de
grote gedachteniskerk boven het graf
van Petrus tegen de helling van de
Vatikaanse heuvel was voltooid, begon
rich daar in de buurt langzamerhand
een nederzetting te vormen met een
uitgesproken christelijk karakter: er
kwamen kloosters, kerkjes en kapel
len, een eenvoudige pausresidentie,
woonhuizen. Toen kort na 600 de bede
vaarten ook uit verre landen naar de
graven van de apostelvorsten, de ca
tacomben en de heiligdommen begon
nen, ontstonden in het Vaticaans kwar
tier de hospitia voor de pelgrims. Bur
gen werden die genoemd met een ger-
maans woord, de Friezenburg, de Lon-
gobarden-, de Saksen-, de Franken
burg en zo meer. Het volk maakte er
..Borgo" van en het woord bestaat nog.
Dat bescheiden nieuwe Roma trans
Tiberim won aan belangrijkheid, toen
sinds 800 de pausen de westerse kei
zers kroonden in de St. Pieter.
HAARLEM, 16 april In de parochie
kerk van de H. Joannes de Doper aan
de Amsterdamstraat hebben leden van
de K.A.J. op Paasavond het paasspel:
„Ben ik het. Heer?" van Theo Vesseur
opgevoerd. Opgezet als een klein expe
riment, ontstaan van uit deze groep
Jongeren, groeide het uit tot een adem
benemende meditatie over het Paasge-
beuren, zoals kapelaan H. Kempes het
in een inleiding nooemde.
De titel ,,Ben ik het, Heer?" is be
wust ontleend aan de woorden van Ju
das. Deze figuur leeft in elke mens
voort, het ging niet om een veroordelen
door de toeschouwers, maar om een
herkenning en de konsekwenties van de
ze herkenning. Het is modern van op
zet en bevat zowel uit het Oude als uit
het Nieuwe Testament thema's over het
geven of ontnemen van het leven. Cen
traal hierin staat de Christus figuur,
met als tegenhanger Judas. In de groot
ste stilte keken ongeveer 400 parochia
nen naar dit spel van mime en woord,
opgevoerd door acht jongens en twee
meisjes. Op het altaar stond een groot
kruis opgesteld, waaromheen zieh het
hele gegeven afspeelde. De spelers moes
ten zonder aangepaste kleding en met
alleen hun stem als uitdrukkingsmiddel
het gegeven overdragen, hetgeen hen
zeer goed afging.
Ofschoon juist de belangrijkste factor
het samenspel tussen spelers en band
recorder met woord en muziek was,
maakte een bijna pijnlijk feilloze syn
chronisatie dit spel rot een prachtige af
sluiting van het Paasgebeuren.
HAARLEM, 16 april Vrijdagavond
komt de toneelgroep ..Centrum" naar
Haarlem met de befaamde voorstel
ling van „Nathan, de Wijze". Guus
Hermus speelt in deze voorstelling een
grandioze titelrol. Centrum speelt een
Nederlandse bewerking (van drama
turg Hans Roduin) van de beroemde
adaptatie van Ferdinand Bruckner.
Het oorspronkelijke stuk is van de
hand van Gotthold Ephraim Lessing.
De voorstelling wordt geregisseerd
door de in Engeland werkende, Poolse
regisseur Vladek Sheybal. Het is een
buitengewoon boeiende voorstelling ge
worden, die door de jonge regisseur is
opgezet om het thema van de ver
draagzaamheid voor modern publiek
duidelijk zichtbaar te maken. Guus
Hermus speelt Nathan niet op de tra
ditionele wijze, als een oude man,
maar als een jood in de kracht van
zijn leven die door een zee van ver
driet is gegaan. Hij doet dat op bijzon
der aangrijpende wijze. Ann Hasekamp
speelt zijn pleegdochter Rachel en Hen
ri Orri de christelijke verzorgster. Sul
tan Saladin wordt gespeeld door Luc
Lutz en de christelijke patriarch door
Peter Aryans. André van den Heuvel
geeft een nerveas-gespannen vertolking
van de tempelier. Een prachtig-ko-
mische lekebroeder wordt door Gerard
Hartkamp getypeerd. De voorstelling
wordt gespeeld m een decor van Roger
Chailloux.
mstreeks 850 liet paus Leo IV
verdedigingswerken aanleg
gen rond dit stadsgedeelte, dat
buiten de Romeinse wallen
lag. Het was bittere noodzaak. De
veiligheid in Europa werd na het
verdwijnen van het Karolingische
Rijk bedreigd door Magyaren, Noor
mannen en Saracenen. Nog in 846
hadden islamitische piraten uit Tu
nis de St. Pieter en de St. Paul
grondig geplunderd. De leonijnse mu
ren nu gingen van de Engelenburcht
in westelijke richting, dan over de
Vatikaanse heuvel heen en weer te
rug naar de rivier om uit te komen
bij het tegenwoordige aartshospitaal
van de H. Geest.
