Albert Helman
60 jaar
GEEN WAARNEMERS; DIALOOG
MOGELIJK NA HET CONCILIE
Grieks-orthodoxieGesprek
met Rome uitsluitend op
basis van gelijkheid
„Verandering kerkbegrip
katholieken noodzakelijk"
IN HET PARKLANDSCHAP VAN AERDENHOUT
Van Nelle's SUPRA KOFFIE
HUGO LANDHEER teruggekeerd naar
de Randstad om er zijn werk te laten zien
Dit is de
nieuwste koffiemolen
F. P. v. RUMPT ZOON
Athenagoras naar
Rome; Paus naar
Constantinopel
(scbeepvaartrericbten)
Meesterlijke
composities
DAMESHOEDEN
Uit ST ADj
Ien STREEK
Haarlemse Rechtbank
F aillissementen
Waterhoogten
250 gram 1.58
Wereldspaarweek ook
in Haarlem succes
„DE WAARHEID"
ONTSLAAT VIJF
REDACTEUREN
Als u met de schaar zo'n lucht
dicht pak Supra openknipt - dan
ruikt u koffie die verser gemalen
is dan u ooit zelf zou kunnen.
Hoe dat komt? De superieure
melange van zeven extra-fijne
koffies wordt onmiddellijk na
het branden gemalen en direct
vacuum-verpakt. Wat een winst:
waar geen lucht bij kan staat
de tijd stil. Geen sprankje
aroma kan ontsnappen! Zo is
Supra de koffie die smaakt alsof
u zélf een koffiebranderij aan
huis hebt.
Geniet ervan met volle teugen
WOENSDAG 6 NOVEMBER 1963
PAGINA
WONDER van TECHNIEK
50 cc kopklep bromfietsen en motoren.
Prijs 769.incl. beenschilcfen, km-
teller, buddyzit, stuurslot.
Spaarnwouderstr. 105 - Tel. 15127
ROME, 4 nov. (KNP) De
Grieks-orthodoxe Kerk is niet be
reid alleen maar door waarnemers
aanwezig te zijn op het Tweede
Vaticaanse Concilie, omdat zij de
mening is toegedaan dat haar
aanwezigheid slechts dan beteki-
nis heeft, wanneer zij volledig en
op basis van gelijkheid aan het
Concilie kan deelnemen.
Athenagoras
Ad de rand van het, nu door
de herfst rijkgekleurde, park
landschap van Aerdenhout,
waar het rumoer van de stad juist
is stilgevallen, staat een witte villa
die in het begin van dit jaar werd
betrokken door een schilder. Men
vindt het huis langs de voormalige
trambaan, even voorbij de vier
sprong waar de Haringbuys zijn
wankel leven staat te rekken als
een obstakel midden op het as
falt. Het toeristisch verkeer, dat
in de zomer naar de kust stroomt,
en weer terug het land in als een
vloed en een eb, die zich richten
naar de zon, gaat aan die witte
villa ongezien voorbij.
De schilder Hugo Landheer heeft
hier een huis gevonden, terzijde
van de grote weg, weggedoken in
de natuur, juist zoals hij in Epe
gedurende vijfentwintig jaar een
huis heeft bewoond. Hij ontvlucht
te een kwart eeuw geleden de
stad en heeft sindsdien nauwe
lijks meer iets van zich laten
weten. Hij was toen even veertig
jaar oud en in de tijdschriften
reeds aangemerkt als een bijzon
der talent in de Nederlandse
kunst.
Trouw aan idealen
Boeiende bezigheid
Fantasie op de molens van Schie
damde stad waar Landheer ge-
horen is en zijn jeugd heeft door
gebracht.
HONDA
INRUIL EN FINANCIERING MOGELIJK
Haarlem: Anegang 24
Amsterdam: Damrak 46
Bilderdijkstraat 108-110
AMSTERDAM, 6 nov. Albert Hel
man, In de jaren '20 van deze eeuw een
van de katholieke jongeren, wordt van
daag zestig jaar. Helman zijn eigen
lijke naam is L. A. M. Lichtveld is
sinds 1961 gevolmachtigd minister van
het Koninkrijk der Nederlanden, als zo
danig maakt hij deel uit van de Neder
landse diplomatieke missie in Washing
ton en van de Nederlandse vertegen
woordiging bij de Verenigde Naties.
