Nieuwe Haarlemsche Courant | 1963 | 2 mei 1963 | pagina 15

Geen koude slaapkamers meer? Pijpleidingen in Europa

MET AARDGAS meer BADEN, meer
CENTRALE VERWARMING EN
meer GAS-EXPORT?

Pijpleidingen

De les van Leerdam

VAN „OUDGAS"
NAAR AARDGAS

Minister de Pous
HaagseSheik"

Rusland?

V

TEGHNIEK KOSTBAAR EN
INGEWIKKELD

llllii

AARDGASWINSTEN?

A

DONDERDAG 2 MEI 1963

PAGINA 15

«mmmmêMm::

IIMiPÉfil

j

Manchester

SMNLOW

&MILF0R0 HAVE*

runsbuettetkt

Birmingham
BRITTANNIË

Londen

FAWLEY

MIStURS

DUITSLAND

WEST-
DUITSLAND

CONFREVILLi

JEROME

g£TIT COURONNE

KELSTERBAOi

/>ó-^W0i
r
«»5TIWISBURGy

-V^MGQLSTm
l -fc-fcJIEUSTlDT

AVGSBOtt

AolTEH
oBcrn
ZWITSERLAND

C/*"r*AIGLE

u) v

I tTRECATE 4t«h

KIOAPESTo

'LEEUWARDEN

ZWOLLE

UTRECHT

ARNHEM

ROTTERDAM

NIJMEGEN

MAASTRICHT

i

Door minister De Pous is bij
de bespreking van de af-
zetmogeijjkheden van het
aardgas uit Groningen
.ïïf yeel nadruk gelegd op de
R Kas voorziening en de
■aiim te verwarm in g. De bewinds-
I,? schilderde visioenen van
koi?ze 011 fle Nederlandse slaap-
_„,?lers. die dank zij het aardgas
ver i J1 tunnen worden omgeto-
heerlijk verwarmde ver-
Bo»,, n'.Als we de verschillende
„„^^fi,lcbngsmogclijkheden voor
dan ai8 "Uien nagaan, ir het
ono vanzelfsprekend, dat we
ha» eerst verdiepen in de open-
ace gasvoorziening.

Absolut® voorwaarde voor een
eni;S e stjjging van het p-arti-
uuere verbruik is natuurlijk, dat
j)- gasPrijs belangrijk zal dalen.
kfinj?a,mS is dan ook ai aange-
ndigd. Hoever men daarmee

(kunnen) gaan?

Men zdit in ieder geval vast
Er?, a® plaatselijke distributie-
Bi» n' zelfs al zou het aardgas
s grondstof voor niets worden
Kn?eTen- Die plaatselijke distri-
r>aS?kosten bewegen zich voor
particulier verbruik zo rond de
ti" ,P?t van de gebruikelijke par-
gasprijs. Bfl de te ver-
di« n zeer srote afname zal
li, verhouding wat gunstiger
urtnen worden. Van de andere
terf1 Z'1 er *n de distributiekos-
tfjifen belangrijke post ,,ar-
pj'asioon" en die heeft eerder
ve»i ne.i8'inS tot stijgen. De prijs-
criaging zal dus vooral moeten
lvraen van ^'e andere 50 pet, de
Productiekosten. Deze zullen zon»
r twijfel ondanks de kosten van

winning, zuivering en transport,
belangrijk kunnen dalen.

