VERGETEN VLUCHTELINGEN VAN EUROPA
Drieduizend mensen Griekenland
moeten uit de narigheid verlost
Berooide Roemeense olie
magnaat: „Oud worden is
langzaam doodgaan"
HUN
LAATSTE
Kozakken in bejaardenhuis
rPioniers voor den
vluchtelingen
F
Episcopaat
Helpt Griekse
vluchtelingen
Humor uit de
Sovjet-Unie
Directies tot typografen:
normaal c.a.o.-overleg
„Koude oorlog
vergeefs"
Van econoom
tot politicus
Meest urgent
„gezondheid'
KATHOLIEKE
CAFÉHOUDERS
ONTEVREDEN
Onovertroffen sociale werksters
X
Geen slachtoffers
Britse straaljager
bij Eindhoven neer
gestort
Multïper
RImultiper N V.
VRIJDAG 18 OKTOBER 1963
PAGINA 5
ATHENE, 18 oktober.
Met het verongelijkte gezicht
van een koning in balling
schap drong hij zich naar
voren. Dat was in een kamertje
van een bejaardenhuis in de
Atheense voorstad Kareas. Tegen
de berghelling rijzen flatgebou
wen, winkels, werkplaatsen, kin
derbewaarplaatsen en verschillen
de tehuizen omhoog. Er wonen
voornamelijk vluchtelingen, die
Uit de ellende der kampen zijn
verlost.
buitenlandse
kroniek
In een vluchtelingenkamp is ieder zo zijn eigen vuilnisman, maar
dan heet vuilnis „voorraad"die op het dak bewaard wordt. Overi
gens: zo ziet een kruidenierswinkeltje van een Atheens kamp eruit.
LESLIE B. GOODYEAR
ANNA AMIRA
Griekenland is dus weinig be-
voordeeld. Een hooggeplaatste
Griekse econoom, verbonden aan
I de E.E.G. zei mij dat hij onmoge-
PÜ lijk optimistisch kon zijn over de
toekomst van zijn land. „Maar
De grootmoeder werd vergeten,
de kleindochter hoopt een beter
lot te treffen.
De steppencavalerist heeft nog
wat plezier van vroeger kunnen
bewaren.
evenmin pessimistisch, want wij
zijn een volk van strijders dat
zich wel staande kan houden."
HENK SUÈR.
Dat er in Kareas geen ellende meer
tg, mag men niet beweren. Ik was
in zo'n bejaardentehuis in gesprek met
-N
Zoals in Engeland Eden lange tijd
„kroonprins bleef, vóór hij in 1955
Churchill als regeringsleider kon op
volgen, zo heeft nu in Duitsland
Erhard ook veel geduld moeten heb
ben. Maar Eden was Churchills keus,
terwijl Adenauer zich zo lang moge
lijk bleef verzetten tegen zijn opvol
ging door Erhard. Die verkiezing van
Erhard tot Bondskanselier is deze
week in de Bondsdag vlotter verlopen
dan aanvankelijk verwacht was, en
ook de vorming van het nieuwe kabi
net is verrassend snel gegaan. Niet
alleen werd de nieuwe Bondskanselier
reeds bij de eerste stemming aange
wezen terwijl men rekening had
gehouden met twee of drie stem
mingen maar hij kreeg bovendien
een aanzienlijke meerderheid. Op
Erhard werden immers 29 stemmen
meer uitgebracht
dan het vereiste
minimum van 250.
Dit is vooral veel
zeggend, als men
vy bedenkt dat Aden
auer in 1949 slechts 1 stem meer
kreeg dan bet noodzakelijke aantal,
«n in 1961 8 stemmen meer.
Die uitslag is kenmerkend voor de
populariteit bij bet parlement van de
voormalige Westduitse minister van
economische zaken, die nu met de
leiding van de regering is belast.
