Geen ijs, limonade of patates
LEYDUIN: vergeten stukje paradij:
-met telkens nieuwe verrassingen-
Kinderen denken er nog kabouters
en elfen te ontmoeten
Ernstige en lichte muse in Haarlem
hand in hand
Afscheid na
43 jaar
m
LEYDUIN:
Het kan helaas
ook anders zijn
ZATERDAG 8 JUNI 1963
PAGINA 3
aluminium jaloezieën
VOGELENZANG, 8 juni. De
eyduin is niet zo maar een wan-
L delbos. Er is meer te zien dan
bomen, mos, een beekje en vo
gels. De grond behoort bij een
groot herenhuis in ingetogen empire-
stijl en heeft tal van eigenaars en
vooral eigenaressen gekendsinds
25 mei staat het iedereen vrij te gaan
kijken wat zij er de afgelopen vier
eeuwen van gemaakt hebben. Hoe zij
getracht hebben het zich gerieflijk te
maken met gazons, moestuinen, bil
jartkoepels, vinkenbanen en thee
huisjes. Men heeft op de strook
grond, die nu omsloten wordt door
Leidsevaart, Boekenrodeweg, Leyweg
II en Vogelenzangseweg, van het le
ven genoten en daarvan getuigt bijna
elke vierkante meter.
„Leyduin" is niet altijd even groot
geweest. De diverse eigenaars hebben
naar hartelust verkaveld en bijge-
koeht. Oorspronkelijk behoren ook
Koekkoeksduin en Vinkenduin bij het
landgoed, maar bij de laatste verkoop
in 1920 zijn de drie percelen voorgoed
van elkaar gescheiden. Sinds vorig
jaar is het goed eigendom van de
provincie Noordholland, terwijl het
ln beheer is bij het Provinciaal Wa
terleidingbedrijf van Noordholland.
Met man en macht is er gewerkt om
het bos voor de eerste bezoekers dit
voorjaar toonbaar te maken na bijna
dertig jaar verwaarlozing. Maar veel
verder dan voorkomen dat wande
laars zioh met kapmes een weg moe
ten banen strekt de zorg van de pro
vincie althans voor de wandel- en
fietspaden niet. Bij een wandeling
door het bos bewaart men daarom
voortdurend de indruk dat er waar
achtig niet veel mensen zijn die van
het bestaan van een dergelijk juweel
op de hoogte zijn.
Op een door-de-weekse dag
biedt „Leyduin" inderdaad
- de aanblik die u hiernaast
beschreven vindt. Dan is het
een oord van stilte en idyllische
schoonheid. Maar op de Pink
sterdagen is helaas bewezen dat
het er ook anders kan zijn. Wij
menen dat dit volledigheidshal
ve hier moet worden gesigna
leerd. Er werd gefietst op de
wandelpaden; er werd gejoeld
en geschreeuwd. Anderen
meenden op andermans terrein
zozeer zichzelf te moeten zijn,
dat zij zich waagden aan ont
kledingen die zij tot dan toe al
leen in hun achtertuintjes had
den toegepast. Enzovoorts.
Het landgoed is gratis voor
iedereen toegankelijk. Moet nu
beslist eerst de barrière van een
toegangsprijs worden opgericht
vóórdat er in „Leyduin" behal
ve rust en stilte ook menselijk
fatsoen te vinden zaJ zijn? Nee
toch?
imm
uitL/iyitirLcitLiiiy its een van i\ eeruinüs grootste Luxa
flex aluminium jaloezieën leveranciers. Wanneer U daar dus Uw
Luxaflex koopt profiteert U van de grote ervaring en deskundigheid
van deze specialisten en bovendien van de bekende Stoutenbeek
WONINGINRICHTING - BEVERWIJK - 250 MODELKAMERS
ton stond schroeiend aan de hemel,
toen wij deze week een hezoek brach
ten aan het pas opengestelde wandel
tos „Leyduin". De weg erheen heb
ben wij gemaakt langs de Leidsevaart,
een smal pad vanaf Heemstede. Het
Was er stil. Aan de waterkant soms
een visser. Geen verkeer. Geen wan
delaar. Het was te heet. Even voorbij
de Amsterdamse waterleidingduinen
twee verschrompelde stenen zuilen.
