FORMATIE IN VICIEUZE CIRKEL
Liberalen verwerpen dr.
De Korts laatste
Geen antwoord op verzoek
tot beoordeling program
Formateur te
slim geweest
Gasten op
het
X
poging
MACMILLAN HEEFT GEEN
HAAST MET AFTREDEN
Stroming ten gunste van hem
in de kieskringen
Polo-pull
8.
Kreymborg
Verdi's Falstaffgrote en
geïnspireerde artisten
in
een sleetse enscenering
Onverholen plezier
r
Conclaaf in de zeventiende eeuw
- PASTEIEN MOGEN WORDEN GEOPEND, CAPOENEN ONTLEED -
H
B
O
Geeft formateur
koningin morgen
opdracht terug?
Frank Martin
Oud geweer gaat
af: man gedood
Gasexplosie in toilet
man gewond
Schandaal-Prof umo
Sovjet-Unie ontkent
Lagerhuis-verklaring
van Britse premier
N..
J
VRIJDAG 21 JUNI 1963
f AGINA 9
DEN HAAG, 21 juni Dr. De
Kort heeft getracht de vicieuze
cirkel waarin hij zich met zyn
formatiepoging bevindt, te door
breken. Hij heeft de liberale frac
tieleider, mr. Toxopeus, gisteren
een dringende brief geschreven,
waarin hij ook van hem een con
creet oordeel vraagt over het
program dat hij hem ter beoor
deling had voorgelegd. Alle andere
fractieleiders hadden dat oordeel
reeds schriftelijk gegeven. Mr.
Toxopeus alleen heeft slechts
mondeling laten weten, dat het
concept hem in grote lijnen wel
aanstond, maar dat er veel onbe
vredigends in was, zonder nader
aan te duiden wit.
99
99
II
a <y»o mvmm
\-
katoen in open weave
5 kleuren 90
Ook grote sortering
polo-pulls met lange mouw
uw moderne
wasmachine vraagt
om een speciaal sop
dixan en uw wasmachine
horen bij elkaar
Grandioos
Virtuoos
(Van onze parlementaire redacteur)
Een gesprek daarover acht de libe
rale leider echter onmogelijk, zolang
niet bekend Is met welke drie partij
en er nu verder zal worden gespro-
iiiiiiiiiiiiiitiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiniiit
iiiimiiiiiimiiiiiHiimiiiiiimiiiiHiiMiiiiiimimiiiiiiiiiiiiiiiiii
De socialisten lezen in uw pro-
v;>.,c;x.y
ken.
gram heel iets anders dan wij, libera-
len, zodat wij langs elkaar heen pra
ten", zo heelt hij verklaard. Dr. De
Kort zegt In zijn brief, dat hij niet
vooruit kan met zijn keuze, zolang ook
het oordeel van de WD niet bekend
is: „Niets let u bij uw beoordeling uit
te gaan van samenwerking op basis
van vier partijen". Mr. Toxopeus wil
echter weten wélke vier partijen.
De formateur zal mr. Toxopeus niet
kunnen bewegen zijn standpunt te ver
laten. De liberalen, die gisteren de
brandbrief" van de formateur heb
ben besproken, voelen daar niets voor.
Het is duidelijk dat hun liberale be-
ginselen zich ertegen verzetten, in een
gesprek over programpunten nu reeds
diverse zaken concreet vast te leggen,
wanneer zij niet weten wie zij straks
tegenover zich krijgen. Zij eisen de
vrijheid af te wachten welke vier par
tijen zullen meedoen. De ene concrete
eis staat dus tegenover de andere.
Ook de schriftelijke mededeling
van dr. De Kort, dat met goedvin
den van de vier ev. fractieleiders nog
wel enkele wijzigingen in het pro
gram kunnen worden aangebracht,
kan deze zaak niet meer redden.
De formateur heeft over eventuele
wijzigingen gesproken in een brief
aan alle fractieleiders afzonderlijk.