Uiteraard stemden de socialisten
tegen, maar behalve de C.D.U. en de
C.S.U. stonden ook de Vrije Demo
craten achter Erhard. Die Vrije
Democraten, of liberalen, hebben
overigens een goede prijs weten te be
dingen voor hun medewerking. Aan
bun leider. Mende, werd in het coa
litie-kabinet de belangrijke portefeuille
toegewezen van zaken betreffende
heel Duitsland; een portefeuille die
tot nog toe beheerd werd door de
Christen-Democraat Barzel. Als com
pensatie heeft de C.D.U. nu het
ministerie van vluchtelingenzaken
overgenomen van de Vrije Democra
ten, de F.D.P., en uiteraard is
Erhards eigen voormalige departe
ment, economische zaken, weer aan
een C.D.U.-Iid gegeven. De conti
nuïteit in de buitenlandse politiek is
verzekerd doordat Adenauers minis
ter van buitenlandse zaken, Schröder,
op zijn post gehandhaafd bleef. Dit
is vooral belangrijk, omdat Erhard op
dit terrein zelf nog niet zo veel erva
ring heeft, al is hij goed op de hoogte
van de economische aspecten van de
Europese integratie.
De nieuwe bewoner van Palais
Scbaumburg zal het niet gemakkelijk
vallen de taak van de gewiekste poli
ticus Adenauer over te nemen. Poli
tiek en economie zijn in de staatkunde
ten nauwste verweven, maar een goed
econoom is nog niet altijd een goed
politicus. Als econoom heeft Erhard,
de man van het Wirtschaftswunder",
een voortreffelijke naam, maar zijn
politieke bekwaamheid zal hij nog
moeten bewijzen. Hij is goed begon
nen, gezien de meerderheid waarmee
hij gekozen werd en gezien het tempo
Waarin hij een regering wist samen te
stellen. Opmerkelijk is ook dat de
leider van de Beierse C.S.U., Strauss,
die geen vriend van Adenauer is.
Woensdag in een dagbladartikel
Erhard veel lof heeft toegezwaaid.
De gemoedelijke Erhard is bij het
grote Duitse publiek meer gezien dan
de stugge Adenauer, maar over
Erhards kwaliteiten als Bondskanse
lier kan men zich geen oordeel vor
men voor men hem enige tijd aan het
werk heeft gezien. Niet alleen in
Duitsland, maar ook elders in de
wereld, wacht men met spanning af,
hoe hj} het er af aal brengen*
Anna Bojachi, een weduwe van tachtig
jaar uit Roemenië. Haar familie was
van Griekse herkomst. Met haar in
middels overleden broer week zij in
1950 uit naar Thracië, vandaar naar
een kamp in Saloniki en toen kwam
die kamer in het bejaardentehuis,
waar ze haar eigen potje kan koken.
Men heeft haar een pensioentje van
500 drachmen, zestig gulden in de
maand gegeven, waarvan ze achttien
gulden moet afstaan voor de algeme
ne voorzieningen. Ze kan soms wat
bijverdienen met het kantwerk dat ze
met haar beverige vingers maakt. Ze
vertelde dat ze zo bang was voor de
winter, want ze had niets om te sto
ken. De dokter kwam één keer in de
week, maar voor medicijnen had ze
geen geld.
En toen drong die man met zijn ver
ongelijkte gezicht zich op. Ik voelde
mij een oeetje kwaad worden. Eer
probleem in Griekenland zal het werk
zijn van hem en zijn staf. En dat
wel in samenwerking met de Griek
se autoriteiten, want die laten zich
niet graag passeren, hoewel men
ze, blijkens mijn persoonlijke erva
ringen moeilijk voortvarende pio
niers kan noemen in het oplossen
van vluchtelingenvraagstukken. De
Grieken hebben al zó lang zoveel
narigheid van allerlei aard aan hun
hoofd gehad, dat ze niet gewend zijn
speciale aandacht te geven aan de
talloze vluchtelingen in hun land.
Tienduizenden zijn er in de loop
der tijd al geëmigreerd. Maar dat
was, zegt de heer Goodyear spottend,
vaak een soort horse dealing". Al
leen wie gezond, sterk en geschikt
was, kreeg gelegenheid tot emigra
tie. Tbc was voor een vluchteling
zoiets als een „kus van de dood
zodat dergelijke patiënten achterble
ven. Maar toen men op deze mis
stand goed attent was gemaakt, kre
gen ook de tbc-patiënten volop hulp
van het Hoge Commissariaat.
„De overgebleven hulpbehoeven
de vluchtelingen van Griekenland,"
zo zegt de heer Goodyear, „zijn
overwegend mentaal gehandicapten.
