AL m DE LENTE PER AUTO NAAR SCBOUWEN
Volgend jaar begin met
slotstuk en krachtproef
Veldkamp pareert
aanval Suurhoff
HET KERSTNUMMER VAN
ELSEVIERS WEEKBLAD
WAT IS LEVEN?
Geen sprake van
loondictatuur
BADEN VOOR EEN TIENTJE PER TWEE MINUTEN
Discussies
over lonen,
Rijdt veilig met melk
„Maak er een
feest van
Deltadienst
zoekt nieuwe
materialen
Gehoon na
lnsinuaties
m HEEFT DIT JAAR ALS THEMA
Woonwijk wordt
ontruimd voor
herstel plafonds
Overleden na val
door scheepsdak
EEKBLAD
Zeven geleerden leverden hun bijdrage tot een
kleurrijk geïllustreerd en diepgaand overzicht van
de huidige natuurwetenschappelijke en geestelijke
zekerheden omtrent dit eeuwige probleem.
GRAPILLON
Dr. Veldkamp in kamer:
Objectiviteit van
CBS staat boven
alle verdenking
5 MEI-COMITé
fc?- i®
lÉÉPt x
Vertraging
Asfalt-zand
Voorkeur
Rijshout
EERSTE KAMER
MALANDO TERUG
UIT JAPAN
WOENSDAG 16 DECEMBER 1964
PAGINA 5
Mist, gladheid, duisternis. En
soms alle drie tegelijk. Man
achter 't stuur, denk aan melk.
Melk houdt fit, spitst ogen en
aren, verhoogt concentratie- en
reactievermogen. Drink een glas
«xtra, thuis of onderweg. Dat is
Verstandig, veiligen nog lekker óók.
■ttÜM
WÈÈÊÈÈÈ$%m
-
De Grevelingendam is boven
water". Ondanks tegenslagen is
de kabelbaan, die het stortsteen
verwerkt, een geschikt werktuig
gebleken.
VERKRIJGBAAR BIJ IEDERE BOEKHANDEL OF KIOSK. PRIJS: f 1.-
Etiquette en Etiketten
Alles moet op...
Dit is niet „zo maar" een fraai
beeld van een phoenix, maar een
uitermate luxueuze badkuip, ge-
installeerd in een duur hotel in
'i'okio. Men kan er in baden a
raison van een tientje per twee
minuten. Privacy is er dan niet
bij: kijken naar degenen, die zich
in de weelde van een gouden kuip
baden kan ook, voor vijf gulden
per minuut.
8
Grevelingendani boven water
(Advertentie)
Vraag per briefkaart aan het Nederlands
Zuivelbureau, postbus 4530, Rijswijk
Z.Hhet zelfklevende M-embleem
(7x8 cm) voor de achterruit van uw
auto. Dan steunt u de nuttige aktie
»Rijdt veilig met melk"
(Van onze Haagse redactie)
DEN HAAG, 16 dec. „Maak er
Jen feest van", luidt het motto dat
het nationaal Comité tot viering van de
bevrijdingsdag heeft gekozen ter pro-
Pagering van de feestvreugde op 5 mei
Van het volgend jaar, de dag waarop
het twintig jaar geleden zal zijn dat
Nederland werd bevrijd. Scholieren en
Werkers zullen op die dag de vijf
jaarlijkse nationale feestdag vrij
zijn. Het comité, met als voorzitter bur
gemeester mr. H. Kolfschoten van Den
Daag en als directeur de ex-televisie-
Presentator Han Mulder, wil de ge-
»n»«nten stimuleren tot feestelijkheid
tegelijkertijd daarin geheel vrij
*al self twee nationale ma
nifestaties voor Zijn rekening nemen.
