■M
-
^EBP|:
WMmm
mm
mmi
Historische achterdocht van de
marine-man
Kans op Nederlandse
atoom-onderzeeboten
JIM—Ml
m
HP
mmmm
in de nieuwbouw Minister De
V v--'/■->'v-
-
Mf !>s -
v i:
Hü
H
II»
BB::ëbb''M
ïTTTT K
Alles houdt ten nauwste ver
band met de koers die de
koninklijke marine de komen-
jaren zal gaan varen. Een koers
le zal moeten veranderen, omdat
et totale maritieme beeld op en
°oral in de zeven zeeën zozeer
v,an verandering onderhevig is.
bouwen conventionele onderzeeboten De kruiser De Zeven Provinciënhet schip dat dankzij knappe
ho°uden edatT hier1 ikemvoortTtuuTnTsm^ staaltjes „plastische chirurgie" zal worden uitgerust met de felbe-
chines in kunnen worden gebouwd. Het geerde Terrierraketten.
door een viiegkampschTp^van groter De ia9er Gelderland stort zich onvervaard op de dwars inlopende zee.
is nog niet zo heel lang ge-
eden dat het grote slagschip „je
an het" was. De immense nauti-
che kolos met het veelvoud aan
anonnen kon een beslissende in-
i°ed uitoefenen op het gevecht,
at beeld is nu sterk gewijzigd.
,andaag de dag kan men zeggen
t de grootste maritieme drei-
n£ komt van de atoomonderzee-
0ot. die uitgerust is met de ge
roesde geleide projectielen. Dit
Deeld is door de Amerikanen op
getrokken en het heeft zoveel in
druk gemaakt dat de Sovjet Unie
^ch gehaast heeft er lering uit te
gekken. De Russen waren al in
het bezit van een formidabele
rioot onderzeeboten. Aangenomen
^ordt dat het aantal thans zo
ond de 390 schommelt, waarmee
eze vloot de sterkste is ter wereld.
A's de vermoedens juist blyken,
an z}jn thans zo'n vijftig van
®eze schepen uitgerust met de ge-
i'eesde afstandraketten, die van
ader water kunnen worden ge-
anceerd. Van deze boten hebben
erschillende al een nucleaire
°°rtstuwing en is het duidelijk
Ms Karei Doorman, het grote
Pehtakelstuk van de vloot, dat
lnnen niet al te lange tijd zal
verdwijnen.
ld- -
c
wordt doorgetrokken.
?ldiL°grotnetek.vLitei?enbTnerdite spcu?" Het onderzeebootwapen heeft zich ontwikkeld tot een maritieme
derswerk aan de dag gelegd.
dreiging van de eerste orde. Hr. Ms. Zeeleeuw is een aardige, con
ventionele onderzeeboot. Maar vandaag de dag triomfeert de
nucleaire voortstuwing.
en opstijgen. De grote technische en Als een „duivelse libelle" hangt de helicopter roerloos boven het
financiële bezwaren die hiermee ge- zee-ojmervlak. Tot diep onder water is de sonarbal uitgevierd,
n' zoekend en speurend naar de gevreesde onderzeeboot.
WOENSDAG 17 JUNI 1964 PAGINA 9
Het uur van de defensienota nadert. En men kan gerust aannemen dat
velen er met meer dan de gebruikelijke spanning op wachten. Velen
van de land- en de luchtmacht, maar velen ook van de koninklijke ma
rine. Het is misschien wel historisch zo gegroeid dat juist de marineman met
een zekere achterdocht de behandeling van zo'n nota in de Kamer tegemoet
ziet. Voor hem immers zijn hier in het verleden moeilijk te verteren „ge
vechten" geleverd. Gevechten, waarin luidkeels gejammerd werd om de af
takeling van het zeilende linieschip, de grijze kruitdampen zich samen
pakten boven ramschepen en monitors, kruisers kwamen, kruisers
verdwenen en slagschepen kansloos ten onder gingen. Nog herinnert
men zich de oude wanhoopskreet van minister Enslie: „De vloot is in
verval", de Pyrrusoverwinningen van minister Lotsy, alleen dank zij
zijn formidabele spreekkanon, waarmee -hij het verweer in de Kamer
eenvoudig in de kiem smoorde, de dagen van het „halve minimum" en
andere spektakelstukken als er voor het aanzien en de opbouw van de
vloot belangrijke beslissingen moesten worden genomen. Deze dagen zijn
nu opnieuw aangebroken. Minister Pieter de Jong, zelf in de maritieme
wereld gerijpt en groot geworden, heeft langdurig in de spiegel van de
marine gekeken. Wat hij daarin gezien heeft, zal binnenkort de volks
vertegenwoordiging onder ogen worden gebracht.
