TWEE
„WINNERS"
UIT DE
RITMEESTER
STAL
\P^9
RITMEESTER
DAGPUZZLE
Pittige Engelse
KINDERMODE
Invoering van volkstaal
niet enige vernieuwing
in de misliturgie
Duidelijke scheiding van
Woord- en Tafeldienst
Dr. v. Bouwdijk
Bastiaanse
overleden
pp/n
tuml
Barbara Moore
strijdt tegen
een riolering
Scooterrijdster
verongelukt bij
inhaalmanoeuvre
EERSTE ZONDAG VAN DE ADVENT
Alleen BOLS kan BOLS maken
I9SEROOKBOLS? BOLSISSERAUUD!
Fabrieksbrand
jonge, belegen, oude
Edammer of Goudse
Oud-hoogleraar in de
gynaecologie aan de
A'damse universiteit
tUJTL
Geheime microfoons
Einde van de Mis
Actueel gebed
Communiceren
DINSDAG 3 NOVEMBER 1964
PAGINA 5
Ras is onmiskenbaar.
Ras zit niet
in het formaat.
U herkent het in
de heerlijke Pikeur,
maar ook
in de geurige Riant.
Twee „volbloed"
Ritmeesters.
Zuinig stoken I
Warm stoken
Gezellig stoken!
KOLENCONVECTOR
PK 345
|De haard die een
kroontje verdient
en óók voor
oliestook of
gasverwarming
In Amerikaanse ambassade
in Warschau
Dr. Barbara Moore heeft gedreigd
zich van het leven te beroven, als
door haar landgoed een riolering
wordt aangelegd. Op de foto dr.
Moore in gesprek met een ge
meente-opzichter.
Roermond,
AMSTERDAM, 2 nov. Op 77-jarige
leeftijd is in Huize Eykenburg te Den
Haag overleden prof. dr. M. A. van
Bouwdijk Bastiaanse.
Prof. Van Bouwdijk Bastiaanse Xeeft
gedurende negentien jaar van 1938
tot 1957 het ambt van hoogleraar in
de verloskunde en de leer der vrou
wenziekten bekleed aan de universiteit
van Amsterdam. In die functie heeft
hij zich grote faam verworven. Als
klinisch hoogleraar rustte een uitge
breide taak op zijn schouders. Naast de
opleiding mede van specialisten had hij
de totale supervisie over alle patiënten
die in zijn kliniek werden behandeld.
Ook het wetenschappelijk speurwerk op
diagnostisch en therapeutisch terrein
heeft onder zjjn leiding grote vormen
aangenomen. Zijn strijd tegen kanker
en andere kwaadaardige gezwellen deed
hem de operative behandelingsmetho
den, die hij zich in vroegere jaren bh'
beroemde voorgangers in binnen- en
buitenland had eigen gemaakt, vervol
maken. Met zorg bewerkte statistieken
hebben in zijn jaren het succes van zijn
werkwijze overvloedig aangetoond.
De thans overledene had een aantal
jaren een belangrijke praktijk als vrou
wenarts in Rotterdam.
Ook in het buitenland heeft zijn werk
ruimschoots erkenning gevonden. De
universiteit van Leeds verleende hem
in 1952 een ere-doctoraat. In Zweden
wijzigde men de therapeutische werk
wijze op zijn instigatie. In Italië, de
Verenigde Staten en in vele andere lan
den wist hij vooraanstaande geneeskun
digen met zijn speciale technieken voor
fisteloperaties te boeien.
In Nederland zullen velen niet dank
baarheid zijn wijze lessen indachtig
blijven. De Nederlandse Gynaecologi
sche vereniging heeft hem geëerd met
haar ere-lidmaatschap, evenals vele
buitenlandse wetenschappelijke vereni
gingen. Prof. Bouwdijk Bastiaanse was
ridder in de orde van de Nederlandse
Leeuw.
De plechtige requiem-mis zal donder
dag 5 november om 10 uur worden op-
fedragen in de kapel van Huize Eyken-
urg. Daarna wordt de overledene be
graven op „Crooswijk" te Rotterdam.
