Senatoren niet enthousiast
over Duitse schaderegeling
bikkelharde onderhandelings-
mentaliteit aan beide zijden'
Eerste Kamer akkoord met
komst Duitsers in Budel
SUCCESVOLLE RESTAURATIE
Drakesteiity
verblijf voor kroonprinses
f nt
I Mi
I i, m
V
films en
camera's
ILFOCHROME
Buitenbeentje in de muziek
4'
§en verbod op
kernproeven
T
P.v.d.A.-woordvoerderTijdstip van
behandeling psychologisch fout
i' 5 I. \M 1
Vogels en Franse
schilderkunst
Ingehouden pracht en tegelijk lichte
toets beheersen het interieur
in levensechte
kleuren...
Bejaarde dood aan
voet van trap
Welvaart
Componist Ton de Leeuw
Cwj01"" hï vL
v IJ iÊ0'f
I"
VRIJDAG 3 MEI 1963
Er
b"" l'n *u"
Ceen dwang
COGNAC
'n extra AGIO tractatie!
*1» v
- Éi
r Vr wt
f
«111
LAGE VUURSCHE, 3 mei
Op het bureau staan de portret
ten van haar vader en moeder,
haar zusjes, haar oma. Er ligt
een bruinlederen schrijfmap waar
op een B staat met daarboven een
kroontje. Naast de schrijfmap
ligt een brief geadresseerd aan
Hare Koninklijke Hoogheid Prin
ses Beatrix, Kasteel Drakestein,
Lage Vuursche, De brief is nog
ongeopend, want de prinses is er
niet. Maar wel zijn in haar bui
tengewoon smaakvolle en sfeer-
rijke werkkamer zeventig binnen-
en buitenlandse persvertegen
woordigers aanwezig, die met een
professionele gretigheid alle de
tails haastig neerkrabbelen om in
hun bladen straks te kunnen ge
tuigen van de ingehouden pracht,
de zeldzame inrichting en de
voorname rust van het huis dat
door onze kroonprinses is uitver
koren: Kasteel Drakestein, een
klein, torenvormig 17e eeuws
bouwsel, rondom omgeven door
water, uitgestrekte gazons en bos
sen in het door de natuur rijk ge
zegende gebied van de Lage Vuur
sche by Hilversum,
Zitkamer
Schilderkunst
ILFORD
Sportsman prontor250
De ongeëvenaarde
kleinbeeldcamera met
„alles in één"
sneltransport, 2,8 lens
en grote goudgecoate
lijnkadérzoeker.
ILFORD's grootste succes
f. 79.50
hog geen 40 ct per dia.
Gratis in dia-raampje
gemonteerd.
Toonaangevend in
kleur en zwart-wit
ILFORD..; natuurlijk
n *Van °nze Haagse redactie)
laar 3 me* Het ziet er
ïii i,o1 a* 00,i de Eerste Kamer,
riiio i,"'et.va" harte, haar goedkeu-
Bnnri* "echten aan het met de Duitse
Ve?lrepubliek. gesloten Algemeen
stel ,vvaarin onder meer het her-
KeVri^" i de Tweede Wereldoorlog
enthonci schade wordt geregeld. Erg
Het waren de senatoren niet.
