Eindelijk verlost van
alle kwalijke geuren?
Laatste ontbrekende gedeeltén gaan
na vijf en twintig jaar in nieuw
buizennet de grond in
Duiker bij Phoenixterrein
onder het Spaarne
ONTMOETING
IN HET ATELIER
GEORGE ROBER: teruggetrokken
in de stilte van Overveen
I* i
Gecombineerd
ZATERDAG 18 APRIL 1964
PAGINA 3
Haarlem, is april Eik
Jaar nadert men meer en
Hieer de voltooiing van het
sinds 1938 in uitvoering zijn
de Haarlemse Centraal Rio
leringsplan. Het is zo goed
a]s zeker, dat Haarlem over
drie a vier jaar geen riole-
rmgsvraagstuk meer kent.
Hat betekent, dat het riool
water dan niet meer zoals
tot dusverre gebruikelijk was
behoeft te worden geloosd in
de grachten, singels en het
Spaarne. Daardoor zal Haar
lem voorgoed worden ver
lost van de haast „traditio
neel" geworden jaarlijkse
stankperioden en van de ver-
rioleringswerkzaamheden in de
reding van Berkhoutstraat. Het
Orootste karwei: het leggen van de
buizen, is gebeurd.
vuiling van het binnenwater.
Haarlem kampt al meer dan
een eeuw met het probleem
van stinkende en vervuilde
grachten. Dat men genoeglijk
langs singels en grachten
stond te hengelen, dateert uit
lang vervlogen tijden. Wel
licht is het achteraf voor ve
len maar een schrale troost te
weten, dat wanneer het cen
traal rioleringsplan verwe
zenlijkt is, Haarlem tot de
best gerioleerde gemeenten
in ons land behoort. Hoe het
ook zij, de Dienst Openbare
Werken is thans optimistisch
gestemd wat betreft de ver
nieuwing en verbetering van
het rioleringssysteem. De
laatste ontbrekende nieu
we gedeelten in het volle
dig nieuwe net van stam
(hoofd) - en nevenriolen gaan
de grond in. De plannen
voor het aanbrengen van een
gedeelte van het hoofdriool
onder het Spaarne door, zijn
praktisch gereed en met de
bouw van de rioolwaterzui
veringsinstallatie in de Waar-
derpolder, waarvan de kosten
geraamd zijn op twaalf mil
joen gulden, hoopt men vol
gend jaar te beginnen.
Over het algemeen zijn de omwo
nenden niet bepaald in hun schik
met de meestal langdurige riole
ringswerkzaamheden. Voor de
jeugd betékenen de metershoge
zandhopen en de afgedamde vaar
ten en singels een buitenkans, die
ze niet vaak meer zal krijgen. Bij
de Hannie Schaftstraat hébben de
kinderen van de provisorische
dam zelfs een compleet „strand"
gemaakt.
de onvoorziene stadsuit
breidingen.
Een aantal nevenrióleringsbuizen
die nog aan elkaar moeten worden
bevestigd. Met behulp van een
kraan worden de betonnen, ei
vormige buizen op hun plaats ge
bracht. Langzaam maar zeker
komt er een einde aan het Haar
lemse rioleringsvraagstuk: over
niet al te lange tijd hoopt men het
centrale rioleringsplan te hébben
x erwezenlijkt.
