n
mijn oom de paus
Montini s strijd als
studen tenmodera tor
tegen de fascisten van Mussolini
Inspirerende bron van
verweer tegen dictatuur
MET MELK EN LIEVE WOORDJES
s
Aanval op mgr.
Bekkers in deel
Sp
aanse
per
s
MET AMPHIBIE- CARAVAN RECHT OP HET DOEL AF
A
a
door
Giovanni Battista Montini
Rutecks personeel
weet van niets
E.M.S. schort
uitgifte woning-
spaarbrieven op
Be graf mis van
mgr. Mutsaerts
Kardinaal draagt
requiemmis op
Het mysterie van
het vertaalde
interview
Nog even eentje
op de valreep
P ffi
P°5
:fV
Vloek
Energie
Moeilijke jaren
Zwolsman verkoopt
Spanning
DARMINFECTIE
Verpleegsters in
Breda naar hed
Bij val gedood
I
DINSDAG 18 AUGUSTUS 1964
PAGINA 7
en
Montiniin de jaren, dat hij
°derator was van de Katholieke
studenten.
Songsters belaagd. Een keer wer
den'
zij door zwaar bewapende
?0]daten opgebracht. De ergste
°tsing vond in 1926 plaats, toen
Ater Montini moderator van alle
tholieke studentenverenigingen
gorden was. Hij had een natio-
e conventie in de stad Macerata
h Saniseerd. De fascisten gaven
voornemen te kennen de by-
hi' '0rnst op te breken. Mussoli-
^o]- Ve°h tersbazen vielen de ka-
leke studenten aan, wanneer
die Uai' de vergaderzaal gingen of
,verlieten. Zij gebruikten ploer-
Uit °*ers en schreeuwden: „Weg
^kr> rata' dood aan de katho
de,.; studenten". De politie keek
£Keloos toe.
Montini niet. Hij ging
commissaris van politie
^6 r,aakte hem duidelijk, dat hij
v.'cht had handtastelijkheden
k f)ofa'komen. „Wat denk je, dat
gromde de fascistische
Xoman- »Ik heet Montini,"
y^tc,0rdde de priester onver-
ki(l0r Gh „ik ben de geestelijke
kijl van deze studenten." Ter-
"V 0.commissaris opgewonden
superieuren overleg
e over hetgeen hij moest
doen, charterde pater Montini een
speciale trein, die hem en zijn
studenten naar Assisië voerde,
waar ze hun congres vrijwel on
gestoord konden voorzetten.
De pauselijke garderegimenten
staan ter beschikking van de
staatssecretaris. Mgr. Montini was
niet alleen minister van buiten
landse zaken", maar ook „minis
ter van defensie".
Paus Pius XII met zijn staats
secretaris, mgr. Montini.
Nog erg jong zijn deze drie tij
gertjes in het babyverblijf van de
roofdieren in Artis te Amster
dam. Met melk en vriendelijke
woordjes brengt oppasser Luc
van Walbeek de drieling groot.
Amerikaanse Hollander
onverwacht terug
Vakantiegangers krijgen het
steeds gemakkelijker. Met de in
Amerika ontwikkelde amphïbie-
caravan kunnen zij nu zonder om
wegen recht op hun doel afsteve
nen. Met dit nieuwe voertuig
(25 PKvoorzien van buiten
boordmotor en gebouwd van een
plasticsoort expanded royalite ge
naamd kan men zowel op het land
als het water terecht. Het voer
tuig kan eenvoudig veranderd
worden in een woonboot door aan
de zijkanten een ponton uit te
trekken. Banden en wielen hoeven
niet verplaatst te worden.
et
;Ken>
aatr
ien v
zefl'Mt'
■ei
Bniyi
Pater, Montini had zijn kracht
lodlg. Menigmaal werden de le-
öen van de FUCI door fascistische
Vijt jaar later vond de laatste kracht
meting plaats, toen Mussolini probeerde
de hele Katholieke Actie in Italië te on
derdrukken. Zijn opgezweepte fanatici
wilden het studentencentrum in Rome
bestormen. Gewapende soldaten werden
erheen gestuurd en sloten het in. Het
was niet helemaal duidelijk, of zij kwa
men om de studenten te beschermen of
de fascisten te helpen. Mgr. Montini, die
nu een belangrijke positie in het Vati-
kaan bekleedde, hoorde dat zijn stu
denten het gebouw barricadeerden. Hij
sprong onmiddelijk van zijn schrijftafel
op en voegde zich bij hen. Mussolini die
zich toenmaals in zijn eerste triomfen
koesterde, verloor deze merkwaardige
krachtmeting met de onbekende „mon-
signore".
