70 jaar openbaar leven in
namen, platen, geschriften
Levensverzekeringsbedrijven
keerden 15 pet. meer uit
Onze bouwvakkers
verdienen er meer
over
Vliegveld Teuge
trekt zakenlui
NV SLAVENBURG'S BANK
Zuid-Molukken
Bevestiging van
arrestatie
dr. Soumokil
In eerste 9 maanden
f5,2 mld. aan niemve
levensverzekeringen
VOOR ZES MILLE
AAN ROOKWAREN
GESTOLEN
WÈkWmïM
I «I
PAGINA 9
-
ven
Tramverkeer rond de eeuwwisseling.
Elsa Maxwell in de twintiger jaren.
Een van de mooist uitgevoerde,
interessante en boeiendste
uitgaven van 1963 is het
onlangs verschenen „The World
in Vogue". Het is een samenvat
ting van zeventig delen „Vogue".
Zeventig jaren liggen besloten in
dit kapitale boek. Zeventig jaar
mode, kunst, techniek, sensatie,
sport, literatuur en wat u maar
ooit heeft willen zoeken in dat
bekende maandschrift.
J. W. HOFSTRA
1907: een portret van de keizerlijke familie van Rusland, Czaar
Nicolaa8 II, Czarina Alix, in haar armen Alexis, verder van links
naar rechts: Tatiana, Marie, Anastasia en Olga.
1910: Caruso (de strop al om de hals) in La Fanciulla del West the girl of the golden west
de Metropolitan van New York.
m
ZATERDAG 28 DECEMBER 1963
de hertogin van MarTbourough, een pastel van HeTleu (rond 1900).
:^Ron
TV-1963
De redactie van het omroepblad
van de VARA heeft dezer dagen de
televisie-critici van verschillende
periodieken overrompeld met de
vraag welke zij nu wel de beste, de
mooiste of, pak weg, de aangrijpend
ste uitzeriding uit het afgelopen jaar
hebben gevonden. Zij moesten haar
in honderd woorden be- en verant
woorden. Op het moment, dat ik deze
regelen schrijf, weet ik nog niet hoe
mijn collega's hebben gereageerd,
maar ik wil wel bekennen dat ik het
een opgave vond, die mij voor een
uitermate lastig probleem stelde. Niet
alleen vanwege de nogal nau/w-be-
grensde uitingsmogelijkheid, maar
vooral ook door het nauwelijks be
grensd zijn van de keuze-mogelijk
heid. De beste televisie-uitzending
van het jaar, in welke sector van
televisie-bedrijvigheid moet men haar
zoeken? Want wat men ook van de
televisie kan zeggen, niet dat zij geen
welhaast chaotische veelheid van
mogelijkheden aan de orde zou stel
len. En de beroepskijker die uit
de aard van de zaak „alles" ziet
voelt zich bij zo'n VARA- vraag dan
ook in de onbehaaglijke positie ge
drukt van iemand, die verplicht
wordt een hoekschop van Sjakie
Swart af te wegen tegen een Mozart-
uitvoering van het Kunstmaand-
Orkest o.l.v. Anton Kersjes. Dit lijkt
m\j nauwelijks doenlijk. Wat niet
degneemt dat ik op een gegeven mo
ment grote waardering kan op
brengen voor beide fenomenen.
De vraag en ook de kleine
terugblik op het vergane televisie
jaar, die ik u by dezen wil leveren
verleidt om te beginnen, tot het doen
van een principiële uitspraak. En
dan moet het, geloof ik, deze zijn
dat de televisie vooral een bemoe
digende reden van bestaan heeft in-
zover zij beeldend en wel in staat is
nü weer te geven wat nü gebeurt.
Dat is de hele uitvinding, en een
hele uitvinding bovendien.
De televisie is op haar best en
zij was dat dus ook in het afgelopen
jaar in de directe uitzending.