Nederland slaat in de E.E.G.
voor wat betreft het huishoude
lijk gebruik van gas geen slecht
figuur. Volgens een Europees
gasrapport waren er in Neder
land per 1.000 inwoners 177 huis
houdingen op het gasnet aange
sloten. De ruim 2 miljoen aan
gesloten huishoudingen gebruik
ten in 1960 in totaal (aan stads-
gas en in enkele gemeenten
aardgas) het equivalent van '/i
miljard kubieke meter aardgas.
In Groot-Brittannië echter zijn
per 1000 inwoners 54 huishoudin
gen méér op het gasnet aange
sloten. Het verbruik per aange
sloten huishouding is er ook 20
pet hoger. In de huishoudelijke
sector werd in Groot-Brittannië
(4,5 maal zoveel inwoners als
Nederland) 7 maal zoveel gas ge
bruikt. Toch beschikt in Groot-
Brittannië slechts 30 pet van de
aangesloten huishoudingen over
gasverwarming en slechts 20 pet
over gasge-isers. Het aantal wo
ningen met centrale gasverwar
ming is er nog zeer gering
waarschijnlijk slechts 3 pet van
alle huishoudingen. De Engelse
gasindustrie heeft in het afgelo
pen jaar 18.000 centrale verwar-
mingsinstailaties en 8.000 hete-
lucht-installaties aangelegd, dat
is tw-eemaal zoveel als- het jaar
tevoren.

De Engelse gegevens mogen
natuurlijk niet zonder meer wor
den gebruikt om er de toekomst
van het gasverbruik in Neder
land mee te .voorspellen". Toch
blijkt er wei uit, dat er nog ge
noeg ruimte is voor een aanzien

lijke stijging van het gebruik van
gas voor huishoudelijke doelein
den in ons land. Die stijging zal
niet op de eerste plaats komen
van het gasgebruik voor kook-
doeleinden. Daar zit niet zoveel
muziek in. De grote ve-rbruiks-
stijging moet in de eerste plaats
komen van de heetwatervoor-
zieningen en de verwarming.

Al komt me« vooral In de
moderne flats zeer veel keuken-
geisers tegen, er ligt op het ge
bied van de warmwatervoorzie
ning nog een breed perspectief
voor de afzet van gas. Over het
gehele land verbruikt men in Ne
derland thans tweemaal zoveel
gas voor kookdoeleinden als voor
de heetwatervoorziening. Het
veelvuldig baden is een kwestie
van welvaart en van beschaving.
Het baden in ons land beperkt
zich veelal nog tot de traditione
le zaterdag. Maar. zo zeggen de
deskundigen, op de hoeveelheid
gas. die nodig is voor één
kuipbad, kun je 14 dagen koken
voor een heel gezin! En op het
gas voor één douchebad ca. 3
dagen

Ook de ruimteverwarming biedt
soortgelijke mogelijkheden. Eén
flinke gaskachel verbruikt per
uur evenveel gas als het gemid
delde daggebruik van een gezin
(1% 2 m3) I

Ook zonder prijsverlagingen is
het gasgebruik voor „luxe-doel
einden" toch al gèstegen. In de
grote steden wordt thans reeds
voor 8 pet. van de ruimteverwar
ming van gas gebruik gemaakt.

Bovendien hoopt men op een
verschuiving van de verwarming

met kolen naar gasverwarming.
Men houdt daarbij rekening met
de mogelijkheid dat de huisbrand
kolen in de toekomst steeds duur
der zullen worden, zodat het ver
schil met de gasprijs steeds klei
ner wordt. Thans is gasverwar
ming nog ca. 3 maal zo duur als
kol enverwarming.

De jaarlijkse vernieuwing van
kachels raamt men op ca. 7 pet.
Men acht het 'niet uitgesloten,
dat in toenemende mate versle
ten en verouderde kolenkacheis
door gaskachels zullen worden
vervangen. Gasverwarming is in
vele opzichten aantrekkelijk Een
gaskachel kan direct worden ont
stoken en uitgedaan, wanneer
men geen verwarming meer no
dig heeft. Gas geeft géén as en
ook het slepen en de berging van
kolen (fiats) zullen tot het ver
leden behoren. Een belangrijk
punt ook nog: aardgas is niet
giftig!

De industrie is thans druk be
zig de „ideale" gaskachel uit te
dokteren. Men Is er al achter,
dat in de ogen van de Neder
landse gebruiker de ideale ver
deling is: 70 pet. convectie (hete
lucht) warmte, 20 pet. donkere
straling, 10 pet. lichte (zichtbare)
straling.