Advertentie
een NAAM in verwarming
PELGRIM N.V. - GAANDEREN
Vraag onze geïllustreerde prospectie
WARSCHAU, 3 nov. (Rtr/UPI) In
het nieuwe gebouw van de Amerikaan
se ambassade in Warschau zjjn ver
borgen microfoons ontdekt, zo is door
een woordvoerder van het Amerikaan
se ministerie van buitenlandse zaken,
McCloskey, gisteren meegedeeld. Hij
vertelde dat In de muren van het am
bassadegebouw een waar netwerk van
microfoons was aangebracht, van het
zelfde type als die welke een half jaar
geleden in de muren van de Ameri
kaanse ambassade in Moskon werden
gevonden.
De microfoons moeten bij de bouw
van de ambassade zjjn aangebracht,
ongeveer twee jaar voordat de Ameri
kaanse vertegenwoordiging in septem
ber 1963 het gebouw betrok. De ont
dekking werd reeds op 7 oktober ge
daan tijdens een routine veiligheidson
derzoek.
LONDEN, 3 nov. (UPI) De Brit_
se lange-afstand-wandelaarster, dr. Bar
bara Moore, heeft gisteren gezegd dat
zij de „laatste hoop opgegeven heeft
en zeker zelfmoord zal plegen tenzij de
nieuwe Labourregering haar tuin zal
redden.
Dr. Moore, die bekend geworden is
door haar marsen door de Verenigde
Staten en Engeland, heeft gezworen dat
zij zichzelf doden zal wanneer de plan
nen van de overheid doorgaan en er
'n riolering door haar tuin gelegd wordt.
De riolering zal namelijk juist op de
zelfde plaats komen waar zjj van plan
was een nieuw laboratorium te laten
bouwen.
De districtsraad van Frimley onge
veer vijftig kilometer van Londen, heeft
het plan om met bulldozers de riolering
aan te leggen voorlopig opgeschort, ken
nelijk vanwege de bedreiging van dr.
Moore.
Dr. Moore, die in Rusland geboren
is, heeft zich zeer boos gemaakt en
verklaard dat de Britse gerechtigheid
niet beter is dan de Russische De vrou
welijke arts verdween gisteren zo snel
dat haar echtgenoot, de artiest Harrv
Moore, aanvankelijk dacht dat zü reeds
zelfmoord had gepleegd. Later bleek dat
zij naar Londen was gegaan in een ver
geefse poging om de minister van huis
vesting, Richard Crossman, te spreken.
GOES, 3 nov. Bü een verkeerson
geluk op de rijksweg door Zuid-Beve
land bij 's-Heer-Arendskerken is giste
ren een inwoonster van Drachten om
het leven gekomen. Het slachtoffer, de
22-jarige verpleegster A. de Haan, reed
met haar scooter tijdens een inhaalma
noeuvre tegen twee auto's. Zij werd te
gen de grond geslingerd en werd vrij
wel op slag gedood.
VUGHT De 68-jarige frater A. van
der Leek is gisteren dodelijk veronge
lukt toen hij de drukke rijksweg Box-
tel-Vught overstak. Hij werd aangere
den door een personenauto en vervol
gens door een trekker met oplegger.
De man overleed ter plaatse.
OUDERKERK AAN DÉ AMSTEL
Bij een botsing tussen twee personen
wagens en een vrachtauto op een krui
sing in de provinciale weg zijn drie
personen ernstig en een licht gewond
geraakt. Ernstig gewond werden de
heer N. Hoogendoorn uit Weesperkars-
pel en zijn twee kinderen. Het onge
luk gebeurde door onoplettendheid van
een vrachtwagenchauffeur. Deze
zag niet bijtijds dat de heer Hogendoorn
zijn wagen had voorgesorteerd om links
af te slaan. Toen hij de personenwagen
plotseling voor zich zag, raakte hij in
paniek, vergat te remmen of rechts te
passeren en duwde de personenwagen
naar het linkerweggedeelte, waar de
auto geramd werd door een tegenlig
ger.
..i.iMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiii!--iiiimi
KRUISWOORDRAADSEL
1 Z 3 4 O b I
'n Tikje Schots, 'n vleugje Iers,
'n snufje „Welsch", het zijn al
lemaal ingrediënten, die een
rol spelen in de Engelse kin
dermode, ingrediënten die er, net als
specerijen op een culinair brouwsel,
een belangrijke invloed op uitoefe
nen. Op de foto's een aantal piep
jonge mannequins, die enkele karak
teristieke voorbeelden van deze mo
de laten zien.
