BIJ HONDERDJARIG BESTAAN:
Geen feesttrompet, maar treurmuziek
in I laarlemm erliede en Spaarnwoude
In verband met havenuitbreiding van Amsterdam
over tien jaar definitieve opheffing?
Samenwerking met Haarlem
voor recreatie - centrum
Mooie Nel
Uitgegaan als een nachtkaars
Bouwvakkers vakantie redde
het seizoen in Zandvoort
„SLAPERS" VERANDEREN
STRAATBEELD
TAUNUSÏ2 M - Ï7M
Tweeduizend kilo
mayonaise in
de week
i
WWmfm
ZATERDAG 14 SEPTEMBER 1963 PAGINA 3
HALFWEG, 14 sept. Zeker, de
inwoners van Haarlemmerliede en
Spaarnwoude kunnen feestvieren,
wanneer daar enige aanleiding toe is.
Maar zondag 22 september, de dag,
waarop hun gemeente precies
honderd jaar bestaat, zal vrijwel on
gemerkt voorbijgaan. Alleen de
vaderlandse drie-kleur zal hier en
daar wapperen. Ongetwijfeld op het
plantsoentje voor het raadhuis in
Halfweg. Maar dat is dan alleen,
omdat men daar ten opzichte van de
„buitenwereld" niet onderuit kan.
Misschien zal 's avonds in de weinige
café's een extra pilsje worden gevat
en zullen de onderwijzers de dag te
voren in het lesrooster een extra
verteluur inlassen. De vlag blijft ech
ter het enige uiterlijke feestvertoon.
En dat is magertjes bij een gemeen
telijk eeuwfeest. Dat weten de in
woners van Haarlemmerliede. Ze
hadden het graag anders gewild.
Maar de omstandigheden zijn er niet
naar, na al dat ministerieel en na
buur-gemeentelijk „gedreig" van de
afgelopen jaren, toen met betrekking
tot de zelfstandigheid van de ge
meente herhaaldelijk haar bestaans
recht in het geding gebracht werd.
Bovendien tredei. per 1 oktober de
door Haarlemmerliede zo onbillijk
geachte grenscorrecties met Haarlem
en Amsterdam in werking. Reden
tot feestvieren? Men vindt in Half
weg, in Haarlemmerliede en Ruig-
oord van niet. Daarbij komt, dat met
de havenuitbreiding van de gemeente
Amsterdam, de industrievestiging
langs het Noordzeekanaal en de uit
breidingsplannen van Haarlem en
Amsterdam in het vooruitzicht de
zelfstandigheid van de gemeente nog
steeds aan een zijden draadje blijft
hangen. Nog erger, velen geven haar
geen tien jaar meer. „Uitstel van exe
cutie", zegt men op het kleine raad
huis bitter. Haarlemmerliede heeft
gelijk: bij een in het verschiet liggen
de „begrafenis" hoort geen feest
trompet. Dan past alleen nog treur
muziek.
Protesten
Weinig verandering
Rijnland
Een doorkijkje op het kerkje in
Ruigoord, een buurtschap midden
in de Houtrakpolder. Volgend
jaar hoopt men er aan de bouw
van tien woningen te kunnen
beginnen.
Uitbreidingsplannen
Overdracht
Een gezicht vanaf de Ringdijk bij Zwanenburg op de suikerfabriek
m Halfweg. Het belangrijkste wooncentrum van de jubilerende
gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude is vol gebouwd. In
Spaarndam Oost en Ruigoord zullen nog een aantal woningen komen.
(Foto boven)
De Houtrakpolder, die bij de aanleg van het Noordzeekanaal werd
drooggelegd, beslaat het grootste deel van Haarlemmerliede en
Spaarnwoude. Het is wel haast zeker, dat een deel van de polder als
gevolg van de havenuitbreiding van Amsterdam gedoemd is te
verdwijnen. Daardoor zal voor de gemeente de bestaansmogelijkheid
kleiner worden. (Foto beneden)
In de toekomst zal er samenwerking moeten zijn tussen de gemeenten Haarlem en Haarlemmerliede
en Spaarnwoude bij de verwezenlijking van het watersportcentrum langs de Mooie Nel en de Liede.
Op de foto: de Liede met op de achtergrond de molen de „Slokop".