De nieuw omwalde wijk heette
sindsdien de Citta Leonina, Leostad.
In de zestiende eeuw werd hij uitge
breid.
De verdedigingswerken van de
Vatikaanse heuvel staan nog over
eind, zoals de bezoekers van de Va
tikaanse musea zich herinneren. Het
vorig jaar heeft de regerende Paus
een der Saracenentorens op de heu
velkam laten herstellen en er een
appartement doen inrichten. De mu
ren tussen Vatikaanstad en de Tiber
zyn bij de stadsuitleg in de negen
tiende eeuw verdwenen, alleen de
mooie H. Geestpoort achter het hos
pitaal bestaat nog. Op de platte
grond kan men de kontoeren van
Leostad duidelijk onderscheiden en
opvallend is het evenwijdig verloop
der smalle straten, die tot heden
„borghi" heten. Toch is er in dit
interessant stuk middeleeuws Rome
op onzalige wijze gesloopt. De door
braak van de Tiber naar het St. Pie
tersplein, de huidige Via della Con-
ciliazione, waarmee in 1937 begon
nen werd, wordt te laat betreurd als
vandalenwerk. De fascisten hadden
als hoogste en absolute ideaal van
stadsaanleg de paradeboulevards uit
het Parijs van Haussmann. Twee
borghi met alles wat daartussen lag
aan pleintjes, fonteinen, paleizen,
kloosters, kerkjes, huizen, tratto
ria's en wijnlokalen werden opgeruimd
om plaats te maken voor wat men
spottend „de Vaticaanse autostra
da" noemt.
in twee grote nieuwe gebouwencom
plexen, die het Pietersplein afsluiten
en de kop van de Via della Concilia-
zione vormen. Een onder de Via della
Concjliazione lopende gang verbindt
het links van de weg liggende gebouw
met het rechtse. Men heeft erover ge
dacht om een verdere ondergrondse
verbinding te maken met het Vati-
kaan, maar toen is iemand op het
idee gekomen daar een stuk van de
Passetto voor in te schakelen. Vati
kaanse „Openbare Werken" ging toen
over tot het herstel van het benodigde
stuk der Passetto.
Er kwam meer bij kijken, dan eerst
scheen. De Poort der Zwitsers (die
achter de rechtse colonade ligt) moest
met de twee flankerende torens uit de
tjjd van Alexander VI (ca. 1500) wor
den gerestaureerd en het kleine ge-
kan teelde torentje op de plaats, waar
de Passetto uitmondt in het paus
paleis.
Daarna kwam het herstel van de
muur en de gang aan de beurt. Latere
bijvoegsels werden verwijderd, als het
dak van Urbanus VIII. In de muur
toren, die bezijden de Congregatiege
bouwen aan de Vicoli dei Corridori
staat, kwam een lift, die voert naar
de ondertunneling van de Vicolo en de
souterrainingang der ministeries. De
dienstverbinding is thans sinds enige
tijd in gebruik. Tegelijk werd zo een
deel van de historische Passetto op
deskundige en fraaie wijze gerestau
reerd. Het is maar een deel, een vijf
de ongeveer van de gehele corridor,
maar het belangrijkste. Men heeft in
scripties van Leo IV teruggevonden
waaruit bleek, dat de „Militiae". een
soort organisatie van vrijwillige ar
beidsdienst in de pauselijke provin
cies, gewerkt had aan de bouw der
fortificaties. Van onder de kalk kwa
men in de Borgia-torens vijftiende
eeuwse fresco's te voorschijn.
n de eigenlijke Passetto kon men nog
de gaten zien van de kogels uit de
vuurroeren der Duitse archebusiers
van 1527. En het is maar gelukkig,
dat de mensheid zich nooit iets aange
trokken schijnt te hebben van de ver
boden op muren te krassen en te schrij
ven, Later is de historicus er gelukkig
mee en noemt de eens verboden krab
bels deftig „graffiti". Ook de Passetto
heeft de zijne, waaronder karakteris
tieken van de Italiaanse soldaten, die
in 1870 na de val van Rome de Passetto
bezetten.