Gasverwarming op grote schaal
heeft één belangrijk nadeel. Het
verbruik in de winter is vele ma
len groter dan in de zomer. De
capaciteit van het produktieappa-
raat en het leidingnet moet dus
daarop worden afgestemd.

Ook thans Is overigens vrijwel
overal het particuliere gasver
bruik in de winter aanmerkelijk

•Aardgasleiding
Cokesovengasleiding
Raffinaderijgasleiding
Secundaire leiding

Aardgas voedingspunt
Compressorstation

Ontzwavelingsinstallatie
Cokesovenbedrijf

Olieraffinaderij

y; v;::A;

pelt

yoor de verspreiding van het aardgas uit Groningen over het gehele land zullen vele honder
den kilometers gasleiding moeten worden gelegd. Er liggen thans reeds grote leidingnetten
over geheel Nederland. Zij zijn te onderscheiden in vijf groepen:

1. Het net van het Staatsgasbedrijf strekt zich uit over de drie noordelijke provincies, Overijssel
en Gelderland in het Oosten en Utrecht en Zuid-Holland in het Westen.

2. Het net van de Staatsmijnen beslaat de provincies Limburg en Noord-Brabant.

3. De Hoogovens in IJmuiden leveren gas (en hebben dus een leidingnet) over Noordholland.

4. en 5. Tenslotte zijn er twee kleinere netten, dat van de olie-raffinaderijen bij Pemis en van
de olie- en gasbronnen in Zuid-Holland, ten dele gekoppeld aan het net van het Staatsgasbedrijf
in die provincie, en een net(je) van de cokesovenfabriek in Zeeuwsch-Vlaanderen, dat zich te
vens uitstrekt over Zuid-Beveland en Walcheren.

Men komt er in de toekomst niet met het aanbrengen van enkele korte verbindingen tussen
deze leidingnetten. Die zijn er trouwens ten dele al. Het probleem is, dat men zal moeten over
schakelen van gasvoorziening uit punten in geheel Nederland (Drente, Overijssel, Zuid-Limburg,
IJmuiden, Pernis en Zeeuwsch-Vlaanderen) naar aanvoer vanuit het excentrisch gelegen Gronin-
gen. Om een voorbeeld te noemen: de capaciteit nan de huidige verbinding tussen de leiding van
het Staatsgasbedrijf in Utrecht en het net van de Hoogovens is er niet op berekend, de totale
gasbehoefte van Noordholland te verwerken. In de toekomst zal het zó moeten worden, dat
vanuit Groningen een aantal leidingen van zeer grote capaciteit uitstralen naar vitale punten in
de bestaande netten van de overige voorzieningsgebieden. Waarschijnlijk zal als eerste op het
programma staan een verbinding tussen Groningen en Boxtel, een knooppunt in het net van de
Staatsmijnen. Van daaruit zal het aardgas geleidelijk uitvloeien over Noord-Brabant en in de
richting Limburg. Tegelijkertijd daarmee wordt de voorziening vanuit Limburg ingekrompen.

De afstand tussen Groningen en Boxtel is hemelsbreed ongeveer 200 km. Voor die leiding
er ligt zal nog heel wat werk moeten worden verricht, niet alleen voor het eigenlijke leggen, maar
ook voor de voorbereidende werkzaamheden: het verkrijgen van overeenstemming met de grond
eigenaren, het doorkruisen van wegen, dijken, kanalen en rivieren, en de bouw van de noodzake
lijke tussenstations, die de druk op peil moeten houden.

groter dan in de zomer. Er zpn

echter enkele merkwaardige uit
zonderingen. In sommige Bra-
bantse dorpen stookt men 's win
ters in de keuken een kolenfor-
nuis. Dat betekent, dat géén gas
wordt gebruikt om te koken. Ook
in enkele toeristenplaatsen, waar
het aantal inwoners in de zomer
maanden vele malen groter is
dan in de winter, geven de ver
bruikscijfers een beeld, dat ge
heel afwijkt van het normale.

