Strips maken is geen vak
maar een vorm van magie
MARTEN TOONDER:„Ik zag
aanvankelijk niets in die poes"
De grof stof fel ij kheid
en het vleeslichaam
LIEVELINGSLEEUW VAN HAILE SELASSIE
Weinig nieuws in
T weka-badmode
Meeste tiener
huwelijken in
Duitsland
Ere wie ere
toekomt
Internationaal
niveau op
hoeden sho w
Consumptie stijgt
Vleesprijzen
niet omlaag
Wat kinderen
ervan zeggen
Rijksdaalder
"StffSZ
Onverantwoordelijk
Zwadderneel
Romanticus
Strijken kan nog
gemakkelijker
i cstoom
AtU strijkijzer
AUTOMATIC
TOASTER f 69.50
Matrozen-badpak voor het
DONDERDAG 4 FEBRUARI 1965
PAGINA 5
(Door FRANS BOELEN)
Er zijn mensen die zeggen
dat Tom Poes een politieke
strip is. Ik hoor dat regel
matig van allerlei lezers, maar
telkens weer verwondei ik mij
daarover: de politiek laat mij
namelijk volmaakt onverschil
lig. Ik bén a-politiek. Als iemand
zich in dit land gewoon mense
lijk verbaast dan schijnt hij met
een in een bepaald politiek hok
je te zitten. Zo gaat dat hier; je
raakt er aan gewend".
Marten Toonder (52) heeft zijn
blaats achter het kolossale bu
reau verlaten en gaat naast mij
bitten. Een grote, fraai bewerk
te, antieke kast staat heel na
drukkelijk alléén te zijn in de
tüime, moderne directiekamer.
Toonder is een gezellige vlotte
Prater, die nochtans in zijn ant
woorden en formuleringen bij
zonder kritisch is.
Een van de bezienswaardig
heden van Addis Abeba, de
hoofdstad van Ethiopië, is
Tojo, de lievelingsleeuw van
keizer Haile Selassie. Ge
woonlijk staat het dier, dat
volgens doorgaans goedinge-
lichte zegslieden volstrekt on
gevaarlijk is, aan de ketting
bij de ingang van een rege
ringsgebouw, het Menehk-
paleis, maar ter gelegenheid
van het bezoek van het Britse
koningspaar mocht Tojo
even „uithollen" in een soort
park, waarbij het gebrul, dat
hij bij tijd en wijle ten ge
hore bracht, slechts op
vreugde duidde.
De losse blouson van per
manent plissé met een he-
lanca-lycra broekje vormt
het nieuwste badpak.
Model van Marine para-
buntalstro met teruggesla
gen rand en gegarneerd
met witte lusjes.
jonge meisje.
-S=S
vooral in dit land is een onverantwoor
delijke onderneming. Het kar eenvou
dig niet. Ik loop al jaren rond met het
plan om een speelfilm te maken. Maar
voorlopig zie ik dat nog niet. Technisch
is alles vrij makkelijk te realiseren.
Wat ontbreekt is een werkelijk enorm
goed verhaal. Ik denk er niet over het
zoveelste „wel aardige" produkt op de
markt te brengen. Het is onvoorstel
baar hoe weinig kritisch sommige film
makers hier zijn."
Ik noem: ..Spuit Elf."
Toonder lacht breed. Schei uit,"
zegt hp. „Hoe bestaat het dat iemand
in deze tpd nog zó iets kan maken. On
gelooflijk. Ik loop inderdaad al heel
lang met speelfilm-plannen rond. Het
is een van mijn vurigste wensen Maar
ik wacht nog, het verhaal is er nog
niet.
En dan:
"Tk word steeds kritischer. Ik ben nu
de vijftig gepasseerd Tot dusvei dacht
ik dat alles wat ik gemaakt heb zonder
meer goed was. Nu begin ik oprecht te
twpfelen. Ik heb nu een leeftijd bereikt
waarop ik mij nog kan hernemen. Ik
ga alles opnieuw bezien. Ik ben aan een
soort zuiveringsproces bezig. Dat is voor
ieder creatief mens belangrijk in zijn
leven.
„Wordt Tom Poes nu gesteriliseerd?"