De brieven, waarin ook eindelijk de
keuze van de formateur op een vier
partijenkabinet werd bekendge
maakt, zijn gisteren per motoror-
donnance bezorgd, met het verzoek
het antwoord zo mogelijk per ke
rende koerier mee te geven. Mr. Toxo
peus kreeg echter de tijd tot van
middag vijl uur om zijn standpunt
te formuleren.
fNiet alleen van liberale, maar ook
van protestants-christelijke zijde
neemt de weerstand tegen het sys-
i teem van de formateur toe. Men be-
„Het is een vreemd ondernemen de] speurt er een te grote voorzichtigheid
brave zielen aan het lachen te krij-S ln en een onbegrijpelijke vrees om
en." Deze uitspraak van Molière is) zelfs nu, met de zekerheid dat me-
e ervaring geworden van de com- mand meer een vijf partijenkabinet
ponist Frank Martin, toen hij diens) wil, een keuze te bepalen tussen socia-
dolle klucht „Monsieur De Pourclaug-i «sten en liberalen. „De formateur zet
nac" tot operavorm ging herscheppenA het spelletje poker tóch door. Hij wei-
„Van leugen tot leugen en van be S §ert de verantwoordelijkheid zelf te
lachelijkheid tot belachelijkheid hebt dragen zo luidde gisteren het radio-
ik me best geamuseerd met het schrij-5 commentaar van de NCRV. „Hij is
ven van deze muziek voor dit stuk".te slim geweest, en nu zit hij met de
Ironisch: „Dat zal de mensen die er( brokken", merkte „Het Vaderland
(lib.) op. Dat dr. De Kort van mr.
Toxopeus geen uitspraak zou krijgen
geen keuze zou neDDen ge
maakt, was wel te voorspellen na het
spoedoverleg, dat een kern van de
VVD-fractie gistermiddag in het ge
bouw van de Tweede Kamer heeft ge
pleegd. De liberalen gaan niet door
de knieën voor wat zij „het ultimatum
van dr. De Kort" noemen.
Het bezoek van dr. De Kort aan
Soestdijb zal morgen dus wel het te
ruggeven van de opdracht betekenen.
De formateur kan de socialisten niet
in de plaats van de WD schuiven.
Het zou niet alleen tegen zijn begin
sel zijn, dat de verkiezingsuitslag hen
niets aan vinden hogelijk verbazen.
Ook zogenaamd ernstige lieden schert-
sen soms. Nadat ik jarenlang ernsti-1, waaraan hij iets heeft, zolang hij
ge werken heb gecomponeerd heeft formateur geen keuze zou hebben
een soort onweerstaanbare innerlijke
drang mijn geest tot het komische ele
ment gevoerd. Het is een muziek ge
worden waarin ik al mijn foefjes,
waaronder de meest serieuze, kon be
nutten door daar, zoals men zegt, een
loopje mee të nemen. Zo komt er bij
voorbeeld een twaalftoonreeks in voor.
een zwaar woord in deze luchtige
sfeer, maar die heb ik dan ook na
venant gehanteerd! Ik ben niet de eer
ste componist, die door De Pourceaug-
nac geïnspirerd werd: Dully heeft
er destijds muziek bij geschreven; ge
lukkig voor mij is het niet het bes
te van wat hij geschreven heeft!"
De thans drie en zeventigjarige
Zwitserse componist Frank Martin
heeft zichzelve met deze kanttekenin
gen bij zijn laatste muziek-dramatische
werk aardig gekarakteriseerd: zijn!
lucide geest en briljante uitdrukkings
wijze hebben hun stempel gedrukt op
zijn totale muzikale oeuvre, misschien
nog wel het meest in zijn zuiver in
strumentale werken (waaronder de
Petite Suite Concertante, tijdens het
Holland Festival uitgevoerd door het
Nederlands Kamerorkest, een voor
een hedendaagse compositie welhaast
uitzonderlijke populariteit heeft ver
worven). Van zijn oratoria zijn hier
Uitgevoerd „Le vin herbé" en „Le
mystère de la Nativité"; een vroe-
tere opera heet „Der Sturm" (naar
hakespeare).