De fascistische benden werden tot de
orde geroepen en moesten zich terug
trekken, evenals de soldaten. Pius XII
sloot daarna met de fascistische leider
een overeenkomst. Mussolini ontsloeg
enkele van zijn mannen, die de aanvallen
op de katholieken hadden geleid, ter
wijl de leden van de Katholieke Actie
van hun kant er in toestemden uit hun
insigne de Italiaanse vlag te verwijderen
en er een kruis voor in de plaats te stel
len. De meerderheid deed het. Alleen de
strijdbare studenten van Mgr. Montini
weigerden. Ze slaagden erin hun in
signe te behouden, zij het, dat de Ita
liaanse vlag met een kruis geflankeerd
werd.
Ondanks latere decreten tegen de Ka-
tholyieke Actie zette Mgr. Montini zijn
werk onder katholieke studenten voort.
Aangezien hun bijeenkomsten verboden
werden, kwamen ze vaak in afgelegen
kerken bijeen, waar het voor de OVRA,
Mussolini's geheime politie, niet gemak
kelijk was hen op te sporen. Ze kwamen
bij voorkeur bijeen in de Minervakerk,
omdat deze een voor- en achteruitgang
had. Naarmate de fascistische vervol
ging in hevigheid toenam, groeide Mgr.
Montini's handigheid, om haar te ont
wijken. Hij voerde zijn studenten ten
slotte naar de catacomben. Daar las hij,
bij kaarslicht, de H. Mis, zoals dat twin
tig eeuwen tevoren tijdens de christen
vervolgingen gebeurde. Direct daarna
ging Mgr. Montini dan tot het organi
seren van de activiteiten en de voortzet
ting van de tegenstand tegen de dicta
tuur over. Hij deed dat op een moderne
en doelmatige wijze.
Die beklemmende periode van een
krampachtig vasthouden aan de vrijheid
van denken en doen heeft een diepe
indruk op de ideeën en de persoonlijk
heid van de Paus gemaakt. Het dicta
torschap js voor hem een vloek. Van de
t|jd, dat hjj minutant was tot de jaren,
waarin htf tweede secretaris was, de
sleutelfiguur, door wiens bemiddeling
Pius XII de schier onmetelijke organi
satie van de kerk leidde, zette Mgr. Mon
tini zijn activiteit van parochiegeestelijke
voort.
Wanneer hij ook maar een uurtje
vrij had, toog hij naar de kerk van
Sint Eustasius, die van de H. Anna
in het Vaticaan of naar die van St.
Yves, om daar Mis te lezen of biecht
te horen. Gedurende zijn vakanties te
Ponte di Legno stond hij altijd vroeg
op om daar in de dorpskerk zijn plaats
in de biechtstoel in te nemen. Ik ont
moet nog wel eens een oude dame in
dat bergdorp, die me telkens weer ver
telt: jammer, dat Mgr. Montini niet
meer komt, zijn penitenties waren al
tijd zo licht
Eens, toen hij in Rome op weg was
naar de kerk van St. Eustasius, kwam hij
een vrouw tegen,^ die een zware koffer
droeg. „He, pater,zei ze met haar zwaar
Romeins accent, „zoudt u me een handje
willen helpen met dat ding?" Mgr. Mon
tini, die enkele uren tevoren een bijeen
komst van het diplomatieke corps ge
presideerd had, nam zonder aarzeling de
zware koffer op. Het viel hem niet mee,
hij was dergelijk sjouwwerk niet ge
wend! Een bediende van het Vaticaan,
die toevallig passeerde, zag hem en nam
de koffer van hem over. Toen Mgr. Mon
tini snel zijn weg naar de kerk ver
volgde, zei de vrouw tegen de bediende:
„hij is niet erg sterk, dat priestertje, hè?"