NOORDWIJK16 april In een bun
galowkamp in het Langeveld te Noord-
wijk heeft zich zaterdagmorgen een ge
val van gasbedwelming voorgedaan,
waarby een tiental Duitsè gasten uit
drie verschillende bungalows waren be
trokken. Toen zij in de vroege morgen
wakker werden, voelden zij zich onwel,
vertoonden braakneigingen, hadden
zwaren hoofdpijn en anderen zegen
zelfs ineen. Buiten, in de frisse lucht
gebracht, kwamen de slachtoffers poe-
dig weer bij.
Een ter plaatse verschenen arts uit
Noordwijkerhout, achtte geen levensge
vaar of andere nadelige gevolgen aan
wezig. Een zuurstofkoffer, die door een
mofoilofonisch naar het kamp gediri
geerde politiepatrouille uit Noordwijk
werd aangevoerd, behoefde niet ge
bruikt te worden De betrokken gas
ten bleken in de bungalow een buta-
faskachel te hebben ontstoken. Daar zij
e ramen gesloten hielden, is waar
schijnlijk een tekort aan zuurstof ont
staan, waardoor de kachels doofden,
doch het butagas bleef uitstromen.
De vluchtgang leidt van het Vaticaan naar de Engelenburcht.
w
De oude vluchtgang van de pausen, die inmiddels gerestaureerd werd.
e muur, waardoorheen de „Pas
setto" loopt, bleef gespaard.
Oorspronkelijk vormde deze de
noordelijke verdediging van Leo
stad. Na de uitleg onder Pius IV in
1560 kwam de muur midden in de Cit
ta te liggen. Deze paus heeft er toen
poorten in laten maken om het nieuwe
deel met het oude te verbinden. Bo
ven elke poort liet hij, naar gewoonte,
zijn wapen aanbrengen en zij zitten
nog ter plaatse.
Lang voordat onze muur in de twee
de lijn kwam te liggen had men er al
over gedacht orp er een verbindings
gang doorheen te maken naar de burcht.
Toen de pausen einde 14e eeuw terug
keerden uit Avignon, troffen zii Rome
meer vervallen aan en onveiliger dan
ooit. Onder (de tegen-paus) Joannes
XXIII Cossa kwam in 1411 de vlucht
gang klaar. In later eeuwen werd de
muur herhaaldelijk hersteld en ook aan
merkelijk verhoogd. De gang kwam toen
overdekt en wel op de „benedenverdie
ping" te liggen, er boven liep een twee
de open weergang, die van kantelen
was voorzien. Urbanus VIII liet in 1630
nog eens een dak aanbrengen boven de
ze weergang in zijn gehele lengte. De
Romeinen noemden de muur toen ,.il
Passetto", il Corridoro of in het meer
voud i Corridori.
Hjj heeft behalve voor het dagelijks
gebruik in verschillende noodgevallen
dienst moeten doen. Het bekendste feit
is de vlucht van Clemens VII door de
Passetto naar de burcht, toen Rome
veroverd werd door de huurlegers van
Karei V, de Duitse lansknechten aan het
brandschatten sloegen en de gruwel ener
apocalyptische verwoesting over de stad
kwam, de Sacco di Roma in mei 1527.
Toen de pausen de vrijwillige ge
vangenen van het Vatikaan wer
den, raakte de Passetto geheel
in onbruik en de muur diende al
leen nog als ruggesteun voor de wo
ningen aan de Borgo Pio. In de twee
corridors huisden vogels en vleermui
zen. In 1955 werden zes pauselijke mi
nisteries, zes Congregaties, gehuisvest
Op twee platen in cassette en een
fraai tekstboek erbij heeft Phi
lips een nieuwe complete opna
me gepubliceerd van Mozarts
„Die Entführung aus dem Serail". De
uitvoering is grotendeels, niet geheel,
in handen van artisten uit Oost-Duits-
land en wel uit Dresden of Leipzig,
beide eens behorend tot de vermaar
de opera-instituten van Duitsland (in
zonderheid Dresden), tegenwoordig van
de buitenwereld afgesneden.