Bovenaan de ook in ons land po
pulaire Schotse ruit, het meisje in
pantalon, het jongetje in een kilt;
beiden dragen een orlon sweater.
De slobbertruien op het tweede
nlaatie ziin da traditionals, nandgs-
brefde Ierse exemplaren Uit Wales
komt het gestreepte flannel voor
de modellen op de derde foto. Het
jongetje draagt een grappige over
all van dit materiaal. Het meisje
kreee er een mouwloos vest van
waaronder een trui of een blous
gedragen kan worden. Op en top En
gels zijn "de twee jurkjes op het
aatste plaatje, het linkse gegar
neerd met een gerimpelde strook,
die de verhoogde taille accentueert,
het tweede met een kanten kraag
en manchetjes.
ve daad, herinnert deze methode dui
delijker dan de huidige aan een maal
tijd.
Doorredenerend op dit thema ver
wachten vele liturgisten, dat in de
toekomst de gedachte aan „de maal
tijd des Heren" sterker zal gaan le
ven door bijvoorbeeld echte brokken
brood te gaan gebruiken, alsook door
invoering van het communiceren on
der twee gedaanten.
In deze opzet is voor het consacre
ren van grote voorraden hosties geen
plaats meer, al evenmin voor het niet
werkelijk eten van het ontvangen
Brood of voor de ietwat oneerbiedig
gezegd: „kruimelneurose", waaraan
menig celebrant lijdt.
De nieuwe gedachten over de mar
nier van communiceren kortgeleden
in het bisdomblad van Den Bosch ter
discussie gesteld wijst erop, dat de
aanstaande vernieuwingen niet de laat
ste zullen zijn, maar laten we terug
keren naar de thans weldra van kracht
wordende „hervormingen".
Na de communie volgt in de nieuwe
misliturgie het slotgebed en de weg
zending, welke inderdaad het einde
van de Mis zal zijn. Het zgn. „Laatste
Evangelie", eertijds als bijvoegsel in
de Misliturgie geslopen en bedoeld als
een soort overlezing van de gelovigen,
gaat voorgoed verdwijnen. Vanzelfspre
kend ook de reeds afgeschafte maar
hier en daar nog hardnekkig gehand
haafde ,,gebeden-na-de-Mis."
Volgens de liturgisten is veien de zin
van de Eucharistieviering totaal ont
gaan, omdat het net is alsof priester
en gelovigen daarmee wilden zeggen:
„Het is waar ook, we moeten nu nog
gaan bidden". In de nieuwe struc
tuur worden de wegzending en de ze
gen tot één onderdeel gecombineerd.
Derhalve deze tekst tot besluit: „Gaat nu
in vrede en zegene U de Almachtige
God."
Wat de volkstaal betreft is het zó,
dat in de toekomst alle gebeden vóór
en na de Canon in het Nederlands wor
den gezegd. Naar de mening van ver
schillende liturgisten zal het hier heus
niet bjj blijven. „Op de duur", zo me
nen zij, „zal ook de Canon in de volks
taal worden gebeden." Onlogisch noe
men zij het, dat in de nieuwe mislitur
gie plotseling het Latijn „opduikt" bij
de Canon. „Hét onderdeel van de Eu
charistieviering", aldus deze liturgis
ten „dat bij voorkeur in de taal van
het volk moet worden omgezet."
De vertaling van de misgebeden is
intussen geen sinecure. De in opdracht
van de Nederlandse Commissie voor
Liturgie vervaardigde teksten hebben
bereids de goedkeuring van het Neder
lands Episcopaat verworven en worden
momenteel gedrukt.
Eén voorbeeld van het moeilijke
vertaalwerk: het „Dominus vobis-
cum. Et cum spiritu tuo" is in het
Nederlands vertaald: „De Heer zij
met U en met Uw geest!" Volgens
sommigen is de laatste passage „en
met Uw geest" ook thans nog voor
de gelovigen onverstaanbaar, waar
om zij de Vlaamse vertaling van de
Belgische commissie voor Liturgie
prefereren, t.w. „De Heer zij met
U" Antwoord: „En eveneens (ook)
met U".
