Zijn liefde voor de
allerarmsten wordt
beschouwd als vorm
van communisme
Arbeiders in Brazilië dragen hem op handen
Vijfduizend grote
vliegkampschepen
in een tennisbal
100.000 gram
in kubieke cm.
Amerikanen
langer in
Nederland
Medicijn voor
dragers van
tyfusbaeillen
100.000 gram
in een
Kerk van
de élite
Tranen
i m
wiM HORNMAN
ENORME DRUK IN STERRENLICHAAM
Ontwikkelingshulp
en zuivelindustrie
Liturgische week
kalender
ZATERDAG 25 JULI 1964 PAGINA 9
biRS^.,hatl al veel van Dom Jorge Marcus de Oliveira, de 49-jarige
dustriëïe cemSant° Ancir®' met zÜn 13.000 fabrieken het grootste in
komen, dat hyUtte mp ®razilië> gehoord. Ik was tot de conclusie ge
en twintig bisschopncn\'annrtS(lreden fiSuur is de tweehonderd
moet, die hem felle verwijten mTa wChtig™an vi had mensen ont"
progressieve houding de communiën'inde kaaV^ hy door zijn
weerden, dat hg de armen tegen de rijken opzette z?feelde/ Zij be'
achtend over het feit, dat hij in gJewone burg^JsPraken
Anderen had ik zeer voorzichtig horen zeggen, dat rondIieP'
maar kenden uit de kranten. Iemand vertelde mij hem alleen
politieke politie, één van zijn Priesters had willen Ï^?J?0PS' de
dat de bisschop gedreigd had, dat hij dan zelf en tien l?!^' maar
lijken de cel met de gearresteerde zouden delen. ik wït d?" gefstte"
in de arbeidersstad Santo Andre geruchten circuleerden H
overwoog hem gevangen te nemen, maar ik wist ook, dat'vpfl r"en
duizenden hem zien als een der weinige grote voorvechteJvL 'a'
sociale rechtvaardigheid, een man die zijn leven en zijn SzondL^
heeft ingezet voor de Braziliaanse kleine man. gezondheid
door
ro^^di-^e -
leed. misschien te veel leed, hadden
V-«.«K>,.
DON JORGE, een bisschop,
die zich niet
schaamde
voor tranen
De figuur van deze bisschop obsedeerde mij. Het was mij bekP«a
hij persoonlijk aan negen en twintig stak'"fe" had deelgenomen; dat 71fn
boorden fel en striemend waren feweest en dat meerdere f zjjn
Maandenlang: hadden stilgelegen, omdat de direkties de loonsverhoging di«
Dom Jorge eiste, niet wilden toepassen.
De meeste industriëlen in zijn bisdom
verzetten zich met hand en tand tegen
ZIJn figuur. Zij haatten hem als de
eeuwigdurende onruststoker, als de man,
?le ingrijpt in hun loonbeleid, als de
jerkelijke autoriteit, die zich, volgens
dan, alleen maar mag bemoeien
jhet geestelijke zaken, maar de brutaliteit
{Jeeft zich ook bezig te houden met een
hogere levensstandaard voor de arbei-
öers van zijn diocees.
vjh hun kringen is hfj dan ook PERSONA
.N GRATA, een buitenbeentje, een revo-
'tt'onair EEN COMMUNIST. De arbei
ders denken er anders over. Zij hebben
j.P handen. Z(j zien hem als de levende
J*deren op hem gemaakt. Zij dragen hem
rr.ciaie rechtvaardigheid zelf. Zij kennen
onbarmhartigheid als het gaat om
"c'ale onrechtvaardigheid. Zjj hebben
geselende woorden gehoord als hij
.Pkwam voor hun belangen. Het was
4 deze hoogwaardige excellente strij-
Advertentie)
■t *~i..
TWp i
00o kinderen leven angstig ln de
'°'en van de grote steden in Zuid-
■^herika.
li
elPt het kind in zijn schreeuwende
nood j
st°rtmg vanaf f 25.— ontvangt U
aangrijpende l'tho
lckting Switzar's Jongensstad. Brasil
Vijverhoef 54, Amsterdam-Zuid 2.