Over het algemeen zal echter
met het toenemend gebruik van
gas voor ruimteverwarming hel
„zomerdal" in de verbruiksgra-
fiek steeds groter worden. Dit
zou kunnen worden opgevangen
door speciale contracten met be
paalde industrieën die als ten
minste de prijs aantrekkelijk ge
noeg is bereid zouden zijn in
de zomer voor hun energievoor
ziening over te schakelen van
b.v. olie op gas.

Daarmee zijn wjj meteen gear
riveerd bi) de aanwending van
aardgas voor de industriële ener
gievoorziening. Gas heeft voor
vele industrieën duidelijke voor
delen boven andere energievor
men. Dat geldt dan niet zozeer
voor de zgn. „ondervuring" (het
stoken van de ketels) als wel
voor plaatselijke verwarming tij
dens het produktieproces. Gas
geeft geen as en het verontrei
nigt de grondstof of het te be
werken produkt dus niet. B.v.
matrijzen, waarmee metalen voor.
werpen, maar b.v. ook kartonnen
platen (voor slagersschaaltjes of
truitbakken) en plastics moeten
warden geperst. Philips gebruikt
in zijn verschillende fabrieken
enorme hoeveelheden gas.
De levensmiddelenindustrie heeft

fas nodig voor de fabricage van
oekjes. chocoladeprodukten e.d.
Ook de keramische industrie en
de glasindustrie gebruiken veel
gas, voor de verwerking van het
materiaal en voor b.v, glazuur-
en droogovens. (Het gasverbruik
van de keramische industrie in
Engeland is in tien jaar tijd ver
dubbeld).

Een zeer belangrijke verbrui
ker van gas is ook de metallur
gische industrie. Te denken valt
aan aan fabrieken, waar metaal
moet worden gesmolten voor
gietwerk of voor het maken van
legeringen. Wanneer het om be
trekkelijk kleine hoeveelheden
materiaal of om kleine series
gaat (en het proces dus steeds
moet worden onderbroken voor
een ander produkt) is gas veel
„handzamer" dan olie of kolen.

Het aardgas kan ook chemisch
worden verwerkt, waarbij het dus
als grondstof wordt gebruikt.Wel-
iswaar is het aardgas chemisch
vrij eenzijdig samengesteld (voor
80 procent methaan) maar wan
neer het om zeer grote hoeveel
heden gaat en de grondstof
>op wordt verkregen

iien de benodigde dure kraak-

en andere installaties toch lonend
werken. Men kan van aardgas
o.a. maken:

Etheen, een grondstof voor vele
soorten plastic. Het etheen kan
in een hoeveelheid van enkele
percenten vrij gemakkelijk uit
het aardgas worden afgeschei
den. Meer etheen is moeilijk en
het rendement is niet groot.
Ammoniak, een grondstof voor
de kunstmestfabricage. Het ru-
met mdht

.s,jij:.;

l Vs.. ffilf

POLEN

ONTBEAU

FRANKRIJK

RUWE OLIE PIJPLEIDING
PUPLEIOINGNOOR OUBHOOimS
ÏUWE OLIEPIJPLEI0IK5 I* AANLEG

puwe oue PUPLEinmG in voonesiaiiiis

PIJPLEIDING VOOR OUEPROOUIT1E
M AANLEG

PIJPLEIDING VOOS OUEPfiOOUKTIE

IN VOOSDEREIOING
IAFFINAGENJEN W OEGRIIK OF

IN AANLEG

A RAFFINADERIJEN IN VOORBEREIDING
O MEERDERE RAFFINAOEPUEN

[Lmiiim

.HilTM

'Pgenua

\xU SrtZIA

ITAUë

HONGARIJE

JOESOSL/R'Ï

we aardgas,
brand onder

toevoeging

ver
van

stoom, levert een synthésegas,
wattruit ammoniak kan worden
gemaakt.

