31 januari in de toekomst geen
goede dag voor koninginnedag
D
GOLDMINES
Verleden en
toekomst
Spreiding
Vrijheid - blijheid
Gesol
Waarde miskend
Huisjeboompje
beestje
M
'wm
Mr. Luns naar Ankara
en Straatsburg
Voor E.E.G.-iverk-
zaamheden
Liturgische
weekkalender
ZATERDAG 31 AUGUSTUS 1963
PAGINA 9
Êm*
Aan de dag van vandaag, 31
augustus, is voor een groot
deel van het Nederlandse
de herinnering verbonden
an een gemoedelijk feest, dat
Jj'ge tientallen jaren achtereen
'Jn vaste patroon had van auba-
,es en rondtrekkende muziek-
k?rPsen, vlaggen en feesttoeters,
Klnderwedstrijden, draaimolens
het optreden van straatartis-
en> optochten, oranjebals en
Uurwerk.
Het is na verloop van jaren
jy,0gelijk, dat men Koninginnedag
vroeger gaat idealiseren.
^en zou kunnen vergeten, dat de
Monarchistische gevoelens aan
Wisselingen onderhevig zijn ge
lest, dat de crisisjaren nu niet
zozeer een feestelijk klimaat
schiepen; dat de feestprogram
ma's doorgaans niet uitblonken
door originaliteit enz. Toch mag,
zonder dat hiermee het verleden
*e Mooi wordt opgepoetst, wel ge
zegd worden, dat de Koninginne
dagen uit de lange regerings-
ecriooie van koningin Wilhelmina
staan. Hetle»meen S°ed te boek
vele nlaatsen daSen» die in
plaatsen een gezellige feest
stemming schiepen. De Konin
ginnedag viel ook erg gunstig: hij
vormde een plezierige afsluiting
van de zomer.
Beleggingsfonds voor goudmijnwaarden
De Twentsche Bank n.v.
it
Pleidooi voor 31 augustus en 5 mei
Viering van
koningschap
en viering
X-,
Het is al weer vijftien jaar geleden,
vat ons land voor het laatst in augus
tus Koninginnedag gevierd heeft; in
werd de lange reeks oude Ko
ninginnedagen afgesloten met de vie
ring van het vijftigjarig regeringsju-
illeum van koningin Wilhelmina. Sinds
J"an heeft de 31e augustus plaats ge-
tyifrf t voor de 30e april. 31 augustus
oiS" gewoon de verjaardag van de
Ude koningin: een foto in de kranten
n verder vrijwel geheel een privé-
j^.n.gelegenheid van de koninklijke fa-
In^11 koningin Wilhelmina niet meer
Kn midden is, zou men de 31e au-
kunnen afschrijven. Er zijn
nter goede gronden, die er voor plei-
in deze <lag als Koninginnedag juist
bja?re te herstellen. In verscheidene
gen n' °°k het onze, zijn bij deze of
die .tegenheid reeds suggesties in
Mchting gedaan. Dit jaar is de
het au*ustus voor 't eerst geheel blanco,
een goede aanleiding vormt
Ron- fle- mogelijkheid van een nieuwe
O, "'"giunedag op 31 augustus nu eens
er .r dan terloops te behandelen en
Kir tevens een andere aangelegenheid
del betrekken, die zeker niet min-
aandacht verdient.
,i®eh
de 31e augustus
ais v-, „Pleidooi voor
heer h'hginnedag blijft te mager wan-
goedo u slechts uit zou gaan van de
VfOeco erinnering aan het feest van
berinnf-.Men bouwt geen feest op een
]°gSe I?n&; de sfeer van de Yooroor-
Koninginnedagen zal met ge-
Ziin 'Jk terugkeren in onze tijd met
SelHirt. ere eisen en zijn andere mo-
Seno!rl®den van vermaak. De jongere
U. cratlP Violomaal fppn
-u van vermaan, juugwe
Vridatle heeft trouwens helemaal geen
Van ,ingen aan de Koninginnedagen
1 weleer.