's Morgens zal de t.v. in de Pieters
kerk in Leiden een dankstonde uitzen
den en 's avonds zal in de R.A.I. in
Amsterdam met medewerking van
N.t.S. en N.R.U. een groots opgezette
tiaiiifestatie worden gehouden, waarin
een soort Dit is uw leven" van Neder-
land sinds 1945 wordt gerealiseerd. De-
opzet zal gelegenheid bieden vele
Nederlanders, die op hun manier in die
Mntig jaar aan de ontwikkeling van
Nederland hebben meegeholpen, voor
de camera te halen. Het zal vroeg ge
noeg eindigen om de mensen nog ge-
i?.*?enheid te geven buiten daadwerke-
hik feest te gaan vipren.
.Het Comité, dat onder bescherming
*taat van het koninklijk paar, wil de ge
beenten desgewenst bijstaan met advie-
ïeni suggesties en materiaal. Zo heeft
Naaykens op verzoek van het co
mité een wagenspel geschreven, dat aan
Pelangstellende gemeenten beschik-
j®a.r gesteld zal worden. Ergens in Ne-
er'and zal er op bevrijdingsdag ook
«root militair défilé gehouden wor-
„Voor de rest: laat iedereen zich
dag echt vrij voelen en uit de ge-
^Pannen haast proberen te komen, die
j^it van ons allen dreigt te nemen
mr. Kolfschoten. „Wanneer ie-
v.«hd het leuk vindt op die dag een
(jPPenhok te timmeren, laat hij het
1 vooral doen."
^STADSKANAAL, 16 dec. De laat-
dWm?anden zijn hier in het uitbrei-
Wrmi an Ter Maars in ruim honderd
Van 8en de plafonds of gedeelten daar-
gen 1?ar beneden gevallen. De wonin
gen2*"1 be£'n dit jaar in gebruik geno-
her°.lgend jaar zal de schade worden
der»» ZÜ' die &een onderdak bij an-
paab kunnen vinden, krijgen dan een
dagen een andere woning.
V:- r*'c
- T
'ÜÈÉlÊZ4Jg* t i,
ÉwiH
GREVELINGEN, 16 dec. De dam
door de Grevelingen is vrijwel dicht: op
nog maar enkele plaatsen golft er bij
vloed nog wat water over de steenrug,
die elders in de twaalfhonderd meter
brede geul al hoog boven de hoogste
golven reikt. Zonder officieel vertoon en
zonder het vreugdegehuil van scheeps-
fluiten is Schouwen-Duiveland verbon
den met. het Europese vasteland. Aan
de Schouwense kant van de dam bra
ken grote buizen reeds het zand tegen
de stenen dat drie zuigers elders in de
zeearm van de bodem slurpen: het
zand, dat over enkele maanden de
eigenlijke verbinding zal vormen tussen
Schouwen en Flakkee. Nu de afsluitdam
derspf"maa' '8 bet afwerken kin-
definitieve dam wordt tweehon-
m i?r breed- Volgend najaar zal
„L, brede autoweg overheen lo-
S» o,^?aarT.al in aPril of mei kunnen
ae automobilisten over een hulpweg
(Advertentie)
Tijd Voor hartigheid!
onze parlementaire redacteur)
baiiUfUi HAAG, 16 dec. Bij de be-
e Zak»,? v.'!n de begroting van Socia-
1* aan n' "ie met algemene stemmen
Jherlj.i acard' beeft het socialistische Ka-
Jweel S»urh°ff dr. Veldkamp In de
dat ri..„ arn.er voor de voeten gegooid,
orp ep_ m'njster wej pogingen doet
®*>aar .1 ?C?L s(K 'aa' beleid te voeren,
Jbee "llt, daarbü het kabinet niet
dat ",i 'Sen. Als voorbeeld stelde
J?ïi,n,s. fr ,we' de verhoging
®or AOW -uitkeringen heeft weten
lUg ^0er®n' maar dat de financie-
d® a'kcmene middelen beperk-
*e'f v" zyn gebleven dan de minister
voor ogei. had gestaan.