Helman, in Paramaribo geboren,
kwam in 1922 naar Nederland, waar
hij studeerde. Hij werd journalist en li
terator, sloot zich aan bij „De Gemeen
schap", het tijdschrift van de katholie
ke jongeren als Anton van Duinkerken
en Jan Engelman. Nadien keerde hij
zich van het katholieke geloof af. Hij
woonde enkele jaren in Spanje, koos tij
dens de burgeroorlog de partij der re
publikeinen en was correspondent van
o.a. „De Groene Amsterdammer". Tij
dens de bezetting was hij lid van de
Grote Raad der Illegaliteit, na 1945 van
het Noodparlement. Tussen 1949 en 1951
heeft hij in Suriname verschillende func
ties bekleed, o.a. die van minister van
Onderwijs en Volksgezondheid. Daarna
was hij enige tijd „ambteloos burger".
Het meest bekend van hem werden
indertijd zijn jeugdherinneringen aan
Suriname „Zuid-Zuid-West" (1926) en zijn
roman over de ondergang van een Su
rinaamse plantersfamilie „De stille
plantage" (1931), waarvan hij in 1952
een omwerking het verschijnen onder
de titel „De laaiende stilte". In „Mijn
aap lacht" van 1953 is er alleen in de
titel gelijkenis met „Mijn aap schreit"
van 1928. Van het vele dat Albert Hel
man geschreven heeft zij hier nog ge
noemd zijn „Caraïbisdh Passiespel", een
op de West-Indische samenleving afge
stemde bewerking van de Passie, dat
in 1960 met medewerking van de ve
le groeperingen uit de bevolking werd
opgevoerd.
HAARLEM, 6 nov. De arrondisse
mentsrechtbank te Haarlem heeft op
dinsdag 5 november 1963 in staat van
failissement verklaard: W. Paardeko-
per, wonende te Beverwijk, Van Breen-
straat 34, Rechter-Commissaris: mr. J.
D. Vink, Curator mr. J. H. A.-M. van
Son, advocaat en procureur te Haarlem.
Wegens het verbindend worden van de
enige uitdelingslijst is op 5 november
1963 geëindigd het faillissement van:
Hendrik Jan Bakker, gewoond hebbende
te Aalsmeer, in een woonark achter
perceel Uiterweg 269, thans wonende
te Amsterdam, van beroep vertegen
woordiger, uitgesproken d.d. 3 mei 1960
curator mr. J. Jansonius, advocaat en
procureur te Haarlem.
Wegens het verbindend worden van de
enige uitdelingslijst is op 1 november
1963 geëindigd het faillissement van:
Martinus Christiaan Hoole, handelaar
in oude metalen, wonende te Haarlem,
van Riebeecklaan 3, uitgesproken d.d.
24 juli 1962, curator mr. C. Blanke
voort, advocaat en procureur te Haar
lem.
Wegens het verbindend worden van de
enige uitdelingslijst is op 2 november
1963 geëindigd het faillissement van:
A. P. Houweling, monteur, wonende te
Badhoevedorp, gem. H'meer, Jan van
Gentstraat 63, uitgesproken d.d. 14
maart 1961, curator mr. J. F. Janso
nius, advocaat en procureur te Heem
stede.
Bij beschikking van de arrondisse
mentsrechtbank te Haarlem van 29 ok
tober 1963 is de op 26 maart 1963 aan de
naamloze vennootschap Constructiebe
drijf Klein N.V., gevestigd en kantoor-
houdende te IJmuiden, gem. Velsen ver
leende definitieve surséance van beta
ling verlengd voor de tijd van anderhalf
jaar ingaande 15 september 1963. Be
windvoerder: mr. G. J. Vermeulen, ad
vocaat en procureur te Haarlem.