te u i-i'1 geen verbazing hoeven
slecht wanneer het verdrag
eind«t» met een h'eine meerderheid de
lieten ,eeP haalt. Met name de socia-
Samuij"den bij monde van de heer
eindnnJi n, nogal wat bezwaren. Hun
dir.S(-„';l hebben zij opgeschort tot
antwoordt mei' wanneer de regering
,van Riel
(V.V.D.), die nogal
het volkenrechtelijk
bleov1 van het sluiten van het verdrag,
lana* v,ah mening, dat de Neder-
gen 1 de'egatie bij de onderhandelin-
Sardo ena's de Duitsers een bikkel
ben to °nderhandelingsmentaliteit heb-
die ifP'oongespreid. Bij alle bezwaren,
dra» te®en de inhoud van het ver-
hame an aanvoeren, waarbij hij met
bij uoelde op de povere resultaten
k\ve<ïti opIossmg van de Eems-Dollard-
Von ze' hij, dat men toch vertrou-
dankc aet stel'en in de toekomst. On-
Bona; machtige positie, die de
Za] rt.^ePubliek inneemt, zo stelde hij,
^ezen •'•and no? lange jaren aange-
n zUn op de waardering van de
Jn zijn encycliek „Pacem in terris
c r'jfl de Paus: „Als men geen eind
aakt aan kernproeven met een mili-
air doel zullen deze, naar men vrezen
jh°et, fatale gevolgen hebben voor het
Aen op deze aarde Over dit pro-
eem van de atoomexperimenten
JN°rdt nu al weer ruim een jaar onder-
andeld in een 17-lan-fenconferentie
n kienève. Deze besprekingen, waar-
aan vier westerse, vijf communistische
eh acht neutrale landen dee'nemen,
houden moeten leiden tot een verbod
°P kernproeven dat in een verdrag
Wordt vastgelegd. Deze ondcrbande-
ingen zijn echter vastgelopen op de
kwestie van de controle
grondse kernproeven.
op onder
De V.S. en de
Sovjet-Unie kun-
BülTENLANDSE nen bet niet eens
worden over bet
KRONIEK aantal inspecties
ter plaatse van
seismische ver-
'cbijnselen die als clandestiene onder
grondse kernproeven ontmaskerd zou-
en kunnen worden. Amerika acht
?eYetl inspecties per jaar het noodza-
yijke minimum, maar Rusland wil
h'et verder dan drie inspecties per
aar gaan. Bovendien beeft Kbroesjts-
op 20 april verklaard, dat als de
;;"erikanen
'j Iwlemaal
(^hierikanen niet spoedig toegeven,
geen inspecties meer zou
^'ereren. Om de betekenis van da:
eigement te peilen hebben vorige
hf6 L WoensdaS ambassadeurs in
0 °u van Amerika en Engeland
6 r mivunu Vil J—411 gV. 1U11IA
n gesprek gehad met de Sovjet-
Het resultaat van dit onder*
d 's tot nog toe niet gepubliceerd
een verklaring die deze week
SeeTt a^ge'egd door de Sovjet-gedele-
Y e op de Geneefse conferentie,
isaraPW, voorspelde weinig goeds,
tin^ n ze' namelijl< ^a* voortzet-
]jn?.„Van de conferentie „tijdverspil-
Zou zijn.
gaan nu weer geruchten
nu. WCCi gciuvuiwu over
VerLn\°BeIijke topconferentie over een
ter °P kernproeven en andere in-
j^^ationale kwesties. Vorig jaar had
W'iII°eS[ts'ev Geneefse conferentie
koms? 6n beginnen met een bijeen-
wilde Vain reSerrrrffsIeid[ers. Kennedy
in Q echter pas een topgesprek als
hiaakt'^Xj6 VoomitBang zou ziJn ge"
*Prek rCrn'"an wens*e zo n ge'
geval 'n door Kennedy genoemde
heefsé h*** °°k 'n bet geval de Ge-
ge]0 e?Prekingen zouden zijn vast-
schjj T* laatstgenoemde situatie
«Heen °U 'j 2''n onlslaan, en als bet
den w a jn i ®r":se premier lag zou
tarm,, Cr binnenkort inderdaad een
Kennn,erent|'e mogen beleven. Maar
Ien 6 l sc"'jnt er niet voor te voe-
onder" ÏS ^e^end dat De Gaulle
p r geen voorwaarde meedoet,
tem n erdrag inzake een verbod op
*'cht>r7,eX'en 'S ^Us nog 'an^ n'e^ 'n
hen n verdrag zou de weg kun-
*0u °TPenen naar ontwapening, het
atoom6 ui ^aiding van het aantal
ommogendbeden kunnen belem-
radio a L Z°U ^et gevaar van
hhneren Ve esmetting kunnen eli-
••Rechr^>aUJ Z>eet i'n ziïn encycliek:
v^chtvaard.gbeid wijsheid en ge-
bod vaan ,m,ensel'jkheid eisen"ver-
ontwane at°°'nwapen en tenslotte
aktd "I"8' ,b;hoorliik bij gemeen
doehreff 76lkt en, Vergezeld van
Ontrol controïe Maar die
hl2 ;e ;,sfnu 'Ulst kat grote struikel-
tved;6n*j IS We6r eCn gCVoIg van ket
hietdeP WL Ujen' La,ten wiï*
de pauSj j,open jat eens
ev°n ""if*' ^a' "i61 ket kewapenings-
buurlanden.