''^■:'ïWl ^v-'; ;i
r-l i::i v!.;;::V: x" "V:B'
:':::::x
■V
*/Ay -^•"Sv ->■?" <••- - 'X,
KAREL .DOORMAN
zijn geteld
gen om een sterk aantal jagers en fre
gatten als onderzeebootbestrjjders in
de vaart te houden en te krijgen. En
zelfs lijkt ons de mogelijkheid niet uit
gesloten dat hij zeer sterk de bouw
van een of twee atoomonderzeeboten
overweegt. Behalve als aanvalswapen,
zijn deze ook uitermate geschikt in de
bestrijding van vijandelijke soortge
noten, omdat zij onder water een oor
te luisteren kunnen leggen dat met an-
is duidelijk dat hier ook voor de vader
landse industrie grote kansen liggen.
De Tonijn en de Triton hebben een
kostenraming van elk honderdmiljoen
gulden. Ook dat zijn forse grepen uit
het marinebudget. Maar misschien is
het mogelijk om in het kader van de -
nucleaire ontwikkeling te komen tot ;&L
een soort verdeling van de kosten, op- -4yf".
dat de marine de zware financiële las- t. ML II»
ten niet alleen hoeft te dragen. g-
In ^et ?ch?. van genoeinde ^bedragen
""'""lllllUHIIIiiHiiiiHIIIMIWmwilHIHIIHIIHIUIIHIIIIIllll
Hieruit kan blijken .dat de onderzee-
bootbestrijding een van de belangrijk
ste maritieme taken is geworden. De
onderzeeboot is een wapen dat Pieter
de Jong persoonlijk gehanteerd heeft.
Hjj heeft er mee gevochten in de
Noordzee en Middellandse Zee. Klets
nat en doorweekt in de smalle com
mandotoren, waarin hij zich liet vast
binden om niet door de overkomende
zeeën te worden weggespoeld. Of bin
nen in het warme, benauwde stalen
ljjf dat sidderde en beefde op het af
schuwelijke ritme van dleptebomexpio-
sies. De ministersstoel is wel een heel
andere plaats dan de commandobrug
van de 0-24, maar als het er om gaat
het onderzeebootwapen op zijn waarde
te schatten ijeeft minister De Jong een
uiterst belangrijke ervaring mee. Al
blijft het dan ook een feit dat onder
zeeboten van het inmiddels gesloopte
type 0-24 eigenlijk maritieme museum
stukken zijn geworden. Maar goed,
men kan verwachten dat de minister
er in zijn defensienota op aan zal drin-
dere middelen maar heel moeilijk te
evenaren is.
Nederland heeft zich al eens kunnen
verzekeren van Amerikaanse steun bij
de bouw van een nucleair voortgedre
ven onderzeeboot. Steun in de vorm
van noodzakelijke gegevens van een
dergelijk schip. Maar van de prijs is
men toen toch echt wel geschrokken
en het plan verdween in de la van de
minister. De kans is nu groot dat het
plan weer ter tafel komt en men op
nieuw contact zal opnemen met de
Amerikanen. Wellicht dat dan gespro
ken zal worden over het z.g. Tresher-,
type van de Amerikanen, een forse
3750-tonner, waarvan de prijs volgens
de standaardgegevens didht in de
buurt van de tweehonderdmiljoen gul
den komt. Dat zijn uitgaven die er niet
om liegen. En men kan zich dus wel
voorstellen hoezeer er gewikt en gewo
gen wordt alvorens een dergelijke be
slissing te nemen. Overigens heeft de
marine zich al voorbereid op het pro
ject van de atoomonderzeeboten. Men
heeft in de opzet van de nieuw te
formaat. En wat dat gaat kosten laat
zich gemakkelijk raden. Vliegkamp
schepen blijven door hun grote om
vang en hun beperkte bewegingssnel
heid kwetsbare objecten. Een simpele
torpedo kan zo'n geweldige miljoenen
vuist verlammen en voorgoed uitscha
kelen. In verband met de voortduren
de paraatheid en de gevechtswaarde
zou je er toch eigenlijk meer van deze
drijvende vliegvelden op na moeten
kunnen houden en dat is iets wat wij
nooit en te nimmer zullen kunnen
waar maken. Toch spelen de vliegtui
gen en vooral ook de helicopters die
op het vliegkampschip kunnen worden
meegevoerd een belangrijke rol bij de
onderzeebootbestrijding. Zij speuren
met hun fantastisch fijngevoelige de
tectieapparatuur de zeeën af. En wan
neer ztf een onderzeeboot gepeild heb
ben, kunnen zij deze met dieptebom
men te lijf gaan. Vooral de helicopter
Als „duivelse libellen" kunnen zij roer
loos boven het zeeoppervlak hangen,
terwijl onder zich een zg sonar-bal
wordt uitgevierd tot diep beneden het
wateroppervlak. Binnen een straal van r" - - - - - -7;——
om en nabij de 200 km kunnen daar-
mee onderzeeboten worden opgespoord.
