T. V.-
rapport
Haarlem heeft er graag ruim
anderhalf miljoen voor over
TOREN VAN DE OUDE SINT BAVO
VIER JAAR IN RESTAURATIE
Crusoë II
Na herstel niet alleen rijker silhouet
maar ook een opvallende schittering
Knap werk van bouwmeester
Symonsz hield vier en een
halve eeuw stand
Fikse geldboeten
voor nalatige
noodwachters
^arkeemota
24 juni
111 openbare
^adsvergadering
Auto's botsen op
^est. Randweg
OPREIS??
R.k. bejaarden
afdeling Haarlem
bijeen
van h e t
tl icuw.s
RaadslidA. VOS
ontvangt veel
reacties uit Haarlem
I
WOENSDAG 13 MEI 1964
PAGINA 3
WÊIÊÊÊÈÊ
Een spectaculair karwei: da bouw
van de steigers rond de toren van
de Oude Sint Bavo-kerk, van
waaraf de werklieden een fan
tastisch uitzicht zullen hebben
over stad en streek.
Meisjes- en
Jongenshorloges
HAARLEM, 13 mei Sinds
enige dagen wordt rond de
toren van de Grote of Sint-
Bavo-kerk een steiger ge
bouwd, waarmee een eerste
aanzet is gemaakt met een
grootscheepse en veeljarige
restauratie van Haarlems
mooiste toren. Ten behoeve
van dit herstel voteerde de
gemeenteraad in januari van
dit jaar een bedrag van ruim
anderhalf miljoen gulden. Of
schoon niet precies tijdens
een onderzoek-vooraf kon
worden vastgesteld welke
onderdelen van de houten to
ren geheel of gedeeltelijk ver
nieuwd moeten worden, ver
wacht men, dat het bedrag
voldoende zal zijn. Wat men
precies weet is dat er negen
tig ton gegoten lood nodig is
voor de bedekking van de
toren.
Het Bedrijf van Openbare
Werken en in het bijzonder
de afdeling Monumentenzorg
met de heer Corneille Jans
sen aan het hoofd is met de
leiding van de restauratie
belast. Als adviseur is aan
getrokken de Amsterdamse
architect J. Prent, die op het
gebied van torenrestauraties
in ons land een gevestigde
naam heeft. Zolang de restau
ratie duurt zal hij als advi
seur optreden. Dat is niet
zonder reden, want de toren
van de Haarlemse Sint Baaf
is een van de meest gecompli
ceerde van West-Europa. Ze
heeft model gestaan voor vele
vaderlandse torens.
Het vertrouwde beeld van alledag. Wanneer echter de steigers gereed
zijn zullen de Haarlemmers het eeuwenoude silhouet van hun toren
gedurende minstens vier jaren missen.
Zo zal de toren er na de restaura
tie uitzien: een rijk geornamen
teerd monument. Op deze tekening
is de wijzerplaat op haar oude
plaats gebracht. Een beslissing
over de verplaatsing van de klok
is echter nog niet genomen.
F. J. DAMAVE
Belangstelling gevraagd voor
parochiële sociëteiten
s
mMfWfSMÊÊ.
Vp] l dat minister Biesheu-
Vleo Produktschap voor Vee en
te 8 e®n duidelijke wenk heeft ge-
de Jï* moet goedkoper vlees bij
baara^r tornen. Wij prijzen dat ge-
twe» gelijk veroorloven wij ons
riik«»i"i*>1ïlerk'ngen- Het gebaar komt
,.l 'aat en het bewijst, dat onze
als appen" toch niet zo ideaal zijn
h.. wei eens wil doen voorko-
Voor' V zaa^' Het Produktschap
bevno ®n Vlees met zijn regelende
behal d omvat alle betrokkenen
lunet de huisvrouw, die het vlees
'"«et betalen.
Schal, zo,1?.er die controle loopt een
in rt a"ijd het gevaar „een staat
de staat" te worden.
artnl6, TJeleSraaf" heeft in een hoofd-
die ^eer ^nton van de Water,
buhif6!? .^aar lanS ter wille van de
gaan ei* alleen op een eiland zou
"len u-nen' ln bescherming geno-
heid' nr ^ad 'as^ van de eenzaam"
liik 'v da* Is uiet onwaarschijn-
gr',~n .eenzaamheid, zegt „De Tele-
j,...,' ls in onze moderne tijd zeer
\y-. *e verdragen en dus...