"9 ne®>" zeSt hij. „Niemand komt aan
Tom Poes. Die strip schrijf ik nog altijd
helemaal zelf. Voor drie-kwart teken ik
de verhalen ook nog zelf Vroeger
k°rt vóór de oorlog schreef Jan Ger-
hardt de strip. Dat is maar kort ge
weest. Later is hij helemaal aan film
„verslingerd" geraakt. Enige tijd gele
den heeft hij zjch ijlings teruggetrok
ken om weer zijn oorspronkelijke stiel
op te nemen: romans schrijven. Hij
werkt nu ergens in een stil Spaans dorp
je. Het is ook zo: je kunt aan het fe
nomeen film kapot gaan
Nee, Tom Poes is mijn „eigendom"
gebleven. Je kunt de strip nu volgen in
vrijwel de hele wereld: België. Frank
rijk, Engeland, Noorwegen, Finland,
Canada, de V.S., Tsjecho-Slowakjje en
nog een paar landen. Tom Poes is een
verhaal waar vooral dieren in voorko
men. Het dier is elementair. Ei komen
ook wel eens mens-aohtige wezens in
voor. Tovenaars en magiërs zijn hij <nij
vaak mensen: de mens is juist ge
compliceerd genoeg om deze rollen te
spelen. Het leukste vind ik zelf die
vreemde wezentjes die men in de verha
len ontmoet. Daar maak ik altijd extra
veel werk van. Koboldjes, demonen en
mensen zonder gezicht: dóar kun je
veel mee doen."
probeer op Tom Poes geen stem-
£9. te drukken. Dat beperkt je in je
tTjJneid. Als men er achteraf iets of
and in herkent dan is dat louter
Z,°val. Het schrijven en tekenen van
i!;/1 strip-verhaal is iets heel wonder-
eiKs- Je hebt geen flauw idee wat voor
ln„ effect zo'n verhaal later krijgt. Zo
J"e er aan werkt, is het nog
W eerbaar je eigendom Daarna
„°Pt het van je weg. Het is eigenlijk
een" ret>elijk vak wat ik heb Het is
j- °f andere vorm van magie waar
•bee bezig bent."
Van van magie ervaarde de zoon
Zq." een kapitein op de grote vaart,
te ?,J7 iear geleden. Zijn vader maak-
thni e en grote reizen en r.am bp zpn
W k°mst altijd een serie stripverha-
de £)6e uit Amerika. Stripverhalen ken-
joni^ei) toen in ons land nog niet. De
W®5 Marten Toonder verslond ze en
te u aSenlang tot niets anaers meer
bewegen. f
tiid n wist ik al op vijfjarige leef-
MaloT" dat ik later stripverhalen zou
die' i Meestal hebben jongetjes van
*deaio de meest wilde toekomst-
dok uf' mijn ouders hebben dan
Zou gedacht dat het allemaal we)
Als Kefgaan- Maar het ging niet over.
thoeht .?ninS na mijn HBS-examen
reis ,'k samen met mijn vader een
®en o„ e,n naar Zuid-Amerika. Het was
Ik "geloofliJ'ke ervaring,
die kw?m in contact met een man
Hey "Ifdewerker was van Walt Dis-
bjj f verzorgde de „animations"
Van van Disney's verhalen en films,
leera fff} beb ik ontzettend veel ge-
Thuis [V;1 gaf mij studie-materiaaJ mee.
Ven. Veein«£ ,dan mÜn geluk beproe-
Mp'n „aai u kreeg ik daar niet voor.
ihef was helemaal niet gelukkig
to geen ,to!ekomstplannen. „Tekenen
Van strinif i,zei bij, „en het maken
gaf mii é&„rha,en helemaal niet." Hp
}k met aiaav oir. te bewijzen dat
kon verdienen mdr> brood
Wai?noejamo,' herhaalt Toonder. „Ik
met eens twintig. Toch heb
ik erg veel aan mijl' vader te dan
ken HÜ was buitengewoon begaafd,
vond S: hij schilderde heel »ehoori«k
tekende niet onverdienstelpk,
heel goed en was daarnaast nog een
excellent zeeman. In feite he
nooit ,,m de weg gestf:ari „„hriivende
deel. Jan Gerhardt 'mpn schrpvende
broer hp is nu oO en T?. h pk
een pracht-vader gehad. ZUn
„Klei en zoutwater" blijf ik ®\rnHer
een meesterlijk werk vinnen, va
schreef dat boek toen hij al 75 wa.