Pater De Beaufort (K.V.P.) nam
aan, dat er evenmin als bij ieder
ander bij de regering sprake zou zijn
van geestdrift. Hij vroeg zich af of
de Bondsrepubliek binnen het kader
van de technische mogelijkheden niet
meer had kunnen en moeten doen. Bij
het afwegen van alle voor en tegens,
meende hij, zullen ook de schadelijke
gevolgen betrokken moeten worden die
vastzitten aan een verwerping van het
verdrag. De meerderheid van de
K.V.P. staat positief tegenover het
aanvaarden van het verdrag, waarbij
men volgens pater De Beaufort heeft
overwogen, dat het verdrag geen defi
nitieve regeling is. Definitief kan de
zaak pas geregeld worden, aldus de
katholieke senator, als er een vredes
verdrag wordt gesloten. De oplossing
die nu gevonden is, acht hij echter van
grote betekenis voor samenwerking
met de Bondsrepubliek.
Bezwaren tegen aanneming van
het verdrag bracht de heer Matser
(KVP) mede namens enige leden van
zijn fractie naar voren. Hoewel hij
verwerping van het verdrag niet
waarschijnlijk zei te achten, wilde hij
van de regering weten of in dat
geval een voorschotregeling aan de
slachtoffers zoals in het vooruitzicht
is gesteld en waarvoor hij zijn er
kentelijkheid betuigde, nog doorgang
zou vinden. Zou de regering dan nog
aanleiding vinden, zo vroeg hij, de
voorschotregeling door te zetten, zij
het in een andere vorm om de
slachtoffers niet langer te laten
wachten?
(Advertentie)
SAINT
MARTIAL
V.S.O.P.
Voor prof. Samkalden (P.v.d.A.) be
vat het verdrag nog talrijke haken en
ogen. Hij stelde echter nadrukkelijk,
dat het zijn fractie bij het bepalen van
haar eindoordeel niet gaat of er iets
beters te krijgen is. W\j blijven in de
toekomst, aldus de heer Samkalden,
op samenwerking met de Bondsrepu
bliek aangewezen. Van de regering zei
hij te verwachten dat zij de Eerste
Kamer niet zal proheren te dwingen
het verdrag te aanvaarden ter wille van
het geheel van de uitkeringen aan de
slachtoffers. Wij hebben er geen be
hoefte aan, zei hij, met dit onderwerp
binnenlandse politiek te bedrijven.
Zeer teleurgesteld bleek hij over de
regeling van de grenscorrecties, de
Eems-Dollardkwestie en het Rijnvaart-
protocol. Wat het financiële verdrag
betreft meent hij, dat het bedrag van
125 miljoen D.M. ter tegemoetkoming
in de schade van de nazislachtoffers
in geen verhouding staat tot het leed
dat toegebracht is.
In zijn inleiding op het antwoord van
de regering volgende week dankte mi
nister Luns de Kamer, dat zij de re
gering in de gelegenheid heeft gesteld
het verdrag nog voor de verkiezingen
te verdedigen. Hij wees er op, dat het
initiatief voor de onderhandelingen niet
van de huidige regering evenmin als
van de drie regeringen Drees is uitge
gaan, maar dat de tegenwoordige re
gering er de volledige verantwoorde
lijkheid voor wil dragen. Voor een
beter begrip schetste minister Luns de
achtergronden, die er toe hebben ge
leid, dat de Nederlandse onderhande
laars tenslotte het verdrag in zijn hui
dige vorm hebben aanvaard.