FeijenoordBenfica was in 1963 be
langrijker dan de opgenomen uit
voering van „Cyrano de Bergerac
ook al is men van mening dat een
figuur van meer importantie is dan
Coentje Moulijn en dat Edmon de
Rostand meer achtergrond heeft ge
had, dan welke trainer dan ook óóit
zal hebben. Goede uitzendingen
de beste en de aangrijpendste
waren in het afgelopen jaar de
reportage van de redding van de
mijnwerkers in Lengede eerder dan
de vertoningen van „Lie ben sie
Schau", de reportage van het over
brengen van het stoffelijk overschot
van Paus Joannes, méér dan de ge-
relayeerde uitzending van de begra
fenis van President Kennedy. Het
onderwerp is in dit verband, geloof
ik, betrekkelijk onverschillig. De
kwestie is namelijk dat het medium
zélf een aangrijpendezaak is.
Natuurlijk, er zijn in het afgelopen
jaar verschillende uitzendingen ge
weest, die niet rechtstreeks waren
en die nochthans fascineerden. Ik
denk aan de documentaires. De
Nederlandse televisie is sterk in docu
mentaires en dat komt dan misschien
wel min of meer spontaan overeen
met onze „volksaard", die eerder op
didactische, dan op het „diverterende
is gericht. Kees van Langeraad is een
groot documentarist en natuurlijk dr.
L. de Jong. Maar vlak in dit verband
ook de verschillende aktualiteiten-
rubrieken niet uit Althans niet
,J3randpunt" van de KRO en .Achter
het nieuws van de VARA" die in
deze volgorde, het afgelopen jaar het
meest hebben doen blijken van een
verheugenswaardige neiging tot
„directheid".
Er zijn in het afgelopen jaar veel
schokkende uitzendingen op de tele
visie te zien geweest, al was het maar
omdat er veel schokkende dingen
z\jn gebeurd. Ik hoef u nauwelijks te
herinneren aan een trieste veelheid
van natuurrampen en aan de ver
schrikkelijke dood van Kennedy. Dit
alles heeft zijn weerslag op ons
scherm gevonden. En ik moet u in
dit verband dan ook zeggen dat ik
degenen, die nog steeds op gezette
tijden met enig hooghartig welbeha
gen te constateren dat zij „20'n ding"
niet in huis willen hebben, verdenk
van een lichte neiging tot snobisme
of, als dat te erg is, van een gebrek
aan besef, dat het televisietoestel
wel degelijk een uiterst merkwaardi
ge mogelijkheid biedt tot een intens
medeleven met wat buiten de huis
kamer gebeurt.
Ik heb nog niet gesproken van wat
de Nederlandse televisie in het afge
lopen jaar aan puur divertissement
heeft geboden. Niet omdat ik dat
en sommige briefschrijvers verwijten
mij zulks onbelangrijk zou achten.
Integendeel ook als middel tot onge
compliceerd amusement is de tele
visie naar mijn overtuiging van on
gemene betekenis. Zozeer ben ik
daarvan overtuigd dat ik met de
beste wil van de wereld en tot mijn
spijt te dien aanzien in het afgelopen
jaar nauwelijks een hoogtepunt kan
aanwijzen. Uiteraard zijn er verschil
lende toneelavonden geweest, die ons,
kijkers, hebben geïntrigeerd ofschoon
ik meen dat dit vergeleken bij 1962
in afnemende mate het geval voet
zijn geweest. Op het terrein van het
vederlichte amusement dat zich op
de zaterdagavond concentreert
ben ifc van mening dat er beslist
sprake is geweest van een opvallende
achteruitgang. Misschien tilt men er
in Bussum paradoxaal genoeg
te zwaar aan inzoverre men zich te
dien aanzien al te nadrukkelijk vast
legt op het parti-pris van een publie
ke opinie, die men er zelf niet af
doende kan peilen. Ik heb daar
onlangs over geschreven. „Uit van de
VARA heeft zich in de loop van het
jaar ontwikkeld tot een amusements
programma van de eerste orde en
men kan daar wellicht nog véél mee
doen. „Zo is het toevallig ook nog es
'n keer" en „Kiekeboe" waren pro
gramma's, die veel en terecht, weer
stand opriepen, maar die althans
duidelijke pogingen waren om een
sleur te doorbreken.