Hij biedt mij een sigaret aan, gaat
wat makkelijker zitten en zegt:
„Intussen zat ik met dat ene
jaar. Dat viel niet mee. Ik be-
besloot mij in te laten schrijven op de
Rotterdamse tekenacademie. Drie
maanden heb ik het daar uitgehouden-
Toen móest ik wel weg anders zou ik
mij niet meer binnen het jaar kunnen
„bewijzen". Ik kon werk krijgen bij
een maandblad dat uitgegeven werd
door de drukkerij Helmond, meen ik.
Iedere maand moest ik een pagina ge
tekende mopjes inleveren. Een ver
schrikkelijk lastige opgave. Dal werk
was in Nederland nog nieuw. Ik over
drijf niet als ik zeg, dat ik min of meer
de pionier was op dit terrein. Ik „wor
stelde" toen „met de materie' zoals
dat heet. Het honorarium vooi zo'n pa
gina? Eén rijksdaalder."
Ik voelde dat ik hier ook niet veel
verder zou komen en ging werken bij
het gereformeerde blad „De Nederlan
der Mpn taak was het verzorgen van
een dagelijks feuilleton. Mèt tekeningen
uiteraard Uit die tijd (omstreeks 1934)
dateert mijn eerste „mannetje": het
vreemde Arabiertje Ibrahim. Ik was in
die dagen met allerlei figuurtjes aan
het experimenteren. Op mpn 23ste jaar
(mpn vader was zijn „jaar" inmiddels
vergeten) deed ik een bijna onverant
woordelijke stap. ik nam een redelijk
betaalde baan aan bij Rotogravure in
Leiden. Ik had mijzelf als all-round
tekenaar verkocht en men wilde mij
daarom graag hebben. Dat had ik
nooit moeten doen. Ik kende het vak
nog nauwelijks. Er werd van mij ver
wacht dat ik in één week drie tot vier
pagina's strips zou afleveren. Dat wa
ren ellendige dagen. Meestal nam ik
's avonds als niemand het zag
het werk mee naar huis en ploeterde
door tot ver in de voor de nachtrust
bestemde tijd.
De volgende ochtenci was ik weer om
negen uur op kantoor. Het mocht niet
uitlekken dat ik nog maar een groentje
was. Enorm spannend was dat Ik ieet
de op de rand van een zenuwcrisis
lil '39 durfde ik de definitieve stao
te wagen: ik begon voor mij.4elf
toog naar het grote Amsterdam
voor een Rotterdammer zon K r
Tel So" He kreeg
een studio - nou ja „studio' en
ging mp geheel met de strip, bezighou
den. Dankzp hulp van Polygoon werd
He l k rgeSte!d het exPeriment met
de tekenfilm te starten. Ik kreeg e
el6 hapH,StfenteU' Cen ^etaresse en
Zdio's" korUlmte: "Marlen Toonder
Studio s kon gaan draaien."
Het is even stil. ik ste»k
„En Tom Poes"?
['ja, Tom Poes" herhaalt Mi Weet
je:/t dMrtie Ik w6if helemaal"^riets
in dat diertje, ik was er al heei lans?
mee bezig. Eerst noemde ik him gl
woon „de Hoes latei kwam de naam
„Tom" er bp. Ik zeil vond andere figu
ren veel aardiger. Maar op de een of
andere manier k?os men steeds weS
lit poesje uU mpn verzamehng. Later
begreep ik dat dit mpn „seilmg-poMt"
zou worden. Vreemd eigenipk. ik had
„het" er nooit ingezien. Op het moment
dat Tom Poes juist „op êang j was,
brak de oorlog uit. patwerd ook voor
mp een hele moeilpke tpd. Toch denk
ik er vaak aan terug. Met een aantal
goede tekenaars die ook geen baan
meer nadden hebben wp in een stu
dio toen heel creatief samengewerkt.
Er was een enorme team-geest en we
konden allerlei dingen doen waar we
in normale omstandigheden niet oi nau
welijks aan toe kwamen, wp behoef-
den nu eens eindelijk niet commercieel
te zijn. En dat is een heeripk mee...
Ik gelóóf in een goed team. Het is
niet zoals de Haagse Host laatst
schreef dat ik alle eer aan mijzeli houd.