Deze keek haar verbaasd aan. „Weet je
dan niet wie het is?" vroeg hij. „Och",
antwoordde de vrouw, haar schouders
ophalend, „een pastoor,net als zoveel
andere hier in Rome.."
In de eerste jaren, dat h ijten Vati-
cane werkte, was deze man van een
onuitputtelijke energie niet alleen de
vertrouwensman der katholieke stu
denten. Hij -werkte ook onder de be-
hoeftigen in een van Rome's armste
buurten, die bij de Porta Metronia.
Van alles, wat hij gedaan heeft, is hij
hierop het meest trots. Zijn officiële
Vaticaanse levenbeschrijving vermeldt
in dit verband zijn „deernis van aange
zicht tot aangezicht staande tegenover
zoveel ellende en zulk een blind en
heftig anticlericalisme".
In deze levensbeschrijving vinden we
ook een van de weinige glimpen van
humor vermeld, waarvan de Paus heeft
goed gevonden, dat zij aan de openbaar
heid worden prijsgegeven. Luciano Casi-
mirri, chef van de Vaticaanse persafde
ling zond aan Mgr. Montini, die een af
keer van publiciteit had, een brief
je waar in hij hem om een aan
tal bijzonderheden over zijn levens
loop vroeg. Mgr. Montini stuurde
een briefje terug „Post Mortem" (na
mijn dood) stond erin. Casimirri liet hem
opnieuw een briefje brengen met de
uitroep „Nu of nooit". Tegen zoveel
aandrang wenste Mgr. Montini zich niet
te verzetten.
Met behulp van de katholieke stu
denten liet Mgr. Montini de armzalige
krotten opruimen en nieuwe hulzen bou
wen. Er verrees een nieuwe wijk, nu
bekend als Appio-Metronio. Zijn be
scheidenheid omtrent hetgeen hij tot
stand bracht is zo groot, dat geen enkel
opschrift of gedenksteen herinnert aan
wat hij hier tot stand bracht. Het zelfde
is het geval met Primavalle, een andere
krottenbuurt. Het antbreken van een
dergelijke huldebetoon betekent in
Italië, waar alles aan de vergetelheid
ontrukt wordt, heel wat. Als hij voedsel
of kleding bij de armen bracht, wilde
hij geen woord van dank horen. „Bidt
liever tot God en bedankt de Paus, die
mij in staat stelt dit te doen." zij hij
altijd.
Mgr Montini was een man, die in de
schaduw leeftde van de Pausen, die hij
diende. Zijn relaties met Pius XII ont
hullen wel het best, welk een buitenge
woon mens hij is. In 1937 werd Mgr.
Giuseppe Pizzardo, Montini's mentor,
kardinaal. Hij werd als staatssecretaris
voor buitengewone kerkelijke zaken op
gevolgd door Mgr. Domenico Tardini,
Mgr. Montini nam diens taak over als
plaatsvervangend staatssecretaris. Dit
;,v
mmmmm
gebeurde onder Pj.us xi. Hij werd op zijn
post bevestigd door Pius XII, toen deze
in 1939 zijn pontificaat aanvaardde.
Toen begon een unieke, maar niet al
tijd even goed begrepen samenwerking
tussen de aristocratische, emotionele
Paus Pacelli en zijn briljante, gelijkma
tige assistent. Mgr. Montini. Het werk,
dat zij gezamenlijk tot stand brachten,
geschiedde gedurende een aantal voor de
Kerk allermoeilijkste jaren. In Europa
verspreidden zich de dictaturen van
rechts en links. Plaatselijke oorlogen en
revoluties leidden tot de catastrofe van
de Tweede Werledoorlog. Hitiers massa
moordenaars, de communistische golf,
die Oost-Europa overspoelde, verwoes
ting, wanhoop en menselijke ellende, al
deze verschrikkelijke gebeurtenissen
voltrokken zich voor de ogen van Pius
XII en zijn plaatsvervangende staats
secretaris, Mgr. Montini.