Vkh*1 KVP-zjjde werd deze insinuatie
oe heer Suurhoff met honende in
terrupties ontvangen. „Wat u daar zegt
gelooft u zelf niet", werd er geroepen.
Minister Veldkamp pareerde de
socialistische aanval door er op te
wjjzen, dat de heer Suurhoff als oud
minister van Sociale Zaken heel goed
weet, dat men in die positie moet
aanvaarden dat niet alles kan. Hij
noemde voorbeelden uit de periode
Suurhoff, o.a. de maatregelen die de
bestedingsbeperking eiste, ook toen
werd de minister gedwongen tot ge
ven en nemen. De heer Suurhoff
werd gedwongen in de replieken bij
te draaien en de insinuatie min of
meer terug te nemen.
Ook op de staatssecretaris voor de
bedrijfsorganisatie, dr. De Meyer,
werden aanvallen gedaan. De publika-
tie van het interview in „Ruim Zicht"
werd hem o.m. ook door de KVP kwa
lijk genomen. De heer Van der Ploeg
zei ervan, dat dergelijke publikaties
aanleiding kunnen geven tot wantrou
wen tegen de PBO. De staatssecretaris
kon met citaten aantonen, dat van ver
keerde begrippen omtrent zijn bedoelin
gen met de PBO geen sprake kon zijn.
naar Schouwen: een weg die later een
recreatieve functie krijgt, ter ontslui
ting van een honderd meter brede re-
creatiestrook, die over de hele lengte
van de dam beschikbaar komt.
De wegverbinding met Schouwen Is
overigens voor de Deltamannen een bij
komstigheid. De dam is in feite ge
bouwd als waterkering: om de stromin
gen in het Brouwershavense Gat en de
Oosterschelde van elkaar te scheiden.
De twee laatstgenoemde gaten zijn het
slotstuk en tevens de g ote krachtproef
van heel het Deltakwarwei. Men zal er
resp. in 1965 en in 1966 aan beginnen en
ze zullen naar men hoopt in 1972 en 1978
gesloten worden. De grote vraag ls
nog: op welke wijze? Door middel van
caissons of door middel van een geleide
lijke sluiting, al of niet met behulp van
een kabelbaan? Daarover is op dit mo
ment nog geen beslissing genomen.
De kabelbaan, die voor het eerst in de
Grevelingen is toegepast, is weliswaar
een bruikbaar hulpmiddel gebleken,
maar het systeem brengt toch ook al
lerlei problemen mee, die nog lang niet
zijn opgelost. Men heeft daafom beloten,
er nóg eens mee te experimenteren in hit
Haringvliet, waar eveneens een gat van
1200 meter breedte moet worden geslo
ten. De kabelbaan, die het komende jaar
uit de Grevelingen kan worden terugge
trokken, zal in 1966 bij het noordelijke
sluitgat van het Haringvliet worden
herbouwd en kan daar in 1967 opnieuw
in bedrijf komen.
De sluiting van de Grevelingen heeft
bij het (foutieve) aansp;
tweede kabel heeft geen problemen meer
opgeleverd, maar wèl hadden de auto-
moteurs enige kinderziekten.
Overigens heeft de installatie haar
bruikbaarheid wel degelijk bewezen, met
name bij mist en bij grote windkrach
ten, (tot windkracht 9), die geen enkele
belemmering vormden voor het werk.
Het probleem is dan ook niet het hulp
middel, maar het materiaal dat ermee
verwerkt 'moet worden. Men heeft in
het begin van het werk allereerst grof
grind gestort, dat goedkoper is dan de
Belgische natuurstortsteen, maar dat al
leen gebruikt kan worden bij stroom-
snelheden tot 2,5 meter per seconde.
Naarmate de dam hoger werd, namen,
zoals verwacht werd, de snelheden toe.