De opmars van de helicopter in het
onderzeebootbestrijdingswapen is on
miskenbaar. Reeds is het een maritie
me mode geworden om tot de bouw van
zg helicopter-schepen over te gaan. Het
zijn schepen die minder groot behoeven
te zijn dan de vliegkampschepen en
waarvoor ook niet de rechthoekige en - -
logge vorm noodzakelijk is. Maar ook ZjMÊhte*
schip in oorlogstijd moeilijk bouwen - «GHRMNRb
kan. En dat brengt dus ook het heli- Bmü fp s 19 H >£Êkrtm t4*atnr
copterschip meteen in begrotelijke sfe- V ~l V",
ren. Maar misschien is het mogelijk om 11ie' .„j
aan boord van fregatten en jagers, die IjMpiiMiiijyiil'1' t1w"- v
immers toch al samenspelen met de jj
lllilllllillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllii
r!ïfi!:»hlii'-."O."
hefschroefvliegtuig zou kunnen landen T.
moeid zpn, blijven echter groot. Dus l 1
toch gewoon doorgaan
bare middelen?
met
Dus
beschik-
WU voor ons geloven nooit dat de
Doorman straks door een nieuw vlieg-
kahipschip wordt vervangen. Net
zo min dat er voor de De Ruyter die
ook in 1970 „uitgevaren" zou zijn, een
nieuwe kruiser komt. Minister De Jong
heeft trouwens al eens duidelijk te ver
staan gegeven dat als het aan hem lag
de kruiser uit een modern Nederlands
vlootplan zou moeten worden geschrapt.
Dus wat dit betreft hoeven de liefheb
bers van het grote werk zich niet veel
illusies te maken. Langer mee gaat de
kruiser De Zeven Provinciën, maar dit
schip is dan ook ten koste van vele
financiële offers uitgerust met de zg
Terrierraketten. Daarvoor zijn tal van
staaltjes „plastische chirurgie" aan hel
schip noodzakelijk. Men heeft nu be
paald dat bet tot 1977 kan blijven varen.
Wat het oppervlakteschip be
treft heeft het fregat misschien nog
wel de beste papieren. Het is een uiterst
snel, wendbaar en slagvaardig schip.
Voor een bedrag van 400 miljoen gul
den staan er zes fregatten op stapel,
die elk een helicopter aan boord krij
gen. Wie zijn oor in marinekringen te
luisteren legt, kan vernemen dat het
wenselijk zou zijn de omvang van de
fregatten te vergroten. Zo In de orde
van 7000 ton. Het zou deze schepen in
staat stellen raketten aan boord te
kunnen afvuren, die nodig zijn voor de
grotere afstanden. Daarvoor is op de
fregatten van om en nabij de 2500 ton
geen sprake.
De kaarten liggen op tafel. De keuze
is moeilijk. Maar welke er ook gedaan
wordt, veel geld zal het altijd kosten.
De schepen van vandaag de dag wor
den steeds meer drijvende laboratoria
met zeer Kostbare en ingewikkelde in
strumenten. Of het nu wel of niet "en
„kanjer van een schip" is, doet niet zo
veel meer ter zake. Het gaat er nu om
wat de slagvaardigheid van het vaar
tuig is. De taak van de marine in deze
dagen heeft verschillende mensen aan
het denken gezet en aan net spreken
gebracht. Er waren er bij die zich af
vroegen of wij nog wel mee moesten
doen in heel die fantastische wedloop
van technische ontwikkelingen en bewa
pening. Zij vergaten de rol die ons in
NAVO-verband is toebedeeld en die ze
ker niet een sinecure omvat. Wij zijn
een radertje in Jat grote apparaat en
we zullen het draaiende moeten hou
den. Net zo goed als dag en nacht de j
Amerikaanse pol^risonderzeeboten op
post liggen, kan men gevoeglijk aanne
men dat ergens ook de nucleaire onder
zeeboten van de Russen met hun raket
ten strategische posities innemen. Stra
tegische posities eigens onder de kabbe
ling en deining van zeeën en oceanen.
De maritieme activiteit van de Russen
is bijzonder groot Van de kapitein ter zee
Van Rees is het gezegde afkomstig dat het
passeren van Russische vlooteenheden
in het Kanaal en de Noordzee zo lang
zamerhand een even regelmatig ver
schijnsel is geworden als het passeren
van Amsterdammers in de Kalver-
straat. De NAVO kan geen oefening
houden of de Russen zijn er bij. De
zee is vrij 6" daarvan profiteren de Rus
sische trawlers, die voorzien zijn van
uitgebreide electronische er akoes
tische apparatuur. Over en weer. wordt
er naar elkaar gekeken en geluisterd.
Vandaar dat men zich in de maritieme
wereld goede voorstellingen kan maken
over de krachtsverhoudingen. De tijd is
er voor de koninklijke marine zeker
niet minder belangrijk op geworden. En
dat is een toon die straks ook in het
nieuwe vlootplan zal doorklinken.
HAVE THOMAS