De vernieuwing van het riool
buizennet heeft de gemeente
Haarlem sedert 1938, toen men
daadwerkelijk met de verandering
van het rioleringsstelsel een be
gin maakte, vele miljoenen ge
kost. Het komt nu menigeen
enigszins irreëel voor, dat men
aanvankelijk gedacht heeft er met
ruim vijf miljoen gulden te zul
len komen: 3,5 miljoen voor de
algehele vernieuwing van het
buizennet en anderhalf miljoen
gulden voor de bouw van de zui
veringsinstallatie. De oorlogsja
ren, waarin de rioleringswerk
zaamheden vrijwel stil lagen heb
ben de gemeentelijke plannen
vooral in financieel opzicht
aanzienlijk veranderd. Het mate
riaal bijvoorbeeld steeg drie-,
viermaal in prys. Toch heeft het
gemeentebestuur na de oorlogsja
ren de uitvoering van het riole
ringsplan zo spoedig mogelijk ter
hand genomen. Diverse malpn
moesten geplande kredieten wor
den verhoogd. Men deed het
gaarne: een stank vrije stad voor
alles. Successievelijk werden de
oude gedeelten in het honderden
kilometers lange net door nieuwe
buizen vervangen. Het werk ging
langzaam, maar vorderde. Niet
voor niets heeft men het riole
ringsplan vanaf het begin het 15-
jarenplan genoemd. Dat de vol
tooiing van het plan nog een tien
tal jaren langer op zich zou laten
wachten is voornamelijk te wij
ten aan de na de oorlog geweldig
toegenomen bevolkingsaanwas en
In een oud, zo men wil schilder
achtig, huis aan het Rollandspad
in Overveen woont al sinds 1930
de schilder Georges Rober. Hij leeft
er teruggetrokken, verscholen voor
het al te aardse gewoel. Voor wie
hem of zijn werk kent, zal dat nau
welijks een verrassing zijn. Hij is een
man die zich niet graag op de voor
grond dringt en wiens beste resul
taten tot stand komen in een stilte
die tot meditatie dwingt. En het is
die zin voor meditatie, voor inge
togenheid, die hem schilderkunstige
paden doet gaan die voor anderen
onbegaanbaar lijken.
Over drie a vier iaar
IIIIIMI|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||)|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||!||||||||||||||||||||||||||||||||1|||i|||||||||||||||||||M||||||||||||||||||IIII1IIIIMI lllllllllllllllllllllllllllllllllllll
heeft Haarlem geen
m im ii iiMEniMiii mi iiiiiuiii in nu in in in tuin ii nullum milium mum in iimiiiiii ii nun minim minimi iiiii hui in ii ii inn in inn ui inn it in iimi J iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinii
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
sproblemen meer
lllllllll llllllllllllllllllllllllllllllllllinilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllHIIIIIIIITTlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
■I" .jJICZIZ: 'TWiii
Vooral de laatste jaren is er vaart ge
zet achter de verwezenlijking van het
plan. Voornamelijk betrof het de ver
nieuwing van de stamriolen en het
hoofdstamriool, dat zich van haarlem
Zuid en Haarlem Noord dwars door de
binnenstad naar de nog aan te leggen
duiker onder het Spaarne slingert en
tientallen vertakkingen heeft met de zo
genaamde nevenriolen in de diverse
stadswijken. Vanaf de duiker ter
hoogte van de Obistraat zal het riool
water over enige jaren worden afge
voerd naar de rioolwaterzuiveringsinstal
latie. Het rioolbuizennet van het noor
delijk stadsgedeelte naar de omgeving
van de Obistraat is op enkele gedeelten
na klaar. In het stamriool uit het zui
den ontbreekt nog een aantal belangrijke
„schakels". Het riool komt vanaf de Jo-
nan van Oldenbarneveldlaan via de
Fonteinlaan, Dreef, Houtplein, Lorentz-
plein, Van Eedenstraat, Wilhelmina-
straat, Zijlvest, Kinderhuisvest, Kenau
park, Parklaan, Friese Varkenmarkt en
Spaarndamseweg te lopen naar de dui
ker bij de Obistraat. Onder meer in de
Van Eedenstraat moet het buizennet nog
vernieuwd worden. Over enkele weken
wordt daarmee een begin gemaakt. Ook
de vernieuwing van het buizenstelsel in
de Parklaan, waarmee ruim anderhalf
jaar gemoeid zal zijn, zal op korte ter
mijn waarschijnlijk deze zomer nog
ter hand worden genomen. Voorts moe
ten in diverse andere riolen nog nieu
we gedeelten worden aangebracht, onder
andere langs de Schotersingel en de
Kloppersingel. Het plan voor het hoofd
riool in de Zijlweg, waar ook de inwo
ners van Overveen gebruik van zullen
maken, is in voorbereiding.