Zwavel, dat waarschijnlijk in ge
ringe hoeveelheden in het Gro
ningse aardgas voorkomt, en
dat als een verontreiniging
wordt beschouwd. Het moet in
ieder geval worden verwijderd,
voor het gas voor norm aai ge
bruik geschikt ia
Boet, een produkt dat o.a. bij
de fabricage van rubberbanden
wordt gebruikt. Roet wordt uit
aardgas verkregen door ver
branding onder bepaalde om
standigheden.

Tetra en chloroform kunnen
eveneens uit aardgas worden
gefabriceerd, maar de eco
nomische mogelijkheden van
deze produkten zijn gering.

Leerdam is maar een kleine

femeente (12.000 inwoners) in
uid-Holland en dug niet bepalend
voor de manier, waarop het
aardgas over geheel Nederland
aan de particuliere verbmiker
ter beschikking kan worden ge
steld. Toch is de omschakeling
van Leerdam op aardgas een
goede illustratie van de proble
men, waarvoor een plaatselijk
gasbedrijf zich kan zien gesteld.
Ir. Tinbergen, de directeur van
het Staatsgasbedrijf zei onlangs,
dat de plaatselijke distributienet
ten de zwakste schakel in het ge
heel van de gasvoorziening zijn.

In Leerdam zat men met oen
zeer oude installatie om uit ko
len gag te maken. Die installatie
was niet meer voor haar taak
berekend. Omdat men zo geluk
kig was con uitloper van het xf-
standsnet voor aardgas van het
Staatsgasbedrijf in de buurt te
hebben, lag het voor de hand,
dat men wilde overschakelen op
aardgas.

Het gemeentebestuur stond toen
voor de keuze: puur aardgas met
een ongeveer dubbele calorische
waarde als het stadsgas. of een
mengsel van aardgas met lucht,
waarvan de calorische waarde
geljjk is aan die van stadsgas.

De aardgasvondsten in Gro
ningen hebben een gehele
reorganisatie van de gas
voorziening noodzakelijk
gemaakt. Tot nu toe maakten de
plaatselijke gasbedrijven het gas
zelf of zij betrokken het van an
deren: de Staatsmijnen, de Hoog
ovens of de oliemaatschappijen
(raffinaderijgas).

In de nieuwe opzet worden
winning en exploitatie(afzet) ge
scheiden. De winning van het gas
wordt opgedragen aan een maat
schap, die daarvoor een conces
sie krijgt van de Staat. De Staat
ontvangt daarvoor 10 pet, aan
royalties.

In de maatschap nemen de
Staatsmijnen voor 40 pet. deel en
de Shell en de Esso elk voor
30 pet. In het beheer van de
maatschap hebben de staatsmij
nen echter de helft van de stem
men en de oliemaatschappijen elk
25 pet.

De maatschap levert het gas
aan een nieuw op te richten
„Gasunie", waarin de Staat voor
10 pet., de Staatsmijnen voor f0
pet. en de oliemaatschappijen elk
voor 25 pet. deelnemen. Daar
naast behoudt de Minister van
Economische Zaken speciale be
voegdheden op het gebied van de
prjjs en de bestemming (inol. ex
port) van het gas.

De oprichting van de Gasunie
is vrijwel geheel voorbereid, maar
men moet nog wachten op de
Eerste Kamer, die haar flat moet
geven aan de deelneming van de
Staat en de Staatsmijnen. Tot di
recteur van de Gasunie zal wor

den benoemd de heer P- Zoet
mulder. thans directeur van het
verkoopkantoor van de Staatsmij
nen in Den Haag.

De Gasunie zal zich niet alleen
met het Groningse aardgas be
moeien. maar met alle gassoor
ten. Hieronder vallen het aard
gas uit Oost-Nederland het raffi
naderijgas en het kolengas van
de Staatsmijnen en de Hoog
ovens.

