Bmïö je voor
Six of the best"!
Hij redde
zijn leven
door de
wil om
te leven
AARDAPPEL wantrouwend begroet
Vier eeuwen
geleden
entree in
Europa
sp#
Dïl
Safe
[E
Ané
J£$
2
«f Ta'-
ns die
19 FEBRUARI 1965
PLUS
ch). fj
speC'P,i
fel ted'
die ®J
Conn?,;!
ndse
«en l>
dat 4
errehtB'''
z,c
In
[J T verhaaltje mag de jeugd van Nederland
^el tot het besef brengen, dat ze vergeleken
biet die in vele andere landen heel bevoor-
Ieti is- Waarom Wel, in landen als Engeland,
Vjabd, Canada, Australië en zelfs de zo verlichte
ehigde Staten is de gevreesde tuchtroede, te
ScjJ^ijken met het ten onzent reeds lang afge-
'bidd 6 ^Paanse rietje, nog een heel normaal hulp-
Van onderwijzer om er het gezag mee te
Vd- Ven- En in het Schotse plaatsje Lochgelly
lijjj ^bt een zekere John Dick een heel behoor-
b°terham met de produktie van deze martel-
igen* Hij verkoopt per jaar zo'n 2000 lede-
WHriemen, die over de hele wereld verkocht
Wri maar vooral aan veel Engels sprekende
ïj611'-
tofcri V *n Engeland en voormalige koloniën leiden
tot p 1Gs nu eenmaal een taai leven, in dit geval
n.0' ongenoegen van de schoolgaande jeugd.
V0or ens> wanneer een of ander belhamel zich
ttw0Ver moet buigen voor het in ontvangst ne-
gevo ^an "six the best" denkt hij met gemengde
teU ®fens aan de leverancier van de lederen ge-
jar in het Schotse Lochgelly.
b Dick is een zeer rustige man met krullend
W Cen *etwat slome glimlach. Hij verkoopt be-
e de lederen riemen ook nog huishoudelijke
Bij de foto's: een nieuwe lederen riem wordt toe
gevoegd aan de voorraad. Hoeveel ruggen zullen
zich krommen onder de kwelgeest (foto boven).
Het ideaal van menige schooljongen: de maker
van al de zwepen met zijn eigen produkten
afranselen
artikelen en denkt maar weinig aan de kwellingen
die de schoolgaande jeugd ondergaat als gevolg
van zijn nering. Zijn vader maakte ze al en hij
nam het handwerk van hem over. De riemen wor
den uitgevoerd in verschillende diktes. „De extra
zware worden gebruikt voor bijzondere gelegen
heden", vertelt hij met een grijns. Hij verkoopt de
riemen alleen aan onderwijzers, want sommige
ouders zouden er wel eens misbruik van kunnen
maken„Ze zijn niet altijd om metterdaad te ge
bruiken", voegt hij er troostend aan toe. „Alleen
de dreiging is meestal voldoende om er de wind
onder te houden".
Misschien zijn er ook in Nederland nog wel
paedagogen die in hun hart best de beschikking
zouden willen hebben over zo'n attribuut. Natuur
lijk alleen om mee te dreigen
In Nederland
Pleit gewonnen
jiu fiu n*» giKüüoiqo
en da1
is *e«
?n d»"
eer J'
pres*
•rie ej|
loridei1
en *e
DU«*
m. di«
ver*
i Oor*
ren «e
>n dos
ve oP
legon\'
willen
g
de
npla^
ren
a sct>£
1 1>
vertok
chart#
aar ||i'
le <rje
was je
dat s-
S n'ffie-
ez" pet
wanj,
n kuif
erbta®1
veilïet1;
r
ud.
ewof'fj
anisa®
doofEi
b. v.
Vroeffi
aan 't
4neer«t
ibben- j'
tonces c
Zij Trt-!
genist
dat be j(i
zijn.y5i
en r"
nir
rispe'Hjf
Een interessante medisch-psycholo-
gische kwestie is de vraag, hoe het
mogelijk is, dat iemand die in een
(werkelijk hopeloze situatie verkeert
en menselijkerwijze gesproken, het le-
,ven er bij moet inschieten, het er
soms toch nog levend afbrengt. De des
kundigen nemen voorlopig aan, dat
een krachtige wil om te leven de be
langrijkste factor is in dit proces. De
ze wil kan zichzelf doen gelden tijdens
perioden van volstrekte bewusteloos
heid. Dat kan men vaak waarnemen
bij mensen die een zware operatie
moeten ondergaan Het is iets wat je
hebt of niet, het is niet op latere leef
tijd aan te kweken, beweren de psy
chologen. Meestal wordt de wil in de
prille jeugd al gevormd. De wijze van
opvoeding is in dit opzicht van over
heersend belang.
