Wij hebben onze vader Cyrïllos een brief geschreven w Meer dan alleen een kerkgenootschap eens uit j Egypt de e Trek er *F Expeditie naar en Soedan Zandstrand in 2 uideliik Flevoland WÊÊmmmm. V Trein ZATERDAG 1 JUNI 1963 PAGINA li w# Vlasakkers Wandelen en picknicken Koekhakken in Hoorn Nomaden Maria-Ommegang Tekort of nie' Tutten het turkooise wier van water planten moet een pannedeksel en een schuimspaan verloren liggen. Bij het kokerellen gisteravond in de duisternis zijn die belangrijke attri buten over boord gegaan en nu het Ucht geworden is, doet het schepnet slechts een bruine waas door het water slaan. ,.Dan maar zonder", denken we met Slauerhoff, een vrouw missend, maar zelfs diens vertroosting: „Ik heb ge noeg aan een pijp op wacht en een glas ln het vooronder" is ln rook opgegaan. We bezitten alleen nog wat sigaren, die we om er lunger mee te kunnen doen met een scheermes je ln mootjes snijden, dan passen ze precies in een pijp. Te koop is er niets in dit gebied, maar dat schreef ik al. Een po' thee, wat biscuits, die volgens opschrift „noodrantsoenen" heten en we tutten naar de overkant van de Nijl, die als een gans zich afschudt bij de eerste zonnestralen. Kasr Ibrim. Een berg van puin en rotsen en bovenop kartelige rand var vervallen kantelen. Een vesting met eer bewogen geschiedenis, maar die interes seert ons op de eerste plaats niet. Ons boeien de vreemde gaten in de rots, juist boven en half ln de waterspie gel. Wanneer we aanleggen bij een van die gaten klotst het water naar binnen in de halfdonkere ruimte. De gaten blij ken versierde poorten te zijn en daar achter zijn kleine tempeltjes of heilig dommen uit de tijd van Thoetmoses III. In de achtergrond verheffen zich zit tende figuren. Tussen Horus en Seth zit de farao, de koppen zijn van de beel den afgeslagen, die reliëfs op de wan den zijn grotendeels verwoest, maar waarom houdt dit restant in ae vroe ge ochtend zoveel geheimenis gevan gen? Zo varen we een paar van die won derlijke tempeltjes af, verloren parels aan een ketting, die we zo graag aan een zouden rijgen. In een kleine baai leg gen we aan en dan begint de klim naar boven met gevaarlijke schuivers over het puin, dat de koefti'a der opgravers nonchalant van boven naar beneden ge stort hebben. Op de berg het bekende ge doe van eindeloze muren, die kamers omsloten hebben, muren van gedroogde tichels want de ongebakken klei weer staat dit klimaat duizenden jaren. De vesting is een bouwsel van de Romei nen, die wel wisten dat ze van boven op de berg de vijand het best attaque ren konden, terwijl de Egyptenaren zich maar het liefst beneden aan de oever van de vertrouwde Nijl ophiel den. Kasr Ibrim is een bolwerk tegen de fel opdringende Meroïtische koningen geweest en eeuwenlang is het bolwerk bevochten vanuit Abeselnië. Toen was zelfs de glans der Ptolemai'ers reeds gedoofd. Midden, in de ruïne, waar men klei ne^ scherven van wonderlijke lapis la- na* te, liet hij een mand neer, waarin men omhoog gehesen kon worden. 3600 mon- niker hebben gewoond binnen de om muring die men ons wil ontsluiten. Dit alles is midden in de verzengende hi(r te een oase, want men bouwde geen klooster vóór men een bron had gesla gen. Nu zijn er nog 25 monniken, maar misschien is het grootspraak van de gastenpater, ik zie er vijf of zes. Hij leidt ons rond op een gracielijke ma nier, hoewel we eigenlijk eerst een ver gunning aan de patriarch in Cairo had den moeten vragen: De oude vesting met de ophaalbrug, de kuilen in de grond voor de eremieten, de sobere le men kluizen, de refter waar op een lange tafel brokken verdroogd brood liggen„goed brood" zegt de pater, „je hoeft het maar te kruimelen en in water te weken, dan is het goed eet baar, we bakken eens per