Nieuwe Haarlemsche Courant | 1963 | 3 augustus 1963 | pagina 3

10.000 kilo brons naar beneden

CARILLON VAN OUDE BAVO

KRIJGT VERNIEUWDE

Restauratie van toren
twee tot drie jaar

KLANK

zal zeker
duren

Enrico Neckheim: duivels
kunstenaar bij „Adam en Eva"

Met z'n zevenen zwemmend

de Ringvaart rond

T"iSSH?t-P

Jong Israël danst

SLEUTEL WEG?

OOK DAMIAATJES

IN SCHOONMAAK

Roeland

Ingewikkeld

Kermisklok

Radio Moors,

Damiaatjes

TAUNUS 12 M - 17 M

Programma van
beheerste spontaniteit

ZATERDAG 3 AUGUSTUS 1963

PAGINA 3

HAARLEM, 3 augustus
In de komende weken wordt
Uit de toren van de Grote
Kerk 10.000 kilo brons naar
beneden gehaald. Het carillon van
de oude Sint Baaf 35 klokken
en klokjes worden „gestreken"
om ze daarna weer behoorlijk op
klank te kunnen brengen. In drie
honderd jaar zijn ze de toren niet
uitgeweest, maar nu is het dan
zover. De klank deugde niet meer,
vooral die van de kleinere klok
jes met de hoge tonen. En boven
dien bleek de klokkenkamer in de
toren niet meer aan alle eisen te
voldoen. Een van de klokken be
gon zelfs te verzakken. Wanneer
de klokken eenmaal op restaura
tie zijn, maakt men tegelijkertijd
Van dé gelegenheid gebruik om
sis onderdeel' van de algehele res
tauratie van de toren, ook de
klokkenkamer eens een goede
beurt te geven. Dat is niet moge
lijk, terwijl de klokken erin han
gen, want dan kan men er nau
welijks bij. De mannen van het
G.E.B. aan wie om onnaspeur
lijke redenen het onderhoud van
het carillon toevalt moeten op
hun buik over de vloer van de
klokkenkamer kruipen om bij de
Verschillende klokken te kunnen
komen. En dan lukt het nog vaak
niet. Men hoopt in september de
klokken van het carillon naar be-
heden te hebben gehaald, zodat
Uien dan nog een maand heeft om
de klokkenkamer grondig te in
specteren. Als het eenmaal okto
ber is geworden, is het daarboven
te koud en te tochtig om er te
kunnen werken.

o?nie™,bto1',en straks een symahonie

hy dus to Haarlem1 Bh' EA", nu zit
Eva" tJ, F .- Hq „Adam en

GARAGE „PETERS"

„DE SLEUTELSPECIALIST"

liet carillon blijft minstens twee of
drie jaar buiten werken. Niet, bat de
restauratie zoveel tijd in beslag neemt

tofn Maar h" volSend iaar aI gebeurd

,u ,de restauratie van de toren
vraagt heel wat meer tijd. Overigens
weei men nog niet precies hoe lang de
res.auratie duren zal, Als de kloken een
maal beneden zijn, kan klokkengieter
Kysbouts uit. Asten ze pas nauwkeurig

aik net r^uftaaj rlaarvan^bekend kP

Eysbouts alleen maar in de toren

met een elektronische meetapparatuur
de klankafwijkingen voorlopig gereg-i-
stee-rd. Maar dat was al voldoende om
te constateren, dat de klokken aan een
flinke beurt toe zijn.

Het Haarlemse carillon dateert van
1663. Op 1 augustus 1661 gaf het Haar
lemse gemeentebestuur de meester-klok-
kegieter Frangois Hemony toestemming
om bij wijze van proef een carillon
van 26 klokken in de Sint Bavotoren op
te hangen. Hemony liet er geen gras
over groeien en op 18 augustus begon
hij al met het karwei. Op 8 september
kreeg Ffangois Hemony op grond van
de goede resultaten van het proef-klok-
kenspel, opdracht van het gemeentebe
stuur en de kerkmeesters van St. Bavo
om definitief een klokkenspel aan te
®renigen van 32 klokken. Er moesten
hus nog zes (bassen) bij worden ge
hangen. Het jaar daarop was het klok-

«*Pel gereed. Het carillon kostte de
f ,or die tijd aanzienlijke prijs van
16.500. De gemeente kon de prijs ech
el1, voor een deel voldoen in de vorm
van het brons van de oude carilionklok-
«en die nu overbodig waren geworden.