Van°\ de overweging, dat de figuur
ter koningin Wilhelmina een telkens
op ^®rend eerbetoon verdient, maakt
hieu«,<zelf de 31e augustus niet op-
Koninginnedag. Men kan de
ba'ont s van koningin Wilhelmi-
ep K °P andere wijze in ere te houden
dep dient er rekening mee te hou
dende haar koningschap voor ko-
8Prek„„ generaties minder sterk zal
Da,! dan voor de huidige,
de VQe Punten het teruggrijpen op
helft ®Ur°uwde datum van de eerste
d« fYvoV?e£ eeuw en het eerbetoon aan
e®n rvo ,n vorstin kunnen mede
auRust,, sPe n bij de keuze van de 31e
Vah noaar het hoofdargument is
tv,. anaerp oor-a tv».
de""SLPunten
de
«e:
au<=
Van a„5' "'""i" P..
blent naere aard. Het is een argu-
nuohter ontleend aan het
nandse klimaat.
de 3oeVlakvn tuai}s Koninginnedag op
°P dp-/Q j kan niet het weer
het Y??1 eens meevallen, zo
het ook mogelijk is, dat
dep nrton i - lezer deze regels on-
fus nu iiM'ct1 dit keer °P 31 augus-
!en noch n ft Pypestelen regent. Het
dat het 0;„j ander neemt echter weg,
hieen «Sm v?n augnstus in het alge-
v°or fpl, wat geschikter is
Van anni p buitenshuis dan het eind
een nop 'vof,n ?e31e augustus gaat
gen wannff sterkere voorkeur krij-
aan de 2t®L-men vooruitziet en denkt
situatie, die zal ontstaan wan
neer koningin Juliana opgevolgd zal
zijn door prinses Beatrix.
Het is zonder meer duidelijk, dat
met de 31e januari als Koninginnedag
eenvoudig niets te beginnen valt. Wil
men de Koninginnedag blijven vieren,
dan wordt het te zijner tijd noodzake
lijk naar een andere dag om te zien.
Maar als we dan het vooruitzicht heb
ben, dat op de duur aan de dag zelf
van de verjaardag der koningin toch
niet kan worden vastgehouden, waar
om dan, terwijl we thans reeds met
een minder geschikte dag zitten, niet
nu meteen gedacht over verplaatsing
van de Koninginnedag?
Dit temeer omdat er niet geforceerd
gezocht behoeft te worden naar een
andere dag; nu komen namelijk de bij-
argumenten aan bod. Velen onder ons
zijn met de idee 31 augustus-Konin-
ginnedag lang vertrouwd geweest en
het zou hun niet moeilijk vallen in
die geest weer verder te denken. Te
ruggrijpend op de 31e augustus zou
men bovendien een dag van werke
lijk nationale betekenis kiezen: konin
gin Wilhelmina was een vorstin, die
niet alleen uitzonderlijk lang gere
geerd heeft, doch die ook een uitzon
derlijke betekenis heeft gehad voor ons
volk.
Sommigen zullen bij dit pleit voor
de 31e augustus als Koninginnedag de
bedenking opperen, dat het koningin-
nefeest dan niet meer gevierd zou
worden op de verjaardag van de re
gerende koningin. Zou dit echter on
der volwassenen inderdaad als een se
rieus bezwaar moeten gelden? Een
kind is er aan gehecht zijn verjaar
dag te vieren precies op de dag, waar
op het geboren werd, maar wanneer
men wat ouder wordt, zit men toch
niet meer speciaal aan die ene dag
v t.
Wanneer de 31e augustus Koningin
nedag, de dag van het koningschap,
zou worden, krijgt de koningin trou
wens meer gelegenheid de 30e april
privé te vieren. En bovendien mag er
nogmaals op gewezen worden, dat we
bij het strikt vasthouden aan de ver
jaardag van de regerende vorstin
straks bij de 31e januari terecht ko
men, op welke dag van een viering
van het koninginnefeest nauwelijks
meer iets te verwachten valt. Ter aan
vulling op dit betoog kan nog vermeld
worden, dat bijvoorbeeld ook Groot-
Brittannië naast de eigenlijke verjaar
dag van zijn vorstin een officieel aan
gewezen Koninginnedag kent.
Conclusie: er is veel vóór de 31e
augustus als hernieuwde Koninginne
dag en heel weinig tegen.