De dirigent is Otmar Suitner, chef di
rigent van de Dresdener Staatsopera,
waarvan ook de Staatskapelle en het
koor zijn. Onder de zangers zijn er, die
in Dresden of Leipzig geregelde ver
bintenissen hebben maar zich ook aan
deze zijde van het IJzeren Gordijn een
naam gemaakt hebben. Jutta Vulpius is
Konstanze, Rosemarie Rönisch Blonde,
Rolf Apr eek Belmonte. Jürgen Förster
Pedrillo, Arnold van Mill Osmin en Pe
ter Schütte doet de spreekrol van Bas-
sa Selim.
Het is door de "bank genomen een
foede bezetting, maar zij is niet over
e gehele lijn gelijkwaardig. Stellig
de besten zijn het paar Blonde ert Pe
drillo, twee zeer uitstekende zangers, die
ook in de zang een dramatiserende
voordracht kunnen geven, wat natuur
lijk deze twee speelrollen al bijzonder
ten goede komt. Het lyrische paar Kon
stanze en Belmonte moet uiteraard
evenzeer een dramatische inslag heb
ben, zij het in een andere verhouding.
Het echte belcanto is overwegend in
hun rollen, derhalve worden hier de
hoogste eisen gesteld aan de zangkunst.
Die is bij Jutta Vulpius geenszins zo
briljant en boven de materie verheven
als men zou wensen, en hetzelfde geldt
eigenlijk voor Jürgen Förster, die bo
vendien bij zijn vrouwelijke partner in
bewogenheid achterstaat en nu en dan
de intonatie maar moeilijk baas kan.
Om zijn luisterrijke stem en bewonde
renswaardige muzikale zangkunst is
Arnold van Mill zoals altijd een ster.
Het nadeel is alleen dat hij een zo ty
pische en dus beperkte basse noble is
en te weinig heeft van een bas buffo.
Hij -zingt magnifiek, maar is het nu Os
min die men uit deze zang hoort of al
leen maar de noten van de haremwach
ter?
Als een belangrijk winstpunt staat
hier weer tegenover het door Otmar
Suitner voortreffelijk geleide koor en
orkest, waardoor men de instrumen
tale partij met een bijzonder markant
en open gewerkt klankbeeld te horen
krijgt. De Dresdener Staatskapelle
is nog altijd het grote ensemble, dat
het van oudsher geweest is. De zeer
goede klankweergave, waarvoor de
Philips-technici gezorgd hebben, draagt
er natuurlijk het hare toe bij, dat
men dit zo verheugend kan vaststel
len. (stereo A 835118 Y>.
en Franse school. 16e t/m 19e eeuw
sielen. natuurkundige instrumenten
(-TWFMA PALACH- 17c to.ct ci,j„°Per>d °P werkdagen, behalve maandag, van
CïNEMAt PALACE (7e week). West Side Eerst| ,ondag van de maand
Fos-
Ge-
Story, 14 jaar. Dag. 2 en 8 uur.
FRANS HALS: De markies met de ijzeren
vuist, 14 jaar. 2, 7 en 9.15 uur.
Dinsdag 8 uur.
LIDO: De lustige Witwe, 14 Jaar.
2, 7 en 9.15 uur.
LUXOR: Liever lusten dan lasten, a. 1.
2, 7 en 9.15 uur.
Zondag en maandag: 2, 4.15, 7 en 9.15 uur
REMBRANDT: Mister Hobbs gaat met va
kantie, a.l., t/m do. 2, 4.15, 7 en 9.15 uur.
Zo. t/m do. 2, 4.15. 7 en 9.15 uur.
ROXY: t/m do.: De zwarte schorpioen, 14
jaar. 2.30, 7 en 9.15 uur.
Zondag en maandag: 2, 4.15. 7 en 9.15 uur
STUDIO: Mon oncle a.l. 7 en 9.15 uur.
George en Jimmy op het pirateneiland en
Donald Duck, a. 1 Dagelijks 10.30 uur
MINERVA: wo. 2.30 uur, Boemelstudentei.
a.l.; t/m do. 8 uur: Der Rosenkavalier
Dinsdag 16 april.
Stadsschouwburg, 8 uur: V.K.K., „Her
examen".