Maar om, principieel begonnen,
principieel te eindigen. De Nederland
se televisie moge voor 1964 nóg meer
dan voorheen beseffen dat de t.v.
als „huisbioscoop" onzin, maar als
contact met de buitenwereldnau
welijks vervangbaar is. Leve de
„Euro-visie, leve de „Telstar".
HERMAN HOFHUIZEN
Om met de foto's te beginnen: zij
lijn stuk voor stuk de moeite van het
bekijken waard en de gehele staf van
de redaktie heeft zijn uiterste best ge
daan om het geheel zo boeiend en af
wisselend mogelijk te maken. Het is
een boek om op je schoot te nemen
en heel langzaam door te bladeren,
af en toe eens een artikeltje te lezen
uit de pen van de beste schrijvers uit
die zeventig jaar. Sommige artikelen
zijn wat bekort, maar hebben daardoor
slechts gewonnen.
U kunt zich geen aangrijpender beeld
denken van de betreurde Modiglinani
en zijn levenstragedie dan in de korte
woorden van André Salmon uit 1951.
De Diary of a lady ol fashion" uit
Amerika van 1893 geeft een vermake
lijk en zeer instructief panorama be
treffende de .geldadel in het laatst van
de vorige eeuw. De portretten waar
mee een en ander is opgeluisterd heb
ben zo'n chic en vormen tegelijkertijd
zo'n bijtende satire op deze wereld van
het diamanten hoefijzer uit de opera te
New York, dat in alle beperktheid deze
dagboekbladen-met-foto's een sociaal-
kritische studie zijn geworden.
Kent u de foto van Isadora Duncan
op de treden van het Parthenon. Die
vindt u ook hier en tussen twee haak
jes wat voor een foto! Dat doet geen
van de allermodernste jongere foto
grafen Edward Steichen met zyn be
perkte middelen uit die tijd, na. Ken
neth Magowan beschrijft, naast de
onvergankelijke kop van La Duse, de
entree van de grote actrice op het
toneel van de Metropolitain. Het is
een ontroerende woorden-snapshot, die
in het brein gegrift blijft. Naast
Eugene O'Neill's portret staan de
woorden van George Jean Nathan,
die hem misschien net best van al
zijn kunstvrienden gekend heeft: Life
to him was a serial story consisting
mainly of advice from mad dogs, fa
tal cancers,and undertakers' disap
pointments in loveDe psychopa-
tische depressie van de grote drama
tische auteur heeft nooit betere de
finitie gevonden.
En dan is daar Mrs. Cornelius Van-
derbilt, gefotografeerd door Cecil Bea
ton in haar Louis XVI salon uit de
Fifth Avenue. Het is alles goud wat
daar blonk. Yehudi Menuhin, tegen wie
Albert Einstein eens zeide toen hij tiem
als tienjarige knaap had horen spelen:
You have once again proved to me
that there is a God in heaven, staat
hier als acht-en-twintig.jarige in een
coin du feu op een repetitie, naast Ma
rion Anderson, van wie Toscanini be
weerde: A voice like yours is heard
once in an hundred years; zij bespreekt
lachend met Eugene Ormandy een par
tituur van een concertstuk, want de
Metropolitain bleef voor haar als nege
rin gesloten tot zü al lang op haar
retour was.
Gertrude Stein, die wonderlijke hte-
ratrice, vertelt op zeer amusante ma
nier hoe zij de latere modekoning
Pierre Balmain heeft ontmoet en dat
stukje proza reflecteert geheel en al
naar wonderlijk interessante persoon-
ipkheid, zoals ook het artikeltje van
Vincent Sheean over ,,die wonderlijke
Vrouw en dichteres, die wonderlijke
Poëtes en vrouw", die een hotel voor
Vogels hield en geen telefoon duldde in
haar huis, Edna St.-Vincent Millay.
haar zijn de schone regels: I will
non trol myself, or go inside. I will not
«aw perfection with my grief. Hand-
5?me this day: no matter who has
died
Hier in dit fabuleus uitgegeven
▼ogueboek vinden we ook het artikel
van Jacqueline Lee Bouvier die de
geadoreerde presidentsvrouw en de I
diep beklaagde weduwe van John
Kennedy zou worden, over „People
I wish I had known" en tót onze ver
bazing en geamuseerde verwondering
lezen we dat zij dolgraag Charels
Baudelaire, Oscar Wilde en Sergei
Diaghdlev had leren kennen. Dat zegt
meer over de sfeer die nog zo kort
geleden op het Witte Huis heeft ge
heerst, dan welke politieke uitspraken
van haar echtgenoot dan ook.