GARAGE „PETERS"
Mayonaise
Geen „Halbstarken"
In het
nieuws
fo.-v-x-';
De ingezetenen van het voor het
grootste deel agrarische Haarlemmer
liede en Spaarnwoude leggen niet snel
ergens het bijltje erbij neer. Dat leer
je af, na een eeuw harde arbeid. Daar
om konden zij zieh de laatste vijf, zes
iaar maar moeilijk neerleggen bij al-
erlei ministeriële beschikkingen en
aanspraken op hun grondgebied door
hun grote buren Haarlem en Amster
dam. Haarlemmerliede moest Haar
lemmerliede blijven. Koste wat kost.
Men vond, dat de gemeente alle recht
op zelfstandigheid had en voldeed aan
de eisen, dié van regeringswege aan
een levenskrachtige gemeente kunnen
worden gesteld. Men ging in verzet.
Dat was voor het eerst in 1957, toen
Gedeputeerde Staten van Noord-Hol
land de opheffing van de gemeente
voorstelden. Vanaf dat moment werd
het rumoerig in het tot dan toe zo vre
dige Haarlemmerliede.
Van alle kanten rezen protesten
op. Niet alleen van de zijde van de
gemeenteraad, die uitvoerige nota's
opstelde voor het provinciaal bestuur
en de regering, maar ook van de
kant van de bevolking: de boeren in
de Houtrakpolder, de forensen en in
dustriëlen in Halfweg en de paling-
vissers in Spaarndam Oost. Men nam
dat niet. Er kwamen actie-comité's,
op eigen initiatief werden adressen
verstuurd, men zette protestmarsen
op touw. Haarlemmerliede kwam in
het nieuws. In november 1960 boekte
de gemeente een voorlopig succes:
het overgrote deel van de Tweede
Kamer sprak zich uit tegen de voor-
festelde opheffing. Dat betekende een
echec voor Gedeputeerde Staten,
maar in Halfweg wapperden die dag
de vlaggen. Men slaakte een zucht
van verlichting, hoewel het toen
reeds een uitgemaakte zaak was,dat
Zuid Sohalkwijk en een deel van de
Zuid-Polder mettertijd aan Haarlem
zouden komen.
Men ging voor de tweede maal in ver
zet: Haarlem kon geen aanspraak ma
ken op de Zuid-Polder, die een integre
rend deel van de door de regering
zo gewenste agrarische bufferzone
tussen Amsterdam en Haarlem vorm
de. De minister beschikte anders. Dins
dag 1 oktober worden de grenswijzi
gingen met Haarlem en Amsterdam
een feit. Haarlem krijgt Zuid Schalk
wijk en de Zuid Polder tot aan de Lie-
de, terwijl Amsterdam er een gedeelte
van Haarlemmerliede in de richting van
zijkanaal F bij krijgt. In ruil voor het
laatste krijgt de jubilerende gemeente
een stukjes Amsterdams grondgebied ten
zuiden van de Haarlemmer trekvaart.
Hoe het ook zij, de gemeente, die
thans een kadastrale grootte heeft van
ruim 3468 ha maar na 1 oktober
ongeveer 700 ha kwijtraakt jubi
leert. Er zijn honderd jaar voorbijge
gaan, sinds op 22 september 1863, „des
middags ten enen ure", zoals in het
gemeente-archief vermeld staat, de
gemeenteraadsvergadering werd gehou
den.
Deze eerste vergadering was bepaald
door Gedeputeerde Staten van Noord-
Holland, die bij de wet van 27 juni van
dat jaar besloten Haarlemmerliede,
Spaanrwoude, Zuid Schalkwijk, Hout
rijk, Polanen en nog enkele buurtschap
pen tot één gemeente te voegen. In die
eeuw is niet zoveel gebeurd. Het in
wonertal breidde zich uit thans wo
nen er 4802 mensen er kwamen suc
cessievelijk woningen en boerderijen bij
en in de buurtschappen werd hier en
daar een school of kerkje gebouwd.
Maar daat bleef het ook bij. In het
agrarische deel van de gemeente ade
men de dorpjes een on-twintigste eeuwse
rust, een sfeer van vele decennia te
rug, die onaangetast bleef. Smalle pol
derwegen leiden er heen. Het handje
vol huizen en boerderijen staat opeen-
geklit, rond een eigen dorpskerk. Er is
weinig verkeer.
