TWEE VROUWEN ZETTEN
BROM-TRADITIE VOORT
D
Niet-katholieken
zijn onze broeders
Zielzorg moet niet beperkt
blijven tot practiserenden
NOODTOESTAND IN
INDIË BLIJFT
Derde vijfjarenplan
moeilijk uitvoerbaar
D
na
E
E
China's aanval bracht eenheid
NIEUWE
HAARLEMSCHE
COURANT
No. 20800
China's aanval
DE
„CL0SE-UP"
AFFAIRE
VAN UTRECHT NAAR BUNNIK
Hildegard Brom-Fischer
en Joanna Brom
ft
Rietveld krijgt
stadsmedaille van
Utrecht
Invoersaldo in
mei gedaald
Bezitsvormende
maatregelen
bepleit
Modernisering
van landbouw
Landsteiner penning
voor prof. Pondman
Uitspraken van Giovanni Montini:
St. Raphael'bestuurder
Dur bridge
MAANDAG 24 JUNI 1963
PAGINA 2
e roemrijke traditie van de
kunstenaarsfamilie Brom
leeft voort al is de edel-
smidse op de Drift in Utrecht
vorig jaar januari gesloten in
het ambacht van de emailwerk
ster Joanna Brom en de naald-
werkster Hildegard Brom-Fischer,
weduwe van de zo betreurde Jan
Eloy. Zij wonen sinds enkele jaren
samen en scheppen schoonheid in
een huis te Bunnik, waar enkele
beelden herinneren aan de rijke
verzameling kunstschatten van
weleer in het fraaie patriciërshuis
in de schaduw van de Janskerk
Vooral Joanna mist erg de klop
op het metaal en heel die bedrij
vigheid van de werkplaats, omdat
haar stiel nauw verwant is met
het vak van de edelsmeedkunst en
zij nog al eens een kelk met haar
emailleerkunst kreeg te versieren.
ROME, 22 juni (K.N.P.). - Van
de opvattingen van Paus Paulus
de Zesde kan men een indruk
krijgen door bestudering van
vroegere uitspraken. Hier volgt
een reeks sprekende citaten uit
toespraken en geschriften over
diverse onderwerpen.
(Bijzondere correspondentie)
e Chinese agressie in de
herfst van het vorig jaar
heeft niet alleen insnijden
de veranderingen in Indië's be
trekkingen met het buitenland te
weeggebracht, maar ook de ver
houdingen in het land zelf zijn er
diepgaand door beïnvloed. Het
eerste effect was ongetwijfeld
heilzaam: dit land, dat onderhe
vig is aan allerlei spanningen die
eenheid en samenhang bedreigen
(op grond van problemen van
taal, religie, kaste, economische
onevenwichtigheid) en dat per
manent te kampen heeft met een
sfeer van laksheid en berusting,
kreeg door de aanval der Chine
zen een stimulerende injectie.
Men hervond het gevoel van na
tionale verbondenheid, men be
greep dat het ernst was en dat er
aangepakt moest worden, en men
was bereid om terwille van het
keren der bedreiging nieuwe las
ten op zich te nemen. Op grond
van de ingetreden noodtoestand
verzekerde de regering zich van
zeer vergaande bevoegdheden, die
haar en in het bijzonder de
premier in een onaantastbare
machtspositie brachten.
Telefoonnummers
Redactie 21544
Advertenties 21543
Abonnementen 20800
Mededelingen en
klachten over
bezorging uitsluitend
Bij melding klachten tussen
17.30 en 19.00 uur vindt nog
dezelfde avond nabestel
ling plaats.
door
Frasici*
!i: SHfftJ|
VLAANDEREN
Zy werkt nu in een bescheiden ruim
te, eer. vertrek, waar zij toch een
paar ovens wist te plaatsen. Men staat
versteld van de orde, die hier heerst,
waartoe het kleine bestek wellicht
dwong Voor het grote raam zittend,
waardoor zij nu en dan een blik werpt
op de landouwen langs de Kromme
Rijn om haar ogen na veel getuur te
ontspannen, vertoeft zy gebogen
over haar minuscule tekeningen en het
fijne metaal in een eigen wereld.