Mensen die van jongsaf gewend zijn
hun zin te krijgen en wiens willetje
nooit achter de deur werd gezet, mis
sen meestal het vereiste doorzettings
vermogen om van een krachtige wil
te kunnen spreken. Het zijn juist de
genen die op jonge leeftijd flink aan
gepakt zijn en al vroeg moeilijkheden
moesten overwinnen, wier wil hen uit
hachelijke situaties kan redden. Ver
der moeten zij het leven, wanneer het
er op aan komt, natuurlijk ook de
moeite van het leven waard vinden.
Godsdienst, ambities, gehechtheid aan
gezin of vrienden kunnen van die over
wegingen zijn om het leven met beide
handen vast te houden.
Onlangs zijn de geleerden weer voor
zon raadsel geffteld, dat slechts op te
lossen valt als men het bestaan aan
neemt van een bijzondere krachtige
wil het leven te behouden. Het betrof
de dertigjarige Engelsman Robert
l f
Burnett, die niet minder dan 22 uur
lang.ondftr.een sneeuwmassa bedolven
heeft gelegen en dientengevolge eigen,
lijk dood had moeten zijn. Maar toen
men hem bevrijdde van de witte mas-
I was hij in leven en zelfs bij ken
nis. Het geluk was hem een beetje te
hulp gekomen in de vorm van een
klein luchtgaatje in Burnetts nabijheid
idat hem van een geringe hoeveelheid
zuurstof voorzag. Maar de eerste
'Waalf uur van zijn gevangenschap in
de sneeuw was Burnett bewusteloos,
zodat hij niets kon ondernemen °m
zichzelf uit zijn netelige positie te ha-
(len. Toen hij bij kennis kwam, Pr0"
beerde hij zoveel mogelijk wakker te
blijven door zich te bewegen. Hierdo°r
voorkwam hij, dat hij bevroren raak-
j *e' Hij had geen enkele aanwijzing,
dat hem ooit zou redden, maar,zoals
(bij later zei, de gedachte aan zijn
j vrouw en zes weken oud dochtertje gaf
bem de wilskracht vol te houden en
voor zijn leven te blijven vechten. Ge
lukkig niet vergeefs.
POMPPRAAT
DIT jaar viert de aardaPP®1
een belangrijk jubileum.
Het is namelijk 400 jaar
geleden dat die ons nu zo ver
trouwde knol vanuit Atua-
Amerika naar Europa kwam
°m zich een vaste plaats te
veroveren in het dagelijks
menu van de mens. Dat is be
paald niet zonder slag of stoot
gebeurd, omdat de aardappel
lange tijd met wantrouwen
werd bekeken.
De aardappel is oorspronke
lijk afkomstig uit bet Andes-
gebied van Chili en Peru en
k°mt nog veelvuldig m hec
wild voor. De knollen werden
door de oude Inca's gegeten
en zo kwamen de Spanjaarden
ertoe naast vele andere
vreemdsoortige dingen ook
deze knollen, naar Europa over
te brengen. Die eerste aardap
pels werden als zeer merk
waardige curiositeiten be
schouwd en men dacht er in
de verste verte niet over het
voorbeeld van de Inca's to
volgen en ze te eten.
Nadat ondernemende gees
ten ze hadden gepoot, kwam
men tot de verrassende ont
dekking dat de aardappel ook
op Europese bodem uitstekend
wilde gedijen. Philips II. ko
ning van Spanje was bepaald
niet krenterig mét aardappels.
