Importeurs in paniek
door grote schaarste
van het bruyère-hout
Stenen pijpje in
Hollandse bodem
belangrijke vondst?
DANK ZIJ DE WIEROOK
VONDEN MONNIKEN
'T PIJPROKEN UIT
Pi
Openluchtconcert in Santpoort
kolknprijzeN
De Pipo
HET GROTE
Prijzen variëren
van f 1.- tot f 150.-
Bevlagde vloot
met Pinksteren
pagina
Cultus
Wierook
Drie meter
mmm
Maispijpje
Meerschuim
BELANGRIJK
Verbreding Duin- en
Kruidbergerweg
MAANDAG 11 MEI 1964
loioiaioioioioio
Mejuffrouw H. A. Plankeel: „Al
les over de pijp". Zij rookt er zelf
ook een. „Heerlijk" zegt ze, „de
damespijpjes zijn bovendien zo
elegant uitgevoerd."
Het jaartal 1964 zal later met gouden letters staan opgetekend
in de annalen van de geschiedenis rond de pijp, omdat de wereld
dit rookinstrument in dat jaar opnieuw zij het noodgedwon
gen ontdekte. Sinds artsen immers hun conclusies over het roken
van sigaretten en het ontstaan van kanker en andere ernstige ziek
tes in angstverwekkende rapporten hebben neergeschreven en niet
zonder tam-tam geopenbaard is, er rond de pijp een ware rage ont
staan. „Pijproken is nog de meest gezonde vorm van roken, vrijwel
van gevaar ontbloot" stond namelijk in diezelfde rapporten te lezen.
En vrijwel de gehele rokende wereld heeft zich deze mededeling aan
getrokken. Maandenlang reeds bestaat er een run op pijpenwinkels,
onstuitbaar is de opmars van deze in wezen typisch Engelse rookge
woonte.
De bruyère-pijp in zijn eerste
vorm.
Het kleine stompe pijpje waarop
een Nederlandse fabriek patent
heeft en dat in de wandel kort
weg „Pipo" heet.
lil®
i
De bevolking van Algerije in rots
achtige streken, werkzaam bij het
uithakken van de harde heide
struiken, keert na een vermoeien
de dag terug naar de bewoog
wereld. Ezeltjes dragen behalf
een zware mensenlast ook de
ken met gerooid bruyère-hout-
Alleen geldig voor levering in de maanden MEI en ]UNI 1
Uitsluitend tegen contante betaling.
FEDERATIE KRING VAN BRANDSTOFFENHANDELAREN
HAARLEM EN OMSTREKEN.
De duizenden blokjes keihard
bruyère-hout worden netjes
geselecteerd.
voortzetting
DE PIJP
nog steeds
10
fonstuitbaar in
Imaar toekomst
opmars,
onzeker
eerste vorm. In St. Cloudes in de
Franse Jura staan de grote fabrieken.
Het gehele stadje leeft ervan. Zuid
Frankrijk is de wereldmarkt voor de
pijp. Fabrikanten en importeurs stro
men er samen om uit de zorgvul
dig naar ouderdom geselecteerde
blokjes hout hun keus te doen. Zij
vormen tezamen een fluisterend we
reldje. Ieder heeft zijn eigen relaties
met wie hy' handelt.
In de loop der jaren is de traditie
gegroeid dat de Engelsen het
oudste en dus duurste hout op
kopen, de andere fabrikanten het
minder dure hout. „Vandaar dat de
pijpen uit Frankrijk, byna nooit duur
der zyn dan twintig gulden en de
prys van de Engelse pypen uiteen
loopt van twintig tot honderdvyftig gul
den", erklaart mejuffrouw Plankeel.
Frankryk en Engeland zyn beroemd
om hun pypen. Maar ook Denemar
ken Ierland en zelfs ons eigen land
hebben pypenfabrieken. In Roermond
staat de enige fabriek van houten
pypen in ons land, die ondermeer
patent heeft op de „Pipo", een klein
stomp pypje, dat vooral onder de
jongeren de laatste tijd opgang
maakt.
Denemarken vervaardigt heel ele
gante pijpjes ontworpen door kunste
naars van de koninkiyke academie
en ook Ierland heeft een kleine pij-
penindustrie. Maar hét grote land van
de pypen by uitstek is toch Enge
land. Daar komen de mooiste, en de
duurste pijpen vandaan.
„Daar is een man geen man zonder
pup" zegt mejuffrouw Plankeel.
„Daar geldt: ,3e a man, smoke a
pipe". Byna iedere man heeft er
een of zelfs een paar pypen. Hy
rookt ze niet alleen binnen, maar
durft ermee op straat te verschenen.