Zij maakt nu vooral sieraden, emau-
cloisonné en filigrainwerk.
Uit een klein vlak email vlammen
de kleuren op tot een rijke gloed, het
Is allemaal zo wonderlik mooi, dat het
lijkt of ons een Perzisch sprookje ver
teld wordt. Beneden heeft Hildegard
haar atelier, maar als het om een
groot kleed gaat, moet zij met haar
assistente naar een huis in Utrecht
vluchten.
,,Het is hier wel anders dan op de
Drift", kan zij niet nalaten te zeggen,
als we in de woonkamer zitten.
Natuurlijk is het uiterlijk verschil
erg groot, maar door ons gesprek met
de twee vrouwen uit het huis van
Brom, waar meer dan een eeuw als
met een toverstaf dedode materie
werd aangeraakt om deze te her
scheppen tot sprekende en zinvolle
stukken, proeven we in dit moderne
huis hetzelfde geestelijke klimaat. Niet
alleen hun werk, als getuigenis van een
verheven bezigheid der handen, is
daarvan doortrokken. Ook hun woor
den, die men versta ons wel
niets gekunstelds hebben, vertolken
wat er aan schoons en goeds in een
mens kan leven. We spreken niet al
leen over kunst, maar ook over men
sen. die tot onze gemeenschappelijke
kennissen behoren en het treft ons,
hoe zij, als een persoon genoemd
wordt, telkens diens goede eigen
schappen naar voren weten te nalen.
Vriendschap telt bij deze kunstenares
sen zeet hoog en het is waar. zij ken
nen die van velen, in oprechte waar
dering voor persoon en werk. Zij voe
len zich dam ook allerminst in Bunnik
verborgen en ook voor opdrachten weet
men hen gelukkig te vinden.
Mevrouw Brom-Fischer heeft pas
het tweede wandkleed voltooid voor
de kerk in Angeren, de Moeder Gods
voorstellend onder een bloeiende ap
pelboom. Een jaar geleden heeft zij
voor het amdere zijaltaar eveneens
geappliceerd, dus met de stof erop
gelegd een kleed met St. Jozef
gemaakt. De pastoor had haar des
tijds geraadpleegd om enige kleur in
zijn kerk te brengen, die wat grijs
van toon is en beelden vond hij in
dit bouwwerk van Nico v.d. Laem
niet passen.
De KAB gaf dit taatste kleed ten
geschenke en op bescheiden wjjze
heeft Hildegard Brom-Fischer dit tot
uitdrukking gebracht door het em
bleem van de beweging in de staf
op te nemen.Verder draagt het Je-
zusklnd een steen om te verwijzen
naar de steenindustrie in de omge
ving. zoals vruchten van de bodem
duiden op de tuinbouw en fruitteelt.
De achtergrond van dit kleed is
groen, waartegen de bruine man
tel van St. Jozef mooi afsteekt. Ma
ria is gezeten tegen een rood-bruin
fond. Zowel kleuren als compositie
van beide voorstellingen zijn in scho
ne harmonie met elkaar.
Mevrouw Brom-Fischer is er bijzon
der blij om, dat beide wandkleden ook
door de parochianen van Angeren ge
waardeerd worden. Zoals het een grote
voldoening voor haar is, dat de bor
duurkunst in het algemeen hoog in
aanzien staat. Vele jonge mensen voe
len zich weer tot het hanteren van de
naald aangetrokken, terwijl vooral
in Limburg het weven van gobelins
druk beoefend wordt. De funkti'e van
het wandkleed wordt beter begrepen en
volgens mevrouw Brom-Fischer vra
gen de grote vlakken van moderne ge
bouwen er zeker om. Met veel vreugde
werkte zij dan ook aan twee wandkle
den voor het kantoor van een verze
keringsmaatschappij in 's-Gravenhage,
waarop zfl de vier jaargetijden had ge
symboliseerd. In de hal van een huis
houdschool in Nijmegen bracht zij wat
meer beweeglijkheid met een groot
wandkleed waarop de Madonna ls af
gebeeld. Het overblijflokaal van het
St. Bon if a tius Lyceum te Utrecht stof
feerde zij voornaam met een kleed,
waarop een fabel van La Fontaine is
afgebeeld.