Postgiro 559955.
der dat mijn vrouw en ik op een nior.
ten werden uitgenodigd en we reden er
met gespannen verwachtingen heem o„.
derweg vertelde Simon Svvitzar ons dc
levensleschiedenis van de bisschop d e
al even merkwaardig is als z«n gehele
P Domnjorge werd op
tijd tot bisschop benoemd en daar™id
was hij de jongste kerkvorst ter wereld
Hij kwam uit een rijk gezin van Syrische
oorsprong en hij werd benoemd tot Hulp
bisschop van Rio de Janeiro.
In die tijd was hij de lieveling va"
machtigen van de Cuidade Maravilnosa,
een man, die hield van pracht en Pva®h
een bijzonder geziene figuur in de dure
clubs, de fraaie paleizen, een man, die
de Society van de toenmalige hoofdstad
om zijn vingers wond.
Hij was een slanke man van middel
matige grootte met zwart golvend haar,
een Griekse neus en het profiel van een
veroveraar. Als hij preekte, zat de kerk
stampvol en wat hij zei. in zijn prachtig
vloeiend Portugees, was meestal één
grote lofrede op de machtigen der aar
de. In 1954 werd hij plotseling benoemd
tot bisschop van Santo André en maar
zeer weinigen weten wat er in hem om
ging toen hij naar deze arbeidersstad
ieisde, die in alle opzichten verschilde
van het luxueuze. Rio de Janeiro, waar
eike dag een vakantie lijkt.
De eerste kennismaking moet hem ze
ker geshockeerd hebben. De duizende
arbeiders, die op elkaar gepakt als vee
ae trein ingingen in het eerste licht van
de zonsopgang de krotten waarin ze
woonden en hun vermoeide apathie; de
uitzichtloosheid van hun bestaan en de
donkere fabrieken waarin ze werkten
levenloze machines met armen en be
nen, lopend onder de fabrieksschoorste
nen. die wolken rook uitspuwden over
de grijze, grauwe stad. Daar stond de
gevierde Society-Bisschop uit Rio de
Janeiro als een eenzame sierplant in een
verwaarloosde tuin.
De weken, die daarop volgden, leer
den hem nog veel meer. Hij zag hoe de
arbeiders uitgebuit werden en hoop
noch verlangen hadden en alleen uit
koppigheid verder leerden.
Langzaam drong het tot hem door, dat
hj] zich vergist had, zeker toen hij op
Er bevinden zich in de wereldruimte
sterren die zo rngeloofljjk in elkaar ge
perst zijn dat een kubieke centimeter
van hun sterrenlichaani honderddui
zend gram weegt. De druk die wordt
uitgeoefend is zo enorm groot dat het
materiaal voor vijfduizend grote vlieg-
kampschepen er door tot de grootte
van een tennisbal zou worden tneenge-
drukt. Als de zon onder zo'n druk ge
zet kon worden zou dat ontzaglijke he
mellichaam schrompelen tol een bal
met een middellijn van enkele kilome
ters.
In de wetenschappelijke wereld werd
reeds het bestaan van dergelijke he
mellichamen op grond van bepaalde
aanwijzingen vermoed. Men had ze
reeds aangeduid als de geheimzinnige
bronnen van X-stralen, die met regel
matige tussenpozen worden uitgezon
den. zodat fantasierijke geleerden
reeds van regelmatige signalen spra
ken.
Op het congres voor wereldruimte-
problemen, dat te Florence is gehou
den is er druk over gediscussieerd.
Want de geleerden staan vrijwel voor
een raadsel.
De eerste betrouwbare gegevens
over de implosieve sterren zijn verkre
gen dooi geleerden, verbonden aan het
wetenschappelijk laboratorium van de
Amerikaanse marine. Dat was dankzij
onderzoekingen, verricht met de beken
de Aerobee-raketten, die veelvuldig bij
het verkennen van de wereldruimte
worden ingezet.
Ze namen de nachtelijke hemel in de
richting van het sterrebeetd de Schor
pioen onder de loep. Dat wil zeggen,
ze richtten er speciale .detectors" of
wel opsporingsapparaten voor X-stra
len op. Ze slaagden erin bepaalde be
rekeningen te bevestigen. Volgens die
berekeningen moesten er zich in de we
reldruimte sterren bevinden, slechts
uit neutronen bestaande. Deze sterren
zouden van een ongewoon dichte sa
menstelling moeten zijn. Men dacht,
al weer op grond van bepaalde aanwij
zingen en berekeningen, aan een dicht
heid van honderdduizend gram per ku
bieke centimeter.