Halfweg is eeuwenlang een plaats
geweest, waar verschillende instanties
zetelden en vergaderden. Tot 1857 was
het bestuur van Rijnland in Halfweg
gevestigd. In 1518 werd het eerste Ge-
meenlandshuis aan de voet van de
Spaamdammerdijk gesticht. Later, in
1645 betrok het waterschapsbestuur het
huis „Zwanenburg", dat genoemd werd
naar het verdwenen kasteel, dat in de
omgeving van Halfweg moet hebben ge
staan. Ook vergaderde in dit gebouw
de Commissie uit de vroedschappen
van Amsterdam en Haarlen, die het be
heer hadden over de weg en de vaart
tussen beide steden. Tot het begin van
de zeventiende eeuw ging het verkeer
tussen beide steden over de Spaam
dammerdijk of over het water van de
Haarlemmermeer en het IJ. De vroe
gere zetel van Rijnland is nu suiker
fabriek geworden en de herinnering aan
het geslacht „Zwanenburg" is nog be
houden gebleven in een deel van de
voorgevel van de suikerfabriek. Tot
1876, toen het Noordzeekanaal in ge
bruik genomen werd, was Halfweg be
dreigd geweest door het water van het
IJ. Maar het graven van het kanaal
bracht inpoldering van een deel van het
IJ met zich mee: de huidige Houtrak
polder.
Spaarnwoude is verreweg het oudste
deel van de gemeente. Het wordt ge
vormd door een aantal boerderijen, die
geschaard liggen rond het uit de der
tiende eeuw daterende kerkje, de
„Stompe Toren". Reeds in het begin
van onze jaartelling moet Spaarnwou
de een Germaanse nederzetting zijn ge
weest. Deze nederzetting lag aan de
oostelijke rand van een smalle zandrug,
waarschijnlijk een oud duin, dat zich
in een flauw gebogen lijn van Zuid
Schalkwijk tot voorbij het kerkje uit
strekte. Rond het kerkje is in de loop
der tijden heel wat Germaans aarde
werk gevonden. Ook Ruigoord moet van
oude datum zijn. De buurtschap werd
gebouwd op een klein vrijwel rond
eilandje, dat midden m het IJ lag.
Thans is dit nog merkbaar aan hel
feit, dat de buurtschap bijna een meter
boven de polder ligt. Een en ander
heeft nu nog tot gevolg, dat de boe
ren, die hun akkers op het hooggele-
gen stuk land hebben, géén, maar hun
collega's, enkele honderden meters „la
ger" in de polder, wel polderbelasting
moeten betalen.
Hoewel het huidige gemeentebestuur
van Haarlemmerliede alle reden heeft
te veronderstellen, dat het over een jaar
of tien wel met de zelfstandigheid van
de gemeente gedaan zal zijn, kan het
niet nu al op de lauweren gaan rus
ten. Er zijn dus nog verschillende uit
breidingsplannen in voorbereiding. Ook
zullen er nog de nodige sociale
voorzieningen worden getroffen. Hel
plaatsje Halfweg is volgebouwd. De
brandweerkazerne, die broodnodig is,
komt waarschijnlijk op het eind van dit
jaar nog gereed en met de bouw van
het politiebureau hoopt men binnen af
zienbare tijd te beginnen. De bouwplan
nen zijn door het rijk goedgekeurd en
de grond is gekocht. Verder zullen nog
wel wat industrieën zich de komende
.jaren buiten de bebouwde kom kunnen
vestigen. Halfweg is de laatste decen
nia een industrieplaats van importantie
geworden.
Verschillende uitbreidingen heeft de
gemeente in petto voor Spaarndam Oost.
dat sedert de oprichting van Haarlem
merliede tot de gemeente behoort, maar
dat Haarlem eveneens wenst te an
nexeren. Het uitbreidingsplan voor de
bouw van vijftig woningen in dit dorps-
deel is reeds gedeeltelijk door het rijk
goedgekeurd. Dit jaar hoopt men nog
met de bouw van tien woningen te
kunnen beginnen. Hiervoor verleende de
raad vorige week een krediet. Ook zul
len er in Spaarndam Oost twee sport
velden worden aangelegd. In het buurt
schap Ruigoord komen eveneens een
aantal nieuwe woningen. Zodra de rijks-
goedkeuring is afgekomen wil men aari
de bouw van tien woningen beginnen.