Om niet direct met stortsteen te hoe
ven beginnen, heeft men in die fase ook
getracht, met grote zandzakken te wer
ken. Helaas werden de proeven van het
waterloopkundig laboratorium bevestigd,
waaruit gebleken was, dat ook deze zak
ken alleen bU snelheden tot 2,5 meter
konden worden gebruikt, omdat ze daar
na, door de beweeglijkheid van de in
houd, gingen „wandelen".
Bovendien bleek ln de (Grevelingen-)
praktijk, dat ze ook nog leegliepen: het
zand werd door de stroom door het weef
sel gevoerd.
Men is toen proeven gaan nemen met
zakken, gevuld met asfalt-zanddaarbfj
bleek echter, dat dit procédé alleen
slaagde bij de juiste verhouding zand-
water en bij de juiste temperatuur: een
kleine afwijking van de verhoudingen en
een iets te ongunstige temperatuur
hadden tot gevolg, dat de asfaltemul-
sie, die samen met het water en het
zand in de zakken werd gespoten, niet
het beoogde effect teweegbracht, name
lijk het doen aaneenklitten van de zand
korrels. Het gevolg was dan ook, dat
de zakken zich dan als gewone zandzak
ken gingen gedragen en niet bruikbaar
waren bij hogere stroomsnelheden. Men
zag zich dan ook gedwongen, de dam
af te werken met stortsteen.
Pas wanneer men erin slaagt, een
oplossing te vinden voor dit probleem,
kan men eventueel besluiten, de kabel
baanmethode te kiezen voor de groot
ste zeegaten. Het is namelijk vrijwel
ondoenlijk, deze gaten helemaal te
„vullen" met stortsteen die uit Bel
gië of Duitsland moet worden aange
voerd en die bij het begin van het werk
in de buurt moet worden opgeslagen.
Ter vergelijking diene, dat men in
de Grevelingen te maken had met diep
ten van veertien en zeven meter (resp.
in de bocht van Sint Jacob en de Kram
mer, de twee stroomgeulen van het
twaalfhonderd meter brede sluitgat) die
na het aanbrengen van „drempels tot
zesenhalve en vijf meter waren terug
gebracht; terwijl het Brouwershavense
Gat en de Oosterschelde diepten ken
nen van resp. 25 en 40 meter. Voor
men aan de sluiting van de Grevelin
gen begon, stroomde hier bij elke vloed
zeventig miljoen kubieke meter water
door evenveel als door het Veerse
Gat, dat door caissons is afgesloten
terwijl men in het Brouwershavense Gat
vier keer en in de Oosterschelde zelfs
zestien keer zoveel waterverplaatsing
heeft...
Hoewel de Deltadienst op dit moment
dus nog niet kan zeggen welk systeem
bij de dichting van de grote gaten zal
worden toegepast, mag men uit het feit.
dat men verder gaat experimenteren
met nieuwe stortmaterialen en met de
kabelbaan, wèl afleiden, dat men een
zekere voorkeur heeft voor een geleide
lijke sluiting volgens deze methode. Die
voorkeur kan worden verklaard uit het
feit, dat dit procédé in het winterhalf
jaar veel minder risico's oplevert voor
het werk.
Of de methode ook kostenbesparend
is, kan nog niet worden vastgesteld.
Dat zal vooral afhangen van het stort-
materiaal. De dam in de Grevelingen,
waar in hoofdzaak met grind en natuur
steen gewerkt is, heeft in totaal 15 mil
joen gekost, waarvan tien miljoen be
taald is voor de kabelbaan.
De caissonafsluiting van het Veerse
Gat (dat dezelfde capaciteit had) heeft
tien miljoen gekost. Daar staat tegen-
over, dat de kabelbaan nogmaals ge
bruikt gaat worden en dat de ervarin-
gen die men met het nieuwe systeem
heeft opgedaan, niet in guldens gewaar
deerd kunnen worden.