week". Hij verontschuldigt zich over de verbrokkel- muren: „We hebben een brief aan va der Cyrillos geschreven, hij zal alles in orde laten maken, hij maakt alles nieuw". Hij verontschuldigd zich zelfs over de oude vermolmde Iconen ln de kapel, waarvan de koepel met leem is afge streken. „Vader Cyrillos laat alles nieuw maken." Hij toont de kitsch even glunderend als de v waardevolle oude dingen. Heel klein is het patroon waarboven de hemelen als een tent kleed zijn uitgespannen, maar het is als of iedei woord van deze man je ont wapen* tot in je vezelen. Di kapel met de lappen voor de Iconostase van het „Witte Klooster" by Sohag. zuli en ex-blood-glazuur kan vinden in het puin, staan wat zuilen overeind. Ronde stenen van donker-grijs graniet cirkel We staan tussen de resten van een koptisch-byzantijnse basiliek en ach- il' verheft zich de enig overgeble- I t-W ter mij verhei ven wand van het schip, de Oost-West- facade met kleine vensters. De zon viert nu uitbundig feest op de geplooide oever., van de rivier, waarop ik een prachtig uitzicht heb en neerhurkend op een ronde steen overvalt mij in eens een verhaal uit de „Zeven ware legenden" van F. van der Meer, dat van Apa Papnoete, de kluizenaar aan de oever van de Nijl, in de verzengende hitte van de woestijn. Apa (papas) wil de weten hoe ver hij was in de Chris telijke volmaaktheid en een engel in werkmanspak zei hem iemand te ken nen die even ver was als hij in het strever naar de volmaaktheid en dat bleek een blinde man te zijn, die op een snerpende fluit speelde bij de dans van naakte meisjes in een verfom faaid theater. Het was alsof de mu ziek van de bruiloft uit Gouma mijn brein ging scherpen en op die ronde steen boven op de berg in de ruïne van Kasr Ibrim kreeg alles van de schier verloren Koptlsche wereld, zoals ik die ervaren had, nieuwe gestalte: de cel len aan de overkant van Sayala, waar in de grond gegraven eremieten hun on aards Teven opstuwden ln vergeestelijkte gloed, terwijl ze knielden in de laatste verdroogde resten van hun lichamelijke existentie. Kwam er een zwerver of een buurtbewoner zich bukken over de rand van hur. vrijwillig gekozen gra', dan gaf hij misschien een kruik water of een stuk brood van maismeel om als vertroostend woord mee te krijgen: „de naam des Heren zij gezegend ...hult zich in licht als in een mantel Hij spant de hemelen uit als een téntkleed Hij zendt de bronnen naar de stro men..." zoals Apa Papnoete het ge zegd zou hebben. En de gever van het matsbrood ging terug naar zijn akker en wist dagen en dagen lang, terwijl hij water pompte over zijn akkers, te denken over het licht als een mantel en de hemelen als een tentkleed. Nog altijd is de Koptische Kerk in de verblijding van enkele zielvol le woorden blijven steken en daarom zij nog altijd een kerk als uit de eer ste eeuwen, waarvoor geen grandio ze organisatie behoeft te bestaan om de volheid van onsystematische woorden te begrijpen. Ineens stond mij weer het Rode Klooster van Sohag voor ogen. Eer. enorm blok steen in een onver zettelijkheid van woestijnen en bergen op de achergrond. Mul zand, waarin onze zware auto telkens weer een red deloos schip dreigde te worden. In dat blok steen een Kleine poort, waar ons werd open gedaan en binnen de om muurde ruimte een enorme- ruïne met rosten van zuilen en opgeknapte muren. In een ruimte, die vroeger het koor van het schip moest zijn ge weest, een soort Iconostase, waarvoor vuile lappen hingen, die de glans van vroegere versierde broderies moesten vervangen. Die lappen waren omhoog geslagen en een priester, vergezeld van een paar onbeschrijflijk oude en vieze mannen, weren de mis aan het zingen, zo Intens en zo verheven, als- over niets op aarde hun nog iets aan ging. In