Dat zal waarschijnlijk volgend jaar het
geval zijn.
Hoewel het in het verleden wel eens
aan een goede verstandhouding met
Haarlem heeft ontbroken is er thans
een hechte samenwerking wat betreft
het recreatieplan rond de Mooie Nel.
Het recreatieplan beoogt een belang
rijke uitbreiding van het watergebied,
waardoor hier voor de groeiende be
volking van Zuid Kennemerland meer
mogelijkheden foor recreatie komen.
Haarlem en omgeving telt een groot
aantal watersportliefhebbers, die dan
niet meer hun toevlucht behoeven te
zoeken op de Kaag. De Mooie Nel zal
ir. noord-westelijke richting, tussen
Haarlem en Spaarndam worden uitge
breid. Voorts zal de Liede verbreed
worden.
Zoals bekend zal de officiële over
dracht van Zuid Schalkwijk voor een
deel van de Zuid Polder, waarbij Haar
lemmerliede ruim zeshonderd inwoners
kwijtraakt, enigszins feestelijk gebeu
ren. Op de ochtend van 1 oktober zullen
beide gemeentebesturen per boot van
de Haarlemse Turfmarkt vertrekken
voor een rondvaart, die zal eindigen
bij het restaurant „Het Reigersnest"
aan het Liewegje. precies de grens van
het nieuwe Haarlemse grondgebied. Tij
dens de boottocht wordt op twee plaat
sen aan de bevolking van het overgaan
de gebied gelegenheid geven afscheid
te nemen van het oude en kennis te
maken met het nieuwe gemeentebe
stuur.
(Advertentie)
TELEFOON 38058 - HEEMSTEDE
ZANDVOORT, september Het
zomerseizoen 1963 is in Zandvoort
als een nachtkaars uitgegaan. Het
traditionele abrubte einde van de
seizoenbedrijvigheid op 31 augustus
deed zich thans niet voor: het slech
te weer in augustus bracht geleide
lijk een herfststemming over de bad
plaats, waardoor vele gasten hun
verblijf bekortten. Dagbezoekers
werden bijna niet meer opgemerkt.
De Zandvoorters pakken nu op hun
beurt de koffers en gaan op reis
naar zuidelijk gelegen landen om de
zon op te zoeken, die hen in de bad
plaats zo lelijk in de steek heeft ge
laten.
Augustus bracht geen enkele
mooie zondag, van de werkdagen
waren er drie met mooi strandweer
en zes met vrij goed weer. Ongunstig
strandweer werd op acht dagen ge
registreerd, maar niet minder dan
veertien dagen met zeer slecht weer.
Vooral de strandbedrijven hebben
geleden onder het barre klimaat in
de drukste vakantiemaand. Hun om
zetten werden in augustus ongeveer
gehalveerd; voor het gehele strand
een strop van een a twee ton! De
zaken in het dorp hadden niet zo
veel reden tot klagen, want de
20.000 gasten die op het strand wer
den teleurgesteld zochten hun ver
tier in het dorp. De café's, maar ook
vrijwel alle winkeliers hebben daar
van geprofiteerd.
Wanneer men zo hier en daar zijn oor
te luisteren legt, dan hoort men in
Zandvoort, ondanks de tegenslagen in
de laatste weken, vrij gunstige conclu
sies over de resultaten van het zomer
seizoen 1963. Dat is te danken aan de
met Pinksteren ingezette periode van
enige weken mooi weer, die zich her
haalde uitgerekend in de weken, waarin
Zandvoort zijn grote slag moest slaan;
die van de vakantie der Douwbedrijven.
Aan het eind van de bouwvak-vakantie
stond Zandvoort er best voor en zag
het er naar uit dat de record-zomer van
1959 zou worden overtroffen. Dit optimis
me is ijdel gebleken maar niettemin is
voor de meeste Zandvoortse bedrijven
1963 beter geweest dan 1962. Er werd
ons een gemiddelde stijging van 15 pet.
genoemd. Dit betekent een totaal aan
tal strandbezoekers van twee miljoen en
ongeveer een miljoen overnachtingen in
de logiesverstrekkende bedrijven en op
de kampeerterreinen.