Hier durft men dat nog maar nau-
welöks. Men vindt het zeker nogal
iiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiii
OIOIOIOIOIOIOIO
sokken, en stropdassen cadeautjes
afkwamen."
Men zal zich geen zorgen behoe
ven te maken, dat men by het kopen
van een pup niet gemakkeiyk slaagt,
want by weinig artikelen is de ver
scheidenheid in modellen en het ver
schil in prys zo groot als by de pijp.
Voor de insiders geld de Engelse
püp nog altyd, als de beste on
der de houten püpen. Vooral de
z.g. Dunhill- en Comoy's py
pen zün wereldberoemd. Men zal er
echter ook tientallen guldens voor
moeten neertellen. Sommigen bewe
ren, dat men die prys niet alleen
voor het zo goede bruyère hout moet
neertellen, maar ook gedeeltelik voor
de naam. Ook voor de goedkoopste
Engels püpen zal men echter altyd
nog een paar tientjes moeten betalen.
Dezelfde Insiders die zo weg zün
van de Engelse püp, maken van het
pïproken zelf ook een hele cultus.
Zy genieten er echt van, zy weten
ei- ook alles van, zullen nooit twee
maal achter elkaar dezelfde pijp
stoppen en opsteken, zullen nooit ty«
dens het roken de as uit hun pijp
kloppen, zullen een nieuwe püp nooit
helemaal volstoppen, zullen nooit
met korte hevige trekjes roken maar
beoefenen het pijproken werkeiyk als
een kunst.
Zy gaan ervoor zitten, stoppen de
püp met kleine plukjes tabax, zacht
jes beginnen en naarmate de püp
voller wordt geleidelijk steviger. De
tabak moet wel aangedrukt worden,
maar zo dat zy elastisch blyft onder
de vinger. By het aansteken van de
tabak liefst met een lucifer
moet de pijp over het gehele opper
vlak branden. De as moet steeds wor
den aangedrukt, zodat het „nat-
roken" waarbij een onwelluidend ge
pruttel weerklinkt, wordt voorkomen.
raar met een pyp op straat te lopen.
In Engeland is dat beeld heel ver
trouwd. De bolhoed, de krant, de pyp
en de paraplu, het hoort gewoon by
elkaar.
och komt de pyp oorspronke-
Engeland. Volgens
Tlyk niet uit
een heel oud verhaal hebben
priesters van een bepaalde re
ligie het pyproken ontdekt. Zy wer
den tijdens hun diensten telkens aan
genaam geprikkeld door de wierook
geur die zy opsnoven en gingen in
ademen. Niet alleen uit religieus oog-
„De rage rond de pyp duurt nog
altyd onverminderd voort", vertelde
ons mejuffrouw H. A. Plankeel van
de firma Wasmann in de Amster
damse Reguliersbreestraat, de oudste
pijpenimporteur van ons land, „hoe
wel er de laatste tijd ook wel an
dere geluiden te horen zijn. Zo
groot is de belangstelling voor de
pijp zelfs de laatste maanden in de
gehele wereld, dat de grote interna
tionale importeurs een beetje in
paniek zijn geraakt. Want met de
slechte rapporten over het roken
van sigaretten en het goedkeurende
oordeel over het pijproken hebben
ons vrijwel gelijktijdig berichten be
reikt over een steeds nijpender
wordende schaarste van het bruyère-
hout, het hout waaruit alle pijpen
in de gehele wereld uitgezonderd
de Weichsel de meerschuimen
en de maispijpen worden ver
vaardigd. Honderden jaren lang
heeft men min of meer roofbouw
gepleegd op dit hout, dat slechts
in de rotsachtige bodemarme streken
rond de Middellandse Zee groeit.
Het is niet te hopen, dat wij nu de
tol voor deze roofbouw moeten be
talen, maar het ziet er wel naar uit.
Op sommige bestellingen moeten
wy een jaar wachten. De grote in
ternationale importeürs zyn werke
iyk een beetje in paniek, want al
leen uit bruyère hout kunnen goede
pypen worden gemaakt en men zou
niet weten, als het hout inderdaad
opraakt, uit welke andere houtsoort
men de pypen zou moeten draaien.
Er bestaat een grote spanning op de
wereldmarkt, die de komende maan
den nog wel zal toenemen", aldus
het weinig optimistische relaas van
mejuffrouw Plankeel, die zich voor
de importeursfirma van haar vader
zo is gaan interesseren, dat zy nu
byna alles over de pyp weet en
zelf een verwoed rookster van kleine
elegante damespypjes is geworden.