HEEMSTEDE, 5 nov. De afdeling
klaverjas van HBC houdt vrijdagavond
8 november in de sportzaal van het
HBC-sportpark een toernooi, waarvoor
vele prijzen beschikbaar zijn. Men kan
zich laten inschrijven bij de heren
J. Katteler, Krocht 6, Haarlem, J.
Mense, lepenlaan 17, Heemstede en
's avonds aan de zaal.
i
Dit is de achtergrond van de afwij
zende houding van de Grieks-orthodoxe
Kerk, aldus prof. Nikos A. Nissiotis,
hoogleraar in de theologie aan de Uni
versiteit van Athene. Prof. Nissiotis is
bij het Concilie namens de Wereldraad
van Kerken. Hij is een van de directeu
ren van het Oecumenisch Instituut van
de Wereldraad van Kerken in Bossey
in Zwitserland.
Prof. Nissiotis verklaarde tegenover
de correspondent van het Amerikaan
se katholieke persbureau N.C.W.C.
News Service, dat de Grieks-ortho
doxe Kerk oprecht de christelijke een
heid nastreeft. „Naar onze mening,"
zo zei hij, „is deze eenheid werkelijk
heid omdat alle christelijke Kerken
dezelfde geestelijke voeding ontvangen
uit de Heilige Geest, die de gebeur
tenis van het Pinksterfeest laat voort
duren. Het woord orthodox is voor ons
een synoniem voor katholiek én apos
tolisch, want de ware Kerk is naar
ons inzicht onverdeeld en ondeelbaar
omdat zij spruit uit één en dezelfde
bron, welke Christus is."
„De onderbroken continuïteit", al
dus de Grieks-orth ioxe hoogleraar,
„welke teruggaat tot de eerste aposto
lische Kerk, geldt voor alle Kerken.
Deze continuïteit is van alle mensen
van goede wil die in de geest verenigd
villen zijn, door de belijdenis van hun
geloof in Christus. Volgens onze mening
kan de redding in alle christelijke Ker
ken worden gevonden.
Op de vraag van de correspondent
van de N.C.W.C. News Service of de
Grieks-orthodoxe Kerk dan niet het pri
maatschap van de bisschop van Rome
aanvaardt antwoordde prof. Nissiotis:
,,Wjj hebben het nooit ontkend, maar
wij beschouwen het primaatschap als
een soort consensus ecclesiae, als de
tastbare band tussen de verschillende
christelijke Kerken, welke de onafhan
kelijkheid der individuele Kerken en
haai hoofden niet behoeft uit te slui
ten. In ons gezichtspunt is de Paus der
halve de primus inter pares, de eerste
onder de gelijken, die als zodanig dient
te worden erkend".
Op deze basis heeft de Grieks-or
thodoxe Kerk zich bereid verklaard
een dialoog met de Kerk van Rome
aan te gaan. Prof. Nissiotis wees er
op, dat dit gesprek nd het Concilie
zou kunnen worden aangevangen Hii
beklemtoonde hierbij weer: „op ge
lijke basis".
Prof. Nissiotis gaf verder als zijn me
ning dat waarnemers niet kunnen bij
dragen om de weg naar deze dialoog
voor te bereiden. Want zo zei hij
zij verkeren daarvoor niet in de positie,
want zij hebben geen recht van spreken
in het Concilie. Hun aanwezigheid daér
betekent geen stap in de richting der
christelijke eenheid. Bovendien, zo zei
hij, is er nog de moeilijkheid dat in alle
Conciliedocumenten de andere christe
lijke Kerken steeds gemeenschappen
worden genoemd. En deze terminolo
gie is voor ons onaanvaardbaar.
De N. C. W. C. - correspondent vroeg
daarop: „Wanneer deze kwestie tot uw
voldoening zou zijn opgeklaard, zoudt u
dan een reële mogelijkheid zien voor de
hereniging van uw Kerk met de Kerk
van Rome?"