West-Duitsland kon volgens minister
Luns niet verder gaan omdat zij aan
andere landen, die evenzeer van de
naziterreur te lijden hebben gehad niet
zou kunnen weigeren wat zij aan
Nederland zou toestaan. Naar zijn
mening is de regeling ten opzichte van
de bestaande geschilpunten met de
Bondsrepubliek bevredigend. Neder
land slaat in vergelijking met hetgeen
andere landen hebben bereikt geen
slecht figuur, terwijl het verdrag in
het kader van het gehele onderhande-
Ungscomplex naar de opvatting van
minister Luns een voor Nederland
groot aantal voordelen b-vat.
(Advertentie)
(Van onze Haagse redactie) i legering van Duitse troepen in ons land
gemengde gevoelens opriep. Maar be-
zullen wij ook het
DEN HAAG, 3 mei Met 49 stem
men voor en twee communistische
tegen heeft de Eerste Kamer gisteren
het wetsontwerp voor de legering van
Duitse militairen in Budel aangeno
men. Voor de behandeling van het ont
werp waren in verband met de inci
denten destijds in de Tweede Kamer
meer maatregelen getroffen dan nor
maal het geval is. De controle voor
toegang naar de publieke tribune was
streng, terwijl een opvallend groot
aantal leden van de rijkspolitie en
rijksrecherche een oogje in het zeil
hielden om eventuele demonstraties
het hoofd te bieden.
De afgevaardigde voor de P.v.d.A.,
de heer Van der Stoel, verweet de re
gering een psychologische fout van de
eerste orde te hebben gemaakt door de
behandeling van het wetsontwerp te
laten plaats vinden in de week, waarop
de gevallenen van de Tweede Oorlog
worden herdacht. Zijn fractie had lie
ver gezien, dat het ontwerp op een la
ter bjdstip aan de orde zou zfjn geko
men. Begrijpelijk vond hij het, dat de
SE' i i
,y r V
Am y*- i" W iv'Sj'ii
voor
(Van een onzer verslaggevers)
Kasteel Drakestein zoals het daar
ligt te pronken in de milde voorjaars
zon is een juweel. Op het dakkoepel
tje wappert de vlag van de prinses.
Vla de nieuwe (houten) brug komt men
voor de ingang. Er is een koperen trek
bel. In de hal is mej. M. C. C. Wij
nen, privé-secretaresse van de prinses
ter begroeting aanwezig. De grote hal
een toonbeeld van eenvoud en ar
chitectonische beheersing heeft wit-
De werkkamer van prinses Beatrix op
kasteel Drakestein.
te gepleisterde wanden met verdiepte
panelen gekregen. Er hangt een in
drukwekkende koperen kroon, een ge
schenk van koningin Juliana en prins
Bernhard aan hun dochter. Aan de lin
kerzijde is een 17e eeuwse schouw. Te
gen de achterwand van de schouw is
een fraai tableau aangebracht dat door
de prinses zelf is aangekocht.
Boven de schouw hangt een piëta
paneeltje dat uit paleis Soestdijk af
komstig is. In een hoek van de hal
staat op een kist de imposante bron-
siiiiii iiiiiinniiiiiiiiiiiiiiiiiiii mi iiiiiiiiiiiiiiii-'i mi (i ii 11 li i
Prinses Beatrix heeft dé aankoop, de
verbouwing en de inrichting van „Kas
teel Drakestyn" voor honderd procent
zelf bekostigd. Zij betaalde ook het
honorarium van de architect, en de
overheid heeft hierin geen enkel aan
deel gehad, ook niet door middel van
subsidies.