DEN HAAG, 24 juli De drie din
gen die voor Amerikanen het aan
trekkelijkst zijn van Holland zijn de
gerieflijkheid, de gezelligheid en de
Nederlanders zelf. Dit is gebleken
uit een studie die gemaakt is door
het ANVV. Bezoekers uit vijf lan
den ontvingen een lijstje met een
aantal vragen. Van de Amerikanen
gaf 37 procent op, dat zij de gastvrij,
heid van de Nederlanders als het
glanspunt van hun bezoek be
schouwden. Ook de gerieflijke accom
modatie en de keuken kwamen met
een prima cijfer uit de bus: 67 pet
vond dat de restaurants zeer goed
waren (op de vragenüjjt was „zeei
goed" de gunstigste beoordeling) ,57
pet vond dit van de hotels. Slechts
eén procent van de toeristen uit de
VS vond de hotel-service onvoldoen
de. Niemand sprak ongunstig over de
restaurants.
Het bezoek van Amerikanen aan
Nederland neemt steeds toe, zowel
wat betreft het aantal personen als
de duur van het verblijf. In 1963
maakte men plannen voor drie tot
vijf dagen, terwijl vtjr die tijd de
meeste Amerikanen Nederland bin
nen de drie dagen deden. Toe
ristische pamfletten hadden bij '"*2
pet het verlangen naar Holland ge
wekt, 31 pet zei dat aanbevelingen
van anderen geleid hadden tot hun
besluit Nederland te bezoeke-
Ook de Engelsen zijn enthousiast
over Nederland. Met de Amerikanen
vinden zij een van de aantrekkelijk
ste punten, dat zeer veel Nederlan
ders hun taal spreken. De Engelsen
waren van mening, dat de Nederlan
ders zelf de grootste attractie vor
men.
Men kan zich enigszins een voorstel
ling vormen van het enorme dezer
dichtheid. Ris men bedenkt, dat een ku
bieke centimeter water een gram
weegt. De zwaarste metalen komen
b.v. het lood op, 11.3 gram, het urani
um op 18.7 gram pet kubieke centime
ter.
Om enig idee te geven var de
„ruimtebesparing", In de implosieve
sterren: als hiei op aarde de ruim
te tussen de atomen zou kunnen worden
bespaard, als gevolg van een enorme
druk, het materiaal voor vijfduizend
grote vliegkampschepen in een tennis
bal zou kunnen worden samengepers'
Op het congres te Florence ts bespro
ken, hoe getracht zal worden, nadere
gegevens over de grote massa's X-stra
len uitzendende implosieve sterren te
verkrijgen. Er werd voorts medege
deeld, dat er voorbereidingen worden
getroffen, om te komen tot een nieuwe
kaart van de wereldruimte. Allerlei
nieuwe instrumenten en apparaten zul
len worden ingezet, teneinde hiertoe de
nodige gegevens te verzamelen. Vol
gens sommige geleerden zal er een
kaart ontstaan, in belangrijke mate
verschillend met die, waarover de ster-
rekundige wereld thans beschikt.
Het ziet er naar uit, dat Engelse art
sen een geneesmiddel hebben gevonden
voor de dragers van de tyfusbacil, voor
hen die de bacil in hun lichaam heb
ben en overbrengen op anderen tonder
zelf de ziekte te krijgen. Het medicijn
amplcilline, toegediend in grote doses
en gedurende lange tijd twintig cap
sules per dag gedurende een maand
of langer heeft de bacil gedood bij
mensen die niet reageerden op tot dus
ver bekende behandelingen.
Het is een enorm probleem om er
voor te zorgen dat de bacillendragers an
deren niet kunnen infecteren. Soms
moeten ze volledig gescheiden leven van
andere mensen. Het geval is bekend van
een geesteszieke vrouw die 28 jaar lang
in een kamer geïsoleerd leefde, wegens
het infectiegevaar.