En die worden maandelijks met ge
middeld veertig vluchtelingen uit Al
banië vorige maand 500 Joe
goslavië en Bulgarije aangevuld.
HENK SUèR
ATHENE, 18 oktober
Op verscheidene tochten door
vluchtelingenkampen in Grie
kenland is de knappe Anna
Amira uit Athene mijn gids
en tolk geweest. Zijzelf is een doch
ter van een uit Turkije gevluchte
Griek. „Mijn vader heeft zich ech
ter nooit een vluchteling gevoeld en
met deze mentaliteit heeft hij zich
in zijn stamland een goed bestaan
kunnen veroveren," vertelt ze. Er
waren ook andere jonge vrouwen die
mij bij mijn contacten met de vluch
telingen hebben geholpen en van wie
ik slechts de voornamen heb kunnen
onthouden: Irene, Dorothea, Helena
en Eli. Bij elkaar vormden zij het
verreweg beste team sociale werk
sters van Griekenland, de beste die
ik ooit heb ontmoet. Zij hebben een
academische opleiding achter de rug
en daarna nog jarenlang In Euro
pese landen (ook Nederland) en aan
Amerikaanse universiteiten gestu-
studeerd.
Deze vrouwen zijn als geen ander
op de hoogte van de ellende der
vluchtelingen in Griekenland. Want
ze komen er bijna dagelijks. Zij ma
ken deel uit van de staf van de heer
Leslie A. Goodyear, de vertegen:
woordiger van de Hoge Commissa
ris der Verenigde Naties voor Vluch
telingen. De heer Goodyear, een
energieke, mededeelzame Brit, is
met een Griekse gehuwd en woont
nu twaalf jaar in Athene. Het defi
nitief oplossen van het vluchtelingen-
Arm als de straatstenen kwam hij om
streeks 1950 in Griekenland aan, met
zijn vrouw. Kinderen had hij niet. De
hulp van vroegere zakenrelaties stelde
hem in staat in Zwitserland een pro
ces te beginnen tegen de Roemeense
regering, die hem van zijn bezittin
gen had beroofd. De uitspraak van het
Hof was. dat hij recht heeft op 2225
ton olie; dat was de voorraad op het
ogenblik van de nationalisering. Het is
een deftig, doch waardeloos stuk pa
pier. Detsikas Panagiotir moet met zijn
vrouw leven van een maandelijkse toe
lage van 750 drachmen, 90 gulden. En
voor het overige mag hij op zijn oude
dag bitter dromen van zijn vroegere
villa en zijn paarden.
Een broer en een zuster van hem
zijn terechtgekomen in Zuid-Albanië.
Alleen zijn zuster schrijft nog wel
eens. „Heel sombere brieven; ze vra
gen telkens om hulp."
De bejaarden in zijn voetspoor
knikten tijdens zijn relaas telkens in
stemmend en ernstig; eveneens Roe-
meniërs, nog altijd gekweld door het
vroegere standsgevoel, dat hen onder
danig doet opzien naar de ontluis
terde oliebons. Hij leek mij een nie\
zo bijster aardige man en ik zou
hem niet willen afschilderen als hev
schuldeloze slachtoffer. Maar tra
gisch was hij wel, een geamputeerd
stuk leven. Voor hem was ouder wor
den langzaam doodgaan, eenzaam en
miskend in een vreemde omgeving.
Later trof ik in een bejaardenhuis
in Noord-Griekenland nog zo'n
man, een Rus, genaamd Rechet-
nikova. De vergeelde foto's aan
de wand sjieke parties, club
feesten, concerten toonden dat hij
in zeer goede doen was geweest. Hij
zei dat hij schilder was, maar zijn
landschappelijk zondagswerk, zoals het
veelvoudig aan de muur hing, was eer
der de therapie van een eindeloos ver
veeld mens, dan kunst of getuigenis.