Bruyère hout groeit als heide
struik in de droge rotsachtige
gebieden rond de Middellandse
Zee, vooral in Algerye en Cor-
•lca. Ook in Griekenland komt het
zy het in mindere mate voor.
De heidestruik die op zyn 's zon
dags Erica Arborea heet, kan een
hoogte van ongeveer drie meter be
reiken. De wortels van deze struik
zyn keihard omdat zy zich door de
rotsachtige bodem een weg naar be
neden hebben moeten banen. En juist
deze hardheid van de wortels maakt
het hout zo ideaal voor de pijp. Hoe
ouder de struiken, hoe harder het
hout, hoe duurder na bewerking de
pypen. De duurste pypen zyn van
het hardste hout gemaakt en wegen
ook het minste. De sappen zyn uit
het hout getrokken, de porieën dicht
gegroeid. Nicotine kan bijna niet meer
in het hout dringen, waardoor
de pyp niet gauw bitter wordt en
lang meegaat. De ouderdom van de
bruyère struik bepaalt dus de prys
van de pypen, een prys die kan op
lopen tot liefst 150 gulden.
De arme bevolking in Noord Afri
ka en Corsica graaft met houwelen
de heidestruik uit, een vermoeiend en
warm werk, dat bovendien niet al te
veel opbrengt. Van de knol zaagt men
kleine blokjes die in jute-zakken gaan
en dan aanvankelyk per ezel
de lange tocht naa Zuid Frankryk
gaan maken. Daar komt al het
bruyère hout terecht, daar ontstaan
byna alle pypen ter wereld in hun
punt werden hun diensten en oefe
ningen steeds veelvuldiger. Tot een
intelligente monnik op het idee kwam,
dat het ook heel anders kon. Hy maak
te een terp van aarde, holde deze
uit, stopte er wierook in, stak de
korrels in brand en zoog de rook
aan via een rietje dat hy in de
terp stak. Dit pyproken in oersta
dium was voor de monniken echter
een weinig aantrekkelyke zaak, om
dat zy op hun buik moesten gaan lig
gen en zich niet konden verwyderen.
Later heeft men deze rookgewoonte
wat gemoderniseerd, wat gemakke
lijker gemaakt. Tot op een goede dag
een monnik zo ver kwam, dat hy
een draagbare pyp maakte. Toen kon
de pijp gaan zwerven over de we
reld. En dat heeft hy dan ook gedaan.
In ele landen heeft men by ar
cheologische vondsten pijpjes aange
troffen. Ook in ons eigen Nederland.
Er zijn zelfs historici, die aannemen
dat het aardewerkpypje uit de Ne
derlandse bodem het oudste tot dus
ver gevondene is.
De houten bruyère pyp bestaat
pas een paar eeuwen. Ook alweer
volgens de overlevering moet een
koopman in Zuid Frankryk in 1600
een party goederen hebben opge
kocht waarbij een stuk hard bruyère-
hout zat. Naar het voorbeeld van
de man die de party aan hem ver
kocht, sneed hy uit het harde hout
met enige moeite een pyp en onze
moderne bruyère pijp was geboren,
zij het in een nog vry primitief
stadium. Nu is men in staat het
harde hout zo te schuren en te po
lijsten dat het je uit de étalages
tegenglanst. In sommige pypen kan
men duidelyk zichtbaar de nerf zien
lopen en ontspringen. Zulke pypen
moeten het oog wel strelen. „De
laatste maanden gelukkig ook die
van de vrouwen" zegt mejuffrouw
Plankeel. „Hét cadeau voor de man
is vandaag de dag de pijp. Het werd
anders wel tyd dat we voor de heren
eindelijk eens van de gebruikelijke
Wanneer men deze kunst van het
roken verstaat Kan men toetreden tot
het gilde van de grote pijprokers,
de kunstenaars bij uitstek.
En de man die krampachtig pro
beert van de sigarettenverslaving af
te komen en een winkel voor pijpen
en aanverwante artikelen is binnen
gestapt blijkt heel vaak tot dit gilde
te willen behoren. Hij schaft zich niet
meer zoals vroeger een klein en niet
te duur pijpje aan, maar koopt een
hele set met alle accessoires erbij.
„Het valt ons op, zegt mejuffrouw
Plankeel, „dat mensen die voor het
eerst een pyp gaan roken er al di
rect zoveel geld insteken. Wy hebben
wei klanten die bij hun eerste aan
schaf voor zestig gulden besteden. Zij
kopen een goede pyp, een tabakszak,
een bosje pijpreinigers, het driedeli
ge apparaatje dat nodig is voor het
schoonmaken van de pijp en nog een
paar andere nuttige instrumentjes.