Zo ben ik niet. Alleen met een fpne
ploeg kun je iets bereiken. Daar kom
ik ook altijd recht voor uit."
Heeft u in uw carrière veel met-
commercieel werk gedaan?"
Toonder: „Eigenlijk vrij weinig.
Ik heb een paar niet-commer-
ciële films gemaakt o.a. „De gouden
vis" en „Moonglow". Tonnen zijn er in
die produkties geïnvesteerd. Hoewel bei
de korte-fiimpjes in sommige bioscopen
vrij lang hebben gedraaid kregen we bp
elkaar niet meer dan enkele duizenden
guldens terug. Een „vrp'e" film in
mijn genre in deze maatschappij eu
Mijn lievelingsfiguur?" „Dat is
moeilijk te zeggen Een figuur
die naar mpn gevoel erg ge
slaagd is, is de Zwarte Zwad-
derneel. Dat is een zwart, triest wezen
tje dat overal narigheid brengt Als het
ergens verschijnt dan begint het direct
zachtjes te regenen. Een wonderlijk fi
guurtje. A! die wezentjes in de strip lei
den zo hun eigen leventje hebben
hun eigen manieren, hebbelijkheden en
onhebbelijkheden en hun eigen taaltje:
de Brekel, de Plamoen zij zijn er alle
maal en ik moet er rekening mee hou
den. In de komende strip duikt 'neeas
de figuur van Buil Super weer op. Alle
figuren komen op gezette tijden terug
We hebben het over zpn vak „Ik heb
legio verhalen gemaakt. Maar„
is vreemd: noch „Kappi". noch Holle-
wpn, noch Panda hebben ooit het suc
ces van die malle Poes kunnen evena
ren. Ze „verkopen" goed, héél goed
zelfs. Ik heb er ook veel plezier in,
maar wat onderscheidt ze nou van Tom
Poes? Ik weet het niet. Mijn vak is on
berekenbaar. Je moet er emotioneel
voortdurend bij betrokken zijn, je moet
creatief blijven en het tekenen mag
geen enkel probleem meer opleveren
Er zpn tal van jonge mensen die pop
petjes kunnen maken en die willen dan
meteen maar aan een strip beginnen
Ze hebben een opleiding genoten en
(Advertentie
VTMtcnuivnic
BADKAMERKACHEL
f 43.50
DEN HAAG, 4 febr. Een ontwik
keling in de richting van een diepe
prpsval van het vlees lijkt voorlopig
niet waarschijnlijk. De voorzitter van
het Produktschap voor Vee en Vlees,
mr. F. G. van Dijk, deelde dit gisteren
mee in een bijeenkomst van het Con
tactcentrum op voorlichtingsgebied.
Is het vlees zo duur omdat de boer
er zoveel voor wil hebben? De heer
Van Dijk had een ander antwoord op
die vraag: de markt ligt nu eenmaal
zo, in de ontwikkelde landen over de
hele wereld stijgt de consumptie. De
slager heeft wel behoefte aan een ze
kere stabiliteit. Daarom is er bij hem
een zekere vertraging in het doorgeven
zowel van stijgingen als van dalingen
van vleesprijzen.
Beweerd is, dat een daling van var-
Kenspriizen vorig jaar niet aan de
consument is doorgegeven. Er was ech
ter een verschuiving van tundvlees-
naar-varkensvlees-consumptie te consta
teren. De verlaging is dus wei door
gegeven, concludeerde mr. Van Dijk
hieruit. Of het in voldoende mate is
gebeurd is een vraag, die de minister
van Economische Zaken regardeert.
Advertentie)
denken dat het pad geëffend is. Maar
ze vergeten dat men nergens leert om
als het ware „literair" te tekenen. En
dat is voor het maken van een strip een
hoofdzaak. Het is een keiharde business
waar je aan begint. Alleen als je beze
ten bent van het ideaal dan kun je er
gomen. Zo is het trouwens in het hele
leven: je moet werkelijk „bezeten" zijn
van iets, dan bereik je het ook
Ik heb het over het eigen woordge
bruik in een strip Toonder zegt: „Als
je strips maakt, dan moet je kunnen
werken met lijn, woord en klank. Ieder
een heeft het nu ovei „grofstoffelpk"
Dat woord js ingeburgerd Maar het
woord komt uit het Tom Poesverhaal,
evenals „denkraam" en „vleesli
chaam" De „fijne trillingen" en de
„vibrerende dingen" worden daarin ook
herhaaldelijk gebruikt. Dat maakt het
werk juist zo,- aardig en zo dankbaar:
de stripwoorden sluipen het normale
taalgebruik binnen."