Het waren tragische jaren, waarin het
mensdam gegeseld werd. Ze spoorden
Mgr. Montini tot de uiterste krachtsin
spanning aan om te trachten, overal
hulp te bieden. Hij organiseerde het
Bureau voor Gevangenen m het Vati
caan. Pauselijke nuntiie apostolische de
legaten, bisschoppen en priesters door
kruisten de door de oorlog verscheurde
wereld met voedsel, kleding en gebeden
boeken. Mgr. Montini zette een groot
bureau tot uitwisseling van inlichtingen
en correspondentie op. Het zorgde, dat
brieven van gevangenen bij hun familie
belandden, hielp ouders de hun ontnomen
kinderen' terugvinden. Voorts gaf hij
opdracht, dat het Vaticaanse radiostation
vierentwintig uur per dag zou uitzenden.
Het verspreidde in tientallen talen woor
den van hoop en bracht talloze bood
schappen van mannen en vrouwen, van
broers en zusters over, die door de oor
log tot naar de uithoeken der wereld
verspreid waren. Op het diplomatieke
vlak trachtten Pius XII en Mgr. Mon
tini, oorlogsmisdaden en oorlogsgruwelen
en het bombarderen van steden en dor
pen te voorkomen.
UTRECHT, 18 aug. Het 85 mannen
en vrouwen tellende personeel en ook
bedrijfsleider J. W. G. Dingjan van Ru
tecks restaurant in Utrecht zijn volko
men verrast door het zaterdag gelan
ceerde bericht over de verkoop van het
restaurant door de EMS aan de
Utrechtse aannemer Schumacher.
,,Ik weet nog van niets", zo reageer
de de heer Dingjan, die zaterdag no-
tabene nog in een dagbladadvertentie
nieuw personeel heeft gevraagd. Van
journalisten kreeg hjj dezelfde dag het
nieuws over de verkoop van zjjn zaak
te horen. Op 1 november gaat het res
taurant over in handen van de heer
Schumacher. Het personeel, dat zich
gedesillusioneerd voelt na allerlei be
loften van de heer Zwolsman by de
eerste opzet van zijn horecaproject,
hoopt dat de EMS de personeelszaken
alsnog spoedig zal regelen.
(Van onze Haagse redactie)
DEN HAAG, 18 aug. De EMS heeft
tie uitgifte van de woningspaarbrieven
van 1.000 voorlopig opgeschort. Zoals
hekend „ouden zij, die voor 10.000 aan
deze lening zouden deelnemen voorrang
hebben by het verkrijgen van een EMS-
huurwoning.
De EMS wil eerst tot overeenstem
ming komen met minister Bogaers van
Bouwnijverheid, alvorens de spaarbrie
ven uit te geven. Zo„ls gemeld, zijn er
eerder vragen over gesteld vanuit-de
Tweede Kamer, uit de beantwoording
waarvan bleek dat de minister bepaal
de bezwaren had. Volgens de EMS was
er veel belangstelling voor de lening,
vooral van de zijde van het bedrijfsle
ven dat zich op deze manier van wo
ningen wilde verzekeren om daardoor
een voorsprong bij het aantrekken van
personeel te verkrijgen.
(Van onze correspondent)
DEN BOSCH, 18 aug. Kardinaal
Alfrink zal donderdagmorgen om elf
uur in de kathedrale basiliek van Sint
Jan de pontificale Requiemmis opdragen
bij de uitvaart van mgr. W. Mutsaerts.
Het staat al wel vast dat de meeste
Nederlandse bisschoppen de uitvaart
zullen bijwonen.
De bisschop van Den Bosch, mgr. W.