Het Hemony-klokkenspel is immers
"jet, het eerste carillon van de Bavo.
Al in 1524-1526 had de klokkengieter
Cornelis Daniëlsz. uit Meehelen een
klokkenspel gemaakt. Het nieuwe klok
kenspel van Hemony werd ingericht
door de meester-uurwerkmaker Juriaen
oprakel, die al evenzeer als een be
roemdheid gold in zijn tijd. Het totale
carillon omvatte toen nog minder dan
'drie oktaven. In 1670 heeft de broer
van Frangois Hemony, Fieter, die om
vang uitgebreid met drie kleine klokjes,
zodat het toen de voor de zeventiende
eeuw gebruikelijke omvang had.

Veel is er in de loop der jaren niet
aan het Bavo-carillon gewijzigd. In 1900
heeft de firma Petit en Fritsen een der
klokken hergoten en in 1915 nam de
firma Van Bergen er een voor zijn re
kening. Hun werk bleek ecihter niet
deugdelijk genoeig, want in 1926 heeft de
firma Giiett en Johnston de beide klok
ken opnieuw hergoten. Deze bedde klok
ken vertonen uiteraard minder afwij
kingen van de oorspronkelijke klank dan
de andere, maar het gevolg is dat ze
in het geheel weinig samenstemmen. In
ieder geval is in de loop der jaren de
klank der klokken afwijkingen gaan ver
tonen door oxydatde en zelfs door ero
sie van de klokken. De opstijgende lucht
en dampen in de toren hebben de bin
nenwand van de klokken aangetast en
juist de diameter van de binnenwand
Is bepalend voor de toonhoogte.

Die klokkenkamer In de toren kan
toen aan de buitenkant herkennen, door
dat daar in de wand de loden klokjes
rijn aangebracht. Het zijn loze klokjes,
die er enkel voor de sier hangen. Ze zijn
Pas tegen heit eind van de zestiende
bp.dw in de toren aangebracht. In het
midden bovenin de klokkenkamer hangt
de grote, oude Roeland-klok die in 1503
werd gemaakt door Geert van Wou uit
A-ampen. De gieter is naar Haarlem ge
reisd om de klok te gieten. Het ge-
Z?ai]to weegt vijf ton. Wanneer het
Kioicjcenspel in september verwijderd is,
wordt de Roeland een verdieping la-
angen> zodat men de he'le klok-
"Kairior aan een onderzoek kan on-
De Mednere klokjes van het
dncü hangen in een bonte wir-war
uooreen onder de Roeland, terwijl de
he«n M°kken in een krans daarom-

dl hr,,,tngen bissen de met lood bekle
de houten stijlen.

De afdeling Monumentenzorg van
Openbare Werken, die de hele restau
ratie van de toren, zowel als van het

carillon voorbereidt, maakt daarbij
dankbaar gebruik van de adviezen van
de heer J. Prent van Publieke Werken
in Amsterdam, die zich in verband met
de restauratie van verschillende torens
in de hoofdstad, volkomen gespeciali
seerd heeft in het restaureren van hou
ten torens. In de toren van de Haar
lemse Bavo zal ongeveer vijftig ton
loodbekleding moeten worden ver
nieuwd. De heer Prent is van oordeel,
dat de Haarlemse Bavotoren een van
de ingewikkeldste en lastigste torens is
om te herstellen.

Voor het enorme karwei van het ver
wijderen van het klokkenspel, heeft de
Haarlemse gemeenteraad onlangs
35.000 uitgetrokken. Daarna kan men
pas over de restauratie zelf gaan pra
ten. Maar eer de klokken eruit zijn, zul
len in de toren zes vloeren geopend moe
ten worden, want de klokken kunnen al
leen maar binnendoor naar beneden ge
haald worden. De grootste klok heeft een
diameter van ongeveer 1.45 meter. De
isprenikelinstaliatie in de kerk en de to
ren ten behoeve van de brandbeveili
ging zal verlegd moeten worden om de
klokken te kunnen laten passeren. De
speeltafel van de beiaardier en de speel-
trommel van het carillon, stammend uit
de zeventiende eeuw, zuilen verwijderd
moeten worden. En tenslotte moet het
uurwerk van de toren verwijderd wor
den om de klokken door te laten. Van
daar dat de klok van de Bavo al sinds
enige tijd onveranderlijk op 12 uur staat.
Dat zal nog wel enige tijd duren. Min
stens tot alle klokken verwijderd zijn,
maar misschien zelfs tot de hele res
tauratie van de toren voltooid is en
dat kan wel twee a drie jaar duren.

gemene klank ervan moeten luisteren.
Maar de eerbied voor de traditie ver
biedt om de Damiaatjes te verwijderen.
Ze zullen worden schoongemaakt en
krijgen een nieuwe klepel-apparatuur,
maar het geluid zal vermoedelijk nooit
erg vriendelijk worden.

