Oude rancune tussen
Haarlem en Amsterdam
om hertogelijke politiek
Halfwegse sluizen is
reeds zes eeuwen oud
Historie van de drie
huishouding vanin de
Grote gemaal hij suikerfabriek
belangrijke factor Rijnland
Begroting
Zandvoort
sluit toch
Er was een wuf dat spon
Jeanette Plas leeft en weeft
inkrot-atelier' in Spaarndam
Ambachtelijke kunst
aan de IJdijk
Poppe Damave
Plezierig mens in gezelschap,
serieus kunstenaar in zijn werk
Terrein in Noord voor
sportdoeleinden
Yoga voor
St. Adelbert
Hogere boetes
Indrukken van Rome geëxposeerd
in 't Goede Uur
Tennisbanen en wielercircuit
in oostelijk stadsdeel
Haarlem, 14 nov. De
N.V. „BETER HOREN"
mm
Historische weg
Raadsvoorstellen
Zandvoort
Bij niet-betalen
gas, water en licht
SLEUTEL WEG?
GEEN UITBREIDING BEGRAAFPLAATS
ZATERDAG 14 NOVEMBER 1964
PAGINA 3
pensen van 1964 zullen op
°°rreis naai* Amsterdam
)!el niet zo gauw van hun
Iets °f uit hun auto stappen
*n Halfweg op ontdek-
uigsreis te gaan. Zij zouden
Uvoorbeeld kunnen gaan uit
keken, waar het hoge water
yft> dat het grote gemaal
Van Rijnland uitslaat. Het ge-
rïlaai staat even voorbij de
suikerfabriek. Het ligt achter
e®n grote waterplas, een soort
VlJVer, waarin het gemaal het
°vertollige water uit de Ring
vaart
°m de Haarlemmer-
meerPolder maalt. „Uitslaat"
^êt de polderbewoner. De
Jnévaart is namelijk een
f>ezemwater van het grote
Hoogheemraadschap Rijn-
land, dat via zijn boezem de
Waterstand in de polders op
peil houdt. Maar in de boe
zem kan het water ook niet
altijd blijven, omdat de boe
zem ook wel eens te vol kan
borden. Daarom hebben
enige gemalen tot taak de boe
zem te ontlasten en het water
te slaan, zodat het kan af
vloeien naar zee. Rijnland
ueeft hiervoor gemalen staan
hi Spaarndam, Katwijk, Gou
da
en m Halfweg.
h°orapparaten
speciaalzaak
f^HANDEL JAN R00ZEN
VOOR UW TUIN
ALLES
De oude inrijpoort van Huize
Swanenburghte Halfweg, thans
de suikerfabriek „Holland", vroe
ger het Gemeenlandshuis van
„Rijnland".
('e i! w i! f Naar de rnening van
0g50gtweedl:U/ein' Eerste aanmaning;
„DE SLEUTELSPECIALIST"
Aan de IJ dijk in Spaarndam leeft
en werkt Jeanette Plas. Achter
Bsm
Jeanette en het spinnewiel staat
een van haar twee weefgetouwen.
SPAARNDAM, 7 nov.
„Daar was een wuf dat spon,
al op een houten spinnewiel".
Deze oude regels hebben be-
In de nazomer van dit jaar be
zocht Poppe Damave de stad
Rome; zijn reisgenoten waren
collega Wim Steijn en de heer
Grommers in wiens ,,ln 't Goede
Uur" het werk van Damave nu
geëxposeerd wordt. De tentoon
stelling van Damave werd op 1
november geopend door Godfried
Bomans. Voor deze twee evene
menten was het huis te klein. Bo
mans heeft aan alle verwachtin
gen die men hem kon stellen,
voldaan. Hij typeerde Damave met
enkele anecdotes, maar verbond
daar de conclusie aan dat het en
sceneren van humoreske situaties
niet mag worden uitgelegd als
ren der „Rome-indrukken" van
Poppe Damave, geëxposeerd in 't
Goede Uur.