de voorruimte dromden kin deren die in onze komst een welkome afwisseling zagen en tussen het ge brom en gepsaimoiieer begonnen klei ne cymbalen te rinkelen. „Zing nu met bekkens en cymba len.' Een wierookvat werd rond geslin gerd en een groep Egyptische offi- cieren-op-inspectie trad binnen. Nie mand stoorde zich eraan een myste rieus geheim werd gevierd tussen ou de ikonen en kitscherige verbruinde platen van Onze Lieve Vrouw. De blik ken cymbalen gaven gloe„ aan krake rige stemmen. Met een dar monniken zijn we naar het Witte Klooster gere den, dat niet veel verder lag, maar de weg was nauwelijks begaanbaar. Hij was een monnik van het meer we reldse type, die het stuur wilde over nemen. en wild over de woestijnweg ragde, dwars door de kleine dorpen heen. Of hij in vervoering de mis kon lezer, weet ik niet. Verder sprongen mijn gedachten van af de ronde steen in Kasr Ibrim. Naar het klooster in Wadi Natrun, gelegen op de woestijnweg van Alexandrië naar Cairo. Ook weer een nederzetting mid den in de vreesaanjagende woestijn. Maar wat is vrees-aanjagend wanneer men met andere maatstaven kan le ven? De snerpende fluit van de blin de speler bij de naakt dansende meis-> jes is nog niet gesmoord. Trouwens waarom moest hij blind zijn? Ziende zou hij een gelijke geestelijke verhef fing bereikt kunnen hebben. Zijn de grijp-vogelende handen van de bijna naakte klaagdanseresjes uit het graf van Ramose niet vergeestelijkt? De kloosters van Wadi Natrun zijn evenals die van de Sinaï als vestingen om muurd geweest, zonder poort, zonder in gang. Wilde men naar binnen dan luid- De kerk van het „Rode Klooster" is gesloopt, alleen het koor bestaat nog en is de men de klok en wanneer de broe inet een muur afgesloten. der-portier de reiziger acceptabel acht- eei ben ik terug in Kasr Ibrim en de zon begint te steken. Ik klim op een solide muur om mijn vriend beneden in de baai toe te roepen. Hij heeft de hengel uit gegooid in de baai en wacht... gehuld fn licht als een mantel. In de verte glanst de Nijl met links en rechts reeds verdronken bomen. In gedachten ben ik ineens weer op palm zondag in Oud-Cairo gewapend met een gevlochten palmtak en een prachtig ge vlochten busseltje gersten-aren. Er zijn daar vier oude kerkjes rond een lelijk opdringerige Sacré-Coeur-koepel. Dt oudste is de St. Sergiuskerk of wel de Abu Sarga. Het gebouw stamt uit 296. Bij de kerk ligt een stationnetje en van het perron komen de getrou wen, kinderen, moeders palmtakken. Hoewel een lidmaat van de Koptische Kerk in Egypte zeker op het ogenblik geen rooskleurig leven heeft geneert niemand zich voor zijn afkomst. Kopt zijn betekent immers niet alleen dat men een bepaalde Christelijke gemeen schap wenst aan te hangen, Kopt zijn is een ras! De Kopten pretenderen nie mand minder te zijn dan de nakome lingen van de Pharaonisehe dynastiën, zij tatoueren zich zelfs op de arm met het kruisteken. De Arabieren beschou wen zij in wezen als indringers, waar mee het lastig is om te gaan, maar men moet nu eenmaal een modus vi- vendi zoeken, dat gaat sinds het jaar 700 zo. Op de plaats waar de St. Ser- gius gebouwd is, zou volgens de legen de de Heilige Familie rust gezocht heb ben tijdens de vlucht naar Egypte. Een vol kerkje met: Iets minder sme rige lappen aan de iconostase dan ln het Rode Klooster, weer een priester die een mysterie zingt, omgeven door oude mannrn, weer de klinkende cym- baaltjes en het oude Griekse verhaal, waaruit alleen het Kyrie Eleyson te ach terhalen is. Verder wordt alies gezon gen in de oude Koptische taal. En men zingt mee. a-.rzelend, niet demonstra tief, wé' getuigend van een oude Chris tengemeente en het intereseert ze op zo'n moment niets of deze gemeenschap ru met Rome gelieerd is of