In voorbereiding zijn teksten voor de
Goede Vrijdag- en Paaszaterdaglitur-
gie. Geheel of gedeeltelijk gereed zjjn
de teksten voor de toediening van de
Sacramenten.
Tenslotte nog enkele losse opmerkin
gen. Bjj de nieuwe Misliturgie worden
doublures vermeden; derhalve worden
gebeden, welke door de gelovigen
reeds zijn gezongen of gezegd, niet
meer door de priester herhaald. Het
veelvuldig knielen en het maken van
kruistekens wordt drastisch beperkt.
De opvatting, dat bij gezongen mis
sen geen teksten worden gezegd en bij
gelezen missen geen teksten worden
gezongen, wordt doorbroken. Bij gezon
gen missen bijvoorbeeld worden diver
se teksten (o.a. Epistel, Evangelie,
Pater Noster) gezegd en in gelezen
missen wordt het bidden afgewisseld
met bijvoorbeeld psalmzang. Het stre
ven is erop gericht om met name 's-
zondags de zgn. stille missen te doen
verdwijnen.
Voorts zijn nieuwe gezangen voor de
„hoogmis" in voorbereiding Voorlopig
zullen daarbij nog de bekende Grego
riaanse gezangen gehandhaafd blijven.
Verwacht wordt evenwel, dai de ont
wikkeling zó zal zijn, dat in de verre
toekomst „Gregoriaanse Missen"
slechts nu en dan en hier en daar
(kloosterkerken) gecelebreerd zullen
worden.
Sterk aanbevolen worden nog deze
punten: reeksen aankondigingen vanaf
de kansel dienen te verdwijnen. Zij
zjjn grotendeels overbodig, daar in de
ze verwezen mag worden naar „paro
chiebladen" en voorzover een enkele
aankondiging wél moet plaats vinden,
is daarvoor een goede gelegenheid vlak
vóór de wegzending.
Eveneens moet het collecteren onder
de gehele Mis verdwijnen. Een sys
teem om de collecte minstens vóór de
prefatie af te handelen, is beslist te
vinden, zeker wanneer voldoende col
lectanten (waarom geen collectrices?)
worden ingeschakeld.
Over de dames gesproken, nog deze
kleine, maar niettemin zinvolle wijzi
ging: uit de nieuwe misteksten is de
discriminatie van de vrouw „verban
nen". Derhalve bidt de priester bij het
„Confiteor": ik belijd mijn schuld voor
U, broeders én zusters, en bij het
„Orate Fratres" zegt hij: „Bidt Broe
ders én Zusters".
(Advertentie)
bidt hij de „collecta". De celebrant of
de lector leest daarna het epistel. Op
een tussenzang volgt het door de
priester voorgelezen Evangelie, waar
van de aanhef: „Uit het heilig Evan
gelie van onze Heer Jezus Christus
volgens..." niet meer gevolgd wordt
door het gezongen of gebeden „Laus
tibi Christe".
Samen met de preek en het „Credo"
vormen de zo juist genoemde onder
delen de zgn. „Woorddienst", welke af
gesloten wordt met een aantal algeme
ne gebeden. De bedoeling is dat de
priester met betrekking tot actuele no
den zelf enkele gebeden formuleert, en
wel zodanig, dat de gelovigen daarop
maar één antwoord hebben: „Wij bid
den U, verhoor ons!" Dit zelf formule
ren behoedt de priester voor formalis
me.
De gesignaleerde structuurwijziging
beoogt een duidelijke scheiding van de
„Woorddienst" (vroegere voormis, wel
ke door vele gelovigen als niet erg be
langrijk werd ervaren, maar in de
nieuwe liturgie sterk beklemtoond
wordt) en de „Tafeldienst". Vanwege
deze scheiding zal, althans wanneer de
omstandigheden dit toelaten, de pries
ter zich tijdens de „Woorddienst" niet
aan het altaar bevinden, maar op een
aparte plaats op het priesterkoor, bij
voorkeur op of nabij de kansel. Zo de
situatie ter plaatse deze opstelling on
mogelijk maakt, zal het onderscheid
tussen „Woord- en Tafeldienst" worden
aangegeven door het evangelieboek
midden op het altaar te plaatsen ge
durende de gehele „voormis". De hui
dige wisseling tussen epistel- en evan
geliekant mist volgens de liturgisten
elke zin.