Een kwart van de dragers kon wor
den genezen door de galblaas weg te
nemen. Voor de overige 75 pet was er
geen genezing. Proeven met de nieuwe
medicijn hebben aangetoond dat acht
van de tien mensen baat zullen hebben
bij amplcilline. Hoe lang zij ervan vrij
zullen blijven Is niet bekend, Sommigen
stortten in na drie maanden, maar ook
zijn gevallen bekend van mensen die
meer dan twee jaar lang zonder bacil
bleven.
DEN HAAG, M juli De platte
lands jongeren gemeenscl* ,i heeft voor
haar actie tot hulpverlening aan Indië
financiële medewerking gevraagd van
de Nederlandse zulvelwereld.
Zij richtte haar verzoek tot het Ne
derlands Zuivelbureau, dat het echter
doorgaf aan het Produktschap voor
Zuivel. In het bestuur van dat orgaan
ontspon zich gistermorgen een langdu
rige discussie over de vraag, of het
wel op de weg van een publiekrechte
lijk orgaan ligt, voor een actie als de
ze gelden uit te trekken.
Men besloot tenslotte, de enige tijd
geleden door het Produktschap inge
stelde „commissie hulpverlening ont
wikkelingslanden zuivel" opdracht
te geven tot het plegen van overleg
met de PJGN, opdat een meer con-
v -if** voorstel aan het produktschaps-
bestUv.% *«an worden voorgelegd.
De PJGN tonge boeren naar In
dië uitzenden om 8aar in de pas opge
richte landbouwtra'ningscentra op
praktische wijze hulp te verlenen. Zij
denkt daarbÖ aan gespecialiseerde
krachten, o.a. op het gebied van de
melkproduktie. verder wil zij ln ons
land Indische leiders van de trainings
centra ontvangen.
een morgen ln de kathedraal een ponti
ficale H. Mis celebreerde. Voor het eerst
zouden zijn gelovigen hem goed zien en
hij kleedde zich met de prachtige gewa
den, die hjj van zijn familie en zijn vrien
den had gekregen. Zijn bisschopsring
bestond uit een schitterende robijn, zijn
bisschopskruis was versierd met briljan
ten, die flonkerden ln het licht van de
kaarsen. Zijn mijter was vervaardigd
door een groot kunstenaar, zijn staf was
van massief zilver en afgezet met grote
diamanten en de paramenten waren één
grote lofrede op hen, die ze gemaakt
hadden.
Zo gekleed beklom hij, in al zijn in
drukwekkendheid, het feestelijk versier
de altaar, dat voor deze gelegenheid één
grote bloemenzee was. D odstil zat hij
op zijn troon en zijn ogen zocht enrus-
teloos de kerk af. Op de voorste rijen
zaten uitstekend geklede menens, daar
achter en dat was de overgrote meer
derheid zag hij de armen van zijn
diocees, de operarios, de arbeiders, die
elke voetstap van de schitterende figuur
op het altaar volgden. Toen deze zich
tot zijn mensen richtte en de woorden
van het Evangelie herhaalde „laat de
armen tot mij komen" werd het plotse
ling doodstil in de kerk, want de nieuwe
bisschop scheen niet meer te weten, wat
hij verder zeggen zou. Hij, de gevierde re
denaar in Rio de Janeiro, zweeg. Het
scheen of zijn trotse gestalte ineen
schrompelde. Hij keek naar zijn ring.
Zijn hand ging naar zijn mijter. Het
leek of hij wat zwaarder steunde op zijn
zilveren staf. Zijn handen omknelden
het bisschopskruis, een sieraad gemaakt
door de beste edelsmid van Rio de Ja
neiro, en als door een waas zag hij de
opgeheven, magere, hoopvolle gezichten
van de aan hem toevertrouwde armen.
Ineens voelde hij zich bevrijd. Zijn
stem werd weer vaster. Zijn woorden
getuigden van het mededogen, dat hij
voor hen voelde. En daar, staande voor
zijn gelovigen, zwoer hij in stilte, dat
hij vanaf dót moment geen sieraad meer
zou dragen en zelfs zijn priesterkleren
af zou leggen om als burger één met zijn
arbeiders te zijn.
