DELFT noodt tot
mijmeren over
verleden en toekomst
toekomst
T egenvaller
Naundorff
het
eeuwtje
van de
stad
Fraaie historische kern;
maar met een
karakterloze om^evinö
gericht
„Verrassing"
Bont tafereel
Vis bij vleeshal
Bier-blauw-gist
Geheim
PLUS
12 FEBKUA18B 1»65
Het begon zacht te
sneeuwen over het
marktplein, waar de
contouren van de Nieu
we Kerk vaag werden
tegen de winterlucht.
De markt bleef trek
pleister. Rechts een
deel van het stadhuis in
de steigers.
Breugheliaanse taferelen op het
marktplein met op de achtergrond
de zware toren van het stadhuis.
De Oude Kerk, waar
langs de oude Delft
stroomt, is een brokje
gaaf bewaarde historie.
DELFT. De stad rees voor ons omhoog uit het wijde, vlakke land
met de vaarten en de molens. Geruisloos viel de sneeuw over
de grachten en de straatjes van Vermeer, toen we er binnen kwa
men. Verleiding tot romantiek. Zo moet het gesneeuwd hebben over
Delft, toen op die decemberdag van 1572 de rector van het H.
Aagtenklooster, Comelis Musius, de stad verliet, omdat in het ge
zelschap van zijn vriend en gast, de Prins van Oranje, plotseling
Lumey was opgedoken, aan wiens handen nog het bloed van de
martelaren van Gorkum kleefde. Musius ging, de Prins van Oranje
bleef en het St. Aagtenklooster werd Prinsenhof, waar in 1584 de
schoten vielen, die de Prins velden: de vader van het vaderland
was vermoord.
De verleiding is er altijd om Delft binnenkomend, te vervallen
in mijmeringen over het verleden. Het is hier gaaf bewaard, gaat
harmonisch op in het heden. Delft is evenwel ook: zien naar de toe"
komst. De eerste Technische Hogeschool van het land kweekt 8.000
stndenten op; het T.N.O. vorst naar verbeteringen op technisch
gebied, onderzoekt alle dingen; het Europees luchtvaartcentrum is
hier gevestigd. Drie organen, die van een van de oudste steden van
Holland een modern op de toekomst gericht centrum gemaakt
hebben. Verleden en toekomst. Daartussen staat het Delft van
vandaag.
Het had opgehouden met sneeuwen. De torens stonden vaag
tegen de grauwe lucht. Na lang zoeken konden we de auto ergens
kwijt, om te voet het oude Delft binnen te gaan en er de sfeer te
proeven.
wijzen ze de van kou verkleurde voorbij
gangers op de kachels in hun tenten. En
jvan de warmte komt de liefde, die zich
1 in bloemen uit.
We troffen het bijzonder, dat we op
een donderdag naar Delft gekomen wa
ren, beweerde de waardin van de eetge
legenheid op de hoek van een gracht,
waar we onze koffie dronken. Het was
marktdag en dan trekt ieder uit de w(j-
DE arme Gary Bugg, 20 jaar oud,
uit Evansville (Indiana) kon zich
niet permitteren om te gaan trou
wen. Zijn 19-jarige geliefde, Patricia
Kremer kon dit maar niet verkroppen
en stal voor het „goede doel" een be
drag van 1.400,- bij elkaar, dat zij
anoniem aan haar vriend opstuurde. Op
een begeleidend briefje stond: „Gebruik
het geld met overleg. God zegene jou
en je meisje voor de rest van jullie le
ven". Eerste verrassing: inplaats van
knusse meubeltjes kocht Gary een fij
ne auto. Tweede verrassing: Als „te
genprestatie" bekende Patricia aan de
'politie dat zij het geld had weggeno
men uit het warenhuis waar zij werkte.
de omgeving naar de stad om inkopen te
doen. Het was dan ook vol en gezellig In
de eetgelegenheid, waar een blik over
de gasten haar bewering staafde en onze
twijfel wegnam aan haar trotse medede
ling; dat ze de beste koffie van Delft
zette; want allemaal zaten ze aan de
koffie met gebak.
Een bont tafereel, dat Delft op don
derdag „Veel is er op andere dagen niet
te beleven", zegt een inwoner van de
stad, die we naar zijn ervaringen vroe
gen. Hij bleek erg aan zijn stad gehecht
om de sfeer, die er leeft en de prettige
onderlinge verhouding tussen de men
sen. Zeker de stad is snel gegroeid, Is
Tenminste 20 instellingen voor hoger
onderwüs in Amerika werken samen, om
een nieuw schema op te stellen, waarbij
het huiswerk voor de leerlingen wordt
afgeschaft. Het plan dat geïntroduceerd
is door professoren van de Stanford
Universiteit, geeft de studenten de tijd
het dagelijkse huiswerk tijdens de school
uren klaar te krijgen. „Het gezinsleven
is niet de juiste omgeving om na de dag
taak op school de studie te voltooien,"
beweren zij.