lichtzinnigheid. Deze plezierige
mens in gezelschap, is als kunste
naar serieus
trekking op de blonde Jea
nette van vijfentwintig lentes,
dochter van de Spaarndamse
slager Plas en een van de
interessante mensen van
het vriendelijke Spaarndam,
waar de kunst en het kunst
zinnig ambacht in vrijheid
kunnen bloeien. Het atelier
van Jeanette is een oud huis
je, dat versierd met het op
schrift „onbewoonbaar ver
klaard" half verscholen ligt
achter de IJdijk. In deze be
scheiden ruimte ligt de kleu
rige en vrije wereld van de
blonde Jeanette. Hier woont
zij en hier werkt zij aan het
spinnewiel en aan het weef
getouw.
Vlak bij het raam aan de
voorkant van het atelier
staat het spinnewiel. Jeanette
Plas staat er bij. Het blonde
haar valt lang over het wijde
jak, zwart met bloemen. De
spinnende en wevende
Spaarndamse joffer draagt
een strakke broek van een
vage rode kleur. „Ik scheer
de schapen niet zelf, maar
voor de rest doe ik alles."
Daarmee is helaas een eind
gekomen aan een onschuldige
fantasie. Maar de gedachte
past goed bij Spaarndam: de
weefster die zelf de schapen
scheert.
KEYSER
LORENTZPLEIN 25
SOENDAPLEIN 37
i*
UT1
n» i'
rnaa? water door het Halfwegse ge-
Moot i, de Ringvaart is geslagen,
VerhiA® wegvloeien. Hiertoe is een
«trant ng gemaakt onder de Rijks
taal ^ef en spoorbaan naar zijka-
Roqm rechtstreeks voert naar het
kaii h?-e? anaaJ- ^ia ^it laatste kanaal
hat laag tij op zee worden geloosd.
ti?i j00k voo.r Spaarndam. Er was
Wam aat het iets eenvoudiger ging,
4t>or a°en was. Ret IJ nog nat en niet
IJpol ?rooêlegging veranderd in allerlei
fltrwaaronder de Grote IJpol-
Raamlt .Houtrakpolder wel de voor-
i°osdo D-zVn" Nog geen eeuw geleden
H dotRfPland zo maar pardoes op het
biiidir, z«n beurt weer in open ver-
g stond met de Zuiderzee.
lanaS de ontdekkingsreiziger in eigen
RiiWt0ens kÜ de suikerfabriek de
Voori-a aa^we® verlaat en tussen die
het ^anSsweg en de spoordijk naar
atab22M°Pt. stÜ,gt zy'n pad enige
hii nadere beschouwing zal
v en, dat dit komt, omdat hij loopt
(Advertentie)
WACENWEC 124 - HAARLEM
TELEFOON 02500-14461
gc^ Ua8®mks geopend van 918 uur
D°TERB0SPLEDJ 19 TELEFOON 51088
geopend van 912.30 uur
13 nov. Volgende week
de afdlrg houdt dr. H. van Praag voor
Pertvere "g- Uaarlem van de Sint Adel-
lr> Brint gmg '8 avonds om acht uur
'ekenj^ttann een inleiding over de be-
dag6]ii van de YOGA-beoefening in het
15 J uks leven van de intellectueel. Op
a® ov? ?r sPreekt Michel van der
ver leek en oecumene.
(Advertentie)
STRAAT 5 TELEF. 16061
*«.A;
over drie sluiskolken. Onder zijn voe
ten stroomt bij openstaande sluisdeu
ren het uitgeslagen water van Rijn
lands boezem naar het Noordzeeka
naal. De drie. sluisjes liggen pal naast
elkaar. Ze zijn uitdrukkelijk gebouwd
als uitwateringssluizen en het was
zelfs verboden om er met een nietig
vaartuigje gebruik van te maken om
van het IJ in het Haarlemmermeer
te komen.