Tegelijk met de vernieuwing van de
stamriolen zijn ook de nevenriolen aan
de beurt geweest. Vanzelfsprekend
wordt een en ander gecombineerd met
verbetering of vernieuwing van het
wegdek. Op het ogenblik is men druk
bezig met de vernieuwing van de ne
venriolen in de Hannie Schaftstraat, de
Teding van Berkhoutstraat en de Hee-
renvest. De vernieuwing van een ge
deelte van het riool in de Nieuwe
Gracht is onlangs gereedgekomen. Het
moeilijkst aan te leggen deel van het
stamriool traject wordt dat an de Kin
derhuissingel via de Parklaan naar het
Phoenixterrein, waar een rioolgemaal
moet worden gebouwd om het riool
water van een diepte van circa vijf
meter omhoog te halen. Vandaar loopt
het traject naar de Obistraat. Het aan
brengen van de duiker zal met zich
meebrengen, dat het Spaarne daar ge-
deelteljjk zal moeten, worden afge
damd voor het maken van een bouw
put. Met deze werkzaamheden zal ze
ker anderhalf jaar gemoeid zijn.
Het rioolwater beweegt zich in de ge
leidelijk hellende rioolbuizen zelf voort.
Het bodem-verhang bedraagt ongeveer
een meter op anderhalve kilometer. Het
rioolgemaal, dat ter hoogte van het
Phoenixterrein komt, haalt het rioolwa
ter naar boven, omdat de buizen anders
te diep moeten komen te liggen. De be
tonnen stamriolen, die in doorsnede va
riëren van zestig centimeter tot een
meter vijftig, zijn rond van vorm. De
nevenriolen daarentegen zijn eivormig
en variëren in doorsnede van 30 en 45
centimeter tot 60 en 90 centimeter. Om
de vijftig meter geven toegangskokers
verbinding tussen de stamriolen en de
nevenriolen. In 1960 moest nog ongeveer
vijfentwintig kilometer stamriool en ze
ventien kilomter nevenriool worden ver
nieuwd. De afstanden zijn sedertdien
aanzienlijk kleiner geworden. De riolen
vragen thans in verband met veelvuldi
ge verstoppingen permanent onderhoud.
Dat zal in die mate niet meer nodig
zijn, wanneer men over het gemaal be
schikt.
Behalve in de Waarderpolder is er ook
in Schalkwijk een waterzuiveringsinstal
latie geprojecteerd. Enkele jaren gele
den werd aangenomen, dat de installa
tie in de Waarderpolder gebaseerd zou
zijn op 210.000 inwoner-equivalenten. Dat
wil zeggen, in eerste instatie is gere
kend op een hoeveelheid rioolwater,
overeenkomende met de normale hoe
veelheid van 210.000 inwoners, in dit ge
val 210.000 inwonersequivalenten riool
water en 210.000 inwonersequivalenten
slijk. Later bleek, dat naar alle waar
schijnlijkheid meer afvalstoffen geloosd
zullen worden dan men aanvankelijk ge
dacht had. Daarom was het nodig, me
de om de nodige speelruimte te hou
den, de installatie te vergroten. Er is
lenten water en 220.000 inwonerequiva-
lenten water en 22.0000 inwonerequiva
lenten slijk. Dat betekent, dat bij droog
weer per uur 2500 kubieke meter riool
water in de installatie kan worden ge
reinigd. Verder is erop gerekend, dat
pas na tenminste tweevoudige verdun
ning het rioolwater via de nooduitlaten
in het openbare water mag worden ge
loosd. Daarvoor is het noodzakelijk, dat
een extra hoeveelheid regenwater van
2500 kubieke meter per uur de zuiver-
ringsinstallatie kan passeren.
Rober werd in 1893 te Brussel ge
boren als zoon van een Belgische vader
een kunstschilder en een Hollandse
moeder. Ook moet er nog wat Spaans
bloed door hem stromen, hetgeen mis
schien een aanwijzing kan zijn voor
zijn in wezen diep religieuze gesteld
heid. De jonge Rober had een moei
lijke jeugd, hij stond al vroeg op eigen
benen en moest op allerlei manieren
in zijn onderhoud trachten te voorzien.