Bekkers zal na de H. Mis een korte
herdenkingsrede uitspreken en daarna
de absoute verrichten. Ook de plech
tigheden op 't kerkhof zullen door hem
verricht worden. Vanavond en woens
dagavond worden in de St. Janskathe
draal om zeven uur H.H. Missen opge
dragen voor de zielerust van de overle
den bisschop. Het stoffelijk overschot
is in het bisschoppelijk paleis opge
baard. Daar zal gelegenheid zijn aan
mgr. Mutsaerts een laatste groet te
brengen en wel vanavond na de H. Mis
van zeven uur tot negen uur en woens
dag van half vijf tot half zeven.
ROERMOND De dertienjarige
.h.b.s.-leerling Arno Leehner uit Melick
bij Roermond is gisteravond in de
Dorpsstraat in Melick door een perso
nenauto aangereden. Ernstig gewond
werd hij overgebracht naar het zieken
huis in Roermond, waar hij in de
loop van de avond is overleden.
3
(Van een onzer verslaggevers)
AMSTERDAM, 18 aug. Een deel
van de Spaanse pers, zo weet het Al
gemeen Handelsblad te melden, heeft
verwonderd en verontwaardigd gerea
geerd op een interview van het week
blad Haagse Post met de bisschop van
Den Bosch, mgr. Bekkers. Dit inter
view werd enige maanden terug ge
houden naar aanleiding van de kwestie
rond prinses Irene. „In Spanje", aldus
het blad, „is nu min of meer sprake
van een nieuwe Irene-affaire en nu
naar aanleiding van de uitspraken van
mgr. Bekkers. Deze laatste betreurde
het immers in he* vraaggesprek met
de Haagse Post dat de prinses tot het
Spaanse katholicisme was overgegaan.
De bisschop wees er toen onder meer
op, dat dit katholicisme verouderd was
en een te bekrompen visie had, terwij]
men in Nederland al geleerd had
vreedzaam en in goede harmonie sa
men te leven met andere christenen.
Het interview van de bisschop ver
scheen, aldus het Handelsblad, letter
lijk vertaald in de Illustratie van de
Clerus, het meest gelezen religieuze
maandblad in Spanje. De vertaling
droeg als kop: „Kan het waar zijn?"
Het door de staat gecontroleerde week
blad El Espanol haakte onmiddellijk
op de publikatie van de Illustratie in.
De hoofdredacteur beschuldigde de bis
schop van ondeskundige inmenging in
het Spaanse katholicisme, dat toch zeer
positieve resultaten had bereikt, terwijl
het Nederlandse katholicisme zulke dui
delijk tekenen vertoonde van de eens
door de toenmalige kardinaal Montini
(de huidige Paus) zo gevreesde „capi
tulatie".
Het blad Illustratie liet het vraag
gesprek volgen op het artikel „Prin
ses Irene en het belachelijke van
sommige vormen van oecumene"
Hierin "werd gezinspeeld op de in Ne
derland gerezen moeilijkheden voor
de oecumene na de geloofsovergang
en het huwelijk van prinses Irene.
Het blad gaf zijn commentaar op de
uitspraken van de bisschop in de
vorm van een Open Brief aan mgr.
Bekkers. Enkele citaten hieruit:
„Excellentie, ik kan niet geloven,
dat bovenstaande verklaringen af
komstig zijn van een bisschop... Wij
kunnen ons niet voorstellen, dat U.E.
zoveel durf heeft, dat u onze kerke
lijke hiërarchie een lesje geeft.. Wij
weigeren te geloven, dat een bis
schop van een zo bekrompen visie
blijk geeft bij zijn beschuldiging van
zijn katholieke broeders en een zo
ruim oordeel heeft over de protes
tantse broeders. En nog minder kun
nen wij dulden, dat een bisschop een
katholiek land beledigt. Nee, excel
lentie, deze uitlatingen zijn niet van
u, want wij willen noch kunnen U.E.
laken als te snel in uw oordelen. Wij
hopen onze lezers te kunnen meede
len, dat die oordelen door U.E. zijn
tegengesproken.