Nog weer hoger in de Bavotoren
vlak onder de ,,ui" hangen de bedde
kerkklokken, die in 1667 door Pieter
Hemony zijn gegoten. Ze zijn zo ver
roest en versleten, dat ze niet meer
geluid kunnen worden, zodat de Her
vormde Gemeente tegenwoordig met
niemand minder dan de zware Roeland
ter kerke geroepen moet worden. Bij
dit tweetal hangt dan nog de zoge
naamde „Kermisklok", waarmee oud
tijds de kermis werd ingeluid, die gege
ven werd bij gelegenheid van het jaar
feest van de kerkwijding. Deze klok,
evenmin nog in gebruik, is in 1686 door

Claude Frémy gegoten. Over een aan
tal jaren zullen dus, na grondige restau
ratie, de stemmen van de Oude Simt

X CILTtf, Altr v wi VlfcT Uliat? OXITb

Baaf weer verjongd en vernieuwd over
de aloude stad klinken.

Een boute wirwar van klokken wacht in
de toren van de Oude Sint Bavo om
naar beneden getakeld te worden. Er is
e enluik gemaakt in zes vloeren van de
toren, waardoor de klokken binnen-
,,ffs dus naar beneden gebracht
zullen worden. Het begin van een in
Qrijpende restauratie.

PNHJP5

Advertentie

TELEVISIE RADIO
erkend gediplomeerd
KRUISSTRAAT 38, HAARLEM
Tel. 14609

Hoog in de toren van de Oude Sint Bavo
is men druk doende het strijken van de
canllonklokken voor te bereiden rmi
delijk ziet men op de foto de loden be
kleding van het houten stutwerk. Al
de loden bekleding moet vernieuwd
worden, zoals er m de toren zelf ook
heel veel vernieuwd moet worden in
het kader van een ingrijpende restaura
tie, die twee a drie jaar zal duren.

Een uitgesproken on-Nederlandse
jongeman werkt in Haarlem. Sinds
vorig jaar is hij een erkend artiest:
Enrico Neckheim. 's Avonds treft men
hem aan achter de piano van het
cabaret „Adam en Eva" van Fiet en
Frans Koster aan de Raamvest. Een
charmante jongeman, die de arge
loze gast onverhoeds naar zijn muzi
kale voorkeur vraagt. Men is er niet
op verdacht en men verstaat hem
nauwelijks. Maar in zijn talencombi
natie weet hij zich perfect uit te druk
ken. Men kan vragen naar een Con
certo Grosso van Vivaldi, naar Schu
bert of naar de West Side Story, naar
een uitheemse boerenpolka of naar
een gesyncopeerd werk van Dave
Brubeck. Enrico Neckheim zal het
v?or, H spelen. Onder één voorwaarde:
to® ny er zin in heeft.

Op 18 mei 1926 werd Enrico Neck
heim in Batavia geboren uit een Ita
liaanse moeder en een Oostenrijkse
vader. Voor de variatie was zijn
grootvader een Hongaar. De variatie
speelt trouwens een belangrijke rol
m net leven van Enrico Neckheim.

L'Ga ,a?n.aI jaren in Inddë, volgde
een aantal jaren in Italië. Vervolgens
zwierf hij een aantal jaren over de
hele wereld, bereisde vijf continenten
SS In Holland neer te strij-
f genoeg voelt deze
vaa ,°verbruiSende jongeman

zich hier thuis. Hij heeft een enorme
kring van vrienden vergaard en
een mog veel grotere kring van
relaties. En al die mensen wor
den op gezette tijden gebruikt om
stoom tegen af te blazen. Enrico
Neckheim is namelijk een duivelskin-
stenaarHij leeft z\jn artistieke am-
bities op vele frontentegelijk tot-
heeft altijd drie, vier, vijf tofJres te
gelijk onderhanden en leeft tegellfkerl
tijd alweer in.vqf, Z0S andere zaken

Muziek is zijn grote liefde. Zijn vS-
der had een ^unerorkest en inrïco
is als het ware met de strijkstok
grootgebracht. Hp speelt voortreffen
lijk viool, maar toen hij in Holland
kwam gmg hg zich toeleggen op pia
no: het Amsterdamse Conservatorium

bij Gerard Hengeveld. Eerst tfan™
daarna verschillende andere instru
menten, om de techniek van de or-
chestratie onder de knie te krijgen
want hü wilde componeren. Hii
heeft ook gecomponeerd: filmmuziek
(Fietsen naar de maan), toneelmuziek