Vroeger kocht iemand een pyp om het
eens te proberen. Het was wel aar
dig. Tegenwoordig installeert men
zich helemaal en gaat er vanuit dat
het roken van de pijp een ernstige
zaak is geworden, dié men tot in de
finesses wil leren kennen."
Het spreekwoord „Pijpen maken
de man" is nog niet uitgevon
den, maar men kan uit het mo
del pijp, dat een man rookt,
wel veel opmaken. Want de keus van
de pyp is een kwestie van persoon
lijke smaak. De fabrikant houdt daar
rekening mee. Zijn collecties zijn aan
gepast. Men kan pypen met een lan
ge en een korte steel kopen, in klas
sieke of modieuze modellen, met
zwarte steel, barnstenen, nylon
of plastic steel. Er zijn pijpen met
grote en kleine koppen, met een ge
bogen en met een rechte steel. Er
zijn glanzend gladde pijpen, er zyn
pypen met leer erom er zijn ook py
pen die er ruw uitzien. Zij zijn ge
zandstraald zoals dat heet. De zach
tere nerven in het hout zyn wegge
spoten en de hardere blijven bestaan.
Daardoor heeft de pijp een ruw uiter
lijk gekregen met grillig door elkaar
lopende nerven. De gezandstraalde
pijpen noemt men ook wel shell-py-
pen.
En wie uit deze imposante varië
teit nog niet zijn keus heeft kunnen
maken, kan altyd nog een maispijpje,
of een pijp van Weichselhout, porse
lein of aardewerk kopen. De mais-
pypjes zijn uit een goed samengepers
te maiskolf vervaardigd. Zij zyn licht
en roken smakelijk, maar hebben
geen lange levensduur. De nicotine-
sappen kunnen gemakkeiyk in de pyp
dringen waardoor deze gauw bitter
wordt en men hem weg moet gooien.
De Weichselpijpen zyn gemaakt van
Weichselhout, dat aanvankelijk alleen
langs de rivier de Weichsel in Polen
groeide. Het verhaal gaat dat de le
gers van Napoleon, toen zy oprukten
naar Moskou, voor het eerst met dit
soort pijpjes Kennismaakten. De be
volking langs de Weichsel rookte uit
Eijpjes gemaakt van het niet al te
arde Weichselhout. De soldaten volg
den hun voorbeeld en zo kwam de
pijp later naar West-Europa. De
Weichselpijp, die ook geen lang le
ven beschoren is, heeft een rustiek
uiterlijk dat velen boeit. In ons land
komen zy er de laatste tijd steeds
meer in. Zij zijn gemakkeiyk her
kenbaar door de enigszins plompe kop
en het schors dat men eromheen heeft
laten zitten.
De bekende Goudse pijpen van aar
dewerk of porselein, die men ook van
één meter lengte kan kopen, raken
er een beetje uit. Sommige ouderen
willen niet anders dan uit deze pijpen
roken, maar de jongere man wil
graag een gemakkelijker te hanteren
en minder breekbare pijp in zijn
mond.
De pijp der pijpen, het grote ideaal
van iedere verwoede pijproker is de
meerschuimen-pijp met barnstenen-
steel. Echt meerschuim is zeer licht
en rookt verrukkelijk. Een nadeel is
de hoge prijs en de breekbaarheid.
Zij worden in etui verkocht om kras
sen op het meerschuim te voorkomen
en kosten rond de honderd gulden.
Over het meerschuim bestaan
nogal wat mysteries. Men weet
niet hoe het zich in de bodem heeft
gevormd. Het wordt in Klein Azië
gedolven niet ver van de Zwarte
Zee op een diepte van vier tot acht
meter onder de grond. In klodders,
die veel weg hebben van nieren
wordt het aangetroffen. Het is zeer
licht en kan 135% in eigen gewicht
aan vocht opnemen. In 1723 werd de
eerste pijp uit meerschuim gemaakt.
De meerschuimen pijp is zo gevoelig
voor kou en tocht, dat men deze
nooit buiten of voor een open raam
mag roken. Vrijwel alle meerschui
men pijpen worden in Turkije ge
sneden. Vroeger werden dit soort
pijpen die na veelvuldig gebruik
prachtig bruin kleuren, veel door
geestelijken gerookt. Sommige exem-
miliebezit bewaard en op jongere
plaen worden als kostbaar familie
bezit bewaard en op de jongere gene
raties overgedragen.