„Adam en Eva". Raamvest 5. Iedere avond
van 8 tot 2 uur. Cabaret van 9 tot 11 uur
Frans Halsmuseum Werken uit de Haar
lemse School van de 16e t/m 19e eeuw
Bijzondere collectie werken van Frans Hals
Dag. van 105 u. Zo. 15 uur. 10 april
t/m 19 mei: avondopenstelling met kaars
verlichting. bloemen, floodlight en oude
muziek, 8.3010.30 uur.
Teylers Museum; Schilderijen 19e en 20e
eeuw. Tekeningen Nederlandse, Italiaanse
li—3 uur Eerste zondag
van 13 uur.
Bisschoppelijk Museum: Jansstraat 76
Oude religieuze kunst, schilderijen middel
eeuwse beeldhouwwerken Van 1012.30
en van 1.30—5 uur (behalve maandag)
Zon- en feestdagen van 25 uur
In 't Goede Uur, Nieuwe Kerksplein
Maand april: Tekeningen en grafiek van
Ruth Fischer.
Museum ,,'t Huis van Looy". t/m 3 Juni
.Van vormende hand tot lopende band"
Geopend dag. van 1017 uur. Zo. van 13
17 uur. Tot en met 3 juni.
Vishal: Expositie Modern Kunstbezit van
de gemeente Haarlem Geopend dagelijks van
10 tot 5 uur Zondags van 1 tot 5 uur Tot
en met 14 april
Kunstcentrum „De Ark", Nieuw Heilig
ianü 1 rood. Expositie van schilderijen -»?
lino's van Henk van der Horst Geopend
lagelijks van 95 uur
Keukenhof. Lisse, tot 15 mei openlucht
tentoonstelling van voorjaars- en zomer
bloemen Geopend van 8 uur v.m tot een
half uur na zonsondergang. Kasteel Keuken
hof, schilderijen, plafondschilderingen en
kunstvoorwerpen.
Huize „Bloemenheuvel", Bloemendaalse
weg 158 Tentoonstelling van grafiek var
Flip var) de Burgt Geopend dagelijks 10-5
uur Zo 2-5 uur.
Dinsdag 16 apfil.
Hoog water: 8.05 en 20.40 u.
Laag water: 3.31 en 15.54 u.
Woensdag 17 april.
Hoog water: 9.04 en 21.45 u.
Laag water: 4.12 en 16.51 u.
De Muzikale Meesterwerken N.V. heb
ben op twee platen een opname van
Bachs Johannes Passion het licht doen
zien onder leiding van de jonge Bel
gische dirigent André Vandernoot met
het „Bach Chor" en het „Orchester der
Philharmonischen Gesellscha'ft Amster
dam" en de solisten Agnes Giebel, Wil-
helmina Matthès, Richard Lewis en
Heinz Rehfuss, vier zangers die men
tot de besten in dit vak kan rekenen.
Intussen zal men toch wel vrij alge
meen geneigd zijn de erepalm te ge
ven aan Richard Lewis voor zijn stra
lende zang, waarmee hij een voorbeeld
geeft hoe men Bach in grote welvende
lijnen kan zingen en toch een zeer be
wogen voordracht geven. Hij doet zo
wel de recitatieven als de aria's, wat
trouwens ook voor Rehfuss geldt.
Deze zangers passen ook goed b
de zeer opmerkelijke lezing, die Vani
dernoot van het werk geeft. Hij Is een
opera-dirigent, die nog heel wat meer
kan. Zijn dramatisch gevoel brengt
hem tot een sterk beeldende voordracht
van het werk, wat hem geen ogenblik
belet om de lijnen strak te trekken.
In de Johannes Passion met zijn tal
rijke volkskoren treft dit al bijzonder
goed. Hij geeft die turbae met grote
onderlinge verscheidenheid, steeds
scherp de stemming van het moment
karakteriserend. En aangezien de so
listen in diezelfde geest zingen, ont
staat hier een bewogen verteld ver
haal, dat in levendige beelden voor de
geest rijst. Het is hoogst talentvol en
kundig gedaan. Gegadigden zullen al
leen verstandig doen door de plaatper
singen nauwkeurig te controleren. Het
exemplaar dat ik ontving, is terzake
van de zuiverheid verre van smette
loos. Het stuk staat onverkort, op enke
le geschrapte koraal-strofen na, op twee
platen. (M-2242, Muzikale Meesterwer-
ken N.V. Paulus Potterstraat 12, Am
sterdam Z).