niet! Later zou mij alles uitgelegd wor den dooi een kleine Franciscaan van het „Centre dl Studi Orientali Christiani, hoe Kopt komt van „Eqyptios", „qlbt" is In het Arabisch getransformeerd tot „qobt". Trouwens de herkomst van het woord „Egyptios" of oorspronkelijk „Egyptha" komt van: Hé. betekent land of huis (mannelijk „Ho" stroom) gypt is geest, esprit du dieu, Tha is de god die wij voortdurend tegenko men, de God van het oude Memphis die bijzonder vereerd werd. E-gyp-tha betekent dus het huis van de ziel van Ptha, Pta werd later door de zonnegod vervangen. Pater Giamberardini vertelde mij uren over de geschiedenis der Kopten en over hun vriendelijke resistance t -- genover he' Mohamedanisme. Later oou een monnik mij glimlachend zeggen: Ais zij onze hals willen afhakken, zul len wij zeggen, hak onze hals maar af, dar. gaan wij regelrecht naar onze verlosser Jezus Christus". De Kopt, is dus niet alleen de ver tegenwoordiger van een kerkgenoot schap. De Konten vormen een ras. waar van het uiterlijk duidelijk te onderschei den is van dat der Arabieren. Bit veel van de echte Kopten ziet men duidelijke gelijkenis met de afbeeldingen uit het oude Egypte en sommigen schijnen te zijn weggelopen van de Romeins-Egyp tische mummie-s i'iilderingen Het schis ma der afscheiding van de Rooms Ka tholieke Kerk stamt uit 451 omdat zij de ..ketterij' v-.n bet monophytisisme aan hingen dat wil zeggen dat de Kopten alleen de goddelijke natuur van Chris tus erkenden na diens verrijzenis en niet de God-menselijke natuur. Zij volg den de voetstappen der oude Egypte naren, die wezenlijk geloofden dat de Pharao na zijn dood opging in de God delijkheid naast Osiris en ai God zou hij weerkeren. Geld noch arbeid van duizenden werd er gespaard om de Goddelijke mummie te bewaren, maar noch de grafrovers, noch Mariette die het museum bouwde te Cairo, noch Aodul Nasser, ich d'. toeristen ge loven nog in der wederopstanding der bijeengeschaarde vorsten met hun ma gische uitgedroogde gelaten Maar de kerk zingt van de Verre zen Christus, ook de armzalige kerk in Egypte, die door niemand minder dan door St Marcus de Evangelist zelve ge sticht moet zijn en met gretigheid is het christendom er aanvaard. De kloos ters mei duizenden kluizenaars naar Sy- risch patroon groeiden in de eerste eeu wen met grote krachten, naar een glo rieus bestaan, dat al spoedig met een tragisch lot bestempeld zou worden bij de mohammedaanse overheersing. Maar de kloosters bloeiden in de Woestijn vestingen tot in de zeventiende eeuw en de schare teruggetrokken monniken beliep in de tienduizenden. De zon stond inmiddels zo hoog aan da hemel dat ik niet meer kon gelo ven aan het licht gevangen >n een man tel gehuld en behoedzaam begon ik de afdaling van Kasr Ibrim, waar bene den mijn reisgenoot ongeduldig wachtte, want vis had hij niet gevangen, alleen v as er een levensgrote krokodil langs- gezwommen, terwijl in du stond om een luik in het water te nemen MARIUS VAN BEEK. andaag, de eerste dag van de zomermaand, willen we beginnen met een saluut aan onze Konink lijke Landmacht. De militaire autoriteiten hebben het namelijk over hun hart kunnen verkrijgen om met ingang van deze zaterdag het zeer uitgestrekte oefenterrein „De Vlasak kers" voor het publiek toegankelijk te stellen, weliswaar bij wijze van proef en dan nog alleen gedurende de zater dag en de zondag, maar er tg toch ongetwijfeld sprake van een mooi ge baar, meer nog: «en daad jegens de duizenden toeristen en dagjesmensen, die op mooie dagen in de streek rond Utrecht en Amersfoort ontspanning zoeken in de open lucht. De belangen van defensie en recreatie zijn niet zó strijdig als wel eens wordt gedacht. In elk geval hebben wij ln „De Vlas akkers" nu een voorbeeld, hoe