De volgende dag verkocht hij zijn
bisschopskruis, zijn ring, zijn staf, zijn
paramenten en de opbrengst besteedde
hij aan de grootste noden in zijn diocees,
Hij stuurde een brief naar Rome, waarin
hij permissie vroeg voortaan in gewoon
costuum te mogen rondlopen en toen
die permissie afkwam, werd Dom Jorge
de bispo operario, de arbeiders-bisschop,
de grote Braziliaanse voorvechter voor
de armen en dat is hij sindsdien geble
ven tegen alle kuiperijen in.
Toen onze auto stopte voor het bis
schoppelijk paleis, een huls, dat niet meer
was dan een aardige middenstandswoning
in Nederland, was ik benieuwd of hÜ
werkelijk was zoals zijn voorstanders
hem beschreven of een figuur, door de
legende groot gemaakt.
De deur werd geopend door een in
het wit geklede zuster en even later
stonden we ln een kleine hal. Een man
in burger, gekleed ln een blauw colbert
jasje, pullover, grijze broek, bruine sok
ken en zwarte schoenen, verwelkomde
ons. Hjj vroeg ons even te wachten en
verdween in een geopende deur.
„Zou de bisschop niet thuis zijn?",
vroeg Ik pater Simon Swltzar. Deze
keek me verbaasd aan en antwoordde:
„Maar je hebt hem juist de hand ge
drukt!"
Dat was mijn eerste kennismaking
met Dom Jorge. Ik zag hem aan voor zijn
sekretaris.
Even later kwam hij bij ons zitten en
ik vroeg hem of hij enkele vragen wilde
beantwoorden. Hij stak een sigaret op
en wachtte geduldig af tot ik mijn tape
recorder had klaargezet. Zo kon ik hem
beter opnemen. Het eerste wat ik aan
hem merkte waren zijn rust en zijn een
voud, die werkelijk iets indrukwekkends
hadden. Het tweede was het feit, dat niets
in hem herinnerde aan een bisschop. Hij
nad een direkteur van een bank kunnen
zyn, een officier in burger, een architect
vi„eJ!n d°kter. Er straalde wel gezag
n ftem uit, dat echter getemperd werd
zien.
Ik besloot maar met de deur is huis
te vallen en vroeg. „U staat bekend als
een groot sociaal voonrechter. Kunt u
mij zeggen wat U daartoe beweegt?" Hij
dacht even na, trok aan zijn sigaret en
antwoordde: „Brazilië heeft 77 miljoen
inwoners. Zestig miljoen daarvan leven
in de grootste sociale onrechtvaardig,
heid ên de verschrikkelijkste armoede.
Daarbij komt dat de katholieke kerk, op
enkele uitzonderingen na, onder be
scherming staat van de regering en van
de rijken. Zij beweegt zich met onder
het volk."
Het antwoord was hard, zakelijk en
nuchter. Hij sprak met een zachte stem
en verhief die niet één kee
„Wil dat zeggen", vroeg ik, „dat de
kerk volkomen tenachter blijft?"
Hij knikte.
„Ik gelooi dat de kerk bang is om de
problemen tegemoet te treden, omdat
zij anders de bescherming verliest van
de regering en de rijken. Men kan de
kerk van Zuid-Amerika een kerk van
de elite noemen, vooral van de econo
mische elite. Ik zal u daar een heel droe
vig voorbeeld van geven. Ik ken een
afgevaardigde van de Christelijke Volks-
was dat ik de goede orde zou verstoren.
Maar ik ga verder, want mijn vrienden
zijn de arbeiders. Voor tien jaar was een
priester hier een figuur, die voortdurend
werd bestreden en zelfs, belachelijk werd
gemaakt. Sinds ik hier bisschop ben ge
worden is dat anders. De arbeiders komen
met al hun moeilijkheden ook op het
gebied van hun werk bij de priester,
waarvan ze weten dat hij geen palitieke
figuur is.
Dat is het resultaat van mijn werk
waarover anderen mij zo fel aanvallen,
want de kerk is hier op het sociale ter
rein nu eenmaal tenachter. Ook de bis
schoppen zouden cursussen moeten krij
gen, zodat ze op de hoogte komen van
alle problemen, die er bestaan.
Het Braziliaanse episcopaat is een hei
lig episcopaat, maar het voelt de onmo
gelijkheid om de problemen op te vangen.