Het materiaal I3 ook andere on
derdelen van de Deltawerken een
knelpunt. De bodemoppervlakten die
straks beschennd moeten worden,
zijn zo groot, dat het onmogelijk is,
overal rijstnout toe te passen. Dit klas
sieke en meest betrouwbare produkt
hppft ook in de Qïnt
vnwiTai^---Vu gewezen, terwui nei
gietasfalt, dat in de Krammer is toe
gepast, plaatselijk bezweken is.
Dit materiaal is zes meter onder wa
ter in een laag van een decimeter op de
verhoogde bodem gespoten: daarbij kan
het echter gemakkelijk gebeuren, dat
er plaatselijk dunne plekken ontstaan
of zelfs dat er enkele gaten overblijven.
In de Grevelingen is dat inderdaad ge
beurd en toen ae stroom daarna een
begin van een geul deed ontstaan, heeft
men Ijlings een normaal zinkstuk moe
ten aanbrengen. Aangezien er te weinig
rjjswerkers zU'1 o™ Pgltadienst van
voldoende rljshout-materiaal te voorzien,
blijft men ook in deze sector naarstig
experimenteren.
Het is nu nog ttjd voor dit soort expe
rimenten: men heeft_nog geen belang-
rljke ingrepen f®daaa 'n de waterhuis
houding. wasraoor een snelle voltooi
ing geforceerd moet worden. Zover
komt het in J968' -PP üf v°lkerakdam
wordt afgesloten. Dan kunnen er aller
lei onvoorziene effecten gaan optreden
door de gewuzl«de wa^erbeweging en
moet de hele oPera^e z? snel mogelijk
worden voltooid. De periode 1968-1978
wordt de kritieke fase.
VIC LANGENHOFF
WORMERVEER, 16 dec. De 35-
jarige heer S, Smit uit Wormerveer is
gisteren toen hij werkzaamheden ver
richtte op het dak van een boot door
het dak gezakt en van een hoogte van
vijf meter op e®n betonnen vloer ge
vallen. Ernstig gewond werd de man
naar het gemeentelijk Ziekenhuis te
Zaandam vervoerd, waar hfj spoedig
is overleden.
(Advertentie)
Koeweit Dinsdag is een wet van
kracht geworden, waarbij op de pro-
duktie van alcoholische dranken of in
voer daarvan voor handelsdoeleinden
tien jaai gevangenisstraf staat. Voor
het drinken in openbare gelegenheden
van geestrijk vocht kan men worden ge
straft met maximaal zes maanden ge
vangenisstraf en 500 gulden boete (Rtr).
Advertentie i
maar moetu zich daarom
als een knaagdier gedra
gen? Het is onvergeeflijk
kippen- en andere boutjes
af te „kluiven". Dat is
tegen de Etiquette.
Ovar Etiketten gesproken
Als u bij uw leverancier of in een
restaurant Grapillon bestelt, let dan
op het echte Gtapillpn-Etiket. De
naam GRAPILLON is uw garantie
voor zuiver, alcoholvrij DRUIVEN
SAP van de allerhoogste kwaliteit.
Import Gebr. Steur - Schiedam
(Van onze parlementaire redacteur)
DEN HAAG, 16 dec. Alle fracties
hebben zich in de Tweede Kamer, zij
het met sterk uiteenlopende graden van
waardering, neergelegd bij het resul
taat van het loonoverleg, dat door het
ingrijpen van minister Veldkamp toch
nog, zonder brokken in de Stichting van
de Arbeid, gered is. De grens van
waardering liep door de oppositie heen.
De socialisten vonden het resultaat niet
erg spectaculair, maar schaarden zich
t«vh bij degenen die althans de afloop
gelukkig vonden. De uiterst linkse frac
ties CPN en PSP spraken van
„teleurstellend" en „mager".