het een met het ander valt te combineren. Het terrein is gelegen tussen de spoorlijn Soestduinen - Amersfoort en de rijksweg Soesterberg - Amersfoort. Zodra de Duitsers het ln 1940 als mili tair oefengebied ln gebruik namen, werd het publiek de toegang ontzegd. Nu, na precies 23 jaar, komt daar dus verandering in. Degenen die zich het terrein van vóór de oorlog herinneren, zullen weinig plaatsen ontdekken, waar hun geheugen nog houvast aan heeft. Zware tanks hebben er in de loop der jaren danig huisgehouden en hun spo ren overal achtergelaten. Ook is een uitgestrekt net van banen aangelegd voor het transport van deze moderne strijdwagens. Maar daarnaast heeft het militair beheer zich toegelegd op bo demherstel en nieuwe aanplant, zodat er toch volop van natuurschoon is te genieten. Dat het terrein weer op beperkte schaal ontsloten is, moet het resultaat worden genoemd van besprekingen die op Initiatief van de stichting Recreatie tusen allerlei betrokken instanties zijn gehouden. In de beraadsgroep hadden vertegenwoordigers zitting van de Land macht, het ministerie van O., K. en W„ de rijksdienst voor het Nationale Plan, Natuur- en Landschapsbescherming en Staatsbosbeheer. Voorlopig blijft „De Vlasakkers" alleen toegankelijk voor wandelaars, die bij de ingang van het terrein, gelegen aan de /an Weerden Poelmanweg in Soesterberg tegenover het vliegveld, een vouwblad krijgen met aanwijzingen voor hun verblijf. Auto's kunnen voor de ingang worden ge parkeerd. en heeft het goed voor met de /i; recreatiezoekende schare. Zie hier een tweede blijde tijding, dit maal verkondigd door „De Utrechtse Heuvelrug", de vereniging van bos- en grondeigenaren in Het Sticht. Op drie plaatsen is de accom modatie voor toersiten in de provincie Utrecht aanmerkelijk verbeterd, dank zij de zorgen van dit mens- en natuur- lievende instituut. Op de eerste plaats is in de Kaapse bossen achter Doorn een parkeerplaats voor zestig auto's aan gelegd, waar men tevens de beschikking ka., krijgen over een kaart met een aantrekkelijke wandelroute van onge veer een uur. Langs het traject Doorn- Leersum is die parkeerplaats met bor den aangegeven. Voorts is een deel van een veertien hectare grote zandafgra- vint. even verder in de richting Leer- sum, voor dagverblijf gereed gemaakt. Men kan daar rustig op een bankje zitten of beschutting «n gezellighp'id zoeken in een tent welk bouwsel vóór donker evenwei weer moet verdwijnen. F tenslotte is in Rhenen nog een nieu we picknickplaats klaargekomen. Bor den wijzen de weg. Volledigheidshalve herinneren wij er even aan, dat ook het land goed Leyduin in Vogelenzang in middels vrij toegankelijk is ge steld. Daar heeft de provincie Noord- ifollaud voor gezorgd, die zich sinds kort de eigenaresse mag noemen. Het terrein is gelegen tussen Leidsevaart en Vogelenzangseweg. Enkele duizen den mensen kunnen er dwalen door 34 hectare bos, zestien ha wei en een tuin van ongeveer één ha. j jorn, zopas nog in het nieuws r door de stoere, zij het wat ver- grijsde Kaap Hoornvaarders die er hun reünie hielden, maakt centrum van toerisme te worden. Vol- KOPTISCHE KERK LEEFT NOG IN DE SFEER VAN DE EERSTE CHRISTENEN Overzicht van een der kloosters van Wadi Natrum. Bij de vormgeving van zuidelijk en oostelijk Flevoland, onze toekoM.a. nieuwe gebiedsdelen, wordt nu al rekening gehouden met hun re tiëve betekenis. Zo heeft bijvoorbeeld Oostelijk Flevoland y f,o$' even veel bos als de hele Noordoostpolder. Bij elkaar heeft gebied een oppervlakte van niet minder dan 1800 hectare. De boo^^n tijen liggen vooral langs de randmeren en het Veluwemeer, Pl® 0ok die op zonnige zomers dagen al een bijzonder druk bezoek trekken, van buitenlanders. Dronten heeft nu al een eigen dorpsbos van