Hij sprak voortreffelijk Frans. Hij
noemde zich de zoon van een fabri
kant uit Moskou. Zoonlief was muziek
Op dit moment zijn er in Griekenland
ongeveer 16.000 vluchtelingen, van wie
bijna de helft Grieken zijn uit de Bal
kan en Rusland, 7000 Armeniërs, 800
Wit-Russen en 200 Assyriërs. Men be-
sehotrvt de meeste van hen als geïnte
greerd, hetgeen eigenlijk alleen maar
wil zeggen dat zij nu geen directe ma
teriële hulp nodig hebben. En er zijn
er 5000 die deze hulp (woningen, vak
opleidingen, bedrijfsleningen, lijfren
tes e.d.) wel behoeven. Er is een be
perkt fonds, maar het Hoge Commis
sariaat voor de Vluchtelingen hoopt en
verwacht dat Nederland nu nog de
noodzakelijke drie miljoen gulden voor
3000 vluchtelingen bijeen zal brengen,
waarmee het meest urgente deel van
het vluchtelingenprobleem opgelost
kan worden.
De vraag dringt zich op waarom de
vluchtelingenellende meer dan veertig
jaar moest slepen. Waarom is Grieken
land zelf niet in staat geweest er af
doende tegen op te treden. Na enke
le tochten dwars door het land, heeft
men al een deel van het antwoord in-
gez'en. Men passeert tientallen dorpjes
waar de inwoners het nauwelijks veel
beter hebben dan de bevolking van de
vluchtelingenkampen. Griekenland
door de eeuwen heen geteisterd dooi
onderdrukkers en oorlogen, is een
doodarm land. Het nationale inkomen
per hoofd is ongeveer een kwart van
biedig verplaatste de oude mevrouw
Bojachi zich naar de achtergrond. En
eerbiedig, bij het onderdanige af, wa
ren ook een paar bejaarden die in zijn
voetspoor waren meegekomen. Ik moet
zeggen: de man dwong met zijn kaars
rechte houding een zeker respect af.
Hij wilde niet gaan zitten. Zijn naam
was Detsikas Panagiotir; 75 jaar en
afkomstig uit Prachowa in Roemenië.
Zijn verhaal werd snel verbazing
wekkend. Detsikas Panagiotir was een
zeer rijk man geweest, eigenaar van
een groot olieveld in Prachowa. Hij
was getrouwd, woonde in een villa en
hield auto's en paarden. De naam van
zijn handelsfirma was Astraromuna en
hij verkocht zijn olie naar Italië, Oos
tenrijk en Zwitserland. Communist had
hij niet willen worden. Zijn olieveld en
zijn firma en al zijn bezittingen wer
den genationaliseerd en hij was op
slag dertien miljoen dollar armer.
gaan
in d
in studeren aan het conservatorium
m de stad die voor hem nog St. Pe
tersburg heette. De cello die nu in de
hoek van zijn kamertje stond, vertel
de daar nog van. Vrijwillig had hij
het Nederlandse. Van de Griekse be
roepsbevolking is één op vijftien werk
loos. Vele kinderen doen van jongsaf
mee om de kost voor het gezin te
verdienen. Jongetjes van tien jaar ven
ten op straat met kauwgom en brief
kaarten, ze helpen tot diep in de nacht
in café's en restaurants.
De belangrijkste bron van inkom
sten van Griekenland is buitenlandse
hulp, waardoor het dus een echt ont
wikkelingsland is. Verder brengen
scheepvaart, toerisme en tabak nog
geld binnen. Het zou met zijn uitste
kende tabak, zijn wijn en zijn fruit
veel gegadigden voor zijn export kun
nen vinden, ware het niet dat het land
door zijn afgelegen ligging in een slech
te concurrentiepositie staat ten opzich
te van bijvoorbeeld Italië en Spanje;
de vervoerskosten worden te hoog. Ook
voor buitenlandse industriële vestigin
gen is het niet bijzonder aantrekkelijk,
daar het geen nabij achterland bezit
voor de afname.
zich indertijd aangemeld in het tsa
ristische leger, maar toen die zaak
eenmaal verloren was, had hij zich bij
de grote stroom vluchtelingen go-
schaard. Van 1920 af zat hij in Grie
kenland, vluchteling, met een kramp
achtige nonchalance de artiest uithan
gend, maar nu met het eind van zijn
leven in zicht.
Het bejaardentehuis waar men
hem een kamer had gegeven met
een pensioentje was werkelijk niet
minder dan een gemiddeld bejaar
dentehuis hier. Maar de heer Rechet-
nikova vond in deftig Frans dat het
een varkensstal was. Als hij gezegd
had dat hij zo slecht kon opschieten
met de andere bewoners van het
huis dan zou ik misschien kunnen
beamen dat je niet zo maar met ie
dereen vriendschap kan sluiten. Er
zaten in het tehuis ook een aantal
kozakken, die nog enigszins aan hun
legendarische faam beantwoordden.