LOEK HIESELAAR
(Advertentie)
VELSEN, 11 mei. Begunstigd door
de weersomstandigheden werd in het
Burgemeester Rjjkenspark te Santpoort
zaterdagavond de nieuwe muzieknis in
gebruik genomen met een concert door
de Harmonie Paffrath uit Bergisch
Gladbach. De duitsers waren naar Vel-
sen gekomen in het kader van een uitwis
selingsprogramma met het fanfareor
kest „Wilhelmina" uit Santpoort.
Enkele honderden toehoorders waren
voor dit concert naar het park gekomen.
Wilhelmina's voorzitter, de heer G.
Wiedijk opende met een welkomstgroet
aan de duitse gasten. Wilhelmina speel
de daarna het duitse volkslied en no
enkele nummers. Daarna werd het woor
gevoerd door een vertegenwoordigster
van het gemeentebestuur van Bergisch
Gladbach die de hartelijke groeten over
bracht van de burgemeester en het ver
dere stadsbestuur. Zij bood Wilhelmina
een lyra aan als aandenken.
De voorzitter van de Velser Gemeen
schap, de heer J. van Os van den Abee-
len, sprak daarna nog een kort woord.
Hij wees op de vriendschapsbanden, die
zijn ontstaan tussen de duitse en hol-
landse muzikanten en hun gezinnen.
De voorzitter van Wilhelmina dankte
ten slotte nog voor het aangeboden ge
schenk.
Het concert dat daarna door de
Harmonie Paffrath werd gegeven
stond op een hoog peil. Het samen
spel en de stemming bleken opmerke-
VELSEN, 11 mei. Ter realisering
van de verbreding van de Duin- en
Kruidbergerweg dient de gemeente de
beschikking te verkrijgen over een
strook grond ter grootte van ongeveer
310 mK De eigenaresse, de fa. Gebr.
Duin te Santpoort, heeft zich bereid
verklaard deze grond met de gemeente
ruilen tegen een grondstrook van 384 m2
gelegen ten noorden van de door ge
noemde firma aldaar geëxploiteerde
bollengrond. Aangezien B. W. deze
transactie voor de gemeente aanvaard
baar achten, stellen zij de gemeenteraad
voor hiertoe te besluiten.
lijk goed en zelfs de omstandig^®
dat het een openluchtconcert betr"
kon hieraan weinig afbreuk
Paffrath bleek het zich intussen
ker niet gemakkelijk te hebben S y
maakt. In vlot tempo werd een f
lang programma afgewerkt van we
ken, die aan de muzikanten behoorui
ke eisen stellen.
De eerste indruk van de nieuwe
zieknis in het Burgemeester Rijken
park is bijzonder gunstig geweest.
nagenoeg alle plaatsen van het gWj
grasveld is de kwaliteit van het 8e ie'.
vergeleken met andere openluchtgel
genheden, bijzonder goed te noemen-
Santpoort mag zich met deze nieU|frli
aanwinst gelukkig prijzen. Wij hop®
dat van deze muzieknis, gelegen in
prachtige omgeving, een zeer veelvul0
gebruik zal worden gemaakt. -
HANS WAANDËB®
I.IMUIDEN, 11 mei Het aande*'
dat IJmuf den/Katwijk dit jaar kan
Dag van d|
veren in de viering van de Dag van.
Nederlandse Zeevisserij, voortzett',
van Vlaggetjesdag, moet beperkt
ven. De onderlinge afspraak is, dat
accent geheel zal vallen op één va*}.ze
drie plaatsen en dit jaar is voor <*e
activiteiten Scheveningen aan de b®nr
Toch zal men ook in IJmuiden '-'l lLt
de Pinksterdagen kunnen merken, g
het Vlaggetjesdag is en dat op woensd
20 mei 's morgens om 8 uur de vloo't
gaat kiezen om weer op de eerste ma -
maatjes te gaan jagen.
Het is nog niet bekend hoeveel Kaf
wykse loggers zaterdag in IJmu'° e
klaar zullen liggen. Maar op de
schepen zullen die dag de vlaggen w
den gehesen, 's Middags maakt de
muider Harmonie een mars doort
muiden, waarbij dezelfde route wm g
bij de Vissershaven op de nieuwe -
geltjesmarkt wordt nog een con ten
gegeven, waarin ooi de onlangs
doop gehouden Visserymars van
Groot is opgenomen.
De bevlagde vloot blijft tot en ngy
tweede Pinksterdag te pronk jn-
de Vissershaven zal via een Kelul°cert
stallatie zowel zaterdag na het c0".ri]1.
als tweede Pinksterdag 's middags,
ziek worden gebracht. En volgenS „r-
ditie zullen de bevlagde schepen za het
dag-, zondag- en maandagavond m
liclït van schijnwerpers worden Se