Het is precies zes eeuwen geleden
dat hertog Albrecht van Beieren een
handvest verleende aan de autoriteiten
van Rijnland en aan allen die te
Spaarndam uitwateren om tussen
Spaarndam en Amsterdam nog andere
sluizen te leggen, waar het de heemra
den van Rijnland maar beliefden. Er
werd echter bij bepaald, dat door deze
sluizen nimmer enige doorvaart zou zijn
voor schepen. Ook mocht men er geen
overtoom of overhaal aanleggen. Dat
zijn plaatsen met werktuigen, waarmee
men kleine schepen van de ene kant
van een dijk naar de andere kant via
de vaste grond kon overhalen. Het
voordeel van zo'n overtoom was, dat
de dijk als waterkerend lichaam intakt
bleef. Toen de huidige Amsterdamse
Overtoom nog een open water was,
stond het niet in open verbinding met
de Schinkel. De schuld lag bij de Haar
lemmers, die geen concurrentie wens
ten. De Haarlemmers wensten vooral
medezeggenschap over de vaarwateren.
Bjj een open verbinding van het water
langs de Amsterdamse Overtoom met
de Schinkel zouden de Amsterdammers
maar al te gemakkelijk via het Haar
lemmermeer naar alle kanten kunnen
varen en vervoeren. Vandaar dat er
geen gat in de dijk mocht komen. Ook
protesteerde Haarlem tegen de sluizen-
privileges van de hertog, die de Haar
lemse vroedschap ter wille wilde zijn
en zijn beperkende bepaling inzake de
scheepvaart opnam in het handvest.
Ook mochten geen goederen daar ter
plaatse worden overgeslagen.
Die plaats was anders heel gunstig
gelegen, want het was maar een smalle
strook grond die de twee enorme water
vlakken van elkaar scheidde. En de
weg van het IJ naar Leiden en verder
zuidwaarts zou aanzienlijk kunnen wor
den verkort, als men niet over Haar
lem via Spaarndam behoefde te varen,
maar rechtstreeks naar het zuiden via
Halfweg.
in^Woif!leemt aan» dat de drie sluizen
hokvCfn eg hun oorsprong te danken
no waan- het hertogelijk handvest,
schilden g ^casseerde vijftienhonderd
SW™Joor het privilege. Eerst in
bouwd T=t ln halfweg een sluis ge
in de ïntm dör voIgden de anderen, die
tersnndej? eeuwen verscheidene wa-
tober 19nȕloesJef doorstaan. Op 16 ok-
doorbraak in°d cnd efn gevaarlÜke
Halfwea n jSpaarndammerdjj k bjj
Halfweg. Deze dijk bestaat nog en eer-
over land tdSkn6 enige verbinding
dam VannH ien Haarlem en Amster-
Spaarndam kronkelde de
hoge IJdjjk naar Halfweg en vandaar
naar Sloterdjjk. De Halfwegse sluizen
voldeden best. Zij waren gebouwd in de
Grote Waal. Rijnland wilde in de zes
tiende eeuw een stenen sluis aanleggen
ter vervanging van de primitieve hou
ten. Maar nu kwam Haarlem in het
geweer, want de Haarlemmers schon
ken geen vertrouwen aan zo'n massie
ve degelijke sluis op zo'n strategisch
belangrijk punt. Het gevolg was, dat
Rijnland wel nieuwe sluizen mocht bou
wen, maar de totale capaciteit niet
mocht vergroten. Sinds 1565 waren er
te Halfweg drie sluizen, die in wijdte
en diepte nagenoeg gelijk waren aan de
vier van vroeger. In 1556 werd een
houten huis gebouwd, in 1558 ee"n ste
nen en in 1566 de vernieuwde sluis van
Namense steen. Op een kaartje van
1852 staat de Oostsluis tegenover het
stoomgemaal, de Middensluis en de
Westsluis en- zo is het gebleven tot aan
de dag van vandaag.
Alleen heeft Napoleon over de Oost
en de Westsluis een draaibrug laten
leggen, waaruit blijkt dat de schippers
in die jaren wel degelijk door de slui
zen mochten varen. Vermoedelijk was
over de Middensluis een stenen over
kluizing gemetseld, zodat de schepen
hier niet door konden.
W.S.