Inmiddels doorliep hij de academie in
Brussel, waar hp in ieder geval de
techniek van het tekenen volledig onder
de knie kreeg. Zodoende kon hij als
ontwe-per in verpakkings-en behangsel
industrie in zijn onderhoud voorzien. De
eerste wereldoorlog brak uit. Rober
vluchtte naar Rotterdam, waar hij
werd opgenomen in de schildersgroep
„De Branding". De toenmalige expres
sionisten die in deze groep verenigd
waren roerden zich duchtig en Rober
deed mee. Zijn getekende duinland
schappen en havengezichten trokken
de aandacht. Er waren contacten met
de Duitse expressionistengroep „Der
blauwe Reiter". Rober ontmoette de on
langs overleden beeldhouwer Archi-
penko en diens al even beroemde col
lega Brancusi.
Maar de overweldiging van zijn
vaderland liet hem ook na zijn vlucht
niet onberoerd. „Alles werd ver
moord in mezelf, ik moest me alles
weer aanleren. Ik raakte iedere hou
vast kwijt. Geld was er niet. Ik
kocht rollen kastpapier bij de Hema,
sneed er vellen van en prikte die
op de muur en dan maar tekenen.
Ik voelde me of ik door de hel ging
en daarvan hield ik een „nacht
boek bij. Ik verbrandde, ik was ja
loers. Het was een soort omgekeerde
ascese. Later werd ik rustiger, toen
kon ik pas aan de werkelijke ascese
beginnen."
Veel belang hecht Rober aan de in
nerlijke bewustwording, hii inte
resseert zich voor theosofie en
budisme, hij ziet er de wegen in
tot zelfkennis en zelftucht. Zo ziet hij
ook zijn schilderwerk niet in de eerste
plaats als een vormprobleem, maar als
een weg tot. zelfkennis, een venster op
de vele (alle) mogelijkheden die in de
mens besloten liggen. Of zijn werk daar
door niet ontoegankelijk wordt voor an
deren? „Ik geloof dat er mensen zijn, die
mijn symbolen herkennen, omdat ze
diep genoeg in zichzelf hebben geke
ken. Ik heb eens meegemaakt dat
iemand mijn atelier bezocht, hij was
bang voor een bepaalde tekening.
Waarom? Omdat het een röntgenfoto
van zijn eigen innerlijk was.
Waarom ik naar Overveen ben geko
men? Ik voelde dat er met Rotterdam
iets gebeuren ging. Ik heb later de theo
sofen nog gewaarschuwd, ze lachten me
uit. Chabot heb ik ook nog gewaar
schuwd. Hij is gebleven, zijn hele boel
is verbrand tijdens het bombardement.
Terwijl Rober dit alles vertelt, zet hij
de ene tekening na de andere neer.
Reeksen met visionnaire tekeningen,
grillige vormen, half lichaam half ve
getatie. Later komen de „ijslandschap
pen" die doen denken aan Japanse land
schappen. Ze werden gemaakt in een
door hem zelf uitgedacht tempera-pro
cédé. Weer later de organische compo
sities, waarvan hij zelf zegt, dat ze be
doeld zijn als synthese tussen surrealisme,
kubisme en expressionisme. Omdat,
naar hij zegt, de veelheid moet worden
teruggebracht tot een éénheid. In een
synthese van alle ismen meende hij toen
een boven de normen liggende stijl te
kunnen vinden.
Nü maakt Rober collages, tientallen,
honderden. Opvallend helder van kleur,
vol droombeelden. Hoe hq daartoe
kwam? „Ach, ik speelde wat met pa
pier en van het een kwam het ander.
Ze zijn hier van de Belgische regering
geweest, ze wilden al die collages ko
pen, maar ik ben er niet op ingegaan.
Ik wil ze eerst naschilderen, de beste
ervan althans. Men vindt dat vreemd,
maar ik zie het als een oefe
ning in zelftucht, het beoefenen van een
ambacht tot het meesterschap. Sommi
ge dingen, een hand b.v. moeten er
worden ingezet als een oude meester.
Het is ook heel moeilijk om de juiste
kleurnuanceringen op linnnen over te
brengen. Ik hoop er in ieder geval nog
een heleboel te kunnen maken. Als er
tijd voor is, want zo jong ben ik nu ook
niet meer."