Over Rockefellers liefdadigheid, een
t side-line bij het aanwenden van die hon
derden miljoenen, een kort, maar he
vig artikeltje plus een fotootje van een
bladzijde uit zijn kasboek in een Klein
beetje pietepeuterig handschrift. Maar
diezelfde hand gaf zonder enige moeite
35 miljoen aan een universiteit en uit
gaven van een half biljoen dollar wa
ren ook maar gewoon. Hoe gemakkelijk
hadden die kapitalen kunnen worden
verdaan aan onzinnige luxe of dwaas
heden! Anita Loos babbelt heel ge
noeglijk over het nieuwe soort vamp,
eh wijlen Elsa Maxwell kleppert op de
haar bekende manier over „What
makes or breaks a party". Tot opluis
tering staat er een foto van haar naast,
in een plusfours naast een oerouder-
wetse fiets! De kleurenfoto's zijn om
uit te knippen en op te hangen, zo
mooi, zodat deze Vogue-uitgave die de
jaren 1893-1963 omspant een kostelijk
bezit is geworden.
The World in Vogue, Seeker and
Warbrug, Landen, 55.
(Van onze correspondent)
APELDOORN, 27 dec. De snelle
ontwikkeling van de IJsselvallei zal, naar
B. en W. van Apeldoorn de gemeente
raad hebben meegedeeld, tot gevolg
hebben dat de internationale contacten
sterk zullen toenemen. Goede verbin
dingen van het vliegveld Teuge met
West-Duitsland, België, Frankrijk, En
geland en Scandinavië worden steeds
meer gewenst.
Om het vliegveld geschikt te maken
voor kleinere zakenvliegtuigen, heeft
de directie van Teuge de ministers van
Verkeer en Waterstaat, Financiën, en
Justitie verzocht het aan te wijzen" als
douanevliegveld. Dit verzoek is inge
willigd. Binnenkort zullen op Teuge
drie zakenvliegtuigen beschikbaar zijn.
Reeds is één beroepspiloot in functie.
Spoedig zal het aantal vliegers worden
uitgebreid.
den HAAG, 27 dec. (ANP) De
vertegenwoordiger in Nederland van de
Republiek Zuid-Molukken, dr. J. P.
Nikulujuw, heeft bevestigd dat mr. dr.
Chr. Soumokil, „waarnemend president
van de Republiek der Zuid-Molukken",
op 2 december is gearresteerd door het
Indonesische leger.
Dr. Nikulujuw deelt mee, „dat elke
verklaring, door hem na zijn gevan
genneming afgelegd, niet de minste
waarde heeft, omdat deze verklaringen
worden afgelegd in onvrijheid". Verder
wordt gezegd, dat de gevangenneming
van dr. Soumokil „geen enkele invloed
heeft op de wettige aanspraken der
Zuidmolukkers op hun recht van zelf
beschikking. Hun onafhankelijkheids wil
is ook nu nog ongebroken".
(Advertentie)
Elke OLVEH polis is winstdelend
(Advertentie)
UTRECHT, 27 dec. Uitkeringen
van levensverzekeringen gaan oen
steeds belangrijker rol spelen In het
levensonderhoud van gezinnen, waar.
(Van onze correspondent
Naar- het oordeel van
deskundigen in de
Bondsrepubliek zal de
loonronde in Neder
land niet voldoende zijn om
de trek van Nederlandse
txmwarbeiders naar West-
Duitsland te stoppen. Het
verschil tussen de lonen in
de bouwvakken in Neder
land en in West-Duitsland
respectievelijk ƒ2,85 is D.M.