Argo, een merk, dat zich meer on
derscheidt door litteraire dan door mu
ziekopnamen, heeft de Nelson-Mess van
Haydn vastgelegd in een uitvoering
door het Koor van King's College Cam
bridge, het London Symphony Orches
tra een en ander onder leiding van Da
vid Willcocks en met de solisten Syl
via Stahlman, Helen Watts, Wilfred
Brown en Tom Krause. Ik kon er niet
gelukkig mee zijn. Er is te veel pro
vincialisme aan deze uitvoering, recht
toe recht aan, weinig genuanceerd, het
koor hard en verre van zuiver. Mis
schien in een studentensamenleving een
zeer waardeerbare uitvoering, maar
daarbuiten en voor het automatisch
overgevoelige oor van de microfoon is
dat iets geheel anders (mono RG 325).
De muziekuitgeverij Barenreiter heeft
in haar grammofoonserie Musica-
phon een opname gewijd aan werk van
Willy Burkhardt, en wel de cantate
„Die Sintflut" en Psalm 148, oeide
kort voor zijn dood in 1955 ontstaan. De
uitvoering s door de Engadiner
Kantorei onder leiding van Martin Fla
mig, een organisatie en zangschool te
St. Moritz ter beoefening van de evan
gelische kerkmuziek in de gereformeer
de kerken van Duits-Zwitserland. De
beide hier opgenomen werken geven
goede specimina van deze protestantse
leerkmuziekcomponist: zeer eenvoudig
en sober, strak en op de verkondigende
manier aan de tekst gebonden, schuch
ter bijna om individueel gevoel in de
muziek te laten weerklinken, maar
toch in die bedeesde gevoeligheid heei
zuiver. Het koor doet het uitstekend.
(Laudinella Serie EKL 1).
L. H.
NOORDWIJK, 16 april De collecte
voor het Nationaal Rheumafonds te
Noordwijk heeft het prachtige bedrag
van 1225,18 opgebracht.
Bij George Allen en Unwin te Lon
den is een fraai verzorgd boek
verschenen over Rudolf Hess, The
uninvited Envoy, geschreven door
James Leasor, die zün pakkend boek JÉ
een wijs motto meegat: „Learn, my SËMÈMlI
son, with how little wisdom the world MEr
is governed" Het boek is verlucht met r «PïHF JË&ÈmÉ
een aantal foto's, waarop Hitler, Gö- jHBH
ring en enkele andere nazi-bonzen niet
ontbreken, maar die ten dele ook be- jpaw.9
steed zijn aan de vrouw en de zoon Jy migtëiJËËiiS
van de man, die in Neurenberg niet S|w9| .S,W WIËtmifmmmm
meer wist, wat hij in Engeland had Hhb
gedaan, en op de tiende mei van het fSÊB
jaar 1941 in de veronderstelling verkeer- SaSSf** Mjf WÊBr
de, dat hij door een sensationele vlucht Hpi 'ffÊÈ v:>' BÊ
naar Engeland een einde aan de oorlog BEggr^1 JSBHPm
zou kunnen maken. HjPTj -S
Toen hij op die zaterdag daalde in W 'ff flyjSsMHm
de buurt van het landhuis, dat bewoond
werd door de hertog van Hamilton, met
wie hjj zei op voet van vriendschap te
verkeren, hoewel hij hem slechts één-
maal op een winterspnrtfeest had ont- |L,.
moet, meende hij dat zijn gastheer hem
in contact zou brengen met ChurchiiJ
en die zou dan wei vernemen wat hij erm&nn Goring m zijn grote dagen,
hfi.d°®li^d'.,^ilcIe„_h« iafA.eJLd_e Hitier nog
hele wereld van een wisse ondergang
redden. De hele wereld was verbaasd,
Rudolf Hess voor zijn geruchtmakende
vlucht naar Engeland.
(Van onze AVB-medewerker)
DE KWAKEL, 15 aprjl De katho
lieke derby tussen KDO en ODA is
een volledig succes voor de club uit
Duivendrecht geworden. De wedstrijd
was nog geen minuut oud, of KDO had
al een achterstand. Bij een verwarde
situatie voor het doel van KDO pikte
B. Enthoven de bal op en liep onge
hinderd met de bal het doei in. Deze
ruggesteun bracht ODA fel in het of
fensief, dat na een half uur resulteerde
in het tweede doelpunt. Uit een pass
van R. Enthoven gaf linksbuiten H.