De ingang van „Leyduin Een pad
Van gebrokkeld steen is voor de fiet-
•er het vagevuur, waar hij doorheen
moet om de hemel te bereiken. De
spootbaan hek open, hek dicht
is de laatste hindernis. Maar dan
breekt het paradijs zich open en
Weten wij precies wat het is, in Voge
lenzang te zijn.
Het was er stil. Een paar kinderen
speelden op een groot grasveld. De
'hoog gekruinde bomen zeefden het
zonlicht, dat in het groezelig water
van de beek grillige figuren tekende.
„Leyduin' is, zolang het nog niet
ontdekt is, een bos van stemmingen.
Het leven gaat er stil en onzichtbaar
zijn gang. Kinderen zou het niet ver
bazen kabouters en elfen te ontmoe
ten, volwassenen hebben hun eigen
elf en moeten tegen zonsondergang
wel in de sfeer van Rijnvis Feith ge
raken, die zijn Julia laat dromen aan
de voet van een heuvel, waar de
ruïne van een theekoepeltje op nieuwe
glorie wacht.
Aldus is het wandelbos voor ons
een openbaring geworden. Een plekje
op de aarde, heel dicht bij huis, dat
eeuwen lang vergeten was. Het zal
er niet storm lopen. Gelukkig niet.
Zolang verreweg de meeste mensen'
slechts daarheen trekken, waar verre
weg de meeste andere mensen vertier
zoeken, zal de rust van „Leyduin
niet verstoord worden. Er is geen ijs
of limonade te koop. de geur van
patattes is er vreemd. Het is allemaal
nog puur en ongerept. Mensenhanden
hebben slechts de wandelpaden aan
gegeven. De stille genieter, die niet
belaagt wenst te worden door het ge
luid uit een draagbare radio, vindt
bier wat hij zoekt. Een droom van
louter groen, doorspeeld met een
fonkelende zomerzon.
Eenenvijftig hectare telt de opper
vlakte van het landgoed nu en die
zijn voldoende om er een vacantiedag
van 8 uur 's morgens tot zonsonder
gang, zoals de openingstijden zijn vast
gesteld, door te brengen. Om het de
wandelaar geheel naar de zin te ma
ken, werd besloten gemotoriseerd ver
keer niet toe te laten. Op twee parkeer
terreinen en een fietsenstalling kan
men auto's, en bromfietsen kwijt.
Het oudste stuk in de archieven
van Leyduin dateert van 1596,
een koopcontract betreffende een
goed, 6 morgen groot met huis,
schuur en erven „aen de Leyduin".
Een ruzie over het schieten van konij
nen volgt direct daarop. Het is bekend
dat onze voorouders niet afkerig waren
van een konijneboutje en op „Leyduin"
waren de dieren in overvloed aanwe
zig, tot grote* angst van de toenmalige
eigenaar die zijn konijnenstand door
talloze jachtpartijen voortdurend ach
teruit zag gaan. De volgende eigenaars
hebben ervoor gezorgd dat het goed
steeds uitgebreid en verfraaid werd.
Een vroeg-achttiende eeuwse bewo
ner, Johan Romswinckel, heeft daarbij
duidelijk sporen nagelaten: aan het
emd van het fietspad vanaf de Voge
lenzangseweg staan bij de oprijlaan
naar het herenhuis twee palen waarop
duidelijke letters zijn naam vermel
den. Deze dienden ter afzetting van
een nieuw-gekocht. stuk duingebied.
Johan Romswinckel, een rijk koopinan
uit Amsterdam, had het landgoed in
bezit als een gerieflijk zomerverblijf
wanneer het hem 's zomers in Amster
dam te warm werd. Van zijn vrienden
had hij waarschijnlijk de tip gekeregen,
dat in Aerdenhout zoveel aardige bui
tens en stroken grond te krijgen waren
en hij had hun goed voorbeeld gevolgd
door „Leyduin" over te nemen. Op
merkelijk is dat onder de eigenaars
van de naast elkaar liggende buitens
in Vogelenzang en Aerdenhout zoveel
Als de zon schijnt, levert Leyduin para
dijselijke plekjes op. Het licht dringt
voorzichtig door het lover en vooral bij
de beek blijkt dan het sprookje werke
lijkheid geworden.
dezelfde beroepen voorkomen. Dat doet
vermoeden dat het gesprek op de he
rensociëteiten nogal eens in de richting
van onze streken uitging. Trouwens
ook huwelijken onder de „buren" kwam
veel voor. En dat is eigenlijk niet zo[n
wonder met zoveel romantisch bos in
de omgeving.