Ook het wandkleed, aan Maria gewijd, dat kortgeleden in de kerk te Angeren
werd gehangen, getuigt van het grote talent van Hildegard Brom-Fischer.
Als Hildegard Fischer is zy in 1929
naar ons land gekomen uit Duits
land, waar zij in Coesleld is ge
boren en 4 jaar de textielklas
heeft gevolgd van de Kunstnijverheids
school in Münster. Als kind was zij
reeds dol op tekenen en eenmaal in
Münster zag zij de richting, waarin zij
moest gaan, toen aan haar 'en een
vriendin was gevraagd voor de kerk
in Telgte het ontwerp voor een z.g.
„Hungertuch" te maken. Het was een
oud gebruik in Duitsland, zoals men
ook ir de Achterhoek bij ons heeft
gekend, om tijdens de Vasten in de
kerk een doek op te hangen, waarop
Passie-taferelen waren aangebracht.
De bedoeling was, dat Hildegard
Fischet met haar vriendin, Lotte Bach,
die inmiddels als naaldwerkster ook
naam heeft gemaakt, nog de Kölner-
werkschule zou bezoeken. De aanwe
zigheid van enige werkstukken van
haar op een tentoonstelling in Münster
tijdens een daar gehouden Katholieken
dag is aanleiding geweest, dat haar le
ven een heel andere wending heeft ge
nomen.
De gebroeders Brom uit Utrecht
Jan Eioy en Leo hadden voor haar
werk zo'n grote bewondering, dat zij
Fraulein Fischer verzochten de leiding
op zich te nemen van het borduurate-
lier in het St. Bemulphushuis, dat zij
toen ir. Amsterdam exploiteerden.
Vier jaar later werd de band met de
Brom's, voor goed gesmeed door haar
huwelijk met Jan Eloy, wat Jan En
gelman het volgende gedicht in de pen
gaf.
Hier huwt het schootsvel met den zij
den draad
En sieren 't altaar in geltik bemin
nen.
Zijn hamer roest, haar vlugge néald
vergaat
Maar nooit de liefde die verlicht
van binnen.
Door haar grote artisticiteit en be
drevenheid in vele naald technieken
heeft Hildegard Brom-Fischer, evenals
haar landgenote Joanna Wichmann,
de borduurkunst in Nederland, die in
verval was geraakt, weer op hoog peij
gebracht.
Haar eerste grote opdracht, die
kwam van pastoor A. Boumans in Bre
da voor een nieuwe rouwa an kleding
van dc H. Hartkerk, waarbij gebroken
werd met het sombere zwart en op
natuurwo! de Verrijzenis van Christus
en de Opwekking van Lazarus waren
geborduurd, trok in de dertiger jaren
zeer de aandacht.
Var lieverlede werd zt) -ook aan
gezocht om wandkleden voor meer pro
fane doeleinden te maken en zeer
vererend was wel, dat de eerstt op
dracht juist bestemd was voor een
versiering van het koninklijk paleis
in Soestdijk. Zfl maakte in samen
werking met architect De Bie Leu-
veling Tjeenk een groot zijden wand
kleed borduurwerk en applicatie
dat door de West werd geschon
ken aan onze toenmalige prinses Ju
liana en prins Bernhard bij hun hu
welijk.
Ontwerpen maakte zt) voor vloer-
Joanna Brom en Hildegard Brom-Fischer tekenen het gastenregister op de
afscheidsbijeenkomst van 30 januari 1962 in de edelsmidse te Utrecht.
kleden in paleis Soestdijk en voor de
„Nieuw-Amsterdam", waarin ook
metaalplastieken van de edelsmeden
Brom een plaats kregen.
