WiIko Bergmans achter
het IJzeren Gordijn
Alleen
bestemd
voor de
kapitalisten
uit het
R7 esten
Open brief
aan dr. Van
Egeraat
Edison uitvinder stemmachine
Haags stadhuis oefent vandaag
Kiesraad studeert over
wijziging Kieswet
Oproepen van
A.N.W.B. aan
toeristen in
buitenland
Valse leuzen.
Roulette
Man verongelukt
bij autobotsing
Fouten en tellen
uit den boze
IN MUIDERSLOT
Staatsprijs aan
profF.v.d.Meer
uitgereikt
Amstel prachtpils,
man...wat lekker!
Voordelen
Al in 1966
WOENSDAG 17 JUNI 1964
PAGINA 5
De wolf werd plotseling in mij
rakker toen een gelige hand voor
•*%i lens schoof. Ik was bezig een
Paar goedmoedige, hardwerkende
Roemeense vrouwen te fotogra-
eren, die met harken en rieken
et smalle strand van Mamaia
aan het schoonmaken waren. De
Onbekende hand omklemde de
^nnekap van mijn camera. Ik
gaf er een fiinke mep op en keek
•;?en in het gezicht van een man,
Jjle mij met veel gebaren beduidde,
a.t dit tafereel verboden was voor
lens. Ik trok mij van zijn aan
wijzingen niets aan en ging on-
Verstoorbaar verder. De vrouwen
®°hter waren opeens bang en
draaiden mij de rug toe. Ik be-
^reep, dat zij in de figuur, die mij
Wilde beletten te fotograferen,
een van de tienduizenden geheime
®genten herkenden, die Roemenië
'>rÜk" is. De knaap volgde mij op
Korte afstand; even later slenterde
Weg. Ik heb hem niet meer te-
gezien. Hij had geprobeerd
f11'! te intimideren, maar ik had
f|®m toegebeten in het Frans, dat
•k een vrij man was en niet ge
iend van zijn censuur.
Afschuwelijke beeldengroepen
staan voor de hotelpaleizen
opgesteld.
Roemeense zangeres zingt vlotte
Amerikaanse liedjes, maar zelf
mag zij niet naast de „kapitalis
ten" van Mamaia zwemmen.
Oost en Westduitsers ontmoeten
elkaar in Mamaia. De muur be
staat er niet, maar wel is er altijd
de dreigende figuur op de achter
grond, de gids der Oostduitsers.
Vrouwen van Constanza maken
het strand schoon voor de „kapi
talisten" uit het westen.
AMSTEL
Mamaia, luxe badplaats in
Roemenië, heeft geen sfeer
fDit voorval is tekenend voor de hele
"teer, die in Roemenië heerst. Laat ik
.u echter eerst vertellen wat Mamaia
's en waar dit liberaal reservaat voor
Weemdelingen ligt. De machthebbers
Jjan Roemenië ontdekten vijf jaar gele-
S®h, dat t oeristenindustrie harde
resterse gelden in het laadje konden
S^hgen. Men besloot onder de rook van
ïe havenstad Constanza aan de Zwarte
gekust een nieuwe stad uit de grond te
tampen; een stad, alleen maar be
stemd voor de „kapitalisten" uit het
gasten. Plannen werden ontworpen en
[jaar het voorbeeld van Spanje en Ita-
ie werden enorme hotelpaleizen ge-
°uwd, die tezamen een dode stad vorm-
"eh. Mamaia. Een leger van slaven en
"'avinnen werd gerequireerd door Va-
"®£tje Staat. Dag en nacht zwoegden de
Pyramidenbouwers van Roemenië aan
oe Zwarte Zeekust en binnen enkele ja-
en was de dode stad klaar. Met opzet
jPreek ik van dode stad, want als er
'ets kunstmatigs op de wereld is, als
Jrf ergens sprake is van volmaakte
^eerloosheid, dan is dat in Mamaia aan
°e brakke zee van Roemenië. Een gro
te leugen kwam tot stand. Duizenden
Kubieke meters zand en schelpen wer-
°en van elders aangevoerd om het
llrand met zijn verstuivingen te maken,
yfarnmofooninstallaties werden ange-
~tachten „ten gerieve" van de ver
wende toerist uit het westen galmen
J-wistmuziek en boogie woogie van
s morgens negen tot 's avonds zeven
jur over de vlakte en de zee. Midden in
Mamaia heeft men een winkelcentrum
«ebouwd, waar niets te koop is of
v°°r exorbitant hoge prijzen goederen
van slechte kwaliteit.