De familie Van Loon, die het goed
tot 1798 in haar bezit heeft gehad,
heeft op „Leyduin" niet stilgezeten.
Behalve dat het gebied bij de verkoop
aardig was uitgebreid, bleken' de bo
men van het buiten te verbergen: een
„heerenhuizing" met koetshuis, stal
ling, tuinmanswoning, wagenhuis, bil-
lardkoepel, tuinkoepeltjes, tempel
tje, menagerie, beek en waterval,
boerenwoning met boomgaarden,
broeikassen en moestuinen. Boven
dien deed Jan van Loon zichzelf en
zijn vrienden het grote genoegen een
Op een der heuveltjes van Leyduin staat een oud theekoepeltje, dat nu zeer
vervallen is. Men heeft het met prikkeldraad moeten afrasteren, omdat de bouw
valligheid gevaar oplevert voor de bezoekers van het wandelbos. De ruïne geeft
het landschap daar een eigen accent.
vinkenbaan in het bos uit te kappen.
In het midden van de vinkenbaan liet
hij op een heuvel tegelijk het hoog
ste gedeelte van het ge„bied een
koepel bouwen, waarschijnlijk om ge
rieflijk op het vinketouw te kunnen
zitten of misschien om de dames in
de gelegenheid te stellen tijdens het
theedrinken de verrichtingen van de
heren gade te slaan. In de beek
stroomde het drinkwater en tot ver
in de vorige eeuw was het de kinde
ren van „Leyduin" verboden daar
pootje te baden. Bij hoog water
stond er een sterke stroom wat voor
een van de eigenaars aanleiding ge
weest is er met kinderlijke zorg een
keurig watervalletje aan te leggen.
Wat is er nu van al dat moois
nog te zien? Bijna alles. En
vreemd genoeg maken de ver
laten en zelfs vervallen koepels
geen verstarde of doodse indruk. Zij
krijgen als vanzelf iets mee van de lief
lijkheid van het landschap, dat geen
vijf minuten wandelen lang hetzelfde
blijft. Telkens staat men in een nieuwe
omgeving, telkens treft men andere
verrassingen: een bemoste helling aan
de overkant van de beek, die bij het
aanleggen van een ondergrondse water
leiding overbodig werd, maar dienst
bleef doen als afwatering van de pol
ders aan de Vogelenzangseweg.
Bovenaan de helling op een bijna on
beklimbare heuvel staat als een kleine
Middeleeuwse burcht het vinkenhuis.
geheel vervallen en daarom afgesloten
voor het publiek „Die koepel zou ide
aal zijn als broedplaats voor de vogels
hier", zegt de heer J. Adrichem, de
nieuwe boswachter van „Leyduin", „of
als uitkijktoren, maar dan moeten er
een paar transen opgebouwd worden,
want nu kijk je niet boven de boomtop
pen uit". De vinkenbaan ligt er nog als
een lommerrijke graslaan die aan de
rechterkant rechtstreeks naar het pronk
stuk van „Leyduin" voert: de Beuken-
Het wandelbos Leyduin heeft vele paadjes, die telkens nieuwe verrassingen opleveren. Er zijn enkele forse lanen, die
een brede en fraaie doorkijk geven. Een van die lanen is de prachtige Beukenlaan.
laan. Weliswaar blijken de eerste veer
tig meter van de laan met hoge eiken
afgezet, maar daarna beginnen de beu
ken, die hun ouderdom van ruim 250
jaar duidelijk aan te zien zijn. Als een
gedeelte uit een Japanse miniatuurtuin
is het daarachter liggende beekje met
de brug en het evenwijdig lopende paad
je, veruit het meest romantische plek
je in het landgoed. Helaas is de vreugde
van een wandeling daar van korte duur,
want bijna direct voert het water naar
de af en aanrijdende zandauto's op de
Boekenroodeweg. De linkerhelft van
de vinkenbaan leidt de wandelaar in
een doolhof van kleine zangpaadjes tus
sen dennen en beuken, die alle naar
het herenhuis blijken te lopen. Over
rompelend is daar het geluid van het
grote aantal vogels, terwijl aandachtige
bezoekers er zeker eekhoorntjes, fa
zanten en konijnen zullen vinden. Het
herenhuis en het terrein er omheen zijn
voor wandelaars ontoegankelijk gebied
sinds 10 jaar is daar het meisjesinter
naat „Leyduin" gevestigd.