(Anotolh-woorstelUngen voor de TV

„De Gijzelaar" bij de Nederlandse
Comedie), balletmuziek („Divertisse-
ment" voor Hans van Manen), liede
ren op teksten van o-jn- Jac. Bloem
H. Roland Holst en Cees Note-boom
TV-muziek (Albert Mol-shows). H„

heeft grammofoonplaten gemaakt, on-

geveer 25: cabaretprogramma s met
zijn muziek en zün n8- Met

Dora Paulsen, M-iekeTetkamp, Joeki-e
van der Valk, Jaap Molenaar. Teveel
om op te noemen.

Hg heeft zijn eigen combo maar
men kan hem ook op een gegeven
moment voor het Kunstmaandorkest
zien staan. En in het Holland Festi
val van volgend jaar, ,or?LH„,!i to?*
een programma van het Nederlands

Folkloristische Danstheater, begeleid
door het Folkloristisch sextet, waar
Enrico Neckheim verschijnt, daar
raakt de wereld in een dnttige, ner
veuze beweging. Er gebeurt wat.
Maar dat is het nog lang, Mil
is het nooit bij Enrico Neckheim. Hy
zit ook nog bij Oskarfilnis, een pro-
duktiemaatschappü, die samenwerkt
met MGM in Amerika. Oskarfilms
maakt veel TV-films en maakt ook
speelfilms in combinatie met andere
landen. Wat doet Enrico Neckheim
daar? Filmmuziek maken. Na d" bk.
Ma-ar ook scenario's schrijven en nog
zoveel meer.

Maar de grote doorbraak, de plot
selinge erkenning in het heve vader-
land, kreeg hy vorig jaar
Gala du Disque. Ennco NecKneim
had Nicole Louvier begeleid aan de
vleugel en ging weer netjes °P jto
plaats zitten om het verdere program
ma te zien en te beluisteren, riotse-

ling rumoer achter de schermen. De
vaste begeleider van het Deense zan
geresje Gitte was niet komen opda
gen. In een wip zat Enrico Neckheim
weer achter de vleugel en onvoorbe
reid begeleidde hij. Het werd een
grandioos succes. Plotseling kende
iedereen in de showbusiness Enrico
Neckheim. Sindsdien is hn bedolven
onder het werk en doet hij alleen
waar h« zin in heeft. Liefst
geen platen meer maken en nog min
der begeleiden. Maar wel compone-

doen rA, ?eUhet nergens om te
ik Fiet eorw do? toch- Omdat
en omriat -iFri?nS uke mensen vind
Gwom werk zo ]°uk vind.
houd 'v n1 van de dingen hier
Ïïmm °0r, Haarlem en dl Haar-
tenkansje m elk geval een bui"

Boven in de toren hangen ook nog
altijd de Damiaatjes, die tegenwoordig
„ting-ting" luiden, maar die eigenlijk
„ting-ting-ting" behoren te luiden. Vroe
ger werden ze met de hand geltod,
maar tegenwoordig gaat dat machinaal.
Nu zoekt men naar een methode om de
klokjes ook machinaal weer de oude
drie-klank te laten produceren. Dat
ze destijds in Damiate veroverd zou
den zijn, is natuurlijk niet waar. Wel
zijn ze door een klokkenmaker geschon
ken, die kennelijk in Haarlem goede za
ken dacht te kunnen doen. Om goodwill
te kweken schonk hij de beide klokjes
ter gelegenheid van de wijding van Na-
colaes van Nieuland tot eerste bisschop
van Haarlem in 1561. Deze klokkengie
ter Johannes Dircks liet weten, dat hij
de klokken wilde schenken „tot syne
waereldlycke en geestelycke profyte".
Hij maakte er dus geen geheim van dat
h;i er beter van wilde worden. In 1732
werden de Damiaatjes hergoten door
Nicolaas Mulder uit Amsterdam, die
zijn werk zo beroerd deed, dat de hui
dige Haarlemmers nog altijd naar de