In de laatste jaren heeft zich een
wijziging voorgedaan in het gedrags
patroon van vele vaste gasten. Een
verschuiving namelijk van de huur
van gemeubileerde kamers naar het
reserveren van logies-met-ontbijt. In
het Zandvoortse spraakgebruik wordt
dit uitgedrukt door te zeggen dat men
geen „gasten" maar „slapers" heeft.
Voor de „slapers" heeft men na het
ontbijt geen zorgen meer; de slapers
moeten overdag voor zichzelf zorgen.
Dit is merkbaar geworden in het beeld
van de badplaats want de duizenden
„slapers" zijn voor hun voeding aan
gewezen op de restaurants.
De meesten doen het wat eenvoudi
ger en bezoeken de cafetaria's en an
dere eethuisjes. Hiermede houdt ook ver
band de hausse in het patates-frites-be-
drijf (in het hoogseizoen wordt in Zand
voort wekelijks 2000 kg. mayonaise in
de frites-bedrijven verwerkt!) De vis
winkels pasten zich aan de nieuwe si
tuatie aan door „zitjes" in te richten,
waarin men rustig zijn hartig hapje kan
nuttigen. Menigeen geeft er echter de
voorkeur aan, al wandelend „uit het
vuistje" een hapje te eten en dit geeft
de dorpssraten in de namiddag niet al
tijd de aanblik van stijlvol verkeer van
gasten en dagbezoekers.
Het sociaal toerisme komt in Zand
voort voldoende aan zijn trek: de ver
schillende kampeer- en caravan-terrei
nen hebben een capaciteit van ongeveer
8000 personen. In vorige jaren hoorde
men nog wel eens klachten over de
gedragingen vooral van de jeugdige
kampeerders. Mede door de selectie die
de beheerders van de kampeerbedrijven
uitoefenen is het gehalte der kampeer
ders echter verbeterd.
De burgemeester van Zandvoort, mr.
H. M. van Fenema, kon dan ook in
de laatste raadsvergadering verklaren,
dat ernstige klachten over kampeerders
niet meer zijn voorgekomen. De hin
der veroorzaakt door de zogenaamde
„Halbstarken", waartegen de Zandvoort
se politie onder leiding van de toenma
lige korpschef van politie, de heer H.
P. Huysman, enkele jaren geleden
krachtig is opgetreden, komt nu niet
meer voor.
Zandvoort gaat, ondanks de teleur
stellende augustusmaand, tamelijk te
vreden over het seizoen 1963 de winter
in. In oktober, als de zakenmensen van
hun vakantie zijn teruggekeerd, begint
het gemeenschaps- en verenigingsleven
weer op toeren te komen.
Inmiddels tekent zich de verdere ont
wikkeling van de badplaats af. Het
fraaie Badhotel aan de Zuid-Boulevard
geëxploiteerd door de heer J. J. Pas uit
Amsterdam, kwam voor dit seizoen te
laat gereed, maar zal in 1964 geheel
in bedrijf komen en mede voorzien in
de behoefte aan eerste-klas logiesgele-
genheid.
Voor de kop van de Zeestraat wordt
naarstig gewerkt aan het nieuwe hotel-
Bouwes, waarvan het betonskelet tot
boven straathoogte is gekomen. Voor het
bijbehorende gebouwencomplex, haaks
op de Zeestraat, hoopt men binnen
kort de rijksgoedkeuring te verkrijgen.
De tijdelijke en soms wat rommelige aan
doende établissementen aan de Zeestraat
zullen dan moeten verdwijnen.
De terreinen vóór de Van Lennepweg
wachten op het startsein voor de bouw
van de wandelpier. Gedeputeerde Sta
ten hechtten hun goedkeuring aan de
terzake door de Gemeenteraad geno
men besluiten. Wanneer zal het Haven
werken gelukken de rijksgoedkeuring
los te krijgen? Dit internationaal aan
nemersbedrijf zal zeker zijn buitenland
se ondernemingen inschakelen om de
bouw van de pier, wellicht in combina
tie met woningbouwprojecten elders in
het land, voor de regering aanvaardbaar
te maken. Hoe het ook zij, Zandvoort
zal ook in de winter regelmatig „in het
nieuws" blijven!