3.15 en D.M. 4.30 per uur
zal ook na de loonsverho
ging in Nederland nog groot
genoeg zijn om b< vakkers
naar de Bondsrepubliek te
trekken
Hoeveel Nederlandse bouw
vakkers in West-Duitsland
werken, is niet met zeker
heid bekend. Aan de Neder
lands-Duitse grens in Vaals-
Aken hebben de Westduitse
douaniers ze eenmaal ge
teld Zij kwamen op 4.500
via deze ene overgang. Men
schat het totaal aantal op
tussen de 25.000 en 30.000.
Ook vele Belgen komen in
West-Duitsland werken, hoe
wel hun aantal geringer is.
Het grootste aantal Neder
landse en Belgische bouw
vakkers werkt in de deelsta
ten der Bondsrepubliek, die
aan Nederland en aan Bel
gië grenzen, maar men vindt
ze ook diep landinwaarts.
Het is voor iemand die per
auto veel door West-Duits
land reist, geen ongewoon
beeld Nederlandse bouw-co-
lonnes aan te treffen. Noch
is het ongewoon b.v. in de
buurt van Bielefeld de ar
beiders aan het een of an
dere wegenbouwprojekt el
kaar in het Nederlands Iets
te horen toeroepen.
In de Westduitse gebieden
die aan Nederland gren
zen, zijn de bouwvakkers
echte „pendelaars". Zij
komen 's morgens vroeg
over de grens, werken de
hele dag in West-Duitsland
en keren 's avonds naar huis
in Nederland terug.
Dat doen ze vijf dagen van
de week. De zesde dag
zaterdag hebben ze vrij.
In de vroege ochtenduren
passeren de grote en kleine
autobussen van Neder
landse ondernemers, die he
le colonnes in West-Duits
land hebben en de parti
culiere auto's, motorfietsen
en bromfietsen met Neder
landse arbeiders de grens
posten. En het zijn niet al
leen arbeiders, maar ook ve
le arbeidsters die naar West-
Duitsland komen, laatstge
noemden natuurlijk niet in
de bouwvakken, maar voor
namelijk in de textielindus
trie, o.a. in de textielstad
Mönchengladbach vlak over
de grens van Roermond. Ve
len dezer buitenlandse „gast
arbeiders" wat ze na
tuurlijk zijn, al pleegt men
daaronder meestal alleen
Italianen, Spanjaarden, Grie
ken en Turken te rekenen
leggen alleen al van huls
tot de grens 50 km af. Er
zijn gevallen van arbeiders
en arbeidsters, die men
kan dat n.l. uit de paspoor
ten zien uit Utrecht of
uit Gent komen aangereisd.
Dit zijn natuurlijk de Neder
landers en Belgen, die des
maandagsochtends komen en
vrijdagsmiddags terugreizen.
Zij hebben hier of daar in
de buurt van hun arbeids
plaats in West-Duitsland een
kamertje gehuurd. Zelfs dat
kan van de in West-Duits
land veel hogere lonen af.
„Zelfs de langste reis is ig
ionend," zeggen de Neder
landers en Belgen. Overi
gens: reiskosten worden in
vele gevallen ook nog door
de Westduitse werkgevers
vergoed, die niet weten waar
zij de werkkrachten vandaan
moeten halen en die liever
de geheel of half geschool-
sche werkkrachten en zou
den hen ongaarne missen.
De Akense bouwondernemer
Rudolf Münzenberg b.v. is
blij met wat hij noemt „zijn
Nederlanders". Hij heeft 600
man personeel in dienst.
Iedere zesde is een Belg of
een Nederlander. Hij zou ve
le opdrachten niet kunnen
aannemen, indien hij zijn
Nederlandse en Belgische
werkkrachten niet had. In
Nederland en Belgpë is het
waarschijnlijk precies omge
keerd: daar moeten aanne
mers opdrachten van de
de Nederlanders en Belgen
hebben dan de vers-geïm
porteerde mannen uit de
zuidelijke landen, voor wie
ze de heenreis toch ook
moeten betalen.