De ernstige en lichte muze samenlinks Aafje Heynis, rechts Anneke Grönloh.
Morgen is het dus zover. In het
Haarlemse concertgebouw zullen op
initiatief van Henri Arends, de diri
gent van het Noordhollands Philharmo-
nisch Orkest, de ernstige en lichte
muze elkaar ontmoeten. Aafje Hey
nis en Anneke Grönloh, Emmy Ver-
hey en Willeke Alberti. Nog meer
namen? The Blue Diamonds, Henk
Driessen, Hans Henkemans, Trio Pim
Jacobs en Rita Reys, Herman Kreb-
bers. Johnny Lion and the Jumping
Jewells, Rob de Nijs en zi,in Lords,
André Pressor en Joop Stokkermans.
Var, drie tot zeven uur zal het
fees? duren. Lichte en serieuze mu
ziek zullen elkaar afwisselen. Henri
Arends wil bewijzendat zulks moge
lijk is en verantwoord. Zijn initiatief,
waarvoor Gerrit den Braber van de
AVRO-T.V. mede getekend heeft,
heeft uit heel het land reacties ge
kregen. Maar liefst zestienhonderd tie
ners, komend uit alle streken van
Nederland, zullen present zijn om de
ze unieke gebeurtenis mee te beleven.
Nederlands oudste orkest, het Noord
hollands Philharmonisch Orkest, or
ganiseert dit evenement, een prome
nade-concert in co-produktie met
AVRO-radio en -T.V. De jeugd heeft
zelf het programma samengesteld.
IIIIIHIItllllHIIIIIIIMIHfNIIIIIIIIIIIIIIIIllllllllllllllllllHIIIIIIHIIi
Vele mensen in Heemstede, die met
Van Gend en Loos te maken hebben,
hebben deze week voor het laatst in
functie gezien de chauffeur-besteller
Henri Arends heeft uiteraard een keu
ze moeten maken uit de verzoeknum
mers. De jeugd heeft ook de sterren
en solisten van de „lichte en ernstige
muze" gekozen. Het Prins Bernard
Fonds heeft financiële steun ver
leend. Het concert is helemaal uit
verkocht. Het heeft geen zin te pro
beren alsnog kaarten te verkrijgen.
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIflIllllllliltl
Jaap Kroon, wonend in de Hagestraat
te Haarlem. Vandaag is hü 65 jaar
geworden en dat betekent, dat hij na
43 jaar dienst het bedrijf zal verlaten.
Hij kwam namelijk op 29 maart 1920
als koetsier-besteller in dienst bij de
toenmalige A.T.O. Zijn bestelwijk was
het vroegere Schoten.
In 1924 was de heer Kroon een van
de eerste koetsiers van Van Gend en
Loos. die zijn rijbewijs haalde. Hh
moest het paard vaarwel zeggen. Hij
werd de eerste chauffeur, die om
streeks 1925 de bestelauto instapte en
zijn klanten in de wijk ging bedienen.
In die jaren geschiedde de besteldienst
nog vanuit het gebouw aan de Bal
juwslaan. Ruim dertig jaar met
'een korte onderbreking in 1959, toen
hij het Kleverpark bediende heeft
de heer Kroon goederen besteld en af
gehaald in Heemstede. Hjj is daar een
begrip geworden, het visitekaartje
van het bedrijf, zoals bij zijn veertig
jarig jubileum werd gezegd.
Men ziet hem in Heemstede dan ook
node gaan. Dinsdag 11 juni wordt het
afscheid gegeven in de S.O.V.-kantine
boven het kantoorgebouw bij het goe
derenstation aan de Westergracht. Be
langstellenden kunnen daar terecht,
's middags van vijf tot half zeven. In
de loop van de maand zal de directie
in Utrecht officieel afscheid van hem
nemen.