IGNAAT AGAS1
(Van onze Utrechtse redacteur)
UTRECHT, 24 juni B. en W. heb
ben besloten de stadsmedaille in zil
ver toe te kennen aan de heer G. Th.
Rietveld, architect te dezer stede, die
vandaag zijn 75ste verjaardag viert. Deze
onderscheiding wordt hem toegekend
wegens zijn grote verdiensten als bouw
meester en als lid van gemeentelijke
adviserende commissies.
De stadsmedaille zal aan de heer
Rietveld worden uitgereikt op 5 juli
tijdens een bijeenkomst met genodigden
ten stadhuize, waar hy zal worden toe
gesproken door ir. P. H. Dingemans, ar
chitect en voorzitter van de adviescom
missie voor beeldende kunst en kunst
nijverheid en de schoonheidscommissie.
DEN HAAG, 24 juni Zaterdagmid
dag heeft het hoofdbestuur van het Ne
derlandse Rode Kruis afscheid geno
men van de vice-voorzitter van de cen
trale medische bloedtransfusie-commis-
s! van het Nederlands Rode Kruis,
prof. dr. A. B. F. A. Pondman.
Hij heeft van de voorzitter, mr. F. H.
A. de Graaff, de Karl Landsteinerpen-
ning in goud ontvangen, een onder
scheiding voor personen die zich zeer
bijzonder verdienstelijk hebben ge
maakt voor de bloedtransfusie. Prof.
Pondman was de tweede die deze on
derscheiding kreeg, de eerste was dr.
Landsteiner zelf, die de penning in
april 1933 ontving.
DEN HAAG, 22 juni Volgens de
door het Centraal Bureau voor de Sta
tistiek samengestelde voorlopige gege
vens bedroeg de waarde van de in
voer in mei 1963 1.838 min (april
1.757 min), terwijl voor een waarde
van 1.608 min 1.437 min) werd
uitgevoerd. De uitvoer bedroeg derhal
ve 87 procent van de invoer (82 pro
cent).
De waardestijging van de uitvoer in
mei 1963 t.o.v. de overeenkomstige
maand van 1962 was aanmerkelijk gro
ter dan die van de invoer, nl. 240
min. of 17 procent tegen 116 min of 7
procent. By het maandgemiddelde jan
mei 1963 t.o.v. jan-mei 1962 liepen de
percentages minder uiteen nl 8 en 6
procent. Het dekkingspercentage van
mei 1963 lag 8, dat van het maandge
middelde jan-mei 1963 2 punten hoger
dan in de overeenkomstige maand
resp. maanden van het voorafgaande
jaar.
Het invoersaldo bed:
begin van het jaar
mei 1962 ƒ1.519 min)
'droeg sedert het
1.489 min (jan-
Januari 1962 over de oecumene: „On
ze geesteshouding tegenover de niet-ka
tholieken moet veranderen. Wy moeten
hen niet langer beschouwen als onher
leidbare, vreemde vyanden, maar als
broeders, die op pyniyke wyze zijn los
gescheurd van de levensboom der ene
en enig-ware Kerk van Christus. Wy
moeten oprecht hopen, dat een of ande
re grote en nieuwe gebeurtenis in dit
droevig schisma der christenen veran
dering zal brengen".
In een predikatie in februari 1957 ge
durende de gebedsweek voor de Een
heid: „Is het werkelyk wel rechtgelovig
om de waarheid als een hamer te ge
bruiken tegen de anderen... Wy moeten
niet alleen een diepe liefde oor onze
broeders koesteren, maar wij moeten
ook bereid zyn van hen te leren".
Juli 1957 over de pastoraal: „Veran
dering van methode en vorm van de
pastorale organisatie is noodzakeiyk, in
dien de boodschap van het Evangelie
tenminste de grote massa van gewone
mensen wil bereiken".
Over de zielzorg in september 1958:
Kardinaal Montini richtte zich in een
toespraak over de praktische zielzorg
„tegen de vele priesters, vooral in de
steden, die zich ertoe beperken hun zorg
te geven aan degenen die practiseren
en zich dan yverig genoeg vinden".