Ook de Westduitse colle
ga's werken liever
met Nederlanders en
Belgen dan met Ita
lianen en Spanjaarden. Al
leen al het feit, dat er nau
welijks taai-problemen be
staan, heeft een gunstige in
vloed op de kameraadschap
en het onderlinge begrip. Dit
komt ook de werkgever en
het werk ten goede. De
Westduitse werkgevers zijn
dan ook zeer tevreden over
hun Nederlandse en Belgi-
hand wijzen, omdat de bouw
arbeiders over de grens wer
ken. Men weet, wat de Ne
derlandse regering kortgele
den verklaarde: er kunnen
in Nederland per jaar 15.000
woningen niet worden ge
bouwd door het gebrek aan
bouwvakkers, als gevolg van
de fluctuatie richting West-
Duitsland.
Alle buitenlandse werkne
mers in West-Duitsland heb
ben een werkvergunning no
dig. Daartegen wordt veel
gezondigd, maar de arbeids
bureaus zijn machteloos
Overigens levert de verle
ning van werkvergunningen
feen enkele moeilijkheid op.
over is Europa toch al ge
ïntegreerd.
aan de kostwinner is ontvallen en. in
de financiering van de oude-dag. Vol
gens voorlopige cijfers in „De Tei-
strook" van het levensverzekeringsbe
drijf, hebben de levensverzekerings
maatschappijen in de eerste drie kwar
talen van dit jaar 275,4 miljoen uit
gekeerd. Dit was ruim 36 miljoen of
15 procent meer dan in dezelfde pe
riode van 1962.
Periodieke uitkeringen, zoals lijfren
ten, pensioenen, ideaal- en opvoedings
renten, namen met 118,5 miljoen
de belangrijkste plaats in. Uitkeringen-
ineens op de einddatum van polissen
beliepen een totaal van 107,3 miljoen,
terwijl met uitkeringen-ineens wegens
overlijden van verzekerden 49,6 mil
joen gemoeid was.
Ruim 2500 polissen kwamen in de
eerste drie kwartalen van dit jaar tot
uitkering wegens overlijden van verze
kerden reeds binnen twee jaar nadat
de verzekering was gesloten. Tegenover
een premieontvangst van 342.000 op
deze polissen, werden de maatschappij
en ruim 16 maal zoveel, nl. 5,6 min.
verschuldigd aan uitkeringen. Deze cij
fers illustreren de risicodragende be
tekenis van levensverzekeringen.
De statistieken van het levensverze-
keringbedrjjf wijzen uit, dat van het to
tale aantal sterfgevallen ruim 6 pro
cent veroorzaakt wordt door een onge
val. Van het wegens overlijden uitge
keerde bedrag heeft echter 9 procent
betrekking op dodelijke ongevallen. De
uitkeringen in deze categorie blijken
nl. gemiddeld hoger en in de laatste
jaren ook sterker gestegen te zijn dan
di van verzekerden die door een ande
re oorzaak om het leven kwamen. Bij
dodelijke ongevallen bedroeg de gemid--
delde uitkering in 1958 6100 en in
1962 8500. Bij overlijden door ande
re oorzaken waren deze cijfers 4900
en 5200.
In de eerste drie kwartalen kwamen
nieuwe levensverzekeringen tot stand
tot een verzekerd bedrag van 5,2
miljard. Aan premies en koopsommen
ontvingen de maatschappijen 867 mil
joen. De beleggingen van de levens
verzekeringsmaatschappijen namen toe
van bijna 10 miljard per 1 januari
196? tot 10,6 miljard lan het eind
van het derde kwartaal.
AMSTERDAM, 28 dec. Tijdens de
Kerstdagen is uit een fUiaal van Albert
Heijn aan de Burgemeester de Vlugt-
laai, In Slotermeer voor een bedrag van
ruim 6.000 gulden aan rookartikelen
sigaren en sigaretten gestolen. De
dader is de zaak binnengedrongen.
WERELD
praat- en
plaatboek