Dit is gistermiddag nadrukkelijk ver
klaard door de heer W. P. van den
Berge, hoofd van de afdeling pérsza
ken en documentatie van de rijksvoor
lichtingsdienst.
iiiiimiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiimiimimiiiiiiiiMMimiimiimiiiii
je lelietjes en een pul rode rozen vul
den verder het enorme bureau van de
prinses In de werkkamer hangt een
portret van Willem van Oranje en een
landschap van Ruysdael.
Een juweeltje is "de aan de overzijde
van de werkkamer gelegen rode of klei
ne salon, een kleine, verrukkelijke an-
d-ehambre waarvan de wanden boven
de houten lambrizeringen bespannen zijn
met roze-rode taft. Er hangen rode gor
dijnen. Op de vloer ligt een tapijt dat
de Sjah van Iran prinses Beatrix tij
dens haar bezoek heeft geschonken.
Via de eikenhouten trap bereikt
men een van de mooiste vertrekken
van het kasteel: de grote zitkamer op
de eerste verdieping. Van hieruit heeft
men een prachtig uitzicht op de op
rijlaar naar het kasteel. De wanden
zijn behangen met een prachtig Ja
pans graspapier, waarop weer vele vo
gel-motieven zijn afgebeeld. Voor
naam en tegelijk blij en licht zijn
de zithoek en dé bank. Schuin boven
de met blauwe bloempjes versierde
bank hangt een geweldige koperen
kooi met twee diamantduiven.
iiiiiiililiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiin millIllinium
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiii
zen uil, die prinses Beatrix op haar
achttiende verjaardag van burgemees
ter d'Ailly van Amsterdam heeft gekre
gen. Aan het einde van de hal bevindt
zich de eetzaal. De prinses staat er
echter op dat men spreekt van eetka
mer. Ook dit vertrek straalt weer een
weldadige soberheid uit, vooral wat de
aankleding betreft. De achttiende eeuw-
se doeken aan de wand zijn vervangen
door papieren Chinese behangsels met
planten en vogels.
ogeis. De kroonprinses heeft er
een grote belangstelling voor. Op
de mahoniehouten boekenplank
die bijna de gehele wand beslaat,
in de zeer gezellige werkkamer van
de prinses staan vijf delen over „Vo
gels in Nederland". Maar het is niet
alleen de natuur in al haar verschei
denheid die de prinses bezig houdt. In
haar uitgebreide bibliotheek vindt men
vele, vele naslagwerken en studies over
de Franse schilderkunst. Over het leven
van Vincent van Gogh treft men drie
verschillende boeken aan. Foto-albums,
pocketboekjes, staan naast dure bui
tenlandse boekwerken (vooral over Azië)
Op haar bureau lag het boek „Vijf
eeuwen binnenhuisarchitectuur in Ne
derland". Een witte telefoon, een vaas-
In een hoek van dit luisterrijke ver
trek staat een klein bureautje met al
lerlei snuisterijtjes. Op het bureautje
staat weer een witte telefoon en een
kaart met de woorden: „La vrai cha-
rité ouvre les bras et ferme les yeux".
Op de salontafel, waar het Ned. tijd
schrift voor internationaal recht ligt,
prijkt een vaas met verblindend rode
rozen. De prinses schikt meestal zelf
haar bloemen.
De slaapkamer van de prinses is ge
houden in een zacht-blauwe kleur. Op
de vloer een donkerblauw tapijt, aan
de wanden een blauw-Japans-zijdebe-
hang. Ir, het kasteeltje treft men ver
der zes badkamers aan, de een nog
fraaiei betegeld dan de ander. Er zijn
ook meerdere logeervertrekken, iets
eenvoudiger van uitvoering. Beneden
in het souterrain bevinden zich de keu
kens en de dienstvertrekken. Het huis
personeel van de prinses bestaat uit
een huismeester met zijn echtgenote,
een kamenier, een lakei (in blauw li
vrei) en twee diensters.