Griffioen de doelman van KDO voor
de tweede maal het nakijken. In de
tweede helft begon KDO er nog eens
flink aan te trekken, maar de achter
hoede van ODA stond pal voor de al
of niet gerichte schoren van de KDO-
voorhoede. Zelfs kwam ODA na een
kwartier aan het derde doelpunt. Na
een hard schot van B. Enthoven ver
dween de bal via de handen van de
doelman in het doel. KDO gaf de moed
niet op en het wist nog een strafschop
te forceren. Ook deze kans werd door
de middenvoor jammerlijk gemist.
Door deze nederlaag is KDO al naar
de negende plaats afgezakl, hetgeen
voor de resterende wedstrijden toch
wel een waarschuwing moet inhouden
BEVERWIJK, 16 april Het koude
weer was mede de oorzaak, dat de aan
voer aan de Paasbloemen-veiling niet
zo groot was als men dat anders ver
wacht zou hebben. Maar toch waren er
nog een goede 50 ka,rren met bloemen.
Daar de handel voor Pasen heel goe
de zaken gemaakt had, was er van
graagte te spreken en alles kon vlot en
vaak voor betere prijzen verkocht wor
den dan vrijdag.
Bij de tulpen ging de Apeldoorn tot
1,80 per bos en een bos kas-narcis-
sen kwam ook heel dicht bij de gulden.
Anjers lagen iets makkelijker in de
markt, terwijl irissen het tot 1,75 per
bos brachten. Troschrysanten noteerden
nog 2.55 per bos. De groot-bloemigen
kwamen tot 68 cent per stuk. De be
langstelling van het publiek was dit
maal niet zo groot. In de eerste plaats
is de veiling nog al ver uit het Cen
trum gelegen en in de tweede en wei
voornaamste plaats lokte het weer ook
niet aan om een wandeling haar de pol
der te maken. Er waren enige buiten
landers, die films en foto's maakten,
tervvyl ook heel wat belangstellende
kwekers waren gekomen om eens te
zien hoe de handel verliep.
HAARLEM, 16 april In de plaat
selijke damesontmoeting Antilopen- H.
O.C. heeft het er lange tijd naar uit
gezien dat Antilopen voor een verras
sing zou gaan zorgen. Gedurende de
hele eerste helft hadden de volgelingen
van Kwakkestijn de leiding, hetgeen na,
40, 82 en 12—5 resulteerde in de
2017 ruststand. De komst van Loes
van Wijk bracht de rust in de HOC-
ploeg, die na 2019, bij 27—27 gelijk-
kwam en bij 3130 voor het eerst
de leiding nam. Antilopen was gesla
gen en door de 4737 zege, heeft HOC
nu wel definitief beslag gelegd op de
eervolle derde plaats in de dames
eredivisie.
verbaasder dan de hele we
reld en Hess zelf het meest van al,
hoewel (?m andere redenen Hij begreep
maar niet, dat een zo groot man als
hij, de tweede man in het nazirijk, als
krijgsgevangene werd behandeld en zijn
vrijheid beperkt zag door een wacht
vóór de deur van zijn suite, waar hij
overigens niet zonder voorkomendheid
werd behandeld. Met verschillende af
gezanten van de Engelse regering heeft
hij vele malen en telkens uren lang
gebabbeld over de oorlog en de allang
vaststaande overwinning van Duitsland,
zonder de officiële mening, dat hij gek
was, ook maar 'n ogenblik aan het
wankelen te kunnen brengen.
Leasor tekent Hess dan ook als een
zonderling: achterdochtig, bijgelovig,
onbeheerst, gevoelig voor hypnotische
werkingen, lijdend aan een geweldige
zelfoverschatting en tenslotte op het
proces van Neurenberg zover van de
werkelijkheid weggezweefd, dat hij de
films over de gruwelen der concentra*
tiekampen geen blik waardig keurde.
Leasor's boek gunt de lezer een blik
in de jeugd van Rudolf Hess, de lang
durige voorbereidingen tot de vlucht
naar Engeland, de teleurstelling van da
held en het einde in de gevangenis.
Maar óók in een paar reacties van
Hitler, die de adjudant van Hess na
de vlucht zwaar gestraft heeft, hoe
wel de man onschuldig was. Dit belet
te hem niet, op een kwade dag in
handen van de Russen te vallen, dia
hem interessant vonden-en hem dan
ook tien dagen lang hebben geman-
teld, door hem elke dag een vinger
te breken. De man heette Karlheinz
Pintch.