Martin .was in zijn geboortestad Ge-
nève lange tijd werkzaam als voor
zitter van de Zwitserse componisten
bond, pianist, olavecinist eri compo
sitieleraar; tevens als directeur van
het conservatorium aldaar, toen de
jonge Nederlandse fluitiste Maria
Boeke er haar opleiding kwam vol
tooien... het werd een „harmonie voor
het leven" en na de beslotenheid van
de jaren van de Tweede Wereldoorlog
kwam het echtpaar zich in Neder
land vestigen om „van horizon te
veranderen, te genieten van de wijde
landschappen, de schilderachtige
sfeer en de grote inspiratie, die de
kunstenaar in de aanblik van de zee
Vond."
Aanvankelijk woonden ze in het
hartje van oud-Amsterdam. Om zich
hog meer op zijn werk te kunnen con
centreren zocht Martin na tien jaar
de rust van het Gooi op. De zee
blijft echter de grote trekpleister;
Texel werd al drie maal tot vakan
tieoord uitverkoren.
Liefhebberijen? Knutselen, héél fijn
werk zoals horloges of speelgoed re-
Pareren; ook paaseieren beschilderen
een specialiteit van deze compo-
hist, waarbij men onwillekeurig aan;
de associatie toonschalen-eierschalen:
Jhoet denken. De zestienjarige zoon,
*eht alle muziek van zijn vader. Bij
ue wereldpremière van „Pourceaug-
jjöc" in april van dit jaar te Genève
£eeft hij meegespeeld in een stomme
ugUrantenrol, waarbij nogal veel te
o v,ren vie!: eerst als invaller, „bij
«ebieken geschiktheid" als serieuze
medespeler!
niet toelaat, maar ook de in zijn par
tij sterk levende gevoelens van on
rust, dat er met socialisten zou moe
ten worden geregeerd, aanwakkeren.
Algemeen leeft onder de kiezers van
de KVP evenals onder die van vele
andere partijen, de gedachte: de lijn
van het kabinet-De Quay moet wor
den voortgezet. En met socialisten in
een kabinet lijkt dit inderdaad niet
eenvoudig.
TWELLO, 21 juni Een jongeman
is op het toilet van het stationskoffie-
huis alhier gisteravond de lucht inge
vlogen toen hij een sigaret wilde aan
steken. Er deed zich een explosie voor
waarbij de jongeman aan armen en
gezicht werd gewond, de w.c. werd
vernield en een raam ln de gevel sneu
velde.
Na rioleringswerkzaamheden is een
breuk ontstaan in een aardgasleiding,
waardoor het gas via het riool in het
toilet van het koffiehuis stroomde.
I Advertentie)
sinds 1889
een
Zwitsers
topproduct
dat
Persoon-
lykheld
geeft
Importeur M. Verhulst,
Honingerdijk 32 - Rotterdam
MOSKOU, 21 juni (UPI) De Sov
jet-Unie heeft vandaag ontkend dat zij
ten tijde van de Cubaanse cirsis heeft
geprobeerd door middel van dr. Ward,
de „beschermheer" van Christine Hee
ler, in contact te treden met de Brit
se regering. In een artikel in het blad
van de Russische communistische par
tij „Pravda", werd een verklaring van
deze strekking, die de Britse premier,
Harold Macmillan, maandag in het La
gerhuis aflegde, een „onzindelijke list"
genoemd, bedoeld om de Brits-Russi
sche betrekkingen te schaden.
Volgens het artikel probeerde Mac
millan de aandacht van Christine Kee-
ler af te leiden en de Cubaanse crisis
in het brandpunt van de belangstelling
te brengen.
Macmillan zei maandag dat de vroe
gere Russische marine-attaché in Lon
den, Eugène Ivanov, een vriend van
Christine Keeler, tijdens de Cubaanse
crisis, te kennen had gegeven dat de
crisis slechts uit de wereld zou kun
nen worden gehopen indien in Londen
een topconferentie zou worden gehou
den. Hij beschuldigde Rusland ervan
een wig te willen drijven tussen Enge
land en de V.S.