Hierop antwoordde prof. Nissiotis:
„Wanneer onze opvatting van wat wij
-miden willen noemen coëxistentie, werd
geaccepteerd, zou geen werkelijke moei
lijkheid tussen onze Kerken blijven be
staan. Wij zijn altijd bereid geweest een
werkelijk oecumenisch gesprek met Ro
me op basis van gelijkheid aan te
gaan
Prof. Nissiotis vervolgde dat het
primaatschap helemaal geen kwestie
is en ook het proselitisme van de ka
tholieken der Byzantijnse ritus zou dat
ook niet meer zijn, wanneer eenmaal
door alle katholieken de christelijke
Kerk juist wordt verstaan zoals wij
denken dat het moet gebeuren, nl. als
een geheel van Kerken, die hetzelfde
geloof in Christus belijden, zoals di+
is te omschrijven in de geloofsbelijde
nis van Nicea.
Praktische kwesties, zo vervolgde
prof. Nissiotis, als de plaats der leken
die wij anders zien dan de katholieken,
en de gehuwde priesters behoeven geen
sruikelblokken te zijn.
Gevraagd naar de mogelijkheden voor
de nabije toekomst, verklaarde prof.
Nissiotis van de orthodoxe ere-primaat,
patriarch Athenagoras I van Constanti-
nopei, een boodschap te verwachten aan
Paus Paulus VI, waarin hij antwoordt
op de brief van de Paus aan Constan
tinopel ter gelegenheid van de opening
der Tweede Zitting van het Vaticaans
Concilie. Deze boodschap zon een dia
loog op gelijke basis kunnen voorstel
len op een tijdstip dat beide Kerken
schikt. Het is zelfs niet uitgesloten da'
ie patriarch naar Rome komt om de
Paus te bezoeken, wanneer de Paus op
zijn beurt een tegenbezoek aan de pa
triarch in Constantinopel brengt.
Prof. Nissiotis besloot dat de benadruk
king der bisschoppelijke collegiali
teit door de meerderheid van het Con
cilie in ieder geval reeds een atmosfeer
creëert, waarin beter wederzijds begrip
mogelijk is.
GEEN SPREEKUUR Wethoudei
A. v.d. Veldt uit Haarlem houdt moi-
gen geen spreekuur.
TONEELVOORSTELLING— De Haag-
sche Comedie zal op maandag 11 no
vember in de Haarlemse Stadsschouw
burg wederom een uitvoering geven
van „Reiziger zonder bagage", toneel
spel in vijf taferelen van Jean Anouilh.
Alphacca 5 v Port Said n. Duinkerken..
Amp en an 6 te Cochin.
Aristoteles 5 te Arica.
Caltex Delft 5 Str. Ormoez n. B'ahrem*
Caltex Madrid 5 te Rastanura.
Caltex Utrecht 5 te Bahrein.
Kaloekoe 6 te Haipong.
Korenia 5 v. Whangarei n. Singapore.
Lekhaven pass. 5 Las Palmas n Parana»^.
Liberty Bell 4 v Sydney n Mena-al-Ahmau-
Maashaven 6 te Abidjan.
Main Lloyd 9 e Rotterdam.
Meliskerk 5 v Hamburg n London.
Mersey Lloyd 6 te Napier.
Philine 5 v Ouessant n. Skaramanga.
Philippia 5 v Lavera n La Skhirra.
Rempang 5 te Aden.
Sambas 6 te Haipong.
Sanana 6 te Singapore.
Schelde Lloyd 5 te Hong Kong.
Seine Lloyd 5 te Dipolog.
Serooskerk 4 v Hamburg n Antwerpen.
Skadi 5 te Nemours.
Sommelsdijk 5 v Le Havre n. Antwerpen»
Steenkerk 6 te Mtwara.
Straat Johohe 5 v Devonport n Melbourne
Zeeland 6 te Bombay.
Zwijndrecht 5 te Hamburg.
Casamance 5 v Dj if ere n Dakar.
Garoet 5 v Livorno n Napels.
Geestland 6 te Barbados.
Hermes 5 v Lattakia n Napels.
Kaap Hoorn 5 te Liverpool.
Kabylia 5 te Trinidad.
Kamperdijk 5 te Antwerpen.
Neder Ebro 5 v Coiba-eiland n Los Ange*
Oranje 6 te Southampton.
Salatiga 6 te Singapore.
Straat Colombo 5 rede Lagos.
Witmarsum 5 v Bremen n. Hamburg.
Wonogiri 5 v Karlsborg n Kotka.