ZANDVOORT, 13 nov. De gemeen
teraad van Zandvoort gaat dinsdag de
begroting voor 1965 behandelen. Het
onderzoek in de commissies heeft ge
leid tot wijzigingen, waardoor het te
kort van rond 275.000 kon worden
weggewerkt. De begroting sluit dus.
Dit was mogelijk door de uitkering
uit het gemeentefonds 104.500 hoger
te ramen en een stelpost van 86400
op te nemen voor 150 opcenten per
sonele belasting, in het vertrouwen dat
de wet op de verruiming van het plaat
selijk belastinggebied in 1965 in wer
king zal treden.
Aan verhoging van lasten voor de
burgerij zal niet te ontkomen zijn. Ver
hoging van reinigingsrechten en het ta
rief voor leges zal in totaal 48.000
opleveren. Het tarief van hef waterbe
drijf zal zodanig worden verhoogd, dat
de gemeente op een hogere winst van
54500 zal kunnen rekenen.
De raming van de belasting op ver
makelijkheden kon 10.000 worden ver
hoogd.
In verband met de in werkingtreding
van de Algemene bijstandswet op 1
januari 1965 wordt de uitgaafpost voor
uitkeringen met 30.000 verhoogd.
ZANDVOORT, 13 nov. Aan de ge
meenteraad worden nog de volgende
voorstellen gedaan
Voor de politie over te gaan tot ver
vanging van een tweetal Volkswagens
en de .Landrover" door een Volkswa
gen-Combi, totaal crediet 25.200.
Ter gelegenheid van het vierde lus
trum van de bevrijding op 5 mei 1965
een gedenkschrift uit te geven, te ver
spreiden onder de ingezetenen en de
oudere schooljeugd; kosten 2500. Hier
in zal aandacht worden geschonken
aan de ontwikkeling van Zandvoort ge
durende de periode 1945 tot 1965.
tu in °Penbare leeszaal en biblio
theek zal voor 1964 een extra subsidie
van j 5.000 worden verleend voor de
aankoop van boeken en boekenkasten,
cranc reimg'ngsrechten zullen met in-
ft ,V^-n 1965 worden verhoogd van
J 12 Per emmer per jaar. Dit
If v!e wordt gemotiveerd met de ho-
van de vuilnisophaaldienst
t„o waar tegenover inkomsten
D?an. tot een totaalbedrag van ƒ46.900.
wordt elke vuilnisemmer 100
f i9 een vergoeding van
geacht Jaar wortR daarvoor redelijk
13 nov- De boetes voor
w vnar o-ln gebreke blijft zijn reke
ning voor gas, water en licht te beta-
oocmnn- n verhoogd. Bjj eer-
tf il^ tnngccwas de boete 0.25, bij
en W. yn deze bedragen niet hoog
genoeg als prikkel om te beta
len. Zij stellen de raad voor tot ver-
t Advertentie)
LANGE VEERSTRAAT 10 TEL. 11493
pp -nm
-w...
Ik mag hierbij, na het werk op een
rustiger moment te hebben bekeken,
aansluiten: Damave heeft de verwach
tingen die men van hem mocht hebben
bevestigd en overtroffen. Wat hij van
zijn reis heeft meegebracht zijn geen
reisschetsen: het zijn voldragen werken
die ter plaatse en onder onmiddellijke
invloed van het onderwerp zijn ont
staan. De algemene sfeer die de ten
toonstelling beheerst is er een van ver
stilling en verdieping welke zich ook
uitstrekt over de tekeningen die na de
Rome-reis tijdens een kort verblijf in
Zeebrugge zijn gemaakt. In Rome heeft
de schilder niet de wereldstad gezocht
en evenmin de monumenten van antie
ke beschaving, maar de onveranderlij
ke waardigheid van de eeuwige stad.
Een enkele keer heeft hij daar voor in
de stad zelve zijn standpunt gekozen,
maar meestal zwierf hij rond de stad
op zoek naar plaatsen waar hij in een
panoramisch beeld de atmosfeer kon
omvatten.