Het uit 1640 daterend kasteeltje is na
de jongste ingrijpende restauratie on
der leiding van architect D. Verheus
uit Den Haag veranderd in een waar
lijk vorstelijk verblijf, waarin de per
soonlijke voorkeur en artistieke smaak
van de prinses overal naar voren tre
den.
halve het gevoel
verstand moeten laten spreken, aldus
de socialistische senator. In het opne
men van Duitse troepen in ons land
zag hij da beste waarborg een herle
ving van het nationaal-socialisme te
gen te gaan. De P. v.d. A. wilde daar
om haar stem aan het ontwerp niet
onthouden, maar verbond daaraan de
wens, dat de Duitsers in hun gedrag
blijk zullen geven, dat de herinnering
aan de oorlog hier nog niet is ver
vaagd. Van de Duitse legerleiding ver
wachtte hij in dit opzicht alle mogelijke
medewerking.
Mevrouw Van Ommeren-Averink had
als woordvoerster voor de communisten
voor het ontwerp geen enkele waarde
ring. Zoals te doen gebruikelijk bij de
behandeling van defensie-aangelegen
heden bekritiseerde zij heftig het rege
ringsbeleid.
Evenals de heer Van der Stoel vond
de liberale senator Van Riel het na
tuurlijk. dat de aanwezigheid van Duit
se soldaten in uniform gevoelens van
verzet wekt. Maar men mag aan de
andere kant niet uit het oog verliezen,
aldus de heer Van Riel, dat de met de
Duitse Bondsrepubliek gesloten over
eenkomst grote voordelen biedt. Onder
meer wees hij op de mogelijkheid voor
Nederlandse militairen terreinkennis
op te doen in het buitenland in het ka
der van de uitwisseling met de Bonds
republiek. Ook de heer Van Riel bleek
van mening, dat het prettiger geweest
zou zijn de behandeling van het ont
werp op een later tijdstip te laten
plaats vinden. Dat dit nu toch gebeur
de kon hij niet zien als een psycholo
gische fout van de regering, wanneer
men zakelijke motieven sterk spelen
laat.
De heer Van Hulst van de C.H.U.
was het evenmin eens met het ver
wijt, dat de regering een psychologi
sche fout gemaakt zou hebben. Hij
(Advertentie)
ILFORD
nam het op voor de regering en zei,
dat hij van meet af de N.A.T.O.-
politiek van de regering gesteund heeft.
In zijn antwoord dankte staatssecreta
ris Calmeyer de senaat, dat hij bereid
was geweest het ontwerp op korte ter
mijn te behandelen.
Van een psychologische fout was
naar zijn mening geen sprake als men
daartegen afwoog het feit, dat de over
eenkomst voor het Nederlandse leger
betere legering en ruimere oefengele
genheid biedt. Zich richtend tot de
communistische afgevaardigden merk
te de staatssecretaris op. dat er in
Budel geen 3000 man zouden hoeven te
worden gelegerd, als niet in Oost-Duits-
land twintig Russische divisies zouden
staan.
DEN HAAG, 3 mei De 86-jarige
L. W. Riekwel is in de nacht van
woensdag op donderdag vermoedelpk
aan de gevolgen van een val van de
trap overleden. De bejaarde man werd
gistermorgen door buren dood aange
troffen aan de voet van de trap in zjjn
woning. Hjj had een schedelbasisfrac-
tuur.
Laten wij het vandaag
eens over de welvaart heb
ben. Ik kan mij nog zéér
wel de crisis van voor de
oorlog herinneren. Waar
was ons aller streven toen
op gericht? Juist, op eniger
lei vorm van welvaart. Nu
hébben wij al een jaar of
wat welvaart en hoe ondergaan wij
haar? Als een ietwat gewijzigde crisis
toestand.
Dit wijst op een verschrikkelijk
menselijk tekort. Wij weten niet wat
wij met onze welvaart moeten doen,
wjj vinden het maar een angstig
bezit. Ofschoon het toch voor de hand
ligt dat men maar op één manier
een verantwoord gebruik van de wel
vaart kan maken. Door er wél bij
te varen namelijk. Pluk de dag, maar
pluk dan in 's hemelsnaam ook de
welvaart. En wie het breed hééft,
moet het ook vooral breed laten han
gen. Dat is mijn stellige overtuiging.