DEN HAAG 6 nov. Konstanz 310 -O'
Rheinfelden 196 —1, Ottenheim 244, onv.
Straatsburg 200, onv. Maxau 373 -*•
Plochingen 110 7, Mannheim 204
Steinbach 117 —3, Mainz 193 +5, Bingo»
121 +8, Kaub 123 +8, Kochem 124 +»r
Koblenz 124 +5, Keulen 64 Ruhrorv
227 —5, Lobith 836, onv. Nijmegen 621
Arnhem 677—2, Eefde IJssel 208, onv. ve
venter 117 5, Monsin 5448 2, Borgharen
3865 —5, Belfeld 1088 1, Grave beneden
sluis 507 +3.
Millingen—Nijmegen 230, Nijmegen—St.
Andries245, PannerdenIJsselkop 230, IJssel
kopHeveadorp 200, HeveadorpAmeronge»
155, Amerongen—Lekkanaal 250, IJsselkop-^
Doesburg 155, DoesburgZutphen 170, Zu*
phenDeventer 200, DeventerWindeshein»
210. De scheepvaart op de Waal boven
megen is in de komende nacht gestrem»
van 19.00 tot 06.00 uur.
Hjj was opgeleid aan de Haagse Aca
demie en gaf daar nadien ook les,
maar hij zocht de eenzaamheid om
zijn werk ongestoord en ernstig te kun
nen ontwikkelen, en nu dat is gedaan
HAARLEM, 6 nov. De Wereld
spaarweek. die dit jaar werd gehouden
van 28 oktober t.m. 1 november heeft
aan de loktten van de Nutsspaarbank
een enorme drukte veroorzaakt. Hier
aan zal ongetwijfeld hebben meegewerkt
de fraaie Frans Hals kalender, die ge
durende deze week aan elke inlegger
werd uitgereikt. Het aantal inlegposten
bedroeg 14.675. d.i. circa 4000 meer dan
vorig jaar. Het inlegde bedrag was
ruim f 1,8 min, terwtjl het spaarsaldo
508.000,- beliep. Voorts werden niet
minder dan 542 nieuwe spaarders inge
schreven en, het klinkt bijna ongelofe
lijk, 2277 spaarbusjes ter lediging aan
geboden. Gedurende wereldspaarweek
werden aan de loketten van de Nuts
spaarbank 13.500 kalenders uitgereikt.
keert hij terug in de Randstad om zijn
werk te laten zien.
Hij heeft zijn vestiging in Aerden
hout aangekondigd met een tentoonstel
ling in eigen huis, die na 2 november
een permanente expositie wordt die elke
zaterdagmiddag kan worden bezocht.
Hugo Landheer is een typische ver
tegenwoordiger van de Nederlandse
schilderkunst in de tussenoorlogse ja
ren en het is goed, dat, na alle aan
dacht die opgeëist is voor de revolu
tie in de beeldende kunst die na '45
op straat is gekomen, onze blik weer
eens wordt getrokken naar het kunst
leven dat intussen alweer meer dan
een generatie achter ons ligt.
We doelen dan niet op de avant-gar
de uit die tjjd, maar toch wel op de
modernen van toen, die de klassieke
waarden bleven opnemen in een eigen
tijdse vormentaal. Er was ook bij
hen een internationale reflex, maar min
der actueel, minder intensief en zekei
niet dogmatisch. Dit werk kwam tof
leven op de adem van een tijdvak,
maar was ook geografisch gebonden
Bij de Nederlanders uit die tijd denk
ik aan een Henriët, Chabot, Eekman,
Heijnsius, Grégoire, De Wolff, Strube.
Schrikkel, Oepts, Kimpe, Franken: na
men waarvan de meeste nog slechts
flauw in de herinnering leven. Het zou
goed zijn als de jongeren van nu hun
kennis van de eigentijdse kunsthistorie
zouden kunnen verrijken door kennis
te nemen van de voortbrengselen van
dit tijdvak.