Over het communisme ln vastenbrief
van 1962: „Eik compromis van het
atheïstisch communisme verbergt
een geheim plan om degene met wie het
te maken heeft te ontwapenen en te
onderwerpen".
Over de missiekerk in Afrika tydens
een bezoek in 1962 aan Westafrikaanse
landen: „De Kerk in Afrika wordt niet
beschouwd als een koloniserende macht,
maar als een vriend, die probeert veel
te helpen by de vooruitgang van het
Afrikaanse volk".
schryven. Dit is niet waar. Houdt u
boven alles zuiver en weest niet bang
om grote dingen in uw werk aan te
pakken".
Over de moderne kunst, maart 1963:
„De kunstenaars schynen ervan afge
stapt te zyn werk te maken, dat begry-
pelyk is. De critici gebruiken woorden
waarvoor speciale kennis nodig is om
ze te begrypen. Wy, het publiek, doen
wanhopige pogingen om er nog iets van
te begrypen. Wy dachten, dat het
koninkryk der kunst iets moois was,
maar heden ten dage is het pyn en
verwarring".
Over het gezag, in predikatie van
mei 1963: „Hier en daar zyn er men
sen, die met lachwekkende vermetel
heid spreken van „nederige ongehoor
zaamheid" aan de bisschoppen als een
gerechte en schitterende ontdekking
van het geestelyk leven. De heldere en
afgewogen instructies van het kerkelij
ke gezag worden gevivisecteerd om
door sofismen en haarkloveryen de
noodzakelijke argumenten te vinden om
haar ernstige betekenis te ontduiken.
Wat men mist, dat is een oprechte en
eén loyale zin voor de Kerk. Wat nodig
is, dat is begrip voor het onschendbare
beginsel der levende Kerk, haar een
heid naar binnen".
Over de sociale problematiek en de
elementaire rechten van de mens in
eentoespraak voor de katholieke ar
beiders, september 1955: „Geen mens
mag gebrek hebben aan brood, een dak
boven zyn hoofd, kleding en werk.
Allen die wat te zeggen hebben in de
politiek en economie, moeten al hun
(invloed aanwenden om tenminste deze
minimumeisen te verwezenlijken"
Over het mysterie der Kerk. toe
spraak in december 1962 te Milaan:
„Wat is de Kerk? Wat doet de K?rk?
Ofwel, wat is de natuur en wat is de
Het terugtrekken van de Chinezen
is allerminst aanleiding geweest de
zending van de Kerk,? Het is interes
sant in dit verband na te gaan hoe het
terrein van dit onderwerp in de loop der
tyden zich steeds in omvang uitbreidde.
Eerst scheen het onderwerp „de Kerk"
zich te beperken tot de macht van de
Paus, nu strekt het zich ook uit over het
episcopaat, de religieuzen en de leken,
over het gehele lichaam van de Kerk;
vroeger sprak men bijna „itsluitend
over de rechten van de Kerk waarby
men a.h.w. by analogie haar definitie
van de volmaakte maatschappij over
droeg op de elementen van de burger-
lyke maatschappij, tegenwoordig ont
dekt men in de Kerk ook andere we
zenlijke elementen (charismata van ge
nade en heiligheid b.v.) die op zuiver
juridische wijze niet te definiëren zijn.
Eertyds interesseerde ons vooral de
uiteriyke geschiedenis van de Kerk, nu
is het ook de inneriyke ontwikkeling die
bewerkt wordt door de verborgen aan
wezigheid van Christus in Zyn Kerk,
waarop onze aandacht gericht is. Al
dus hebben wy vandaag een veel ry-
ker, dieper en verrassender beeld van de
natuur van de Kerk; wij leren haar pro
fetische zending kennen, wy zien hoe
zy ook moet lyden en meer belast is
met evangelische plichten dan met his
torische rechten. Zo gaan wy de Kerk
vanzelf zien als een mysterie, een on-
metelyk mysterie, in zichzelf en in de
geschiedenis, onmetelijk ook in zyn toe
komstige ontwikkeling en in het alge
mene beeld van tijd er eeuwigheid,
onmetelyk in zyn betekenis voor het
gehele mensdom."