In de „Pravda" wordt hun gezegd
dat Ivanov niets te maken heeft ge
had met de zaak-Profumo. „Wil Mac
millan de Britse kiezers werkelijk op
de mouw spelden dat de Sovjet-Unie
het nodig heeft geacht gebruik te ma
ken van de diensten van een fotomodel,
Keeler, om de Britse premier te bena
deren met het doel de moeilijkheden in
het Caraibische gebied op te lossen?",
zo vroeg de schrijver van het artikel
zich af. Hij zei dat het Kremlin geen
bemiddelaars nodig heeft indien het der
gelijke stappen wil ondernemen.
HERPEN, 21 juni De 57-jarige
oud-stuurman ter koopvaardij H. L. van
der List is gistermiddag overleden na
een schot uit een oud Duits soldaten-
geweer. De ongelukkige werd in de
borst getroffen, toen hij het wapen
schoonmaakte.
Het slachtoffer, dat sedert enige ja
ren met zijn zuster in een boerderij
tje in de Schaijkse bossen woont, was
een verwoed wapenverzamelaar. Hij
was volgens de politie onbevoegd het
vuurwapen te bezitten, waarmee het
ongeluk is gebeurd.
(Van onze Londense correspondent)
LONDEN, 21 juni Macmillan heeft
gev.n haast. Macmillan is nog niet heen.
Indien hjj besluit heen te gaan, zal hij
zulks doen op eigen tjjd en wijze en
met waardigheid, en niet in de onwel
riekende, hysterische sfeer van het
ogenblik. Gisteravond had de wekelijk
se bijeenkomst plaats van het „Comi
té 1922", waartoe de niet-ministeriële
leden van de conservatieve fractie be-
hoien. De leiders van dit comité waren
van tevoren bijeengekomen en op de
(besloten) zitting van het comité bleek
dai de leiders kalmte wensten. En zij
kregen de gewenste kalmte, vooral
toen erop werd gewezen door een voor
malig voorzitter van het comité, dat
het heengaan van Macmillan op dit
ogenblik vrijwel zeker zou leiden tot
algemene verkiezingen. Geen van de te
genstanders van Macmillan vroeg het
woord. De voorzitter van het comité,
J. Morrison, een enigszins formidabel
man, had duidelijk tussen de regels door
te verstaan gegeven in zijn openings
speech, dat zij beter hun mond kon
den houden. Verder verliep de verga
dering kalm en zelfs tam. Het ogen
blik voor de revolutie Ujkt nu voorbij,
en voorzover men kan overzien wordt
vooralsnog de beslissing overgelaten
aan Macmillan zelf.
Inmiddels ls gebleken dat, ondanks
de opstand van maandag, toen 27
conservatieven zich onthielden van
stemming, ofschoon het in feite ging
om een motie van wantrouwen, ge
richt tegen hun eigen leider, er in de
kieskringen sprake is van een krach
tige stroming ten gunste van Mac
millan. Dit blijkt uit de corresponden
tie, die de Lagerhuisleden zelf heb
ben ontvangen, en uit de ingezonden
stukken, ontvangen door de pers.
Zelfs de Times, die geen al te fraaie
rol heeft gespeeld in deze affaire,
berichtte hedenmorgen dat de redac
tie vele ingezonden stukken had ont
vangen, waarin de schrijvers het op
nemen voor Macmillan,
Intussen is de uitslag bekend gewor
den van de eerste tussentijdse verkie
zing voor het Lagerhuis sinds het ont
staan van het Profumo-schandaal. Het
ging om de stemming van gisteren voor
de socialistische zetel van Zuid Leeds,
de zetel die is vrijgekomen door de
tragische dood van wijlen Hugh Gaits-
kell. De socialisten behielden natuurlijk
de zetel, en wel met een gestegen
meerderheid van 12789 (1959: 11488).
De conservatieven behaalden slechts
6000 stemmen, de helft van de vorige
keer. Maar aangezien vaststond dat de
zetel toch zou worden gewonnen door
de socialistische kandidaat, kan dit
moeilijk beschouwd worden als een
ramp voor de conservatieven.