Het evangelieboek maakt midden op
het altaar plaats voor de „offergaven",
zodra de eigenlijke Eucharistieviering
begint en de priester de gelovigen op
roept tot meebidden, het huidige „Ora
te Fratres", waarvan de vertaling
luidt: „Bidt broeders en zusters". Bij
zonder geaccentueerd wordt vervolgens
de eenheid van de Canon, waarvan het
begin, de prefatie, en het einde, de
zgn. elevatie", waarbij brood en wijn
worden opgeheven onder het uitspre
ken of zingen van het gebed „per ip-
sum", duidelijker dan tot nu toe wor
den gemarkeerd.
Het thans plotseling luidop gebeden
of gezongen „per omnia saecula saecu-
lorum" vóór het „Pater Noster"
vormt in de toekomst het evidente
slot van het „elevatie-gebed", dat de
gelovigen met „Amen" bekrachtigen.
Volgens de liturgisten het belangrijk
ste „amen" van de Heilige Mis
In het kader van de accentuering,
dat de Canon één geheel vormt, wordt
de consecratie niet meer gezien als
„hét hoogtepunt"; zeker niet van de
zijde van de gelovigen, omdat voor hen
de deelneming aan de Eucharistie, de
Communie, het grootste moment van
de gehele viering behoort te zijn.
Krachtens de opvatting, dat de Eu
charistieviering, speciaal de Canon,
één grote huldigingsmaaltijd bedoelt te
zijn (ter vergelijking dienen het Paas
maal van de Joden als huldiging van
Jahweh), behoort de Communie hét te
ken van de actieve deelneming van de
gelovigen te worden. Door te commu
niceren willen zq zich namelijk achter
de aan de Vader gebracht hulde plaat
sen. „Deze getuigenis vraagt om een
actieve daad", aldus een van de lei
ders van de Misweken, de Norbertijn
P. van Kaathoven. De huidige manier
van communieeren is te passief, o.a.
vanwege de geknielde houding en de
„baby-aehtige" aanvaarding van de
Eucharistie.
Door te gaan staan en door na de
woorden van de priester „het Lichaam
van Christus" een duidelijk „Amen" te
zeggen, ontplooien de gelovigen reeds
enige aktiviteit.
Terwille van de praktijk behoort de
priester de communiewoorden zó tijdig
uit te spreken, dat de communicant
gelegenheid krijgt rustig „amen te
zeggen.
Actueel in dit verband is de vraag
of de huidige manier van communi
ceren: het leggen van de hostie op
de tong, wel gehandhaafd moet wor
den. „Bij enig nadenken", aldus de
heer van Kaathoven, „valt er van
de huidige manier van communice
ren rijen geknielde mensen met
uitgestoken tong niets goeds te
zeggen. Zinvoller zou het zijn, wan
neer de actieve deelnemers aan de
Eucharistieviering het brood van de
priester zouden aannemen en de hos
tie derhalve op de hand zouden ont
vangen".
Met gebrek aan eerbied heeft deze
nieuwe methode niets te maken, zo
meent hij. De eerste reactie van ve
len: „Ja maar, dat kan toch niet, want
alleen de priester mag de hostie aan
raken!" spruit voort uit een in het
verleden te zeer beklemtoonde vere
ring van de hostie. Nergens, aldus de
heer van Kaathoven, is een verbods
bepaling terzake in het kerkelijk wet
boek te vinden, maar een gebruik van
eeuwen, heeft de mening doen postvat
ten, dat het aanraken van de hostie
door de gelovigen, verboden zou zijn.
Een opvatting, welke past in het kader
van de te sterk clericaai gerichte ere
dienst, waarbij de priester vrijwel de
en'8e actief betrokkene is.
Overigens beseft de heer van Kaat
hoven terdege, dat een gebruik van
eeuwen niet meteen veranderd kan
worden. Dit kan alleen na een gron
dige voorafgaande katechese met be
trekking tot de Eucharistieviering,
Wu e na<3ruk moet vallen op de
„huldigingsmaaitijd."