Toen we twee )aar geleden een land
bouwhervorming zouden krijgen op
christelijke basis werd deze door een
aantal bisschoppen als anti-christelijk
afgewezen. Toch was de enige bedoeling
om landbouwgronden, die tóch niet wer-
Z\jn hoogwaardige vrienden zeggen
dat hij de durf en de moed heeft om
de encyclieken Rerum Novarum, Qua-
dragesimo Anno en Mater et Magistra
in praktijk te brengen, hetgeen in wezen
een heldendaad van de eerste orde is.
Want wie dat doet weet tevoren, dat hij
het gouden gordijn, waarachter de rijke
klasse zich verschuilt, onbarmhartig zal
openscheuren!
Dom Jorge heeft dat gedaan en het
gevolg is, dat de haat he vervolgt bij
elke voetstap, die hij doet; de haat van
de machtigen, de invloed van de in wer
kelijkheid regerende klasse van multi-
miljonnairs, dl« hem, toen zij begreep
wat hij bedoelde, openlijk heeft ver
doemd!
Ik vraag mij af of deze Dom Jorge
niet de aangewezen man zou zijn
om tijdens het concilie een langdurig
onderhoud te hebben met de H. Va
der, zodat hij hem kan vertellen, dat
zestig miljoen mensen in zijn land
verpauperen, omdat de kerk een
den gebruikt, weg te geven aan de ar
beiders om op deze manier het commu
nisme te bestrijden. Desondanks worden
mensen als Dom Helder Camera, Dom
Eugènio, Dom FernandoDom Tavera
en ook ae kardinaal van Sao Paulo gezien
als communisten. Laat ze maar zeggen.
Maar hier, naast mijn huis, ziet u een
bureau, waar de arbeiders gratis bij
deskundigen advies kunnen vragen over
loon-prob lemen en alles wat daarmee
samenhangt. Dat is al een belangrijke
stap vooruit".
De telefoon rinkelde en de bisschop
ging erheen. Een Duitse missionaris
kwam afscheid van hem nemen. „Men
noemt hem wel eens de bisschop van de
moeiiyke gevallen", fluisterde Sin
Zwltzar me in het oor. „Heel wat pn„s-
ters, die elders moeilijkheden hebben
gehad, heeft hU opgevangen en ze gaan
voor hem door het vuur'.
Ik kan me dat voorstellen. Hij is de
eenvoud en de hartelijkheid zelf, dat
kon ik even later constateren, toen hij
met een fles wijn en glazen op een dien
blad bij ons terugkwam en erop stond
ons persoonlijk te bedienen.
Tijdens de lunch vertelde hij over zijn
gezondheid. Hij had in Rome een beroer
te gehad, terwijl hij maar over weinig
geld beschikte, maar gelukkig had een
pater hem geholpen. Hij is maag- en
hartpatiënt en toch slechts 49 jaar
kerk is van de elite: dat senatoren
land geven aan de kerk, maar hun
arbeiders niet voldoende uitbetalen;
dat de kerk bukt voor de macht van
de rijken. Ineens wist ik het. Ik
was op bezoek geweest bij een ge
neraal, die voorzag, dat als het zó
doorging, miljoenen zouden sneuve
len op het grootste katholieke slag
veld ter wereldBrazilië!
ZONDAG 28 juli: 10e zondag na Pinkste
ren; eigen mist 2e geb. H. Anna; credo;
pref. v. d. H. Drieëenheid -groen-
Maandag: Mis v. d. zondag; 2e geb. H.
Pantaleon -groen-
Dinsdag: H.H. Nazarius en gez., martelaren;
eigen Mis -rood-
Woensdag: H. Martha, maagd; eigen Mis;
2e geb. H. Felix en gez. -wit-
Donderdag: Mis v. d. zondag; 2e geb. H.H
Abdon en Sennen -groen-
Vrijdag: H. Ignatius van Loyola, belijder;
eigen Mis -wit-
Zaterdag: Mis v. d. H. Maagd Maria op za
terdag; 2e geb. H.H. Machabeeën; pref
v. d. H. Maagd Maria -wit-
ZONDAG 2 augustus: lie zondag na Pink
steren; eigen Mis; credo; pref. van de
H. Drieëenheid -groen-
partij Deze is zeer rijk en duizenden
arbeiders werken er op zijn fabriek. Het
is echter een droevig feit, dat hij zijn
arbeiders niet voldoende uitbetaald,
maar van de andere kant grote stukken
grond geeft aan religieuz" congregaties.