die v ,kennen een oude missionaris,
gig ""iffende maand zijn gouden mis-
nenio viert heel diep in de bin-
ooit n van Kenya. Wij hebben
F„ZvP eenzaamheid gedeeld.
nij komt niet terug.
liik ?.r de tweede maal in betrekke-
'ijk ite tijd is in het Groningse
sta ?syl. voor psychopaten een op-
nie uitgebroken. Daarmee is op-
dezPW de bewaking en verpleging van
tag Patiënten in het nieuws geko-
in Z Het heeft er de schijn van, dat
de on!ngen de verpleging meer
heeft gehad dan de be-
En juist omdat die schijn
ki~ :5t is, treft het hoogst ongeluk
je! h' minister van justitie zo-
a's d directeur van het rijksasyl
Poiit"6 commlssaris van de Groningse
leg(jle ®en spreekverbod heeft opge-
\Ven' it ingrijpen kan het wantrou-
orriu,,!an de leek en met name van de
maar nenden van het asyl alleen
Ua_. Verstérken en daarmee is nie-
dan gebaat Sterker nog: Zo ooit,
kan /S nu openheid geboden. Angst
leicjp upzichte van de verpleegden
aller ^°t een houding van afweer
tUH Sluit ze maar goed op! Wij
Ook echter moeten leren, dat men
tep gevaarlijke zieken moet verplè-
Wie nooit fouten maakt,
leeft niet echt.
JOHN HEYWOOD
[['"iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiinmiiiiiiiiii
Advertentie
®arteIjorisstraat 19 - Tel. 11541
Fam. Boot, Manpadslaan 12, Heem
stede:
Adoptie T
(interessant en leerzaam, het was
allemaal nieuw voor ons)
Brandpunt T
Rens van Dorth 5
(een beetje kinderachtig gedoe)
Geloof en wetenschap 6
(interessant, maar het duurde te
lang)
Hitchcock S
(altijd goed)
HAARLEM, 13 mei Voor de Haar
lemse politierechter moesten vanmor
gen drie Haarlemmers terecht staan
wegens overtreding van de wet op
noodwachten. De drie mannen hadden
bij herhaling geweigerd per formulier
de gevraagde gegevens aan de burge
meester van Haarlem te verstrekken.
De 81-jarige winkelier J. S. beriep zich
op zijn drukke zaken. „Ik heb geen
tijd voor de BB". De officier van jus
titie vond, dat verdachte er geen spel
letje van had mogen maken en eiste
tegen de winkelier een gevangenisstraf
van twee weken. De politierechter ver
oordeelde de man tot een geldboete
van 100 en twee weken gevangenis
straf voorwaardelijk met een proeftijd
van drie jaar.
Overeenkomstig de eis veroordeelde
de politierechter de 35-jarige sotffeer-
der L.B. en de 28-jarige automonteur
J. W. tot een geldboete van 100 en
een voorwaardelijke ggevangenisstraf
van twee weken met een proeftijd van
drie jaar wegens overtreding van de
zelfde wet. De stoffeerder vond, dat
menssea op het stadhuis al genoeg goe-
gevens over hem hadden. „Bovendien
ben ik 'twee jaar in dienst geweest. Ik
heb genoeg gedaan voor het vaderland".
De automonteur werd bij verstek ver
oordeeld.
13 mei De nota, die B.
zul,en uitbrengen over het par-
stfcjj Vraaf>stuk in de Haarlemse binnen-
huti .Zal de raadsvergadering van 24
£0a| n Het openbaar worden behandeld.
fle f Hekend zal de nota op 27 mei door
»b^,aad °P informele wijze worden be
°ken.
ting'^'U3 deze informele raadsvergade-
0thtj.pV; Het standpunt van het college
Het parkeervraagstuk nader
i?aari„ toegelicht door de chef van de
Ehflijp^e verkeerspolitie de heer G. J.
"takpy, Deze zal daarbij ook gebruik
D*eu van dia's.
®f>eenv ?*'.n of meer onverwachte snelle
C°'leEp g van beslissingen van het
Volg Van en W. zijn mede een ge-
Hd Vol*1 de vraSen, die het K.V.P.-raads-
Sesteirf over het parkeervraagstuk heeft
öe bjU- Inmiddels heeft dit raadslid uit
yap j?ehstad talrijke reacties ontvangen
zorSiaarlemmers' d'e zich eveneens
,llaatregekaken °V6r "blijven van
13 mej Vanmorgen
ahfiwpo kruispunt van d eWestelijke
?Uto's g en de Vlaamseweg twee
bpst?et 0ikaar in botsing gekomen.