Met daverend plezier haalden zij mij
binnen. De vrouw die mijn gids was,
moest zich de boerse charme van hun
handkussen laten welgevallen. Hun
vreugde was aanstekelijk. Het beet
je plezier dat hun op hun oude dag
nog restte, genoten zij tenminste met
volle teugen. Maar hoe bestaat het
dat iemand na meer dan veertig
jaar nog altijd de steppencavalerist
van zijn wilde jeugd niet afgewor
pen heeft? Hun leven is voorbij ge
daan als een lauwe stofwind over de
lege vlakte. Zij hebben te weinig
kansen gehad om er iets van te ma
ken. Zij hadden het ongeluk te ho
ren'tot de vergeten vluchtelingen van
Europa en vierden onopgemerkt hun
veer tigj arig vluchtelingen j ubileum
Maar uiteindelijk hadden zij nog het
gelukje onlangs een plaatsje te krij
gen in een bejaardentehuis en dat was
iets waar lang niet al hun lotgeno
ten mee begunstigd werden.
Tussen de tienduizenden van niets
wetende vluchtelingenkinderen
in Griekenland en die talloze be
jaarden met hun verloren leven,
ligt het vraagstuk dat al veel te lang
om een oplossing smeekt. Veel is van
zelf opgelost doordat meer dan ander
half miljoen vluchtelingen in Grieken
land er in slaagden te emigreren. Ook
van de meer dan 50.000 die na de
jongste wereldoorlog het land binnen
stroomden (uit de Balkan-landen en
Rusland, veelal mensen van Griekse
origine) hebben de meeste hun weg
al gevonden.
UTRECHT, 18 okt. (KNP) Op
2) oktober doet de „Stichting Neder
lands Comité Vluchtelingenhulp 1963"
een dringend beroep op heel het
Nederlandse volk in de nood van de
vluchtelingen in Griekenland en Tur
kije hulp te bieden. De zeer moei
lijke omstandigheden, waarin deze
vluchtelingen al jarenlang verkeren,
maken een bijzondere hulpactie
in wereldverhand en interkerkelijk
van opzet noodzakelijk. De bis
schoppen doen dan ook een beroep
op de katholieken van Nederland op
grootmoedige wijze hun steun te ge
ven om het lot van hun lijdende me
demensen te helpen verlichten.
(Advertentie)
^6
NATUURZUIVER
OPWEKKEND VERKWIKKEN!
MOSKOU, 18 okt. (UP1) Een
correspondent van het Amerikaanse
persbureau United Press Internatio
nal heeft in Moskou enkele grappen
verzameld, die daar momenteel veel
opgang maken. Een daarvan gaat
natuurlijk over de ruimtevaart.
Een man belt aan bij het huis van
Joeri Gagarin. De deur wordt ge
opend door Joeri's zoon. Gagarin
maakt op dat moment zijn omwen
teling van één uur rond de aarde. „Is
je vader thuis?", vraagt de bezoeker.
„Nee", antwoordt het kind, „hij zit
in de ruimte, maar hij komt over
een uur terug." „En je moeder,
wanneer komt die thuis?" ,fDat
weet ik niet, die staat in de rij voor
sinaasappelen en hoelang dat duurt
weet je nooit."
Een ander fijn grapje is dit: „Ik
hoor dat Hotel Peking nu een andere
naam heeft gekregen?" „Inderdaad,
het heet nu Hotel Washington."
En deze: De Chinees-Russische
oorlog is uitgebroken. Op de eerste
dag nemen de Russische troepen twee
miljoen Chinezen gevangen. Op de
tweede dag vijf miljoen. Op de
derde dag tien miljoen. Op de vierde
dag capituleren de Russen.
GRONINGEN, 18 okt. Op de rijks
straatweg te Harenermolen is gister
middag de 43-jarige grossier C. O. Bijs-
terveld uit Haren om het leven geko-
men, doordat zijn bestelauto in botsing
kwam met een vrachtwagen.
EINDHOVEN, 18 okt. In de vroe
ge middag van donderdag is een Brit
se straaljager van de Duitse basis
Geilenkirchen neergestort op het mili
tair domein Helketere in Belgisch Lim
burg, op de weg Hasselt-Eindhoven.