.Met valse leuzen en geraffineerde
Kleurenfilms worden toeristen uit de
omringende Westerse landen aangelokt,
„bloemenparadijs" aan de Zwarte
Bij mijn thuiskomst van een
reis achter het IJzeren Gordijn,
waar ik onder meer Roemenië be
zocht, vernam ik, dat u voor de te
levisie een pleidooi hebt gehou
den voor Mamaia, de luxe bad
plaats van Roemenië aan de Zwarte
Zeekust.
Zonder uw advies ben ik in Ma
maia geweest en het is mij een vol
komen raadsel hoe u deze „dode
stad", deze kunstmatige badplaats
zonder sfeer bij het publiek kunt
aanbevelen. Ik vraag mij af, wat
de reden van uw loflied op Mamaia
is geweest. U bent toch niet in
dienst van Carpati, de toeristische
organisatie van Roemenië of is het
gewoon de routine van „prachtige
strandendit moet u beslist
ziendat mag u niet over
slaan Kunt u het zich niet
permiteren, geachte heer Van Ege
raat, om gewoon uw mening te
verkondigen of hebt u geen eigen
mening? Graag leg ik u het ver
haal, dat ik over Mamaia schreef
ter overweging voor en ik hoop
antwoord van u te krijgen.
Wilko A. G. M. Bergmans
Zee, zoals de communisten Mamaia
heben gedoopt te bezoeken en zjj heb
ben met hun actie succes. De stromen
zetten door en ik ben zo vrij geweest
onder enkele nationaliteiten een enquê
te te houden.
De Fransen allemaal middenstan
ders waren zonder meer ontevreden.
Men voelde zich bedrogen vanwege het
volkomen gebrek aan sfeer en amuse
ment. Oostenrijkers bezworen mij dat
zij nimmer meer zouden terug keren
naar dit oord en zelfs Oostduitsers, die
toch echt niet veel gewend zijn, staken
hun teleurstelling niet onder stoelen of
banken.
En waarom? De zon scheen, het
menië wacht op iets; ik ken zelfs in
het leger officieren, die volstrekt onte
vreden zijn. Meer kan ik niet zeggen..."
Deze stem uit de leidende klasse van
het Roemeense volk stond niet alleen.
Overal waar ik mijn oor te luisteren
legde heb ik symptonen waar genomen
van een groeiende ontevredenheid.
Eens zal blijken dat de kunstmatige
stad Mamaia een soort van Troje
is voor de machthebbers van dit
mooie land. De complexachtige acht-
terdocht, die ik in de Sovjet-Unie kon
waarnemen tegenover buitenlanders is
in Roemenië minder. De zucht tot ver
breking van het isolement komt in
elk gesprek tot uiting en wellicht is
het zich afkeren van de grote broer
Rusland een bewijs, dat Roemenië
communicatie met „die andere kant"
langzaam maar zeker bezig is de
communicatie met „die andere kant"
van het gordijn te herstellen. Maar
zolang de liberalisatie beperkt blijft
tot toeristenkolonie Mamaia, zal het
Marxisme zijn greep op het volk niet
verliezen.
Overigens in Mamaia ontmoeten Oost
en West Duitsers elkaar tamelijk onge
dwongen. De muur van Berlijn is niet
tot hier doorgetrokken en persoonlijk
heb ik gezien hoe twee families uit
Oost en West in Roemenië het weer
zien vierden met een fles pruimen-
brandewijn. De oosterlingen waren per
eigen gelegenheid in gezelschap van
strenge gidsen naar de Zwarte Zee ge
reisd en de westerlingen arriveerden per
vliegtuig uit Düsseldorf. Zij sliepen in
aparte hotels maar in het restaurant
vlogen zij elkaar in de armen.
Nu nog even wat cijfers over Mamaia.
Men is van plan 50.000 bedden voor de
vreemdelingen te reserveren. Tot 3970
zal er worden gebouwd door de slaven
en slavinnen en dan hoopt het officiële
toeristenbureau „Carpati" dat er jaar
lijks een kwart millioen toeristen naar
de Zwarte Zee zullen snellen. Voorlopig
heeft Vadertje Staat maar liefst 500
miljoen gulden in het project geïnves
teerd, maar men is er vast van over
tuigd, dat in 1970 de kosten zullen zijn
gedekt door de inkomsten. Ik mag dat
betwijfelen. In ieder geval ben ik er
van overtuigd, dat Mamaia voor Neder
landers als „lustoord" geen mogelijk
heden biedt.