6 ViaoilJrster van de auto, die vanaf
s,ad in de richting van de
an.t„' verleende geen voorrang aan
Wei-a °P de Westelijke Randweg.
h0 a Ult de auto geslingerd. Met
ehfra„fenseHuddiing en een sleutel-
»&ïlhuic „v1 is ZÜ naar het Diacones-
ahzi«riijSeHra°ht. Beide auto's kregen
Uuhe schade.
De bouwmeester was een Edammer,
die Jacob Symonsz heette. Hjj heeft
ongetwijfeld meer vakmanschap beze-
de wijzerplaat. Vroeger heeft deze kort
bij de voet van de toren gezeten. Onder
degenen, die over deze kwestie een be
slissing moeten nemen, zijn er die
vinden, dat de wijzerplaat weer op
haar oude plaats moet worden terugge
bracht. Dat betekent iets naar beneden
De werkzaamheden worden in drie
fasen uitgevoerd. De eerste fase die on
geveer anderhalf jaar in beslag neemt,
behelst de restauratie van het bovenste
gedeelte van de toren. Via schachten
ten dan Comelis de Wael, die aanvan
kelijk was aangezocht om de Sint Baaf
van een toren te voorzien. Hij liet een
stenen toren bouwen, maar halverwege
de bouw moest het werk worden ge
staakt, tmdat de pijlers het begaven.
Gelukkig, mag men zeggen, dat het be
denkelijke vakmanschap van de heer De
Wael is gebouwd, maar waarvan het
schip als gevolg van een slechte con
structie instortte. De heer De Wael
heeft deze catastrofe zelf niet beleefd,
want zij voltrok zich na zijn dood.
De toren werd gebouwd in de jaren
1519 en 1520. Een groot deel werd op de
begane grond in elkaar gezet, een vorm
iiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiimmiiiHitiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiini
iiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiniiiiiiiiiiiiiimiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiii
van prefabricatie, die men voor die tijd
revolutionair mag noemen. Het werk
begon kort voor Pinksteren. Het is tref
fend, dat vierhonderdvijfenveertig jaar
later eveneens kort voor Pinksteren de
eerste grote restauratie ter hand wordt
genomen. Op 25 september 1520 was het
werk klaar. Toen werd het haantje op
de toren gezet. Iedereen in Haarlem
was tevreden, niet het minist natuurlijk
Jacob Symonsz, wiens schepping
eeuwenlang het silhouet van Haarlem
mede heeft bepaald.
Nu is dan de tijd aangebroken om de
toren voor verval te behoeden. Bij een
onderzoek is komen vast te staan, dat
als gevolg van lekkages de houten
constructie op verschillende plaatsen
ernstig is aangetast. De lekkages zijn
op hun beuert weer een gevolg van het
feit, dat de loden bekleding, die tussen
1790 en 1820 niet al te vakbekwaam op
de toren werd aangebracht, is gaan rek
ken, waardoor gaten zijn o tstaan. Het
regenwater heeft er al die tijd vrij spel
gehad. Vooral de houten versieringen zij
er erg aan toe.
Aan een Amsterdams loodgietersbe
drijf is de vernieuwing van de loden
bekleding opgedragen. Een Santpoorts
bedrijf heeft getekend voor het herstel
van de houten constructie en de ver
sieringen. Gedurende vier jaar zul
len acht uiterst deskundige loodgie
ters en timmerlieden aan de toren be
zig zijn. Want zolang zal de restaura
tie zeker duren. Dat komt, omdat men
slechts zeven tot acht maanden van
het jaar zal kunnen werken. De loden
bekleding zal gemaakt worden van ge-
foten lood in platen van anderhalf bij
rieënhalve meter. Dat gieten ge
beurt in een werkplaats aan de Oude
Groenmarkt. Een attractie voor het
publiek: in de loofs zijn grote ramen
aangebracht, zodat men de gieters
aar aan het werk kan zien.
Het is bepaald niet eenvoudig ge
weest om uit te vinden wat voor lood
gebruikt zou moeten worden om de to
ren haar witte kleur te doen behouden.
Deze witte kleur is een gevolg van
oxydatie van het lood. Gebleken is, dat
gegoten lood bij oxydatie het zogenaam
de witlood in zijn poriën vasthoudt, een
eigenschap, die het geplette lood, datj
tegenwoordig wordt gebruikt en dat om
streeks 1905 in zwang kwam, niet bezit.