„Ik vraag hem wat hij nu in feite is:
tekenaar, schrijver, stripverhalen-ma
ker, film-man, of zakenman. Zonder
aarzelen klinkt het: ik ben verhaaltjes-
verteller. Meer niet. Dat is geen valse
bescheidenheid. Zo voel ik het. Ik heb
alleen het voordeel dat ik mün verhaal
tjes visueel kan opluisteren. Ik ben een
romanticus. Dat heb ik dan waarschijn
lijk van mpn vader. Ik lees veel boeken
uit de „science-fiction fantasy". Een
man als Roald Dahl doet mij enorm
veel. Verder ken ik het werk van Jung
van buiten en heb ik veel bewondering
voor een man als Huxley. Mpn muzika
le belangstelling is vooral gerich' op de
klassieke muziek: Bach natuurlijk
en (vooral) Debussy en Ravel. Ik ben
een „beschouwer". Ik word ook zelden
kwaad. Ik verbaas mij eerst en dan
probeer ik de zaken in alle rust recht te
zetten. Er moet heel wat gebeuren wil
ik mij echt opwinden. Een heel enkele
keer gebeurt dat toch
Advertentie)
(Van onze verslaggeefster)
AMSTERDAM, 4 febr. - Als hei
van de N.V. Tweka alleen zou af
hangen hadden wp deze zomer de
keus uit vijf modellen badkostuums.
Nieuw zpn die modellen niet, behal
ve één, uitgevoerd in de zogenaam
de sweater-look. Het bestaat uit een
elastisch broekje, en een mouwloos
truitje met zowel van achteren als
van voren een gematigd groo' décol
leté en ingerimpeld aan de zoom
met een elastiek of met een boord.
Het broekje steekt in kleur ai bij de
blouson of is uitsluitend gemaakt in
de hoofdtoon van de blouson, In de
badpakken is een bh verwerkt.
Dit soort badpakken Ipki ons bp
uitstek geschikt voor de grotere ma
ten, omdat ze zo losjes om het li
chaam zitten, maai vooralsnog gaan
ze niet groter dan tot maai 46. Voor
de heel grote maten bestemde Tweka
klassieke badpakken met afkledende
schootjes en gedekt, vaak bloemrijk
dessin of met draperieën. Tweka
noemt ze functiebadpakken waaron
der ook de badpakken vallen die in
lengte richting rekbaar zpn zodat
ze geschikt zpn voo) de draagster
met een lang bovenlichaam Deze
voert Tweka al enkele seizoenen,
evenals de badpakken met ceintuur
om de taille, de gestreepte bakpak-
ken, en de badpakken met lang lijf
tot op de heup dat contrasterend van
kleur of dessin is met het laag aan
gezette. meestal effen broekje. De
scheiding van broekje met lp! wordt
geacentueerd met een stiksel, een
strikje of een ceintuurtje
De décolleté's zpn aan de lage
kant, bii de bekende types op de
rugzijde soms tot over de taiiJe. Ze
hebben brede banden, maar vaker
nog smalle, die met knoopjes verstel
baar zijn of met een koket strikje op
de rug Voor de teenager is er een
bijzonder aardig badpak in de matro-
zenstijl dat behalve een broekje bo-
Ongeveer 500.000 jonge Duitse paar
tjes zijn in het afgelopen jaar in
het huwelijksbootje gestapt, onder
hen waren 18.000 minderjarigen. Ver
geleken met andere landen van Eu
ropa hebben er in Duitsland de
meeste teenagerhuwelijken plaats.
Meer dan 50 percent van de jonge
getrouwde vrouwen tot 25 jaar heb
ben een baan. En dat is noodzake
lijk, want slechts een klein aantal
van de jonge mannelijke echtgenoten
is financieel in staat een woning en
de eerste inrichting zelf te betalen.
Bij de komst van het eerste kindje
moeten vele vrouwen echter hun
baan weer opgeven. Vaak komt het
kindje ai voordat de eerste negen
huwelijksmaanden verstreken zpn.