Dit is de ene helft van het verhaal.
De andere is, dat men door verplaat
sing van de Koninginnedag van 30
april naar 31 augustus een betere
spreiding krijgt van twee nationale
feestdagen, die thans naar veler ge
voelen te dicht opeen vallen. Het vie
ren vaa de Koninginnedag op het eind
van augustus bevrijdt de 5e mei van
de belasting, dat er de week tevoren
„ook al een nationaal feest gevierd
is".
Waarom zou men de zaak zelfs niet
van de andere kant benaderen: het
gaat hier niet alleen om een gunstig
neveneffect, maar de wenselijkheid
B-vrijdingsdag en Koninginnedag ver
der uiteen te plaatsen, vormt een re
den temeer voor de keuze van de 31e
augustus als Koninginnedag. De vie
ring van de Bevrijdingsdag kan zeker
nog wel wat meer aandacht, hebben
dan ze tot nu toe gekregen heeft en
als de verplaatsing van de Koningin
nedag daartoe kan bijdragen...
weinig. Er is vanzelfsprekend geen be
zwaar tegen van de lustra extra werk
te maken; het complement hiervan is
evenwel, dat in de daartussen liggende
jaren de Bevrijdingsdag nu geen na
tionale aandacht meer krijgt. Het on
derwijs kan in die vier andere jaren
minder of meer aan de 5e mei doen,
maar de schooljeugd ervaart dan toch,
dat voor de volwassenen die dag niet
meetelt. We zijn nu zover, dat er om
de vijf jaar nog wel een echte Bevrij
dingsdag af kan, maar wie zal zeg
gen of een komend kabinet niet tot de
bevinding komt, dat we aan eens in
de tien jaar ook wel genoeg hebben
enz.
Het ten principale loslaten van een
jaarlijkse Bevrijdingsdag betekent een
miskenning van de waarde van deze
dag. Die waarde bestaat niet alleen
in het terugdenken aan de bevrijding
van zoveel jaar geleden. Misschien
moet de verklaring voor de povere be
handeling, die de Bevrijdingsdag bij
herhaling ten deel is gevallen, wel
hierin gezocht worden, dat men de
viering van de bevrijding tezeer als
het terugblikken op een eenmalig feit
is blijven zien. Het gaat niet aan dit
aan de overheid alleen te wijten.
Er is van de regering(en) inderdaad wei
nig inspiratie uitgegaan, doch er zijn
ook geen sterke tegenkrachten losge
komen, ijverend voor een viering van
de Bevrijdingsdag, mede gevoed door
de waardering van de vrijheid nü.
De herwonnen vrijheid is niet al
leen een aangelegenheid van het jaar
1945, doch evenzeer van het jaar 1963.
Men zie de foto van de mensen, die
op een mooie junidag van dit jaar
lekker lagen te luieren rondom het
Nationaal Monument op de Dam. Per
soonlijk kan schrijver dezes het niet
erg stijlvol vinden, dat men dit mo
nument, o.a. opgericht om de doden
te eren, op deze wijze „gebruikt"; het
heeft er veel van, dat de hekel aan
opgeblazen vertoon, die de Nederlan
der eigen is, hier is doorgeslagen naar
onverschilligheid. Maar van de ande
re kant: als dit nu de manier is,
waarop anderen, die niet geremd wor
den door dergelijke overwegingen, hun
gang willen gaan, dan geeft deze foto
toch tevens een treffend beeld van de
beleving van de vrijheid.
Niemand dwingt deze mensen tot ge-
huichelde ingetogenheid bij dit monu
ment. Ze zitten en liggen er zoals ze I
van vri
zelf willen. Ze kunnen er vrijuit tegen
elkaar praten, zonder bang te hoeven
zijn, dat iemand, die „fout" is, hen
wegens kritiek op de kabinetsforma
tie of de P.B.O. zal aanbrengen. Geen
hunner is gedwongen een teken op zijn
kleren te dragen omdat hij tot een
bepaald ras behoort en de gedachte,
dat er straks een razzia zal worden
gehouden op deze plaats, is voor deze
genieters van de zon eenvoudig ab
surd.