Wat gebeurt er echter? Wij hebben
het breed en houden onszelf kort. Ik
krijg wel eens de indruk dat wij onze
welvaart niet verdienen omdat wij
ons als ik het zo zeggen mag
te veel hebben vastgelegd op het ver
dienen.
Gisteren stiet ik In dit, ons aller
dagblad, op een kop: „Uitwassen van
de welvaart". Ik ben op het desbe
treffende bericht aangevlogen, den
kend: eindelijk een man, die be
grijpt waar het om gaat. Maar wat
las ik? Dat het ging om een uit
zeven personen bestaand gezin in
Springfield (Illinois), dat een ledi
kant van zevenhonderd dollar (hon
derd dollar de man) had besteld
omdat het zo graag in liggende
positie naar de televisie kiikt.
En nu ben ik desnoods bereid de
alom voortwoekerende televisie zelf
als een, overigens geringe, wel-
vaarts-uitwas te beschouwen, maar
in ieder geval niet het liggend kijken
er naar. In vroeger tijden aten de
mensen liggend. Persoonlijk heb ik
thuis een speciale televisie-stoel, die
meer noodt tot liggen dan tot zitten.
En ik maak van die mogelijkheid tot
uitbuiting van de welvaart royaal en
met overtuiging gebruik.
Kijk eens, beste mensen, waar het
eigenlijk om gaat is dit. Wij moeten
bij de verdeling van de welvaart een
zekere vrijblijvendheid in acht ne
men. Sommige mensen kopen van
het hun toevallende deel een kanarie
piet, anderen een bed om naar de
tv. te kijken. Zij moeten dat elkaar
wederzijds gunnen. En wie aan mijn
televisie-stoel komt, schiet ik in ieder
geval onmiddellijk neer. Ik maak
slechts een kleine uitzondering voor
vrouw en kind. Vervolgens moeten
wij niet te gauw aan „uitwassen"
denken als wij ons goed voelen.
„Après nous le déluge", dat is, met
de welvaart op het lijf, een goed prin
cipe.
Nochtans zal het tóch wel weer
uitdraaien op gewoon de zondvloed.
Waarom?
Ik zal het U zeggen. Wij hebben
maar één schrikbeeld: een perma
nente welvaart voor allen. Wjj zijn,
kortom, beducht voor onze eigen za
ligheid.
(Advertentie)
Elke OLVEH polis is winstdelend
Piano? Als je tweemaal hetzelfde stuk gespeeld hebt, dan weet je het
wel. Halverwege een Beethovensonate houd je op, gaat zélf verder
improviseren. Zo ging het bij de meeste componisten, zo is het mij ook
vergaan. Het hoofdvak piano is een soort onvermijdelijk onderdeel,
beginstadium van je opleiding, maar zelf ga je al gauw nieuwe wegen
zoeken. Voor dat instuderen van het klassieke repertoire heb je eigenlijk
geen interesse." Dat is de opinie van de thans zevenendertigjarige componist
Ton de Leeuw, buitenbeen in het vaderlandse vakwereldje wegens zijn
„onklasseerbaarheid", zijn betreden van geheel nieuwe onbekende wegen,
zijn onafhankelijk experimenteren met klanken, geluiden en ritmes dat
hem een ruime voorsprong geeft op allerlei systeemaanhangers en hem
zelfs een collega als de Fransman Pierre Boulez doet kwalificeren als: te
traditioneel wortelend in de oude procedé'sl
Componeren heeft De Leeuw eigenlijk altijd gedaan. Geboren in Rot
terdam, heeft hij het grootste deel van zijn muzikale opleiding in Breda
genoten bij Louis Toebosch, die bijna fll zijn jeugdwerken in première
heeft gebracht met het Tilburps Stedelijk Orkest (de voorloper van het
huidige Brabants Orkest). „Het begon met een Concerto grosso. Ja, het
klonk precies zoals ik verwacht had. Dat is ook in mijn latere werken
altijd zo gebleven. Dat een componist onverwachte ervaringen zou opdoen
bij het horen uitvoeren van zijn werken gaat maar ten dele op, voor
betrekkelijke bijkomstigheden. Invloeden van Hindemith en Bartök zitten
in die jeugdwerken verscholen. Het culturele isolement van de bezettings
jaren heb ik pas doorbroken door mijn studiejaar in Parijs, waar Pierre
Schaeffer toen zijn eerste concert van „concrete muziek" organiseerde,
Olivier Messiaen zijn opzienbarende „Etudes rhythmiques" schreef en René
Leibowitz zijn fascinerende boeken over het twaalftoons systeem publiceerde.