Minister De Pous heeft in de
Kamer gezegd, dat de Gasunie
tot overeenstemming moet komen
met de Hoogovens over het Hoog-
ovengas, waarmee thans vrijwel
geheel Noordholland wordt be
diend. De Hoogovens nemen zelf
niet in de Gasunie deel. Het is
thans nog niet bekend tot welk
akkoord de Gasunie en de Hoog
ovens zullen komen.

De inkomsten van de Staat uit
de aardgasvondsten zijn niet
gering. De schatkist ontvangt
10 pet royalties van de maat
schap, die de winning verzorgt
en 10 pet van de winst van de
Gasunie, die de verkoop op zich
zal nemen. Daarnaast strijkt de
Fiscus uiteraard z\jn normale
deel op van de bedrijfswinsten
van de maatschap en de Gasu
nie. Tenslotte heeft het Rijk
zt) het dan indirect nog be
lang bij het aandeel dat de
Staatsmijnen zowel in de maat
schap als in de Gasunie zuilen
hebben. Niet ten onrechte noemt
men Minister de Pous als eerst
verantwoordelijke Bewindsman
de „Sheik van Den Haag".

Beide oplossingen hebben hun
vóór en hun tegen. In Leerdam
heeft men voor het aardgas-
lucht mengsel gekozen.

De voor- en nadelen van puur
aardgas en het aardgas-lucht-
mengsel staan ongeveer als volgt
tegenover elkaar:

Puur aardgas vergt een nogal
ingrijpende ombouw van de ver-
bruiksapparaten. Bij overgang
van stadsgas naar hef gas-lucht-
mengsel Is die ombouw veel een
voudiger. Bovendien kan men
dan de apparaten geschikt ma
ken voor zowel stadsgas als een
gasluchtmengsel. Bij de sprong
ineens van stadsgas op puur
aardgas is dit niet mogelijk.

Puur aardgas heeft, zoals ge
zegd. een dubbele calorische
waarde en wordt bovendien on
der een veel hogere druk gele
verd. Dit betekent enerzijds, dat
bij gebruik van puur aardgas de
capaciteit van het bestaande lei
dingnet automatisch enige malen
wordt vergroot. Anderzijds wor
den ook de verliezen door lekka
ges in leidingen en afsluiters
veel groter.

In Leerdam heeft men aller
eerst ervoor gezorgd dat alle ap
paraten voor beide gassoorten
(oud gas en een aardgas-lucht)-
mengsel) geschikt werden ge
maakt. Toen dat eenmaal ge
beurd was. kon in één nacht de
voorziening van de gehele ge
meente op het nieuwe gas wor
den overgeschakeld.

Kiest men voor puur aardgas,
dan wordt de hele operatie veel
ingewikkelder en bezorgt men de
verbruiker ook meer last. De
enige mogelijkheid is dan om het
gehele plaatselijke net te verde
len in sectoren (van b.v. 500 aan
sluitingen), die elk afzonderlijk
kunnen worden afgesloten. Op
een gegeven ogenblik wordt in
zo'n sector de gastoevoer stilge
legd en alle apparaten worden in
zeer korte tijd omgebouwd of ver
vangen. Daarna kan in die sec
tor het pure aardgas worden toe
gelaten en men herhaalt vervol
gens het hele proces tn een vol
gende sector.

De directeur van het Leerdam-
se energiebedrijf, de heer Ver-
nout. zegt: „Het is allemaal een
kwestie van uitrekenen, wat voor
deliger is. Aan de ene kant zet
men de voor- en nadelen van
puur aardgas: de winst van de
automatisch verkregen capaci-
teitsvergroting en het verlies van
de veel ingewikkelder ombouw
(de verdeling in sectoren inbe
grepen) en de lekkageverliezen.
Aan de andere kant berekent
men voor het aardgas-luchtmeng-
sel: de winst van de eenvoudi
ger ombouw en van het beperkt
houden van de lekverliezen en de
kosten van de verruiming van de
capaciteit op andere wjjze. Het
saldo van beide rekeningen be
paalt de keuze. Voor Leerdam is
die ten gunste van het aardgas-
luchtmengsel uitgevallen, o.a om
dat men de capaciteitsvergroting
vrij eenvoudig op een andere
manier kan bereiken."