Even verder zegt kardinaal Montini
in zyn toespraak nog: „De moderne
geestesstromingen hebben wellicht hun
invloed doen gelden ook op onze op
vattingen over de Kerk, zodat wy er
aan gewoon geraakt zyn haar alleen
van haar menselyke en aardse kant te
beschouwen en, gelijk alles wat van
deze wereld is, is deze zyde- begrensd
en gebrekkig. De geest van kritiek en
een kortzichtig en minderwaardig anti-
clericalisme dat algemeen verspreid
was en nog is, heeft ons verhinderd
de ware geest te ontdekken die de Kerk
bezielt, het plan Gods dat in haar is
neergelegd en dat zich in haar vol
trekt, de stralende en heiligmakende
rykdommen waarover zy, onze Moeder
en Leermeesteres, beschikt, het grote
geluk tot haar te mogen behoren en
door haar geleid te worden naar ons
hoogste doel".
noodtoestand weer op te heffen. Inte
gendeel, Nehroe zelf en zyn ministers
hameren het er»dagelyks by de be
volking in, dat de dreiging uit het
Noorden onverminderd voortbestaat,
dat Indië nu zijn erfvijand heeft,
waarmee het tientallen jaren en
misschien wel generaties, zal moe
ten leven. Voor geen geld zou men
de stimulerende werking van een ech
te vyand weer willen missen. Het is
een voorlopig niet weg te denken fe
nomeen in de binnenlandse politiek
geworden. Het gebruik dat men van
de situatie maakt is een merkwaar
dig mengsel van legitieme zorg en
cynisme. Legitieme zorg omdat
natuurlyk niemand ontkennen kan dat
China een grimmige en onberekenba
re nabuur is, in staat tot agressie op
ieder hem passend ogenblik. Cynis
me omdat het argument „China"
met yskoude hardheid wordt gehan
teerd, vooral in het contact met de
INDIË
hulpverlenende landen, en ook in si
tuaties waarin het niet of nauwelyks
ter zake doet.
Terwyl de bevoegdheden van het cen
trale gezag aanzienlyk zyn versterkt,
is het persoonlyk gezag van Nehroe
lichtelyk aangetast. Nu kon dat gezag
wel een stootje velen, want het was
tot de herfst van '62 absoluut en byna
goddelyk van aard. Maar nu komt het
toch voor, dat Nehroe wordt tegenge
sproken, dat er aan de wysheid van
zyn woord wordt getwyfeld, dat er druk
op hem wordt uitgeoefend. By de be
volking als geheel is echter zyn auto
riteit nog immens. Het knaagt in de
binnenkamers der politiek. Maar nog
aityd is Nehroe het symbool van de
natie, en wanneer zyn fysieke krachten
geen verdere achteruitgang vertonen
zal dat waarschijnlijk voorlopig ook nog
zo biyven.
en minder gunstig effect heeft de
Chinese agressie gehad op de eco
nomische situatie van Indië. Men
had, op grond van de politiek van
vriendschap met iedereen, gedacht het
wel af te kunnen met een zeer beschei
den militair apparaat. Dat is nu niet
langer mogelyk. Het is nodig gebleken
om geld en productiecapaciteit veel
sterker dan vroeger te richten op mili
taire inspanning. Dat legt een aanzien-
lyke hypotheek op het derde vyfjaren-
plan, dat in 1961 begon. Het was nood
zakeiyk om op het gebied van de land
bouw, de sociale dienstverleningen, de
opvoeding toch allemaal hoge prio
riteiten in een ontwikkelingsland de
investeringen niet onaanzieniyk te rem
men. Weliswaar kon men het effect
daarvan in de eerste maanden na de
Chinese aanval nog compenseren door
verhoogde werkkracht en enthousiasme,
maar een volk kan zeker als de
fysieke dreiging afneemt of wegvalt
niet jarenlang op zijn tenen staan. En
dus beginnen de laatste tijd 't werktem
po en het nationale élan weer wat in te
zakken.