Voorlopig de nieuwe methode van
communiceren zou bij massale invoe
ring vele gelovigen doen ontstellen
kan een dergelijke katechese het best
krmgsgewqs worden gegeven. Op be
scheiden schaal is hiermee bereids een
begm gemaakt. In zeer besloten kring,
zo vernamen wp, wordt in het diocees
Den Bosch de nieuwe manier van com
municeren, waarbij de priester de hos
tie op de linkerhand van de gelovigen
legt en de communicant met de rech
terhand het Brood in zijn mond brengt
reeds toegepast.
Nog afgezien van de bijzonder aktie-
Advertentie)
onze Limburgse redacteur)
3 nov. Vooruitio-
WeUj„°P liturgische vernieuwingen,
cig 'nde Nederlandse Kerkprovin-
vaa ingang van de eerste zondag
kracht advent (29 november) van
tochip W0I-den, brengen sommige pa-
8«n j reeds thans deze vernieuwin-
geval Prakfl,ih. Met name is dit het
loeZ, ,n Parochies, waar onlangs een
dér aa®tode Misweek is gehouden, on-
Utttk ere 'n Zeist, Rotterdam en het
ie, ar.?se kerkdorp Neerbeek. De wü-
Oa"0P aldaar de Eucharistievie-
koMn Plants vinden, zal weldra, be-
alpp^s enkele kleine veranderingen,
&liit en worden toegepast. Dit is mo-
omdat de leiders van de Mis-
iernio de invoering van bepaalde
ke»j Uwingen terdege hebben re-
lii gehouden met de besprekingen
de J?, Postconciliaire commissie inzake
In (i„ ra'e en uiteraard ook met die
ttifjjïp Nederlandse commissie voor U-
J1®. toekomstige vernieuwing van
Misliturgie beperkt zich niet al-
tot het gebruik van de volkstaal
(J?1 en na de Canon, maar omvat
enkele structurele wijzigingen.
toet deze laatste te beginnen,
'boetgebeden" worden aanmerke-
h verkort door het wegvallen van de
„Judica me."
'toet na de Introïtus, welke met
'ch gezongen Missen weer een
J* totredelied wordt, volgt de schuld-
.^"fenis en het daarbij logisch aan
rende Kyrië".
VoJj het „Gloria" de vraag blijft
ggïrippig buiten beschouwing of dit
teh Wel °P een juiste plaats in het
'sta is opgenomen - spoort de pries
ts de gelovigen aan zich tot de Heer
k jenden in een persoonlijk gebed,
hidri gebruikelijke oproep „Laten wij
W k h'edt hij de gelovigen, door
ttilf trachten van enkele ogenblikken
Ifeo he gelegenheid om dit persoon-
6 gebed te verrichten. Pas daarna
Advertentie
Horizontaal: 1. Ontploffing; 2. kraehts
eenheid, profeet; 3. metaalmengsel; 4. tol
kantoor, waterkering; 5. voltooien, uit
roep' 6- toonteken, vlsotter; 7. plaats in
Noord-Brabant, bazige vrouw; 8. sommi-
een nagerecht; 9. avondland; 10 water
stand, onkreukbaar; 11. plotselinge pijn in
lendespieren. Duitse stad.
Verticaal: 1 Uitgave (afk.). ballerina: 2.
muziekinstrument, oprichter padvinderij
(afk); 3. longontsteking; 4. schenking,
schalk; 5. bouwland, een hoofdstad; 6. hel
der rekening; 7. Intern. Landbouw Insti
tuut, deel vin hals, teer; 8 slot, verwoes
ting; 9. siersteen, voegwoord; 10. lekkernij,
lawaai
OPLOSSING van 2 november
1. Opa - 2. parade - 3. degene - 4. Neva
da - 5. daveren - 6. rente.
(Advertentie)
v4NSCHEDE, 3 nov. - ïn de fabriek
Och tsolatiemateriaal en etennietplaten
Nooij heeft gisteravond na be-
?S van het werk een grote brand
Jhili0ph» waarbij voor meer dan een
J ijf v *1 gulden schade is aangericht.
?atoeim de twaalf fabriekshallen, voor-
oteni produktieaf delingen, werden
k*., clfipic verwoest. Daarbij gingen
Fob», verwoest. Daaruu gingen
!*e en Voorraden grondstoffen, halfgere-
„gerede produkten alsmede machi-
installaties verloren.