Hij schonk de toenmalige paus
enkele van die wonderlijke
knollen en stuurde ze even
eens naar het Oostenrijkse
hof. Zo maakten Italië en Oos
tenrijk kennis met de aard
appel. In het laatste land
kwamen ze terecht in de be
roemde botanische tuin van
Wenen, waarover de Europees
vermaarde plantkundige Clu-
stus de scepter zwaaide. Deze
Carolus Clusius, wiens eigen-
bJjte naam Charles de l'Écluse
luidde, heeft er zijn leven voor
geijverd vreemde, uitheemse
in de voorste gelederen ge
staan, want reeds vóór 1593,
nauwelijks 30 jaar dus nadat
de „eerstelingen' naar Europa
kwamen, werden er in ons
land aardappels verbouwd. In
gewassen in Europa te doen
groeien en bloeien en heeft in
dit opzicht veel baanbrekend
werk verricht Door zijn toe
doen Is o.a. de' tulp, oorspron
kelijk uit Turkije en Perzië
afkomstig, naar ons land ge
komen waar hij het op onze
geestgronden uitzonderlijk
goed bleek te doen.
Zo kwam de aardappel van
Oostenrijk naar Duitsland, Ne
derland en Frankrijk. Neder
land heeft ook voor wat be
treft de teelt van aardappels
Frankrijk werd Antoine Au-
guste Parmentier. een jonge
apotheker, de grote voorvech
ter van de aardappel als volks-
voedsel. Tijdens de zevenjari
ge oorlog nam Parmentier als
vrijwilliger dienst bij de ge
neeskundige troepen. Hij raak
te in gevangenschap bij de
Pruisen en kreeg van hen
„varkensvoer" oftewel aardap
pels te eten. Het duurde niet
lang of Parmentier ging zich
bijzonder voor de aardappel
interesseren. Tenslotte wist hij
zijn medegevangenen van het
nut van de aardappel als voed
sel te overtuigen en redde hij
velen van hen het leven!
Nadat de oorlog was geëin
digd, had men in Frankrijk
nog immer met een nijpend
tekort aan voedsel te kampen.
Categorisch weigerde men
echter aardappels te eten.
Weliswaar werd de aardap
pelplant veelvuldig gekweekt,
maar dan als sierplant, waar
mee door de kwekers grote
winsten werden gemaakt. Al
gemeen was het geloof ver
breid dat men door het eten
van aardappels werd vergif
tigd. Door voortdurend in al
lerlei brochures en artikelen
de voordelen van de aardappel
te propageren, haalde Parmen
tier zich do woede en haat van
het volk, dat meende dat hij
hen de dood in wilde jagen,
op de hals. Maar Parmentier,
als iedere pionier heilig over
tuigd van zijn denkbeelden,
zette door en vroeg tenslotte
Lodewijk XVI om koninklijke
bescherming voor de aardap
pel, die hij ook verkreeg. Op
een zanderig terrein even bui
ten Parijs ging hij aardappels
verbouwen en nadat deze wa
ren geoogst, was het niemand
minder dan de Franse koning
zelf, die het volk het voor
beeld gaf en aardappels ging
eten. Zoals gebruikelijk in die
dagen, haastten de hovelingen
en andere edelen het vorste
lijke voorbeeld na te volgen.
Er kwam grote vraag naai
aardappels en velen wierpen
zich met élan op de verbouw
ervan. De aanvoer was in
korte tijd zo overweldigend
dat ook de gewone burgers in
staat waren aardappels te be
talen.
Toen het eenmaal zover
was gekomen, had de aard
appel het pleit gewonnen.
Niet alleen in Frankrijk ech.
ter, ook elders stond men
aanvankelijk bijzonder scep
tisch en argwanend tegen het
van oorsprong Indiaanse pro-
dukt. Ook daar moesten vors
ten en edelen het voorbeeld
geven alvorens het volk er
aan wilde. Engeland en Ier
land gingen ons vóór met het
gebruiken van de aardappel
als voedsel. Daar waren ze
door Walter Raleigh en Kack
Hawkins vanuit Zuid-Ameri-
ka ingevoerd en maakten zij
er het volk vertrouwd mee.
In ons land stond men in het
begin eveneens al neusop
trekkend en voorhoofdtik-
kend afwijzend tegenover de
knol als voedsel. Zelfs nadat
niemand minder dan stad
houder Willem IV na kennis
making ermee er toe over
ging regelmatig aardappels te
eten, duurde het nog jaren
en jaren voordat ze by het
gewone volk ingeburgerd
raakten en dagelijks op het
menu prijkten. Langzamer,
hand raakte men echter meer
en meer vertrouwd met aard
appels en werden de eerst
zo fel omstreden en verguis
de knollen tot wat ze nu zijn:
'n gewaardeerd en belangrijk
bestanddeel van ons dagelijks
voedsel.
AAD VAN VLAARDINGEN