In Duitsland worden 41 van de 100
kinderen al voor het huwelpk ver
wekt. Twee van de vijf babies ver
oorzaken er een huwelijk.
Het aantal succesrijke huwelpken
stijgt in Duitsland langzaam. Men
schrijft dit toe aan de scholen voor
jeugdige moeders en vaders, aan
de huwelijksvoorlichting en aan de
druk bezochte discussieavonden van
de bureaus voor jeugdzaken.
Gesprek tussen juf en kleuter:
Woukje: U was toch de
prikpen kwijt?
Juffrouw: Ja?
Woukje: Hier is-ie.
Juf: Hè, God zij dank.
Woukje: Nee. ik heb hem gevon
den!
(Mej. L. C. Heer kens Thjjssen,
Aerdenhout).
(Advertentie)
(Van een verslaggeefster)
AMSTERDAM, 4 febr. Al
twaalfeneenhalf jaar organiseert de
stichting Dameshoeden exposities
elk mode seizoen een internationale
hoedenshow. De modellen waren al
tijd afkomstig van de leden van de
stichting. Aan de shows echter van
gisteren en eergisteren in Krasia-
polsky werkten voor het eerst drie
Nederh idse modellisten .ee, het
geen de eerste stap betekent tot een
nauwere samenwerking tussen de
hoedenfabrikanten en de ontwerpers.
De drie hoeden die Dick Holthaus
toonde leken ons niet representatief
voor zpn talent. Ze waren ook niet
speciaal gemaakt voor deze show,
maar ontworpen voor een show van
de stoffenfabrikant Menko, die een
Êaar weken terug werd gehouden.
!arry Schellens kwam heel wat be
ter voor de dag met drie hoeden met
zeer brede, half opgeslagen of hori
zontale rand in de kleuren oranje,
zwart en lindengroen. Ook Peter
Voorns turquoise turban, baret en
randhoed voorzien van stikselgarne
ringen of bloembladeren verdienen
alle lot.
De leden van de stichting doen
nauwelijks voor hen onder. Zeker
wanneer het om de duurdere hoed
gaat. maar ook de hoeden in de lage
re prijsklasse zijn goed, zij het een
voudig. De variatie in modellen be
weegt zich tussen de gedrapeerde to
que, de relevé met een rand die van
voren is opgeslagen, de canotier, de
turban en de clocherand. De mate
rialen zijn organza, tule, linnenachti
ge weefsels en stoffen met stro-effec
ten. Bloemen worden zeer vee'] al»
garnering gebruikt, evenals fluweel.
De kleuren zijn zwart of marine,
spms in combinatie met wit, effen
wit, camel en beige, turquoise petu
nia-rood en bleu.
Nieuw zpn de haif-hats, die be
staan uit een bloemenkransje. dat
slechts een gedeelte van het kapsel
bedekt. Ze kunnen gecombineerd wor
den met de „snood" dat een tulen ge
borduurd kapje is met van voren een
strikje en vanachteren vaat- een roos
je. Het beschermt het kapsei zonder
dat het daaronder te lijden heeft.
De stichting Dameshoedenexpositie
aat dit jaar een hoedenpromotion
eginnen, die ondermeer behelst een
advertentie campagne in de dagbla
den. In de advertenties zal tweemaal
per week gedurende de seizoenmaan
den steeds een andere hoed worden
gepubliceerd. De hoeden die voor pu-
blikatie in aanmerking komen wor
den uitgezocht door een speciale
commissie. Een der leden zal een
bestuurslid zijn van de Nederlandse
Vereniging voor Huisvrouwen, de
tweede een verkoopster uit een da
meshoedenzaak, de derde een mode
redactrice, de vierde een Nederland
se modelist en de vijfde een mede-
werk(st)er aan een televisiejeugd
programma.
vendien een rokje heett Het is er
ook 'n tweedelige ptvoenng Aan de
overige bikini's valt niets nieuws te
beleven De broekjes zijn meestal m
shortmodel tot >p de neop de bh's
variërend van groot to> tamelijk
klein. Zeer klein zpn de Voekjes en
bh's van de badstoffen hikitv's Zo
wel de badpakken als de bikini's zpn
voorzien van zeer goed vormgeven
de ingebouwde bh's.