We zijn de weekmarkt op gegaan, die
het gehele enorme Marktplein, centrum
van de stad, vulde met een Breughe-
liaans tafereel. De beiaard van de
Nieuwe Kerk, waar de Oranjes begra
ven liggen, goot er zijn klanken tussen
door, Hugo de Groot, een van de vele be
roemde Delftenaren uit de geschiedenis,
stond er even terzijde van de k,erk. in
zijn bronzen onbewogenheid naar te kij
ken. In goed gerestaureerde oude pan
den. „In den Beslagen Bijgel" en „De
vier Winden" werden goede zaken ge
daan. Het machtige stadhuis, als wegge
lopen uit een Vlaamse stad, sloot het ta
fereel met de massieve toren, harmo
nisch af. Het stond in de steigeren.
Dat leek ons een symbool. In dit
Delft immers, dat al vanouds een
stormachtige ontwikkeling doormaak
te, valt nog heel wat te doen en heel
wat te herstellen, dat in de vorige
eeuw en in de dertiger jaren van deze
eeuw zonder inzicht of fantasie, door
geldgebrek ook afbreuk heeft f??£fa.n
aan de oude stad. Men heeft het middel
eeuwse centrum, dat in de zeventiende
eeuw een goede uitleg kreeg, vormge
ven met gebouwen en straten, die
eentonig en foeilelijk zijn, karakterloos
als de spoorlijn, die door de stad loopt.
Saaie hutbebouwing en zelfs op het
Marktplein jaarlijkse achtergrond van
de Taptoe Delft op uw televisiescherm -
onmogelijke winkelpanden, verstoren de
sfeer van een stad, die een kostbaar
kleinood uit een groot verleden is.
Niet alleen op het Marktplein con
centreerde zich de donderdagse druk
te in Délft. Langs waag en boterhuis -
achter het Stadhuis - wandelden we
naar de Voldersgracht, waar de huizen
uit het water oprijzen en de vleeshal
met de dierenkoppen echt niet meer
erop wijst, dat ossen het gebouw betre-
den, want het is studentensociëteit ge
worden
bijna aan de 80.000 inwoners toe, maar
die groei heeft niet de problemen ge
bracht. waarmee andere steden worste
len.
Delft is er trouwens nog lang niet,
want de uitbreidingsplannen liggen klaar
om er een stad van 130.000 inwoners van
te maken, hetgeen mogelijk is geworden
door annexatie van een stuk van Schip
luiden, uitbreiding naar het zuid-westen
dus. Die plannen worden goed en fraai
opgezet, zodat zich niet herhaalt wat
dichter. Industriële ontwikkeling is
daarnaast interessant. In de middeleeu-
w^Twas de stad met 200 bierbrouwe
rijen een internationaal handelscentrum,
tegelijkertijd vooraanstaand door de la
kenhandel- Beide industrieën zijn door
buitenlands® concurrentie overvleugeld,
In de zeventiende eeuw zagen Delftena-
zich rond de oude kern van de stad aan
historische schending heeft voltrokken.
Er is ook een duidelijke scheiding tussen
industriegebied (langs de Spoorlijn)
woongebied en de technische gebouwen
(zuid-oost-hoek, Wippolder).
Het is mede aan deze goede opzet
van de uitbouw van de stad te danken,
dat men zich in Delft echt thuis voelt,
zo werd duidelijk uit de gesprekken.
Tegen de vleeshal aan, waar eens de
dieren op hun laatste oordeel wachten,
t_ i hot -nn prijzen nu de vishandelaren hun waren
„Dat betekent dus, dat het e og naast de bloemenverkopers, die in
niet klaar is."