Hugo Landheer is een van de schil
ders die na de eerste wereldoorlog gin-
fen deelnemen aan het artistieke pro-
uktieproces. Hij is tot op de dag van
vandaag zijn idealen trouw gebleven, hij
heeft zich vastgelegd op zijn overtui
ging en heeft deze ontwikkeld in de stil
te, die hij in zijn omgeving heeft ge
schapen, los van verenigingen en colle
giale relaties. Zijn wereld is een be
woonde wereld, maar de mens ontbreekt
er; dit wijst in de richting van een
surrealistische visie. Toch behoort Land
heer niet tot hen, maar evenmin is hij
een lyrisch poëet.
Hfl schildert landschappen en archi
tectuur om de decoratief-plastische mo
gelijkheden die deze hem als motief me
den, maar wil dit tevens gebruiken als
uitdrukkingsmiddel van zijn romantisch-
fantastisch beleven van een geselec
teerde werkelijkheid. Zijn schilderijen
verenigen zodoende een picturale en een
menselijke waarde. Landheer geeft zjjn
visie op de samenleving als een buiten
staander. Hij observeert de bouwsels
van mensen zonder relatie teweeg te
brengen met de leefruimte daarachter.
De stadsbeelden, die hij in de dertiger
jaren maakte, zijn opstapelingen van
plastische toestanden zoals die begre
pen worden door een wezen voor wie
de stad een nieuw en onbegrepen ver
schijnsel is. In deze schilderijen mist
men zo niet het vertrouwen, dan toch
de vertrouwdheid en zij geven uiting
aan het ongewisse. Dit is wel niet spe
cifiek voor zijn tijd, maar toch wel te
kenmerken als een tijdsverschijnsel.
Wat Landheer schildert is bijgevolg
een tijdsbeeld, maar voor een deel ook
een strikt individuele reactie op een we
reldbeeld. De modernen van nu hebben
uit ditzelfde gevoelen, verheivd door
een tweede wereldoorlog, verdergaande
consequenties getrokken.
Het werk dat hij nu in zijn huis ten
toonstelt dateert van de laatste tien
jaar. Veel ervan is gebaseerd op schet
sen die in het buitenland zijn gemaakt.
Hij werd er gefrappeerd door wat bui
ten de toeristische belangstelling ligt.
Hij vond er de oude kerkjes, onaan
zienlijk, leeg en in zijn ervaring eigen
lijk even ontoegankelijk als de steden
van weleer. Hij bezocht de crypten van
kathedralen, de lage grottenkelders met
zware basementen, bogen en geheim
zinnige spelonken. Ook daar bleef hij de
vreemdeling.
Uit het werk van Landheer spreekt
een geest die bij ons allen, maar dan
meer verborgen en minder nadrukke
lijk en zelfstandig aanwezig is en daar
om is het bekijken van zijn schilderijen
een boeiende bezigheid.
Als schilder is hij de meesterlijke
componist gebleven, die speelt met zijn
motief, die wat hem bezig houdt op
een picturaal boeiende wijze voor
draagt, het vlak plooiend en kreukend
als een reliëf, waarbij elk detail op
klinkt met maximale nadrukkelijkheid,
zoals in een groeisel van kristallen
elk facet wedijvert om de volle aan
dacht. De kleurgeving, die hij heeft
ontwikkeld, ondersteunt in chargering,
de nadrukelijkheid, zij overspoelt wat
onbelangrijk is en benadrukt door kracht
en contrast het naijverige detail. Zijn
palet is desondanks sober en de ;nge-
houden kleur cijfert zichzelf weg voor
het grafische effect van het beeld.
Hugo Laudweer woont en werkt aan
de Marius Bauerlaan 7.
L. T.
AMSTERDAM, 6 nov. De direc
tie van het communistische dagblad
„De Waarheid" alhier heeft, naar zü
mededeelt als een der eerder voorge
nomen bezuinigingsmaatregelen, vtff
van haar redacteuren per 1 november
met inachtneming van de geldende ter
mijnen ontslagen.
Een van hen is de heer B. J. Wee-
nink, sportredacteur en voormalig lid
van de Amsterdamse Gemeenteraad, die
sedert de bevrijding lid van de Waar
heid-redactie was. Drie van de overi
gen maakten sinds 1950 deel uit van de
redactie.