Nu hangt van de economische ont
wikkeling in feite de toekomst van In
dië af. Het is een geweldig experiment,
dat daar wordt ondernomen. Men
tracht namelijk met de methoden van
de parlementaire democratie, dus in
UTRECHT, 24 juni De voorzitter
van da bedrijfsgroep wegvervoer van de
Kath. Bond van Vervoerspersoneel „St.
Raphael", de heer A. W. Molenaar
rr.-jent, da. by een aantal ondernemin
gen ruimte aanwezig ig om te praten
over bezitsvormende maatregelen, door
middel van winstdelingsregelingen of in-
vesteringsloon.
De heer Molenaar sprak zaterdag op
de tweejaarlykse algemene ledenverga
dering van deze bedryfsgroep. Niet onte
vreden was de heer Molena r over het
kortgeleden verschenen SER-advies in
zake de herziening van het rytydenbe-
sluit.
In dit advies is het principe van
de 48-urige wettelyke arbeidsweek
'Stgelegd, zy het dat deze in drie
etappes bereikt zal worden en vanaf
1 januari 1966 definitief zal zyn. Hy
deed een beroep op de staatssecreta
rissen van Sociale Zaken en Verkeer
en Waterstaat, om aan de hand van
dit SER-advies spoedig tot een wijzi
ging van het besluit te komen.
vrijheid, een land met een zich «J®
uitbreidende bevolking, die nu al om
streeks 450 miljoen beloopt, de sprong
te laten maken van een primiöe*
agrarische structuur naar de industrie"
staat van de tweede helft der 20e eeuw<
met de rugdekking van een modern»
landbouw.
Hoe geweldig dat experiment is.
hoe onzeker ook de uitkomst ervan, 1
met het blote oog in het hele land J®
zien. Er doorheen reizend val je var
de ene verbazing in de andere, vei
bazing over hoogst moderne industr
ele outfit aan de ene kant veVpt
zing over de primitiviteit van n»
dorpsleven aan de andere kant, et1
niet een paar honderd maar in vei
gevallen een paar duizend jaar acht»
ligt by onze eeuw.
Als je het door Krupp en Demag ?®T
T-inncr/wonhAririif in Roiirkela
fabriek van spoorwagens in
het bedryf van de Hindustan Mach®
Tools in Bangalore (alle drie bedryv®
die eigendom van de staat zyn en o"
behoren tot de publieke sector) of
uitstekend geleide bedryven van het i»
drukwekkende Tata-concem (privé se
tor), dan kryg je de indruk te make
te hebben met een modern industrie
land, dat technisch gesproken over ne
nieuwste van het nieuwste beschikt,
dat door zyn lage loonpeil zo goedkow
kan produceren dat het ook op de we
reldmarkt goed en voor sommige hoos
ontwikkelde industrielanden misschien
zelfs gevaarlyk voor de dag kan KjJ"
men. En als je vliegt met Air Inai»
of in het land zelf met Indian Air Lm»
dan doen de service, de precisie en c
kwaliteit van het vliegen niet onae'
voor die van welke maatschappy o°
Maar als je op het platteland k^^j
waar de dorpsgemeenschappen leven
met de normen en de methoden van
werken van eeuwen en eeuwen ggf.
den, waar de armoede geen enkei»
aspiratie heeft, waar de enige wens j»
niet van honger om te komen, waa»
de rystproduktie per hectare het laair
ste ter wereld is, waar het kast<r
systeem en zelfs de onaanraakbaar
heid nog te vinden zyn, waar vaak een
maaltyd per dag van een melige
het rantsoen is, waar hier en daar o»
armsten van de armen hun voedsel
vinden in de graankorrels uit de ont
lasting van de karbouwen, en waar
een onwrikbaar en statisch systeem
van traditie en hiërarchie het leven
bepaalt dan twyfel je aan de haal
baarheid van het ambitieuze doel.