aan. naast de bloemenverkopers,
lange rij aan de Hippolytusbuurt hun
tenten vlak aan het water hebben staan
„Kom binnen mensen; 't is hier warm'
Delft, sinds 1246 stad, heeft niet alleen
een belangrijke rol gespeeld in de poli
tieke geschiedenis van het land, maar
is ook bekend om wetenschapsmensen,
Hugo de Groot, Antonie van Leeuwen
hoek, en kunstenaars, Johannes Vermeer,
de schilder, Stalpaert van der Wiele, de
ren iets in het ch®«*e porcelein, dat de
schepen van de aanvoerden. Ze
gingen het spoedig waren
er in oude brouwerijen een twintigtal
porceleinfabrieken. die voortreffelijk werk
leverden, tot dat de Dmtse en Engelse
concurrentie en aarde
werk (WedgeW°<XL) net Delfts blauw
van de wereldinarkt verdreef. In 1850
was er nog njaa* Plateelbakkerij
over, die in 1876 tot nieuw-leven werd ge
bracht. Het Delf« Wauw iS opnieuw
een bewonderd en begeerd produkt ge
worden. Daarnaast neem; zich een mo
derne industrie gist en
spiritus, sla-olie, tabaK, metaalwaren, ma
chines die bedraagt in de welvaart
en de ontwikkeling v£n deze merkwaar-
dig levende stad, d®randstad Hol
land een eigen pb**3
het water, de oude Delft, het Prinsenhof
zagen, liggen.
Ineens, stonden we, terwijl we in de
kerk de graven van Piet Heijn en 'van
Maarten Harpertszoon Tromp wilden
bezoeken, voor een klein beeld: de fra
giele figuur van een vergeestelijkte
vrouw, het Delftse begijntje Geer-
truid van Oosten. Is het te begrijpen,
dat we opnieuw het heden vergaten,
aan de toekomst niet dachten, om in
herinnering te roepen, wat we van
het verleden wisten: dit zuivere fi
guurtje uit de veertiende eeuw, een
mystieke vrouw, die de stigmata droeg
en haar verloren aardse liefde her
schiep tot naastenliefde.
We hebben nog wat gestaan, zomaar
gestaan op de binnenplaats van het Prin
senhof, kijkend naar de kapel waar Mu
sius, slachtoffer van Lumey. tegne de
wil van de prins, de mis opdroeg voor de
nonnen en inspiratie opdeed voor zijn ge
dichten, speurend naar de hoek', waar
langs Balthasar Gerards sloop om Wil
lem van Oranje neer te schieten.
Dan zijn we naar de werkelijkheid te
ruggekeerd. Die werkelijkheid was de
bon van de Delftse politie op het auto
raam en het bezoek aan het politiebu
reau dat daarop volgde, deen parkcer-
schïjr en te lang geparkeerd. Ook
Delft heeft grote verkeersproblemen,
In de oude stad is geen parkeerruim
te, zeker niet, wanneer er markt is.
Ook dat betekent de ontwikkeling van
deze Hollandse stad.
Voordat we wegreden, hebben we nog
even gezocht in het Klaverbos, helemaal
aan het noordeinde van de grachten,
naar de cause celèbre van Delft. Het
graf van Lodewijk XVII, zoon van Lo-
dewijk XVI en Marie Antoinette, slacht
offers van de Franse revolutie. Hij zou
hier op 10 augustus 1845 gestorven
zijn en begraven. Was dit werkelijk het
arme koningskind of was het de Duitse
fantast en oplichter Naumdorff, die zich
voor Lodewijk XVII uit gaf? Daar is
nogal wat over geschreven. Een geheim.
Het Delftse geheim, dat nooit
erd zal worden.
JAN BURGER
ontslui-
,t
De sneeuwvlokken ^®?nnen opnieuw
te vallen, toen we fleooeia door grach
ten en bruggen naar ae uuae Kerk wan-
Er belt een postbode aan, die vraag!
„Ik heb een pakketje voor uw bu
ren maar ik krijg geen gehoor.
Mag ik het misschien bij u afleveren
en tegelijk de kosten verrekenen? Het
is voor u wellicht een kleine moe"» on
de zaak met uw buurman af te handelen
terwijl ik handen tekort kom"- Ve Port9*
kosten worden betaald en het in Kerst
papier gewikkelde present geurig by de
rechtmatige eigenaars bezorgd. De „ver
rassing" pakt echter wel h el anders ui
dan verondersteld
waardeloze baal vodden is de enige in
houd.
Deze winstgevende zwendel die meestal
pas na de porto-betaling aan het licht
komt, heeft in Amerika vooral in de
kersttijd hoogtij gevierd. Legio argeloze
lieden schijnen het slachtoffer te zijn ge
worden van deze zogenaamde postbo
des.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiinniiiiiiiiiiiiiiiiiiniiniiiiniiiiiiiiiiiiiiiii
delden de zware scheve toren had
iets geheimzinnings in het waas van de
winterlucht en aan de overkant van