De twee inzittenden konden zich met
de schietstoel redden en bleven onge
deerd. Het toestel, dat in een weiland
neerkwam, brandde geheel uit.
Het ongeluk gebeurde op een oefen-
vlucht. Naar de oorzaak van het on
geluk wordt door een Brits-Belgische
commissie een onderzoek ingesteld.
(Advertentie)
flfel 1e v. d. Konstraat 275-285
Den Haag -MeT. 11 64 60 -
(Advertentie)
Elke OLVEH polis is winstdelend.
AMSTERDAM, 18 okt. De direc
ties van het Algemeen Handelsblad,
de N.V. De Arbeidei spers, Het Pa
rool, De Telegraaf-Het Nieuws van de
Dag, de drukkerij C. A. Spin en Zn,
het dagblad Trouw, de Tijd-Maasbode,
de Volkskrant en het Financiële Dag
blad hebben zich met een persoonlijk
woord gericht tot de in hun bedrijven
werkzame typografen. Aanleiding
daartoe vormt eer 13 oktober door de
„Commissie van vertegenwoordigers
van het personeel van krantenbedrij-
ven en grote grafische bedrijven" uit-
gegeven cornmun'~ué, waarsan de in
houd deze directies dermate afkeurens
waardig, zowel van toon als van aan
bevolen maatregelen voorkomt, dat zij
menen niet te mogen zwijgen.
„Om de eisen van loonsverhoging en
verlenging van de vakantie kracht bij
te zetten" aldus het rondschrijven
der directies „worden niet alleen de
bonafide vakorganisaties met een „re
organisatie" bedreigd, dat wil zeggen
beroofd van het vertrouwen, dat nodig
is om onderhandelingen voor een nieu
we cao te voeren, doch het commu
niqué gaat veel verder. Het spreekt
ten aanzien van de werkgevers in de
grafische industrie zelfs van het voort
zetten van de „koude oorlog". Dit van
onverantwoordelijkheid getuigende
stuk is gepubliceerd door een groepje
mensen dat daarin beweert te spreken
voor alle grafici.
Het is tegen de ondermijnende
strekking van dit stuk, dat wij onze
st wensen te verheffen omdat dit
een weg is die alleen maar tot mis
verstanden, chaos en catastrofes kan
leiden".
Het is waarlijk niet zo aldus
de directies „dat in de dag
bladbedrijven te Amsterdam exorbi
tante winsten worden gemaakt. Noch
kunnen de verkoopsprijzen naar wille
keur worden verhoogd. Werknemers,
die in geëmotioneerde stemmingen ex
treme loonsverhogingen eisen en daar
voor het werk stilleggen zagen aan de
tak, waarop zij zitten".
„De directies van de dagbladen wen
sen de personelen uitdrukkelijk mede
te delen, „dat zij geen koude oor,tg,
ja geen enke' oorlog wensen". Ook
wensen zij de ondergang van de vak
organisaties niet, „de ondc "ang die
door uw nieuw opgeworpen woordvoer
ders „reorganisatie" wordt genoemd'
Zij d len de personelen mee, dat nj
weigeren koude oorlog als een moder
ne en doeltreffende maatregel te be
schouwen. „Wie hiertoe wenst over t«
gaan moe' teve n weten, dat er van
succes geen sprake kan zijn. Het oor
zal geweigerd worden aan eisen, die
buiten het georganiseerd overleg om
al of niet met wilde stakingen worden
gesteld. De deur naar chaos, naar
rechteloosheid, naar wilde staking en
ongetekende communiqué's zal me"
gesloten vinden".
(Advertentie)
VOLENDAM, 18 okt. Op de gis
teren hier gehouden algemene landelij
ke ledenvergadering van de Verenigde
Katholieke Caféhouders heeft de voorzit
ter, de heer A. G A. Spaan uit Rotter
dam geklaagd over de nieuwe lasten,
die op het horecabedrijf zullen worden
gelegd tengevolge van de nieuwe cao,
die waarschijnlijk nog deze maand in
werking zal treden. „Er zal in de prijs
politiek een oplossing gevonden moeten
worden om al deze kosten te kunnen
doorberekenen," aldus de heer Spaan.