Dit laatste is een bekende voorkeur
van Damave, evenals de kleine forma
ten waarop hij een wijds uitzicht vast
legt, maar in de exacte bewegingen
waartoe zijn hand met grote zekerheid
is bestuurd, is de bijzondere indruk
voelbaar die dit landschap op hem
heeft gemaakt.
En het is hier dat deze reis een op
merkelijk moment vormt in zyn oeuvre
Dit Rome-werk is voldragen; een span
ning waarbij de mens en de kunste
naar zijn betrokken is in de plaats ge
treden van een speels genieten van wat
het oog treft. Bij het behoud van alle
verfijning die hem kenmerkt Dama
ve is geen man van grote vlakken
is er een kracht in zijn aquarellen ge
komen die de overtuiging en de „inspi
ratie" waaronder hij heeft gewerkt de
monstreert.
Exact, zoals ik het hier voor noemde,
zijn de notities, onontkoombaar en on
herroepelijk de lineatuur waarmee nau
welijks onderscheiden tinten naast el
kaar werden gelegd, in een evenwicht
van penseelstructuur en beeldmaat, en
zonder enige illustratieve detaillering
volledig omvattend wat de stad hem
heeft gedaan. Haar tastbare architec
tuur en haar voelbare atmosfeer mani
festeert zich in de eenvoud van het ma
teriaal dat eerst in zijn samenhang tot
leven en verbeelding komt.
Het blijkt dat de vierkante formaten
Damave uitermate goed liggen; het is
met name daar dat hij dat brandpunt
Een potkachel verspreidt een gezel
lige warmte in het bonte atelier. Er is
nog een tweede weefgetouw en er zijn
kleurige flessen, een oude petroleum
lamp, een pakje zware shag, een com
fortabele grootvadersstoel en een rij
boeken in slagorde rondom het bed.
Jeanette draait een sjekkie en biedt
haar bezoeker een bak sterke koffie.
„Het is hier machtig. Dicht bjj de pol
der en dicht bij de stad. Volgende week
ga ik naar Terschelling. Daar komt
ook mijn weefgetouw vandaan." In en
kele zinnen vertelt zij iets van haar le
ven. Na de ulo was zjj etaleuze en volg
de zij een opleiding in decorbouw. Toen
kwam zij terecht by haar plaatsgenoot
de kunstschilder Leen Spierenburg, die
het meisje een flink duwtje heeft ge
geven in de artisieke hoek. Zij ging niet
schilderen. Wel ontstond de drang om te
gaan werken met kleuren en motieven.
En toen werd het wuf dat sponnen weef
de geboren.
Jeanette gebruikt schapenwol, ge
verfd of grauwwit in de oorspronkelij
ke kleur. Zij begon te werken aan een
klein weefgetouw, een eenvoudig raam
met gaatjes en een kam. Het weven
werd toen schering en inslag. Nu zit
de schone Spaarndamse achter een
groot getouw met schachten en trap
pers. Zelf ontwerpt zy de patronen
en als de figuren te ingewikkeld wor
den zet Jeanette eerst een ontwerp
op papier. „Het is heerlijk werk. Je
kunt doen wat je wilt en je kunt ma
ken wat je wilt". In het huisje aan
de IJdijk zijn in de laatste vier jaar
al heel wat kleurrijke stukken gegroeid
uit haar handen: kleine gobelins, pi
anolopers, tafelkleden en kleden voor
de antieke Friese klokken. De ontwer
pen haalt zij uit oude patroonboeken.
„Af en toe is het hier veel te gezellig
om te werken. Ik heb hier nogal wat
goeie kennissen en dan blijft het werk
wel eens liggen. Om iedereen te vriend
te houden knap ik allerlei karweitjes
op".
Jeanette schilderde er kleurige
bloemmotieven op. Voor de ijsclub ont
wierp zij affiches. „Ik zou zo graag nog
een heleboel andere dingen doen. Pot
tenbakken bijvoorbeeld. Het is soms
jammer dat een mens maar één leven
heeft." Intussen is zij volkomen tevre
den met haar kunstzinnig beroep van
vandaag. Ze is er zelfs in geslaagd een
paar kennisjes enthousiast te maken
voor de ambachtelijke weefkunst.