Op de toren van de Grote Kerk is nu
nog te zien, dat een incidentele ver
nieuwing van de loden bekleding is uit
gevoerd met geplet lood. Dat is gebeurd
omstreeks 1905. Daar vertoont de toren
zwarte plekken.
In het restauratieplan is ook het aan
brengen van verguldsel op de ver
sieringen van de toren opgenomen. In
de loop der eeuwen zijn deze ver
sieringen pinakels en kruisbloemetjes
afgesleten. Men mag dus verwachten,
dat de toren na de restauratie niet
alleen een rijker silhouet, maar ook
een opvallende schittering zal vertonen.
Een neet hangijzer is nog plaats van
HAARLEM
(Advertentie)
Neem zo'n gemakkelijke doorgestikte
HAARVILTHOED mee.
Wij hebben een ruim assortiment in
diverse kleuren en modellen.
SPECIAALZAAK DAMESHOEDEN
Zijlstraat 66 - Telefoon 13510
wordt het materiaal naar boven ge
bracht. Ook de loodgieters en de tim
merlieden zullen de steigers pas kunnen
bereiken vla een klimschacht. Op nieuw
anderhalf jaar denkt men nodig te
hebben voor het middelste gedeelte, ter
wijl er dan nog een jaar werk is aan
het onderste deel. In de tweede helft
van 1966 wordt het carillon, dat op het
ogenblik in Asten wordt gerstaureerd,
in de klokkenkamer gehangen.
Met de restauratie van de toren sluit
de gemeente Haarlem een serie be
langrijke herstelwerkzaamheden aan de
Grote Kerk af. Het kruisgewelf, dat
eveneens gemeentelijk eigendom is en
dat in 1500 werd geslagen, wer reeds
gerestaureerd. Enkele jaren geleden
kwam de restauratie van het indruk
wekkende Christiaan Müllerorgel ge
reed. Ook de kerkvoogdij van de Neder
lands Hervormde Gemeente is zich be
wust van haar verantwoordelijkheid als
eigenaresse van dit fraaie monument.
Er is thans een plan in voorbereidino
dat zowel de restauratie van het in-
als exterieur zal omvatten.
HAARLEM, 13 mei De afdeling
Haarlem van de katholieke Bond van
Bejaarden en Gepensioneerden heeft gis
termiddag in de dépendance van Van
Schroder aan de Raamsingel har jaar
vergadering gehouden onder voorzitter
schap van de heer C. J. Seihorst. Deze
bracht uiteraard het bejaardencongres
te Utrecht ter sprake, waar nog eens
tena anhore van minister Veldkamp dui
delijk is gemaakt, hoe het minimum van
de A.O.W. dient te worden opgevoerd
tot 3600,—. De heer Selhorts durfde
niet de verzekering te geven, dat die
verhoging er in die mate door zal ko
men. Er is al zoveel beloofd, waar niets
van is terecht gekomen, verklaarde hij.
Hij verwachtte trouwens, dat het 3600
zou worden. Hij hield het voorlopig op
3400,-.
Uit het jaarverslag van mejuffrouw
C. C. C. Stavenuiiter bleek, dat er vele
activiteiten gepleegd worden. Vorig jaar
werd het tweede lustrum van de Haar
lemse afdeling gevierd. Drie nieuwe so
ciëteiten konden worden ogeopend. Hoe
wel het ledental tot 1283 is toegeno
men, is de aanwas toch beneden de
verwachtingen gebleven. Zij wekte daar
om de leden op tot grotere activiteit, al
thans tot een groter medeleven.
De geestelijk adviseur belichtte op
krachtige wijze de waarde van de pa
rochiële sociëteiten. Hij achtte die be
langrijker dan de algemene omdat de
bejaarden er dan meer bij gebaat zijn.
In geval van een parochiële sociëteit
komt er meer belangstelling uit de pa
rochie. Van de zijde van de pastorie,
het kerkbestuur en de parochianen is
er meer interesse. De geestelijk advi
seur wees er echter met nadruk op, dat
de sociëteit niet een zaak is van ande
ren, maar van de bejaarden zelf. Zij
moeten de soos gezellig maken en haar
betekenis geven. Bij een trouwe opkomst
krijgen de subsiedies van gemeente,
kerk en bond alle waarde en wordt ze
tenvölle benut. De soos moet bovendien
d'e centrale zijn, vanwaaruit activitei
ten gepleegd kunnen worden. Daarom
drong hij er bij de bejaarden opa an
hun parochiële sociëteit te bezoeken.