Ilium,

Zandvoort gaan zoeken, maar in er is het nog met. Eerst moet hjj
de Ringvaart. Niet voor zarnaa^_ een bog van het gemeentebestuur van Haar-
dnik dat doen er immermeer toestemming krijgen voot-

maar
tocht,
men Jaap
van deze,

voor een lange afstand-zwem-
de hele Ringv^fUT??!^ Als

de initiatiefnemer

ogen van niet-

Bood,
in de

d« zwemmerü. „Dat zal best lukken,
want het zijn allemaal puike zwem
mers", zegt hij. Ook moet Jaap nog
aan een paar volgbootjes komen. Die
zijn allernoodzakelijkst. Niet alleen we-

geroutineerde zwemmers,

gewaagde pra~

ten Han zal de 63-kilometer lange af-
stand zo niet met gemak dan toch met gens de proviandering, maar ook in

succes worden afgelegd- In twee dagen Psychologisch opzicht. Het geeft altijd
met daartussen door ee _nachtrust een gevoel van veiligheid „iets bü de

^ieani„e(?raUwl-, a|ooi- of regstog dand. te hebben", ook al is het een
de smalle, eindeloos Wkdl™e vaart zijn bootje, waar je je na tien, twintig
rondgeweest: een atsta aPie bijna „harde" kilometers wanneer het ein-

vIneheterKaZnaX0Geén peuielch^6^ de b" "a oog niet in zicht is -
„Maar een heus te volbrengen, sportief niet met een zucht van verlichting in
ve onderneming", zegt Jaap Bood, die maf> ophijsen. Waar je alleen maar
met enkelen uit zun g'oepje al aan naar mag kijken!
verscheidene lange j Wemtoch-
ten in binnen- en buitenland heeft deel
genomen. „Lange aftand-wandelaars
lopen de 85 kilometer-Kennedymars, wü
doen het met wat kilometers minder,

maar zwemmend

Het door de tortiaJtie-toemer geselec
teerde groepje bestaat uit zeven zwem
mers van om en naDu de twintig, on
der wie een meisje: Carla Jansen
van de zwemvereniging Njord, die on
langs derde werd in de beruchte

Scheldetocht. Jaap Bood (DWR) werd
in deze wedstrijd vierde. De overige

deelnemers aan de Ringvaart-tocht zijn:

E. de Leeuw (DWR) R. ter Poo^te
(DWR), B. Oomen (Njord), G. Wild
schut (Njord) en K. Guppelaar (Njord).

Het zijn ->wa^aUa .ton die van wanten
weten en ervaring hebben. Daarom
realiseren zq zich maar al te goed, dat

er getramd moeten worden, elke dag, en
geen half uurtje. Met de Ringvaart In
zicht mogen ze met op een uurtje oefen-
zwemmen kuken. Anders zou zo'n on
derneming wel eens helemaal in duigen
kunnen vallen. 6

Waar het groepje precies van start
zal gaan, weet Jaap Bood, die al
geruime tijd met plannen voor een der
gelijke „escapade" rondliep nog niet.

Advertentie

TELEFOON 38058 - HEEMSTEDE

BLOEMENDAAL, 3 aug. Voor de
tweede keer sinds de oprichting vn
hun dansgroep komen de studenten van
de Technische Hogeschool tot Haifa in
Nederland een keur van oude en nieuwe
Israëlische dansen brengen. Het suc
ces dat zij daarmee de eerste keer op
de Nederlandse podia oogstten was niet
mis te verstaan en het is op algemeen
verzoek dat zij dit jaar ons land weer
in hun programma hebben opgenomen.

Hoewel de volksdansen uitmunten
door een bijzonder pittige dynamiek en
de dansers de dansvreugde van het gezicht
te lezen is, zijn deze niet zo spontaan
ontstaan als men zou denken. Veel van
de dansen zijn door choreografen ont
worpen en aangepast aan de opvoering
voor het publiek. De meeste volksdan
sen hebben de bekende Israëlische mo
tieven, zoals de werklust van de nieu
we bewoners, het leven in de kibboets
of bijbeltaferelen. De leden van de
dansgroep zijn, evenals hun dansen,
jong. Zjj tonen zich met hun vuur
werk van rappe reidansen, rondedan
sen en liederen, die elementen tot heel
Europa bevatten, de meest enthousiaste
ambassadeurs die hun land zich wen
sen kan.

Morgen komen zij om kwart over acht
in het Openluchttheater van BloemendaaL

(Advertentie)

LANGfc VFERSTRAAT 10 TEL. 11193

Verenigde Staten De Amerikaan-

se Senaatscommissie voor buitenlandse
betrekkingen heeft de benoeming van
Henry Cabot Lodge, die in 1960 de Re
publikeinse kandidaat voor het vlce-
presidentschap was, tot ambassadeur
in Ztod-Vietnam goedgekeurd. (Reuter)

Het groepje Haarlemse zwemmers, dat in augustus de Ringvaart wil gaan

rondzwemmen.