The uninvited Envoy is niet van hu- i
mor verstoken. Men leze bijvoorbeeld
de ontmoeting tussen Hess en de boer
David Maclean die hem arresteerde in
het veld. En overigens ook de gesprek
ken tussen de dodelijk ernstige bezoe
ker en de flegmatieke gastheren, dia
hem hebben ondervraagd.
De uitgeverij Heinemann in Londen
heeft een boek van meer dan vierhon
derd bladzijden uitgegeven over het
leven van Hermann Goring. De auteurs
zijn Roger Manvell (ook een bekend
filmtheoreticus) en Heinrich FraenkeL
Ook hier veel toto's met de dikke
Hermann, al of niet gebuk» onder me
dailles en eretekenen, zwaaiend met zijn
maarschalkstaf, jagend op groot wild,
spelend met zijn dochtertje, loerend in
de Rijksdag, pralend op het proces van
de Rijksdagbrand, geurend met Karin-
hall, zwijmelend bp de aanblik van ge
stolen kunstschatten, en tenslotte ver
bijsterd bij zijn arrestatie en vermagerd
op het grote proces. De schrijvers ma
ken duidelijk, welke enorme schuld Go
ring heeft gehad in de moordpartijen,
de Jodenvervolgingen, de oorlogsmisda
den en de hele helse heerschappij van
ziin heer en meester De auteurs ver
tellen zeer genuanceerd ove' hun tries
te held. Hij is waarlijk niet in zwart
wit getekend. Ze erkennen zijn grote
gaven r.aast zijn ijüelheid en zijn zieke-
't.ike pronkzucht, zijn pogingen om leed
te verzachten naast zijn verbijsterende
maatregelen tot uitroeiing van onschul
dige mensen, zijn onderdanigheid aan
de oppergermaan naast zijn haat je
gens Himmler en anderen, die hem in
ae weg konden staan, zijn liefde voor
Karin naast zijn grotere liefde voor
morfine enz. enz. Men volgt de ont
wikkeling van de luchtheld uü de eer
ste wereldoorlog naai het monster in
de tweede. Van nature niet wreed, be
ging hij de grofste misdaden om aan
de macht te kunnen komen. Hij was
geneigd tot matiging van allerlei maat
regelen, door Hitlei of Himmler getrof
fen, maar zag er niet tegen op, zelf
even grote misdaden te begaan. Zijn
leugens over Polen, dat immers niets
te vrezen had van de nazi's, waren
ongehoord. Ziin houding tegenover ge
neraal von Fritsch was die van een ver
rader. Hij wist dat von Fritsch onschul
dig was, speelde de vriend en hielp
hem de afgrond in
Vele gegevens hebben de schrijvers
ontleend aan Hitiers tolk, Schmidt, en
aan Gisevius, die Göring goed gekend
heeft. Beiden hebben een dagboek bij
gehouden. waarin nauwkeurig aante
keningen zijn gemaakt. Zelfs Goeb-
bels notities nebben nieuw- aange
bracht, o.a. de jaloerse bewondering
van het kleine mannetje vooi de dik
ke orsalhans. Men leze het boek van
Manvell en Fraenkel. Hei loont de
moeite...
Een derde uitgave is het pocketboek
je De illegale werker van Anne de
Vries, Het Spectrum, Utrecht. De Vries
is ook óe schrijvm van Johannes Post,
die voornamelijk uit religieuze overwe
gingen zfjn verzet heeft gepleegd en ge
vallen is voor de goede zaak. In zpn
jongste boek vertel Anne de Vries over
het werk en de mentaliteit van de ille
gale werkers. Hij verklaart hun doen
en laten en de vrome aandacht., waar
mede zij hun gevaarlijk werk hebben
gedaan Hoe dapper ze hebben gevoch
ten tegen een meedogenloze bezetter,
die voor geen misdaden terugschrok,
kan men vernemen uit verschillende
beschrijvingen van illega'? activiteiten.
Ook dit boekje moet men lezen, als
men r.iet wil vergeten.
BEVERWIJK, 16 april Tijdens een
vechtpartij zaterdagnacht in de Kloos
terstraat met enkele Duitsers brak de
Beverweker J. C. een vinger. Met een
jolitiedienstauto is hn voor behande-
ing naar het Rode Kruis ziekenhuis
overgebracht.