hectare, al zal daarvan een gedeelte vermoedelijk weer moeten ve e nen in verband met uitbreidingen. De toekomstplannen vermelden aanleg van grote bosgebieden bij Lelystad éit van een brede s}r00*n een door de polder van deze plaats naar Dronten. Op de foto ziet m ^eer- beeld van Zuidelijk Flevoland in aanleg, namelijk een deel van ae dijk bij Spakenburg. Tussen Nijkerk en Spakenburg wordt deze ow e de landzijde (rechts) verbreed met voorlanden en zandstranden hoeve van de recreatie. gende week woensdag wordt daar een oud-Hollandse markt geopend, die voor taan op iedere woensdag gedurende de drie zomermaanden zal worden gehou den. Plaats van handeling is de Rode Steen. Alle neringdoenden zullen ge kleed zijn ln zeventiende-eeüwse gewa den, en men zal tijdelijk oude ambach- ten ln ere herstellen. Ook andere merkwaardigheden uit de gouden eeuw worden van het stof der geschie denis ontdaan als daar zijn: mastkllm- men, koekhakken en het wegen van personen ln de Waag. Liefhebbers van kamperen-voor-hun genoegen kunnen met ingang van vandaag in het Leidse Rijksmu seum voor Volkenkunde terecht om er te zien, hoe kampeerders-ult- noodzaalc zich ln het verleden moesten behelpen. Onder het motto „Op trek" heeft men hjer een aantal echte, com pleet ingerichte nomadententen bijeen gebracht, afkomstig uit Perzië, Libië, Mongolië, Tunesië, Groenland en van de prairie-Indianen uit Noord-Amerika. De volkenkundige musea in Hamburg en Stockholm hebben de eigen collectie van hei Leidse museum aangevuld. Men kan deze ook voor niet-kampeerders interessante collectie tot 6 oktober be zichtigen. Morgen, Pinksterzondag, is het voor het plaatsje Boom, bij Antwer pen, de belangrijkste dag van het jaar. Dan zal voor de veer tigste maal de bekende Maria-omme- gang worden gehouden. Het schouwspel is op een nieuwe leest geschoeid als resultaat van een gronclge historische studie De processie zal bestaan drie koorgroepen en vijf acterende in»*; sagroepen, die gedurende een uur d<jL de straten van Boom trekken. De en megang begint 's middags om drie <P El r wordt veel geschreven en f praat over het tekort aan reeï»*L J ruimte. Ik geloof daar niet e» aan: er bestaat slechts een teke* aan voor massarecreatie geschik ruimte, Maar men weigert blijkbaar tet relnen geschikt te makeir yoor recrear tlegenoegens, tile door het overgrote deel van de Nederlandse bevolking wor» den gewenst, omdat men die genoegens zelf niet kan appreciëren. Wat ls er eigenlijk tegen bermrecre»" tie? Het gevaar voor het verkeer vrij eenvoudig te voorkomen door W aanleggen van parallelwegen. En me de schadelijke benzinedampen valt h® ook erg mee, ln leder geval is de luc»1 vlak langs de grote verkeerswegen hf" langrijk minder verontreinigd dan lucht ln de grote steden, In de eerste plaats is het nodig, a' het theoretiseren en het afgaan op P®# soonHjke meningen gestaakt wordt door middel van grondig ondert»' wordt vastgesteld aan welke vorrrtt van recreatie werkelijk hel meest hoefte bestaat en ln hoeverre het t". gelijk ts om op zo korf mogelijke stand van de woongebieden de recr®",i tieterrelnen hieraan aan te passé»' Dit citaat vormt wel ongeveer Êoedels kern van een artikel dat 1 C. M. Roderkerk, directeur van b park „De Kennemerduinen" schreei het laatste nummer van „De Ne'd® landse Jager". Wij vinden de van ir Roderkerk belangwekkend b.j noeg om haar wat nadere bekendn® te geven. In het nieuwe gebouw van de derboerderij Albertushoeve in onderdeel van het bekende la' foed Nienoord, is, zoals ree°?.,?hS deze week een mechanis^ spoorwegtentoonstelling geopend, e^e res Jtaat van samenwerking tussen Nederlandse Spoorwegen en het met.itebestuur van Leek.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1963 | | pagina 12