Macmillan had gisteren tot twee
maal een ontmoeting met de leider
van de oppositie, Harold Wilson, maar
de beide Harolds konden het niet eens
worden over de aard van de commis
sie die moet worden benoemd om een
onderzoek in te stellen naar de veilig
heidsaspecten van de Profumo-affaire.
Wilson wil een parlementair comité.
Macmillan wii een rechterlijk comité.
Een parlementair comité kan getuigen
dagvaarden en verklaringen eisen onder
ede, een rechterlijk comité bezit deze
bevoegdheden niet. Labour is desnoods
bereid toe te stemmen in de oprich-
t van een speciaal tribunaal, zoals
het tribunaal Radcliffe ln de Vassall-
affaire. Vandaag zal deze kwestie op
nieuw aan de orde komen en een tref
fen in het Lagerhuis tussen Wilson en
Macmillan is niet uitgesloten.
i Advertentie)
GROTE MARKT 1—7
HAARLEM
Fernando Corena en Ilva Ligabue in „Falstaff
iiiiiiiiiiiliiiiiiiiliiliiiiiliiiiiimimmiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
(Advertentie)
DEN HAAG, 20
juni Het Holland
Festival doet dit
jaar mede aan de
herdenking van
Wagner zowel als
van Verdi. Het is
prij zens waardig
doch de voldoening
wordt enigszins ge
temperd door het
besef, dat het Hol
land Festival het ook in dit opzieht
nogal op een koopje doet. Voor wat
Wagner betreft, neemt zij de voorstel
ling van de Nederlandse Opera van
„Der Ftiegende Hollander" over, een
niet bijster geslaagde enscenering van
een wel belangrijk jeugdwerk, dat
nochtans voor een herdenking nauwe
lijks geschikt is. Voor Verdi is de keuze
gevallen op een herhaling van een reeds
eerder gegeven opvoering van Falstaff.
Natuurlijk kan men de meester ze
ker niet beter eren dan met Falstaff,
doch de herdenking zou pas haar volle
zin hebben gekregen zo men er een
nieuwe enscenering aan besteed had,
instede van haar als opwarmertje te
presenteren. Men heeft nog maar eens
Zeffirelli's hier reeds bekende decors
van de opera in Palermo geleend, die
er door veelvuldige dienst geenszins ga-
et Conclave heeft Gregoriut de
X ingestelt: hy beval in het
toekomende het Conclave te
sluyten, om de Kardinalen tot
het spoediger kiezen van eenen Paus
te verplichten: vermits de H. Stoel
twee jaaren had ledig gestaan, ze-
dert de doot van Klemens den IV,
zynen Voorzaat, in 't jaar 1268 ge
storven, en zyne verkiezinge tot Paus,
die op eene zonderlinge wyze tig dus
toedroeg. Terwyl de Kardinalen het
niet eens konden worden in 't kiezen
van den Paus, stelden ze met gemeens
stemmen vast, dat die Paus zoude
zyn, dien de H. Bonaventura(toen
Generaal der Franciscanen) noemde;
hy koos den hoogstgemelden Grego-
rius, te vooren Thedaldus genaamt,
van 't Geslagt Viscomti, een man vol
uitstekende begaaftheden: hy was 't
die kort daar aan 't Concilie van
Lions beriep, en deeze wetten den
Kardinalen, om ze in het toekomende
te volgen, voorschreef." Zo begint de
„Beschryving van het Conclave" in
het grote, dikke boek „Beschryving
van Niew Rome" door P Desseine,
uitgegeven b ij Francois Halma in
Amsterdam in het jaar 1704.
Dat het Conclaaf ook toen al tot de
verbeelding sprak, blijkt uit de gede
tailleerde bijzonderheden, die de
schrijver over het gebeuren vermeldt.