Het is deze vrijheid, die het waard
is, dat er niet slechts om de zoveel
jaar, maar elk jaar opnieuw een dag
aan gewijd wordt. Een dag in vrijheid
overigens! We hebben in de bezet
tingstijd heus niet zitten wachten op
de een of andere obligate herdenking
van hetgeen we toen doormaakten,
maar we hebben wel gesnakt simpel
weg naar het leven in vrijheid.
Wie thans zegt: voor mij is de kos
telijke herinnering aan de uitzinnige
vreugde in de meidagen van '45 vol
doende; die belevenis komt toch niet
meer terug en nu ga ik eens fijn
vissen, hij heeft z'n eigen viering van
de bevrijding. Als voor velen de Be
vrijdingsdag „je-dat" zou zijn met een
bijzondere voetbalwedstrijd, laat men
dan de vrijheid hebben zó het vrij-zijn
te vieren.
Maar er is ongetwijfeld nog wel wat
meer te bedenken. De Bevrijdingsdag
zou aanleiding kunnen geven tot het
voordragen van verzetspoëzie door jon
geren of tot het organiseren van een
opstelwedstrijd met een onderwerp,
betrekking hebbend op de oorlogsja
ren (waarschijnlijk tevens zeer leer
zaam voor ouderen om te zien hoe de
jeugd daar tegenaan kijkt; er staan
thans reeds heel wat onderwijzers
voor de klas, die van de oorlog per
soonlijk weinig of geen weet hebben
gehad en dat gaat uiteraard voor
steeds meer leerkrachten gelden.
Welke gedachten worden er nu over
gedragen?)
De Bevrijdingsdag zou ook zeer ge
schikt zijn voor het voeren van een
nationale actie, waarin zoals bij de
actie voor „Het Dorp" het geval was
iets herleeft van het saamhorig
heidsgevoel uit de bezettingstijd. Men
kan zich verder voorstellen, 'dat be
paalde groepen van de bevolking zich
meer in het bijzonder bezig zouden
houden met bepaalde aspecten van de
beleving van de vrijheid: hoe ontwik
kelt zich onze democratie; gaan we
met de diverse splinterpartijen, die we
nu hebben, weer dezelfde kant op als
in de jaren '30? welke verplichtin
gen schept de groei van onze welvaart
ten opzichte van andere landen?
door welke krachten is de bestialiteit
van het nazisme bepaald en heeft de
„beschaafde" wereld die invloeden nu
onder de knie? hoe is het gesteld
met de vrijheid van andere volken,
van de Esten en de Letten tot en met
de Vietnamezen? Men kan in deze sug
gesties gaan strepen en men kan er
andere ideeën aan toevoegen. Waar
het maar om gaat is, dat er een dag
gewijd blijft aan de vrijheid, hoe men
die dan ook wil beleven.
Het voorrecht bevrijd te zijn van de
ellende van de bezettingstijd vormt uiter
aard het Hoofdmotief voor een vrije
viering van de Bevrijdingsdag, maar
de betekenis van deze dog wordt nog
extra onderstreept door de vrijheids-
problematiek op tal van plaatsen rond
om ons heen. De bekende plaat van
de Vopoman, die uit Oost-Berlijn over
het prikkeldraad naar de vrijheid
springt, vormt een van de duidelijke
illustraties van de actualiteit der on-
vrijheid.
Gesteld tegen de achtergrond van de
jheid
strijd, die in de wereld nog geleverd
moet worden voor het verwerven van
de vier vrijheden, welke Roosevelt for
muleerde freedom of speech am"
expression, freedom of worship, free
dom from want, freedom from fear
wordt de wijze, waarop tot nu toe m
onze Bevrijdingsdag geschipperd
helemaal een droeve vertoning.
Bij voorstellen aangaande de viering
van de Bevrijdingsdag zijn nogal eens
reserves gemaakt omdat een gedeelte
van ons land op andere dagen bevrijd
is dan de 5c oiaar zou deze be
denking werkelijk op de duur blijven
"elder? De bevrijding van het hele
land moet toch, zeker wanneer men
haar mede het accent geeft van vie
ring van de vrijheid-nu, ook de eerder
bevrijde gedeelten een gemeenschap
pelijke êevrijdingsdag waard zijn.