Daardoor verbindt hij de kerk aan zich,
maar de sociale onrechtvaardigheid
blijft voortbestaan. Deze man is in wer
kelijkheid een misdadigermaar de kerk
neemt in dank. aan wat hij geeft. Ziehier
een voorbeeld, dat onze kerk een kerk
is van de elite".
Hfj zweeg a.brupt alsof hij meende te-
veel gezegd te hebben, ma,ar met nóg
zachtere stem ging hij verder: „Het spijt
mij te moeten bekennen - en ik vind
dat intens droevig dat zelfs in de
katholieke organisaties alleen de rij-
ken zitting hebben, Re armen zyn alléén,
senhor. Toen werR het hem plotseling
te machtig en zag ik tot mijn verbazing
tranen in zyn ogen, tranen, waarvoor
hy zich niet schaamde. Ik keek haastig
een andere kant uit, want het was voor
het eerst van mHn leven, dat ik een bis
schop zag huilen.
Op de kleine patio, het binnentuintje,
zag ik hoe er een storm door de palm
bomen trok, die ze op en neer schudde,
op en neer sloeg, zodat de lang^- hart
vormige bladen met geweld tegen de
stenen muur zwiepten. Was dit een
symbool...?
„Hoe zmt u de oplossing, mon
seigneur... vroeg ik 2ijn stem was nu
weer vast en ik meende er zelfs een
metalen klank in te beluisteren.
„De bisschoppen en de priesters móeten
voortdurend over de sociale doctrine van
de kerk preken. Als het volk begrijpt,
dat de bisschoppen en de priesters het
beste voor iedereen willen, en dat de kerk
voor hom of haar vecht, dan zouden we
hier één grote macht kunnen vormen,
want edereen zou inzien, dat de kerk
de verlossing is, zoals Christus de mens-
heid heeft verlost, ik heb altijd de soci
ale doctnne gepreekt, omdat ik weet dat
net moet. Het gevolg is geweest dat ze
ïü'i verschillende malen een spreekver
bod hebben opgelegdi omdat men bang
oud. zijn strijd tegen de sociale onrecht
vaardigheid heeft sporen bij hem ach
tergelaten. sporen, die niet meer uit te
wissen zijn, maar hijzelf heeft ook spo
ren achtergelaten, sporen die voor Bra
zilië onherroepelijk beslissend zullen zijn.
Toen wij eindelijk afscheid van hem
namen, schonk hij mijn vrouw een kop,
schotel en ontbijtbord met het bisschop
pelijke wapen erop, «cunstproduKten, die
voor hem door een arbeider waren ge
maakt. Wij namen ze mee als een kost
baar souvenir, a±s een herinnering aan
een man, die zijn tijd ver vooruit is
Na het concilie is hij van plan naar
Nederland te komen om enkele lezingen
te houden. Hij zal in ons huis logeren
en daar hopen wij hem het ontbijt op
zijn eigen bord te kunnen serveren. Hij
bracht ons naar de auto, maakte een af-
sehraak voor de volgende dag en bleef
zwaaien totdat onze wagen om een hoek
verdween.
Lang bleef het stil tussen ons, terwijl
de auto over de lange weg, omzoomd
door duizenden eucalyptus-bomen terug
reed naar Poa. Ik vroee me af of het beeld
dat ik van hem had pi oberen te vormen
overeenkwam met de werkelijkheid en
ik kon dat ten volle bevestigen. Ik was
trots hem te hebben laren kennen, trots
en gelukkig.
Ik wist nu tevens, dat hij ook onder
de bisschoppen vrienden heeft, en vijan
den Zijn hoogwaardige vijanden ver
wijten hem, dat hij met zijn arbeiders-
show zoals zij het noemen de ka
tholieke kerk geen dienst bewijst. Dat
hij de rijken van zich vei vreemdt in-
plaats van hen te overtuigen van zijn
zaak. Dat zijn bijnaam bispo-operano.
arbeiders-bisschop, hem alleen maar iso
leert...