By Messiaen wilde ik gaan studeren maar bij hem kwam ik niet veel aan de
weet. Hij is een gesloten, wat zweverig type en zodoende heb ik veel meer
opgestoken bij mijn andere leermeester, Thomas de Hartmann, een onbekende
figuur uit de Rimsky-Korsakoffschool, die een groot kenner was van de
Russische instrumentatie."
Uit Parijs teruggekeerd vermeide Ton de Leeuw zich enige tijd tn de
kiemcel-theorieën van Willem Pijper. Zijn werkzaamheden bij de Neder
landse Radio Unie waar hij van 1954-1959 klankregisseur was brachten nem
echter in de directe mogelijkheid, de ongekende dimensies van de elektro
nische muziek te leren kennen en hanteren: uit deze periode dateert o.a.
het radiofonisch oratorium Job, waarmee hij in 1956 de Prix Italia behaalde.
In het Amsterdams Tropenmuseum volgde hij vier jaar de colleges in
muziek-ethnologie van Jaap Kunst. Zijn grote interesse voor de Indiase
cultuur bracht hem tot diepgaande bestudering van al haar aspecten, vooral
de grote eenheid tussen muziek en dans bleef hem boeien. „Dat is een
ucet dat in de Europese danskunst te veel ontbreekt. De dansers worden
lier te weinig muzikaal geschoold, er wordt altijd naast, niet volkomen
synchroon mét de muziek gedanst." Het is wel typisch dat juist betrekkelijk
veel choreografen inspiratie gevonden hebben in De Leeuw's werken: zijn
„Ombres" werd door Rudi van Dantzig gezet voor het Nationaal Ballet,
'het televisie-dansdrama „Alceste" door Karei Shook en Robert Kaessen,
de „Mouvements rétrogrades" gingen in Parijs in de choreografie van
Shook. Dit laatste werk zal in juni het pièce de milieu zijn tijdens een inter
nationale bijeenkomst van choreografen en componisten, georganiseerd door
het muziekcentrum „Eduard van Beinum".
Voor dit laatste werk zal aan de componist donderdag 9 mei in de
aula van het Stedelijk Museum de compositieprijs 1962 van de stichting het
Fontein-Tuynhoutfonds worden uitgereikt. Over waardering èn uitvoering
van zijn oeuvre heeft Ton de Leeuw voorlopig niet te klagen. Zijn werken
komen geregeld op de programma's van onze concerten voor. Overtuigd van
de nieuwe werelden die hij in zijn muziek moet openen gaat hij voort,
onderhand zijn kennis en ervaring uitdragend als docent in compositie en
hedendaagse muziek aan de conservatoria van Amsterdam en Utrecht en
als voorzitter van de geavanceerde jonge-componistengroep Gaudeamus te
Bilthoven. In 1961 maakte hij in opdracht van het ministerie van O., K. en W.
een reis door Indië om de mogelijkheden te bestuderen ran een nader
contact tussen de Indische en Westerse kunst, en muziek. Het zijn minder
de vaktechnische details dan de exotische esthetische sfeer van die Oosterse
cultuuruitingen, die hem momenteel bijzonder bezighouden en beïnvloeden.
hi