Naarmate we verder van het jaar 1945
af komen te staan, zullen er steeds
meer mensen zijn, die toch geen per
soonlijke herinneringen hebben aan de
bevrijding van hun stad of streek.
Het zou natuurlijk dwaas zijn daar
waar de viering van de plaatselijke
bevrijding zich goed ontwikkeld heeft
men denke bijvoorbeeld aan het
Eindhovense bevrijdingsfeest op de 18e
september aan het natuurlijk ge
groeide te gaan tornen. Maar er zijn
tal van gemeenten, waar de plaatse
lijke bevrijdingsviering toch niet van
de grond gekomen is en het opgaan
in de algemene viering zeker geen
„verlies" zou betekenen. Overigens,
ook in dit opzicht vrijheid-blijheid. ie
e Vopoman uit Oost-Berlijn, die
over het prikkeldraad naar de
vrijheid springt (foto boven)
illustreert de actualiteit van de
onvrijheid, zoals het beeld van de
luierende mensen r ndom ons natio
naal monument (foto links) de vrij
heid symboliseert. Deze actualiteiten
kunnen inhoud geven aan her
nieuwde viering van 31 ugustus, an
ders dan vroeger toen koningin Wil
helmina het verjaardagsdefVé afnam,
omgeven door prins Hendrik, prinses
Juliana en koningin-moeder Emma
(foto onder).
om welke reden dan ook niet aan de
5e mei in nationale zin mee wil doen,
hij late het. De mogelijkheid van een
volwaardige, jaarlijkse nationale Be
vrijdingsdag moet er echter zijn.
Onder de vorige regering is het be
vrijdingsfeest teruggedrongen naar de
lustrumjaren. Door het vrij komen van
de 31e augustus staat de nieuwe rege
ring voor een nieuwe situatie. Zij heeft
de kans de Koninginnedag een goede
plaats te geven en de Bevrijdings
dag te erkenning te geven, die hp
waard is.
TON ELIAS
Advertentie
Koers op 28 augustus 1963 f. 590,-
Uitstaand aantal participatiebewijzen; 10.000.
Een brochure in de Engelse taal
inzake dit fonds is thans bij ons kantoor te Amsterd
Spuistraat 138-150, verkrijgbaar.
De Beheerder
Met de Bevrijdingsdag heeft de ene
regering na de andere eigenlijk niet
goed raad geweten, getuige het arme
tierig gedoe van: een hele of een halve
dag vrij of helemaal geen vrij de
scholen wel vrij, de bedrijven niet
de ene school een hele dag, de andere
een halve dag vrij enz. Het eind van
het lied is geweest, dat het vorige
kabinet tot het besluit kwam, dat eens
in de vijf jaar de Bevrijdingsdag vol.
waardig gevierd zou worden.
Deze laatste regeling heeft op het
eerste gezicht het voordeel na het ge
sol met de Bevrijdingsdag nu althans
enige vastheid te bieden: om de vijf
jaar feest en verder geen gezeur. Of
deze „oplossing" op langere duur de
bevrijdingsviering ten goede zal ko
men, staat echter zeer te bezien. Het
slagen van de viering in 1960 zegt nog
fiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiifiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiimi
Nu maandag a.s. weer
talloze kleinen mijn eigen
zoon is er bij voor het
eerst de „grote school" be
treden, moet ik toch even
getuigen van mijn deernis
met hun lot. En aangezien
zij tóch nog niet kunnen
lezen, zou ik hen als volgt
willen toespreken.
„Kijk eens, beste kinders. dit is
bepaald géén blijde dag. Laat je
daaromtrent niets wijs maken. En
degenen onder jullie, die het schreien
niet kunnen laten, hebben groot ge
lijk. Maandag a.s. begint jullie in
trede in het grote, leven. Dat is even
onvermijdelijk als naar. Tot nu toe
hebben jullie, zoals het eigenlijk
hoort, maar wat rond gezwabberd in
blindelings vertrouwen op God en de
mensen. Jullie hebben volop genoten
van het ongecompliceerde huisje,
boompje, beestje en van de pudding
met bessensap, maar nu wordt het
ernst. Verschrikkelijke ernst. Je
moet wat gaan leren en wat kunnen
en kennen. En al gauw zal je ik
spreek uit ervaring ontdekken, dat
Pietje knapper is dan jij. Daar moet
je dan tegen kunnen. Wellicht zal het
zelfs gebeuren dat je in de gaten
krijgt, dat Sientje dommer is dan jij.