De namen van de hotels mogen nog
zo verleidelijk klinken (LotusVic
toria... Doina... Flora... Aurora... etc.
etc.) ik geloof, dat de Hollandse vakan
tieganger dwars door de leugen heen
kijkt en Mamaia links laat liggen.
(brakke) water golfde opgewekt, het
bed was hard maar schoon, het eten
niet slecht. En toch ontbrak dat iets,
dat contact met de mens van het
land waar men zijn vakantie door
brengt. Dat terrasje, waar je een
wijntje kunt drinken met inheemsen,
dat praatje aan de haven, waar een
vissersman zijn netten spreidt, de zang
van een gondelier of bruingebrande
Corsicaan. Immers rond Mamaia was
een gordijn gespannen en 's avonds
kon men een kanon afschieten over
de totaal lege boulevards.
Een groter contrast, dan een tocht
over de heuvels en dalen van Boeka
rest naar Mamaia is nauwelijks denk
baar. De gloeiende Donauvlakte met
zijn honderden huifkarren en typische
balkaneske armoede was mij heel wat
liever dan de slavenstad Mamaia, waar
ik mij opgesloten voelde net als die
duizenden anderen. Nu had ik het voor
recht over een auto te kunnen beschik
ken en daarom konik ,a ls ik dat wilde,
de dode stad ontvluchten
De verveling is groot in Mamaia en
ik kan niemand aanraden er zijn va
kantie door te brengen. Altijd nog be
ter een klein kiezelig strandje aan de
Italiaanse Rivièra, dan hier aan de ge
heimzinnige Zwarte Zee, die het in al
le opzichten moet afleggen tegen onze
ouderwetse maar heerlijke Noordzee.
Communisten in nood zijn slim. De
heren hebben zelfs het roulettespel weer
ingesteld en in Constanza zijn de staats-
croupiers in ere hersteld en klinkt het
oude vetrouwde „rien ne va plus" uit
de glorierijke dagen van madame Lu-
pescu weer door de zalen van het Casi
no.
Het bedrog viert hoogtij in dit land,
dat in het kustplaatsje Eforie een pa
radijsje schiep voor Roemeense polit-
buroleden, die in hun sportauto's zwie
ren en slijpen terwijl negen en negentig
procent van dit volk in diepe armoede
leeft. Ik durf te zeggen, dat wie één
cent uitgeeft om zijn vakantie in Roe
menië door te brengen, meewerkt de el
lende en de terreur te verhogen. Denk
niet, dat het harde geld, dat de vreem
delingen binnenbrengen bestemd is voor
de massa.
H?t was een dokter uit Constanza,
die mij iets vertelde over de uitspat
tingen van vele partijleden en met na
me noemde hij een zekere Moise uit
Brailo, die zich vooral tegen de religie
keert en de hoogste belastingen oplegt
aan mensen, die een kerk bezoeken.
„Er wordt ons tijdens bijeenkomsten,
die wij verplicht zijn bij te wonen, ver
teld, dat in de ziekenhuizen in het
westen twee mensen in een bed moeten
liggen vanwege ruimtegebrek. Natuur
lijk weten wij, dat dit niet waar is,
maar de eenvoudigen van geest gelo
ven het. Er kookt iets in Roemenië, ge
loof niet, dat er geen verzet broeit. Het
kookpunt is nader dan vele denken. Roe-
(Van een verslaggever)
MUIDEN, 16 juni „Een oprechte
mensenliefde, die sentimentaliteit
schuwt", zo, benoemde drs. L. van de
Laar, staatssecretaris van O.K. en W.,
een van de belangrijkste onderstromen
in het werk van f. dr. F. van der
Meer, toen hij hem in het Muiderslot
de staatsprijs voor letterkunde (P.C.
Hooftprijs) uitreikte.
Ademloos luisterde de overvolle zaal
er moesten stoelen worden bijge
schoven en velen stonden naar het
dankwoord van prof. Van der Meer.