We willen ze de lezers niet onthouden
„Het Vaticaan", zo vertelt Desseine
(zij het in andere spelling), „is zo
gemaakt, dat in iedere kamer en langs
de galerij vele kleine houten ver
trekjes of celletjes zijn, alle, zo aan
de ene als aan de andere zijde, van
ene gelijke grootte; vijf voeten lang,
en vier breed; iedere kardinaal krijgt
er twee, één voor zijne Hoogwaardig
heid, het andere voor zijn conclavist
of kamerdienaar, naar het lot valt,
dat hier, om alle verschil voor te
komen, de wet stelt. Al deze ver
trekjes zijn violet geverfd, behalve
die van de kardinalen door de laatst
overleden paus gekozen, welke groen
zijn: na het lezen der bullen, gaan
alle kardinalen in hun celletjes, om
wat te rusten, en in het bijzonder te
schaffen, doch de meesten gaan dat
pas naar hunne huizen, hetgeen hun
vrijstaat, mits dat zij op dezelfde
avond, drie uur voor de nacht, weder
komenwant dan luidt de eerste
meester van de plechtigheden het
klokje, teneinde de ambassadeurs,
prinsen, prelaten en andere heren van
aanzien, in het Conclaaf gebleven,
vertrekken: als er al de wereld uit is,
wordt het Conclaaf toegemetseld, op
zodanige wijze, dat men met niemand
buiten spreken kan dan door één weg,
evenals in de kloosters van de geeste
lijken. Ook gaan de kardinalen-deken
en kamerling op dezelfde avond de
ronde te doen, om te zien of alles in
orde is.
uiten het Vaticaan houden de
Zwitsers de wacht, zij blijven
daar dag en nacht in redelijk
getal, schietende met planken
alle openingen van de galerij die op
de plaats van St. Pieter uitkomen, af.
Op dezelfde plaats staat een ander
wachthuis, daar gedurig vier of vijf
compagnieën waken, betaald wor
dende van de generaal van de H.
Kerke, die gemeenlijk in dienst van
het H. College, met gemene toestem
ming, blijft. Zolang de H. Stoel open
blijft, staat er op het Vaticaan, in
het eerste vertrek aan de rechterhand,
dicht bij het wachthuis van de Zwit
sers naar de zijde van het vertrek
van de prelaat die gouverneur van
het Conclaaf is, niet ver van St. En
gelenburg, een andere wacht van
krijgsluiden, aangenomen door de her
tog van Zavelli, maarschalk van de
Kerk, tot beveiliging van het Con
claaf, rondom met schildwachten be
zet, maar bijzonderlijk aan de voor
naamste poort, waar de zeven om
wegen zijn, waar het eten en drinken
van de kardinalen door- en voorbij
moet."
Over dat eten en drinken geeft de
schrijver aardige bijzonderheden: „hoe
de kardinalen spijzen, enz.," over „het
inbrengen van spijs en drank" en
andere details, die telkens in de
marge van de beschrijving worden
vermeld.
„Zolang het Conclaaf duurt, teren
de kardinalen ten koste van de Apos
tolische Kamer, gelijk ook alle an
deren die erin besloten zijn. Maar
als de kardinalen liever hun vrijheid
hebben, en van hun eigen bedienden
naar gewoonte gespijst zijn, trekken
zij geld voor hetgeen zij tot onder
houd van node hebben, zowel voor
zichzelf als voor hun conclavisten of
kamerdienaars, hebbende een vertrek
voor ieder, onder de Vaticaanse gale
rijen van St. Pieter, naar de kant
van Belvedere strekkende.
Op iedere dag, 's middags en
's avonds, komen de bedienden van
iedere kardinaal, met de karossen van
hunne Hoogeerwaardigheden in St.