En daar moet je dan vooral tegen
kunnen.
Maar in ieder geval is nu het tijd
perk aangebroken, dat de mensen er
geen vrede meer mee hebben dat je
wat bént, van nu af aan willen ze
ook van je dat je wat wórdt. Nu zijn
er wat dat betreft mogelijkheden ge
noeg. Je kan minister-president wor
den of vroedvrouw, professor of ver
pleegster, artiest of priester, direc
teur van een wereld-concern of por
tier van een nachtclub. En het is
waarachtig allemaal even mooi. Mits
je maar in de gaten houdt dat er
tussen zijn en worden nog de moge
lijkheid van blijven, van jezelf blij
ven. verscholen ligt.
Werp je dus om te beginnen met
gepaste tegenzin op aap, noot, Mies
en bok en straks op de bloedraad
van Alva, op de martelaren van Gor-
kum en op de meeldraden van een
tros-vormige bloem. Spreek niet te
gen als ze je gaan onthullen dat er
een rechte hoek van negentig graden
bestaat en laat je niet ontmoedigen als
je in het Frans verneemt: „Je frappe
ma soeur avec la canne". Het is niet
onwaarschijnlijk dat je op een gege
ven moment hoort dat er sinds het
ontstaan van de wereld nogal wat
oorlogen zijn uitgevochten en dat je
aandacht gevestigd gaat worden op
nog andere folkloristische gebruiken,
die in de loop van de eeuwen hoogtij
hebben gevierd. Denk dan even terug
aan huisje, boompje, beestje.
Samenvattend zou ik dus willen zeg
gen: doe je bent. blijf braaf en ont
zie zoveel mogelijk je leerkrachten.
Misschien immers hebben zij destijds
ook wel geschreid. En nóg meer mis
schien mogen jullie straks, over een
jaar of wat, ook wel een dochter of
zoon voor het eerst naar de grote
school brengen. Maar daér moeten
jullie dan maar eens braafjes voor
bidden".
iiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinmiiiiiiiiii
DEN HAAG, 31 aug. De minister
van Buitenlandse Zaken en voorzitter
van de ministerraad van de Europese
Economische Gemeenschap, mr. J. M.
A. H. Luns, vertrekt woensdag 11 sep
tember naar Turkije voor de onderteke
ning van het verdrag waarbij Turkije
met de E.E.G. wordt geassocieerd. De
minster tekent zowel voor de minister
raad van de E.E.G. als voor Nederland.
Hü vertrekt in het daaropvolgende
weekeind uit Turkije naar Straatsburg
waar hii aanwezig zal zijn bij een ver
gadering van het Europese parlement
die gewijd is aan de nieuwe associa
tieovereenkomst van de E.E.G. met de
overzeese partners.
De volgende dag, de derde dinsdag
in september, zal minister Luns in Den
Haag terug zijn om de opening van de
Staten Generaal bij te wonen.
Zondas 1 september: 13e zondag na Pinkste
ren; eigen Mis; credo; pref. v. d. H. Drie
eenheid —groen—
Maandag H. Stephanus. belijder; eigen Mis
wit—
Dinsdag: H. Paus Pius X, belijder: eigen
Mis wit—
Woensdag: Mis v. d. zondag —groen—
Roermond: Kerkwijding v. d. Kathedraal;
Mis Terribilis; credo wit
Donderdag: H. Laurentius Justinianus, bis
schop-belijder; Mis Statuit wit—
Vrijdag: Mis v. d zondag —groen— ofwel
vanwege Eerste vrijdag: Votiefmis ter ere
v. h. H. Hart wit—
Zaterdag: Mis v. d H. Maagd Maria op
zaterdag; prei. v. d. H. Maagd Maria wit—
Zondag 8 september: 14e zondag na Pinkste
ren: eigen Mis: 2e geb. Maria Geboorte:
credo: pref. v. d. H. Drie-eenheid groen