Aan een van de vier muren hangt een
werk van Spierenburg. Het is een ge
schenk van de schilder aan zijn model.
Van tijd tot tijd maakt Jeanette zich
vrij om te poseren. „Dat is niet zo een
voudig als je denkt; niet passief zitten
ot liggen. Je moet een objekt zyn dat
een kunstenaar kan inspireren". Wie de
Spaarndamse weefster kent, weet dat
de kunstschilders met Jeanette als mo
del ongetwijfeld worden geïnspireerd.
Ze hoopt voorlopig nog aan de IJdijk te
kunnen blijven. Het meisje zit wel ln een
onbewoonbaar verklaard huis maar er zjjn
nog geen vastomlijnde plannen voor
nieuwbouw op dezelfde plaats. En Spaarn.
damse caféhouder wilde de ruimte ne-
nutten voor een danszaal met terras,
maar zijn plannen werden niet goedge-
keurd. Jeanette kan er niet om treuren.
Zij voelt zich gelukkig in de waterrijke
omgeving, waar zij kan zeilen en zwem
men en waar zij binnen de veilige be
slotenheid van haar bouwvallig atelier
weven kan en leven kan.
HAARLEM, 12 nov. - In hun Me- heid voor de wielrenners groeiende is
- - - a]s gevolg van de toename van leden by
de beide Haarlemse wielersportvereni
morie van Antwoord bevestigen B. en
de geruchten, dat de voormalige
terreinen van V.V.H. en „Onze Gezel
len" niet voor uitbreiding van de Noor
derbegraafplaats gebruikt zullen wor
den. B. en W. delen namelijk mee, dat
zy besloten hebben niet tot uitbreiding
van de Noorderbegraafplaats over te
gaan. Zy overwegen nu het tern?in,
waarop de voormalige velden van y.v.M.
en Aurora gelegen hebben,^alsmede het
terrein achter de boerdery Vondelweg
515 voor sportdoeleinden te bestemmen.
Ten aanzien van de behoefte aan
tennisbanen verklaren B. en W„ dat het
moeilijk is die van te voren nauwkeurig
te bepalen. Ze zyn er wel van over
tuigd, dat die behoefte groot is. De
veertien banen bijvoorbeeld op het Pim
Muliersportpark zyn alle verhuurd aan
nieuwe clubs, die zijn opgericht, nadat
de banen waren aangelegd. De tien ten
nisbanen van Eindenhout zullen waar
schijnlijk in 1966 of 1967 gereed komen
Voorts zyn nog zeven tennisbanen ge
pland in het Burgemeester Reinalda-
park, in het gedeelte namelijk, dat het
eerst zal worden aangelegd. Verder zijn
er vyf banen geprojecteerd in het uit-
weiu11lgusplan Haarlem Zuid-West. B. en
W. hebben onlangs opdracht gegeven
de daarvoor benodigde grond te ver-
werven.
Over de wielersport merken B. en W.
van beleven en verbeelden heeft kun- op, dat het hun bekend
nen insluiten.
gingen. Het circuit rond het Van der
Aartsportpark biedt thans onvoldoende
oefenglegenheid voor beide clubs. Daar
om hebben B. en W. toegestaan, dat in
Schalkwijk rond in aanbouw zijnde
nieuwe woonblokken tijdelijk wordt ge
oefend. Zodra de huizen worden be
woond wordt het circuit naar een vol
gend blok verplaatst. De wielrenners
zorgen zelf voor afzetting. Deze regeling
blijkt goed te werken. Voorlopig is op
die manier de oelengelegenheid voor de
wielrenners verzekerd. ™e zijner tiid
wlLe" B en W. in Schalkwijk naar het
voorbeeld van het Van der Aartsport
park een wielercircuit by een aantal
sportvelden laten aanleggen.
(Advertentie)
L.T. I lem de behoefte aan oefengelegen-
U KUNT TOCH REKENEN
20 °/o KORTING
costuum nu 4.20
mits gebracht en gehaald