Met bijzondere hartelijkheid en er
kentelijkheid richtte hij zich tot de
aartsbisschop, kardinaal Alfrink, die
de plechtigheid bijwoonde. „Utrecht
is een grote naam in de kerk- en
in de kunstgeschiedenis. Nu heeft het
een grote stem op het concilie. Voor
ons, priesters, is er eigenlijk alleen
maar de Kerk. Ik dank alles aan de
Kerk van Utrecht". Denkend aan de
kardinaal, dacht hij, naar hij beken
de, altijd aan een zinsnede van het
slot van de Handelingen der Aposte
len: te mogen onderrichten over de
dingen die op de een of andere ma
nier op de Heer betrekking hebben,
sine prohibitione: vrijmoedig en on
gehinderd.
De plechtigheid in de sober-statige
zaal werd opgei -isterd door harp
spel door mevrouw Phia Berghout.
Mr. F. P. Th. Rohling, chef van de
afdeling oudheidkunde en natuurbe
scherming van het ministerie van
O.K. en W. sprak ter opening een
welkomstwoord.
(Van onze correspondent)
OLST, 17 juni Op de dijk tussen
Olst en de Nul botsten gistermorgen
frontaal twee personenauto's, waarbij
de 62-jarige vertegenwoordiger J. H.
Dijkhuis uit Zwolle om het leven kwam.
In de andere wagen zat een 32-jarige
verzekeringsinspecteur uit Deventer
Zijn auto sloeg na de botsing van de
dijk.
(Advertentie)
~w T dison, de man van de gloeilamp,
M is ook de uitvinder van de stem-
I l automaat of kiesmachine (1869).
Tot zijn roem heeft het apparaat
echter niet bijgedragen. Dat kwam voor
namelijk, omdat zijn machine in de
praktijk niet bleek te deugen. Een
bruikbaar toestel werd drieëntwintig
jaar later geconstrueerd door Jacob
Meyer. De machine waarvoor op het
ogenblik van hogerhand stemming wordt
gemaakt, komt in beginsel overeen met
zijn vinding. Aan het model dat voor
ons land is gemaakt, is alleen een rood
lampje elektrisch. Voor de rest werkt
de machine volkomen mechanisch.
Hoe de stemgerichtigden met de ma
chine moeten omgaan, zal hen, als het
zover is, omstandig worden uitgelegd.
De kiezers op wier stembureau zo'n
apparaat komt te staan, krijgen van te
voren een handeleiding thuis gestuurd.
Voor degene die op de dag der verkie
zingen in het stembureau aanbelandt en
meent nog onvoldoende geoefend te
zjjn, heeft de voorzitter van het bureau
een proefexemplaartje.
In de kiesmachine zelf, die tegelijk
stemhok is, wordt de kiezer ook niet
over de werking in het ongewisse ge
laten. Als hij tenminste, of hem dat nu
politiek zint of niet, de blik naar links
wil wenden alvorens iets uit te richten.
Stemmachine levert
uitslag in kwartier
(Van onze Haagse redactie)
DEN HAAG, 17 juni Zowel bur
gemeester mr. H. A. M. T. Kolfscho
ten als de werkster van het Haagse
stadhuis doen vandaag evenals acht
honderd gemeenteambtenaren de Twee
de Kamerverkiezingen van vorig jaar
over. Zq zullen daartoe gebruik ma
ken van een stemmachine. De bedoe
ling van deze fictieve verkiezing is de
Kiesraad gegevens te verschaffen over
het gebruik van de stemmachine, die op
verzoek van de raad in Engeland is ge
fabriceerd in licentie van de „Automa
tic Voting Machine", een firma uit Ja-
mostown in de Amerikaanse staat New
Vork.
Zoals men uit een eerder bericht we
ten kan, zal de Kiesraad minister To-
xopeus binnen afzienbare tijd advies
uitbrengen over automatisch stemmen.
De minister zelf heeft de machine gis
teren op de T.V. gedemonstreerd. Voor
al de secretaris van de Kiesraad, mr.
W. K. J. J. van Ommen Kloeke, is en
thousiast voor het invoeren van de
stemmachine. Hij is dan ook de man,
die minister Toxopeus voor het idee
heeft warm gemaakt, zodat deze de
Kiesraad heeft verzocht een wijziging
van de Kieswet voor te bereiden.
Die wijziging is nodig omdat in de
Kieswet, om met minister Toxopeus
te spreken, „uitputtend staat voorge
schreven hoe het allemaal op een
stembureau moet toegaan". Naast de
voorschriften in de wet over het stem
biljet, het rode potlood, het stemmen
zelf en het tellen, zullen nieuwe voor
schriften moeten komen die het gebruik
van de stemmachine beschrijven.