Niet alleen de persooniyke waarne
ming maar ook de cyfers geven ®anl
leiding tot twyfel, of in ieder gevai
tot een paar keer diep ademhalen.
r leven dus nu zo'n 450 miljoen
mensen in Indië. Daarvan is drie
kwart analfabeet. Het gemiddel"
inkomen per hoofd der bevolkin»
is npg geen 30 Rupees per maand <da
is zo tussen de 20 en 25 gulden). Alleen
al voor een redeiyk dieet zou 35 Rupee»
nodig zijn. Van de 450 miljoen 'inwoner®
vallen er ongeveer 1 miljoen id de ter
men vóór het betalen Van inkomsten
belasting (de verplichting daartoe" begint
by een jaarinkomen van 36ÖÖ Rupees),
Hèt grote en allesbeheersende probleem
is dat van de bevolkingstoename. D®
jaarlijkse toename is omstreeks 2 pet-
Dat betekent by de huidige stand dus
omstreeks 9 miljoen, maar 2 pet van
steeds meer mensen wordt ook steeo»
meer, en men rekent dus nu al op een
bevolking die binnen een afzienbaar aan
tal jaren 6 tot 700 miljoen zielen tellen
zal.
De Indische boer (en viervijfde
van de bevolking leeft op het
land) is wel eens beschreven
als een ondervoede analfabeet,
wiens bezit bestaat uit een vrouto
neel kinderen, een aarden pot en
schulden bij de plaatselijke woekeraar
en wiens leven beheerst wordt door
de angst voor ziekte, misoogst, droog
te en honger. Het beeld is in zoverre
te som.ber dat het niet voor alle boe
ren geldt. Het geldt echter zonder
twijj l voor talloze 'miljoenen van de
paar honderd miljoen die leven in de
kleine boerengemet schappendie de
basis vormen van de Indische maat
schappij. Modernisering van het land
bouwbedrijf en verbetering van de
voedselproduktie is een van Indië's
grootste problemen: het voeden van
een snel groeiende bevolking en de
export van grondstoffen vragen van
de boer een andere instelling dan d[e
welke genoegen neemt met een mint-
male produktie voor de schamele
voortzetting van het eigen bestaan-
In tal van opzichte de industriali
sering indrukwekkend, maar in feite
zijn de industriekernenenclaves in
een veelal nog achterlijke agrarische
gemeenschap.
Langzaam komt i Indië de toe
ristenindustrie op gang. Er Is
nog te weinig accommodatie en
te weinig transport, maar uit de
zakken van de Amerikanen beginnen
toch al wat dollars h l landbinnen
te rollen. Vers uit de States komen
ze aanvliegen, soms al compleet met
tropenhelm en in Bermuda-shorts, vol
gehangen met foto- en filmtoestellen-
'ln de nabijheid van de beroemde ™a'
Mahal is een geheel op Amerikaan
se leest geschoeid hotel verrezen
's Avonds geeft een dubieuze gooche-
laar in de airconditioned hall ef
staaltje van echte „Indian Magie
weg. Luxe-limousines vervoeren a
gasten naar de bezienswaardigheden
Het kan allemaal gedaan worden 1
een minimum van tijd en zonae
overlast te ondervinden van zl,,.e:
vende bedelaars, hongerige dorpel}"--
gen of genante, bijru naakte „het"!?
mannen". Kortom, steriel en °P
pervlaickig toerisme, zonder geva
voor de ingewanden.
In een toespraak tot schryvers - sep
tember 1956: „De bekoring van kennis
van het kwaad heeft een sterke aan
trekkingskracht. Er zijn er die zeggen,
dat het noodzakelijk is het kwade uit
ervaring te kennen om over het goede te
C:-':!; i!
PRACHTIG...
IK OOK... HET
HELE PiNE-DOS
SIER... DE VUILE
AFPERSERS
HEB JE GE
VONDEN
MINCER
HIER KWAM
ALLES*