Wel was ook bij de regeringspar
tijen een gevoel van onbehagen aan
wezig over de manier waarop de mi
nister heeft moeten optreden. Van de
KVP-woordvoerder Van der Ploeg tot
en met de socialistische spreker Suur
hoff is het verlangen naar voren ge
bracht maatregelen te treffen om een
herhaling van de gevolgde procedure
te voorkomen. In verwijtende zin
sprak hierover de heer Suurhoff, die
vindt dat het gezag van de regering
een deuk heeft gekregen. Toen mi
nister Veldkamp dit ontkende, maar
eraan toevoegde, dat desnoods het ka
binet er wel een deukje voor over
zou hebben gehad, werd deze uit
spraak van de minister door de heer
Suurhoff ten onrechte als een beves
tiging opgevat.
Minister Veldkamp vergeleek het
overleg met de Stichting zijnerzijds met
het in de grondwet voorgeschreven ge
meen overleg tussen regering en Staten-
Generaal en zei, dat het geven van
een duidelijk regeringsstandpunt nog
geen dictaat betekent. Een dictaat hoort
thuis in een dictatuur: overleg is het
kenmerk van de democratie. Wijzigin-
en waren mogelijk. Zou het College van
ijksbemiddelaars een formele maatre
gel hebben afgekondigd, waardoor de
wil van de overheid aan het bedrijfsle
ven zou zijn opgelegd, dan zou men van
een dictaat hebben kunnen spreken.
De minister acht dat laatste een ,.ul-
timum remedium". dat in dit geval
best kon worden vermeden.
Op een suggestie van de heer Rool-
vink (AR) voortaan een neutrale arbi
ter in te schakelen die buiten het poli
tieke vlak kan opereren, heeft dr. Veld
kamp tenslotte de toezegging gedaan
zich hierover nog eens te beraden.
Van een wijziging van het huidige
nieuwe toonstelsel moest hy niets weten.
Het is nog in een experimenteel sta
dium. Hij was het wel met sprekers
als de heer Corver (WD) en Suur
hoff (PvdA) eens, dat de steen der
wijzen op dit terrein niet te vinden is.
Nu eens heeft men behoefte aan meer
vrijheid, dan weer. als de omstandighe
den veranderen, aan meer gebonden
heid. Wel moet er een nieuwe loonwet
komen ter vervanging van het B.B.A.
(Bijzonder Besluit Arbeidsverhoudin
gen), dat nog uit de tijd van de nood
wetten stamt.
(Vervolg van pagina X)
Over de loonpolitiek was wederom
de heer Vos scherp in zijn oordeel.
Hli noemde het belachelijk wat er door
de regering op dat stuk was vertoond
en zei te hebben opgemerkt, dat de
minister-president bij alle loonpolitieke
besprekingen verstek had laten gaan.
Een concreet verwijt van de heer Vos
was: „Men kan niet de lonen beheer
sen en de investeringen zich vrij laten
ontwikkelen".
De heer Geuze zei, op dit ogenblik
tegen loondifferentiatie te zijn wegens
de daarvan uitgaande magneetwerking
en waarschuwde tegen het gevaar van
zwarte lonen. De heer Van Lieshout
vroeg zich af of een ruimere loons
verhoging wel een reële verbetering
zou kunnen zijn („Hoeveel van de ver
hoging zou er niet in prijsstijgingen op
gaan?") en zei, dat de voorkeur van
zijn fractie uitgaat naar voorzienende
maatregelen van de regering. Van WD-
zijde werd door de heer van Riel de
opmerking gemaakt dat een uitstel van
„equal pay", zoals onlangs door prof.
Drees was bepleit, een gelegenheids
oplossing is ten koste van een zwakke
minderheid.
SCHIPHOL, 15 dec. Dc orkest
leider Malando, de 58-jarige Arie Maas
land is vanochtend voor dag en dauw
uit Tokio hier teruggekeerd. Met het
violistenduo Bennie Br.hr en Sem Nij-
veen en met zijn zestien leden tellende
tango-orkest heeft hij een toernee van
24 dagen door geheel Japan achter de
rug met in totaal 18 voorstellingen, In
clusief drie tv-opnamen.