Er zijn grote voordelen aan het
februik van een stemmachine verbon
en. Minister Toxopeus was gisteren
op een persconferentie waarop de
machine werd gedemonstreerd, de
eerste om die voordelen aan te tonen.
Twee ervan springen dadelijk in het
oog: er kunnen geen fouten meer
worden gemaakt en de uitslag van
een stembureau kan binnen een kwar
tier worden geleverd.
De kiezer zal niet meer ongewild een
ongeldige stem kunnen uitbrengen door
dat hij, zonder te beseffen dat dit niet
mag, meer dan één hokje invult of aan
tekeningen maakt op het stembiljet. De
leden van het stembureau zijn verlost
van de ingewikkelde procedure van het
stemmen tellen (niet alleen per lijst,
ook per kandidaat), die soms uren in
beslag neemt. Zij hoeven nu slechts na
het bekende tijdstip van zeven uur de
machine aan de achterkant open te ma
ken om af te lezen hoeveel stemmen
op welke kandidaten zijn uitgebracht.
Want de machine zelf heeft al de stem
men per kandidaat opgeteld. Het ma
ken van het proces-verbaal van de stem
ming is dan nog slechts een kwestie van
minuten. Een grote stad, die op alle
stembureaus van een machine gebruik
zou maken, zou daardoor in tijd van an
derhalf uur de uitslag van een verkie
zing kunnen bekend maken.
Het is zeer de vraag, of bij de vol
gende verkiezingen, de gemeenteraads-
en statenverkiezingen van 1966 al in en
kele gemeenten uitsluitend automatisch
zal worden gestemd. De machines kos
ten namelijk zesduizend gulden per stuk.
De gemeenten zullen er vrij in wor
den gelaten, al dan niet met stemma-
chines te gaan werken. Zjj moeten er
trouwens financieel zelf voor opdraaien,
evenals nu de verkiezingen met biljet
ten en potloden voor rekening van de
gemeenten geschieden.
Aan die kant hangt een handleiding.
Om te stemmen moet de kiezer een
handle (die hij zeker niet over het
hoofd zal zien: de handle is zo groot
als de versnellingspook van een auto
bus en rood als een tomaat) overhalen
naar rechts. Achter hem sluiten nu
gordijntjes van Brabants boerenbont
(want ook de automatische stemming
is geheim). Na de stemming hoort hij
een kassabei en kan dan naar buiten.
NEW YORK, 17 juni (Rtr.) Een
26-jarige Rotterdammer is dinsdag al
hier in staat van beschuldiging gesteld
wegens onwettige handel op Cuba. Hij
is, tegen betaling van een borgstelling
van twintigduizend dollar, op vrije voe
ten gesteld. Zijn zaak komt 9 juli voor.
(Advertentie)
Wegens familieomstandigheden wor
den de volgende personen verzocht zich
te melden bij de ANWB-oproepdienst
in Den Haag, telefoon 070r8143 81, da
gelijks van 8 tot 22 uur.
DUITSLAND: Piëta en Ria van der
Aa uit Someren, per Nederlandse fiets
met wit achterspatbord, ergens in
Duitsland op weg r ar Monschau. De
meisjes zjjn ca 23 jaar oud.
Mevrouw Maria Sabansky te Krefeld
en de heer Hans Sabansky te Kassei,
wonen beiden vermoedelijk in woonwa
gen, verdere gegevens onbekend.
OOSTENRIJK: mej. A. M. C. Buys
uit Amsterdam in een zeegroene Mor
ris Minor, ZG-92-71, -ïoedelijk op te
rugreis van Oostenrijk -ar Nederland.
Echtpaar Janson uit Leiden, in don
kerblauwe Vauxhall, GG-74-45, op weg
naar Himmelberg in Karinthie.
De heer Kuiper, arts te Pijnacker, in
grijze Ford Zephyr, EM-of ME-f2-69, in
omgeving van Kitzbuehl in Tirol.
SPANJE: R. Pronk uit Amsterdam,
in zee-groene Citroen Break (id-station-
car), BK-36-35, ergens aan de Costa
Brava.
Familie J. G. Kosten uit Amsterdam,
in grijze Simca 1000. JH-26-16, vermoe
delijk in de provincie Gerona in het
plaatsje Colera.
FRANKRIJK: L. R. Oideman uit Den
Haag, in bei re-kleurige Daffodil,
JR-49-18, onderweg van Parijs naar Ne
derland.