Pieter, zij vragen aan de hofmeester
van het geheiligde college, wanneer
en wat hun heer gelieft te eten, dan
halen zij het uit zijn keuken, zo hij
er een bijzondere heeft; daarna bren
gen zij hel door die omwegen in het
Conclaaf op deze wijze: vooruit gaan
twee staffiers van de kardinaal, ieder
met een staf van violette kleur met
het wapen van de kardinaal in de
vuist: (die van de laatste verheffing
zijn, hebben groene stokken) vervol
gens komt er een kamerdienaar met
de zilveren staf, daarna de edelluiden,
twee aan twee, blootshoofds; na hen
de hofmeester of l'oscalco met een
servet op de schouder, vergezeld van
de schenker of coppiere, en de trin-
ciante of voorsnijderde staffiers
volgen, dragende het eten en drinken
van de kardinaal, twee van hen heb
ben een handboom op de schouders,
waaraan een grote ketel hangt, ver
scheidene potten schotels en tafel
borden zijn daarin, met de spijs voor
de kardinaal, andere staffiers bren
gen grote manden, waar flessen met
wijn, brood, vruchten en andere na
gerechten in zijn: in de omweg ko
mende, vragen zij hardop naar hun
kardinaal, opdat zijn kamerdienaar
die hun binnen het Conclaaf wacht,
voor de dag kome, en hen door de
arbeiders ontlaste: die dragen het in
de cellen van de kardinaal; doch dit
geschiedt niet, dan nadat alvorens
de spijzen scherp onderzocht zijn door
de prelaat die de wacht buiten, nevens
een der Roomse Rechtbewaarders,
bevolen is; om te beletten, dat er geen
brieven noch papieren aan hen be-
handigd worden: zij mogen de pas
teien openen, de capoenen en andere
spijzen ontleden om alle bedrog te
ontdekken. De kannen en flessen
moeten alle van glas of kristal, en
onbekleed zijn, om te kunnen zien wat
er in is; maar men gaat hier niet al
te streng in."
f dit laatste alleen op de wijnen
lijfcbc
slaat, die men blijkbaar zo min
mogelijk uit hun rust wilde ha
len, of ook op de pasteien,
die onder hun verleidelijk korstje
méér mogelijkheden zullen hebben
geboden voor het transport van me
dedelingen. blijkt uit de beschrijving
niet.
In ieder geval wordt het wel dui
delijk, dat het Conclaaf uit de tijd
rond 1700 voor de ingemetselde kar
dinalen geen gevangenschap op water
en brood is geweest.
Interessant is ook, „hoe men de
conclavisten spreken kan". Jndien
men iemand van de kardinalen, of
anderen in het Conclaaf moet spre
ken, zulks kan op de vrije uren ge
schieden, doch in het bijwezen van
de opperwachteren van het Con
claaf, met luider stemme in het Ita
liaans of Latijn opdat het alle de
wereld versta; in andere talen is
het verboden: op dusdanig ene wijze
horen zij, hoe het hunne magen en
vrienden gelegen is."
ver en fraaier op geworden zijn. 7Sj
reizen trouwens wel eens meer door
Europa naar theaters, die zich van een
Zeffirelli-enscenering willen verzeke
ren. En wat Zeffirelli betreft, hij is
aan de opvoering niet eens meer te pas
gekomen. Een anonymus heeft haar ge
regisseerd op basis van zijn werk. het
geen ook al betekent dat de regie
sleets is geworden en versierd met va
rianten, die er bij Zeffirelli nog niet
waren.
In een opera-arm land, waar men
van enscenering niet veel ervaring
heeft, zal dit nauwelijks opvallen.
Men vindt het al gauw mooi als de
stemmen maar goed zijn. De kenners
zullen het betreuren als een gemiste
kans om een ander licht te werpen
op het onvergelijkelijke stuk.
Hoe dan ook, de stemmen waren van
goed tot uitstekend en er was nog
meer: zij werden gedragen door uitne
mende artiesten, die er onder muzika
le aanvoering van Carlo Maria Giulini
en met de steun van het Concertge
bouw Orkest onverholen plezier in
hadden. Zjj hadden zelfs plezier onder
elkaar en dat is uiteraard de beste
voorwaarde om een komische opera
tot leven te brengen. Men behoeft niet
meer veel te zeggen van de grandioze
creatie, die Fernando Corena's Falstaff
is niet uitgekomen, maar Capecchi heeft
in het muziektheater verschijnt. Iets
op gelijk niveau had men zich voorge
steld van Renato Capecchi's Ford. Dat
is niet uitgekomen maar Capecchi heeft
dan ook niet in de oorspronkelijke en
scenering van Zeffirelli gestaan, en
diens stand-in heefthethem blijkbaarniet
kunnen bijbrengen. Wat ervan zi1, Ca
pecchi heeft eigenlijk niet anders ge-
daar dan één nummer spelen (Ford's
Jaloeziemonoloog in II), terwijl hij er
zich mee vergenoegde de rest Ietwat
nonchalant te markeren. Die jaloezie-
aria was op zichzelf wel een heel prach
tig nummer, doch in verhouding tot
de lichte komedie-toets, die de anderen
aansloegen, werkte zij ietwat grotesk.