In Spanje, aldus het Handelsblad,
werd met spanning uitgekeken naar de
reacties van mgr. Bekkers. Deze stuur
de echter een in het Frans gestelde
brief aan de Illustratie met het ver
zoek om een vertaling van een en an
der in het Frans, Duits of Engels. De
Illustratie publiceerde een fotokopie
van deze brief en zei te hopen dat de
Haagse Post voor de vertaling zou zor
gen. Het blad is in de veronderstelling
dat de Haagse Post ook gezorgd heeft
voor de Spaanse vertaling van het ge
wraakte vraaggesprek, die is toege
zonden aan heel veel geestelijken en
ook gewone families. De Haagse Post
heeft evenwel desgevraagd ontkend iets
te maken te hebben met deze verta
ling. Het Handelsblad spreekt daarom
van een mysterie.
(Van onze correspondent)
BREDA, 18 aug. Een darminfectie
van onschuldige aard heeft sinds zon
dagmorgen 33 personen, merendeels
verpleegsters en leden van de huis
houdelijke dienst van het Bredase
Diaconessenziekenhuis bedlegerig ge
maakt.
Volgens de geneesheer-directeur dr.
H. Buys is de sitiatie beslist niet alar
merend, maar wel lastig door het grote
aantal zusters dat ziek is. Zondagmor
gen openbaarde zich de ziekte. Het aan
tal patiënten nam daarna snel toe. Over
enkele dagen zullen ze weer zijn opge
knapt. Inmiddels zijn de nodige voor
zieningen getroffen om de ziekenhuisor
ganisatie draaiende te houden. Naar de
oorzaak van de infectie wordt een on
derzoek ingesteld. Het is hoogst on
waarschijnlijk dat de oorzaak gezocht
moet worden in de voeding.
BROUWERSHAVEN, 18 aug. De tot
Amerikaan genaturaliseerde Neder
lander Jan Pleune, die 43 jaar ge
leden zyn geboortedorp Brouwersha
ven verliet en naar Amerika emi
greerde, heeft op een zeer overwach-
te manier een bezoek aan zijn moe
derland ebraeht.
Vorige week bracht de nu 66-jarige
Pleune zijn vriend, de Rotterdammer
en globetrotter „Oom Jack" in New
York aan boord van het schip, dat
„Oom Jack" naar Rotterdam zou
brengen. In diens hut werd uitvoerig
een afscheidsborreltje gedronken.
Na dit „afscheid" zocht Pleune de weg
op naar boven om het schip te ver
laten. Groot was zijn verbazing, toen
hij merkte in volle zee te zijn. De ka
pitein, die uiteraard -an het gebeur
de op de hoogte werd gesteld, beslis
te, dat de man tot Rotterdam aan
boord zou moeten blijven.
Via de scheepsradio werd zijn echtge
note, die niet beter wist of haar man
was „even" een vriend wegbrengen,
ingelicht. De vrouw zond wel zijn pa
pieren op, maar geen cheque voor de
overtocht. Inmiddels was de vreem
delingenpolitie in Rotterdam van een
en ander op de hoogte gesteld, die
zich bij aankomst van het schip over
de „verstekeling" ontfermde.
De familieleden van „Oom Jack", een
tandartsenfamilie uit Rotterdam,
kreeg echter medelijden met de on
vrijwillige passagier. Zij betaalden
zijn overtocht en stelden zich garant,
zodat hij de cel, waarin hij door de
vreemdelingenpolitie na ziju aan
komst was overgebracht, kou verla
ten.
Van zijn vrijheid heeft hjj gebruik ge
maakt door maandag een bezoek te
brengen aan Brouwershaven, het
Zeeuwse stadje, dat hij bijna een hal
ve eeuw geleden had verlaten.
RIJSWIJK, 18 aug. De 57-jarige
J. A. Dukker uit Delft is gisteren hij
werkzaamheden op een bouwwerk aan
de Occarinostraat alhier van een hoog
te van vijftien meter gestort en om het
leven gekomen.
Hjj was bezig met voorbereidende
werkzaamheden voor het transport van
betonnen buizen en is waarschijnlijk
daarbij uitgegleden. De rijkspolitie en
de arbeidsinspectie kwamen tot de con
clusie dat er voldoende veiligheidsmaat
regelen waren getroffen.