Plaatsen als Leeuwarden en
Ede gebruiken puur aardgas. Het
heeft een jaar geduurd voor de
hele operatie achter de rug was.
Hilversum wil eveneens op puur
aardgas overgaan. De kosten
worden er geraamd op ruim 5
miljoen gulden. B. en W. van Hil
versum merken echter in een no
ta aan de raad op. dat de om
bouw van de verbruikstoestellen

in een sneller tempo kan gebeu

ren dan men aanvankelijk dacht.
Ede ombouw zal in handen van
een daarin gespecialiseerde fir
ma worden gegeven. Het zou mo
gelijk zijn vóór het winterseizoen
1963-1964 12.-15.000 aansluitingen
(van de rond 32.000) voor aard
gas geschikt te maken.

Over de gasprijs voor de parti
culiere verbruiker wordt in de
Hilversum se nota nog niet ge
sproken omdat de gemeente zelf
nog niet weet welke prijs de nien-
we Gasunie zal berekenen. In
Leeuwarden, waar men nog werkt
met de oude tarieven van het
Staatsgasbedrijf, is de particuliere
gasprijs niet noemenswaard ge
wijzigd. In Ede gingen de tarie-
10 f

ven met rond 10 pet. omlaag.
De prijsverlaging in Leerdam was
nog aantrekkelijker. Een gezin
met een verbruik van rond 100
m3 in twee maanden betaalt
daar sinds 1 januari ca. 14. In
1962 was dat ca. 17,50. Deze
prijsverlaging is niet het gevolg
van een lagere grondstoffenpriis,
maar alleen van het feit, dat
men bjj het plaatselijk gasbedrijf
nu kan volstaan met 1 man tegen
over vroeger 10 man.

oorlopig zijn de V.S. nog het
land met de grootste aard
gasvoorraden tei wereld:
ca. 7500 miljard m3. De
Sovjet linie kan thans beschik
ken over 6100 miljard m3, maar
in tegenstelling tot de V.S.
de bodem in Busland, en voor
al in Siberië is nog lang niet
volledig onderzocht.

De voorraden tn de Sahara
worden door sommigen op 2600
miljard m3 geschat, door ande
ren op minder. Vergeleken met
deze voorraden is West-Europa
maar schaars bedeeld: Oosten
rijk 30 miljard mS, Frankrijk 300
miljard mS, Italië 180 miljard
m3, West-Duitslacd 35 miljard
mS en Nederland 400 miljard mS.
De mogelijkheid van nieuwe
vondsten in Noord-Nederland en
in het aangrenzende zeegebied is
niet uitgesloten.

Het rapport van een commis
sie uit het Europese Parlement
pleit voor koppeling van alle
vindplaatsen in West-Europa Het
acht het verder niet uitgesloten,
lat wjj t.z.t. aardgas uit de Sov
jet Unie zullen kunnen betrek
ken. Per slot van rekening levert
dit land ook olie aan Italië. Er
is een grote leiding in aanbouw
van Rusland tot in Oost-Duits-
land.

Afgezien van politieke vraag
stukken is voor de aamvending
van het gas uit de Sahara het
vervoer van doorslaggevend be
lang, aldus het rapport. De tech
nische vraagstukken betreffende
de aanleg van gasleidingen in zee
schijnen grotendeels te zijn opge
lost.

Het rapport spreekt nog over een
ambitieus plan voor een Euro
pese ringleiding die zon moe
ten lopen vanaf le Saharabron-
nen over Spanje, Lacq (de
voornaamste Franse vindplaats),
Slochteren, Noord-West-Dultsland
de Alpen en door Italië en Sicilië
weer terug naar Afrika.