Het was zo te zeggen een scène uit
eei. andere opvoering.
Bij een zo geprononceerde rol als
Ford maakt zich zulk een discrepan
tie scherp merkbaar. Andere artisten
kouden zich gemakkelijker
aanpassen. De rijke, machtige stem
en sterke toneelpersoonlijkheid van Ilva
Ligabue leverden een prachtige Mis
tress Ford op, bescheiden gesecon
deerd, naar de aard van de partij
door Fernanda Cadoni als Meg Page.
Fedora Barbieri als Dame Quickly
is een vorstelijke alt, die ook een
personage typeren kan. Mario Carlin
als dr. Caius raakte nogal in de ver
drukking.
Men moet grote zorg aan dit rolletje
besteden om het iets te laten zijn. De
Falstaff's knechten Bardolfo en Pisto-
la waren weer Florindo Andreolli en
Enrico Campi, twee prenten van scha
vuiten. Nanetta en Fenton waren scha
mel geregisseerd. Merella Freni en Lui-
gi AIva hebben tenminste door hun
luisterrijke zang de ontroerende schoon
heid van deze twee lyrische partijen
gerealiseerd. Wel beschouwd heeft Ver
di in al zijn opera's, die vol van lief
de zijn nooit zulke liefdesmuziek ge
schreven als in deze korte stukjes, die
hij tussen de dwaasheden van Falstaff in-
strooit. Het is muziek uit het Paradijs
en men heeft ze ook zo gehoord.
Giulini leidde met zeer vaste hand
ei grote geestdrift. Ik geloof niet,
dat het Concertgebouw Orkest vol
doende gelegenheid heeft gehad om
het helemaal goed te bestuderen.
Klankverhoudingen leken mij niet
vlekkeloos, orkestrale stemmen kwa
men niet altijd vrij. Het was meer
een globale dan een uitgewerkte ver
tolking. Men had ook in verband met
de scène de indruk, dat sommige
taferelen wat haastig gerepeteerd
waren. Misschien om van een te kort
toegemeten tijd zoveel mogelijk te
profiteren ten bate van de allermoei
lijkste stukken. Daartoe behoort stel
lig het laatste tafereel en daarin dan
speciaal de slotfuga. Zij slaagde on
der de hoogste spanning en nochtans
met een virtuoze gemakkelijkheid, en
dat tekent dan toch wel de grote ver
mogens van deze bewonderenswaardi
ge artisten, die in een kennelijk zeer
geïnspireerde stemming hun beste
beentje hebben voorgezet.
Daaraan en aan niets anders dankt
men het, dat deze voorstelling over de
vaalheid van versleten trekken is heen
getrokken. De leiding van het Holland
Festival heeft alle reden om deze kun
stenaars bijzonder dankbaar te zijn.
LEO HANEKROOT
(Advertentie)
Kent u wal de gezellige drukte op
de vlieghaven van Miniatuurstad
MADURODAM
Om uren naar te kijkenI...
Den Haag Scheveningen
Sovjet-Unie. ln een artikel in het
officiële orgaan van de Russische com
munistische partij, de Prawda. wordt
donderdag vrijwel regelrecht gewaar
schuwd, dat de Russische hulp aan
Irak zal worden gestaakt wanneer de
huidige Iraakse politiek zal worden
voortgezet. Deze politiek omvat mili
taire acties tegen de Koerden en be
strijding van het communisme. (Rtr)
