Honderd jaar geledens IJmuiden Mr. KOOT: tegen corruptie Pierenbouw toen en nu LATIJN als LEVENDE taal Gekrakeel Schaduwen Hebt u dat gelezen mis Zwijgplicht Dagvaarding 26 FEBIMTAM 1965 2 fret Noordzeekanaal, n°9 steeds uitgroeiend, is de levensader voor Amsterdam, en wacht nu weer een nieuwe ontwikkeling en eeuw geleden: V°or Amsterdam wordt een nieuwe verbinding met de zee gegraven, dwars door „Holland op z'n smalst'. Dé eer ste sluis in aanbouw. Als de ingenieurs van een eeuw geleden hadden gewe ten wat de ingenieurs van nu weten, dan zou IJmuiden nooit zijn ontstaan. Dan zou Wijk aan Zee de junctie van het huidige IJmuiden heb ben - gekregen. Voor IJmui den ligt namelijk in zee een bijzonder hardnekkige zand plaat, daarom ,,'t Harde" ge heten. Bij de thans in uitvoe ring zijnde verlenging van de pieren heejt men met deze drempel rekening gehouden. Men heejt berekend, dat als de pieren klaar zijn, juist ter plaatse van 't Harde de stroom zal gaan trekken. De ingenieurs gaan dus de na tuur dwingen zelj 't Harde aj te slijpen en daar een stroom- put te doen ontstaan, zodat diepgaande schepen ook bij laag water kunnen binnen komen. Wie het werk ter verlenging van de pierarmen in zee bij IJmuide'1 met de dag ziet gróeien, krijgt des te meer bewondering voor de mafl' nen, die nu bijna een eeuw geleden met zoveel geringer hulpmiddel^ de eerste havenhoofden hébben gebouwd. Geen kraaneilanden, zoal3 er nu twee staan, waarop de kranen met hun machtige grijpers ton nen aan gewicht versjouwen alsof het niets is, maar een eenvoudige houten hijskraan. Geen waterloopkundig laboratorium, waar eers1 jarenlang proeven zijn genomen, maar niets anders dan de hards praktijk en een onjuist uitgangspunt. Veronderstellend dat hier d® capaciteiten van de Hollanders tekort zouden schieten, werd de Engelsman Sir John Haksaw naar ons land gehaald. Hij immers wa* de man, die ervaring had opgedaan met de havenhoofden van Dover, Spithead en Plymouth. Hij zou het ook bij IJmuiden klaren. Maar bij Dover en die andere plaatsen, bouwde hij op een rotsachtige bo dem. In IJmuiden wachtte hem het verraderlijke zand. Het is een lijdensweg geworden, die twaalf jaar heeft geduurd. Na negen maan den was men er in geslaagd 50 meter pier te bouwen. Een zware storm sloeg alles weg. Dat was niet de enige ramp. Me, het oog op de branding voor de Hollandse kust was het de bedoeling om zowel van de kust als vanuit zee aan de noorderpier te bouwen. Van twee kanten dus opwerken naar het midden toe. In volle zee was een werkstelling gebouwd. Die zelfde storm sloeg ook de werkstelling weg, evenals 700 meter hulp stelling. Enorme inspanning en kapitalen zijn er mee gemoeid geweest, voordat er langzamerhand schot in het werk begon te komen. In 1867 begonnen, zouden de pieren klaar moeten zijn als het Noordzeekanaal gereed was. Het heeft een paar jaar langer geduurd. En de kosten van de havenhoofden beliepen niet de geraamde f 15 miljoen maat f 50 miljoen Toch is dat werk, ondanks zijn tegenslagen en teleurstellingen, een gigantisch karwei geweest, getuigend van een vooruitziende blik. Want terwijl de in 1876 geopende sluis al na enige tientallen jaren te klein was geworden, zodat een grotere moest komen, die op zijn beurt in 1930 door 's werelds grootste schutsluis werd opgevolgd, terwijl het Noordzeekanaal steeds breder en dieper moest worden om de toenemende scheepvaart te kunnen verwerken, bleven de pieren hun dienst doen. Pas nü is het nodig geworden de havenmond te ver groten, de pieren te verlengen en de haveningangen te verbreden en verdiepen. Meer dan driekwart eeuw konden de pieren, met zoveel steeds toenemende scheepvaart enstèeds groter wordend» Al jaren strijdt mr. Koot daar tegen. „Ik wil door de gerechtsdie naren de wet rigoureus zien toege past en dat doen ze niet. Het is een bende. In de politiek zie ik het zelfde". Daarom heeft hij zijn par dum is naar zijn mening m staat om echt democratie mogelijk te maken, om „de regering te sane ren". Mr. Koot zegt in zijn pamflet: „Als u nu door ons een noodrem heeft verkregen ook voor de ande re treinen, dan kunt u, wat ons be treft, weer rustig in KVP-, VVD- en andere treintjes gaan rijden, want wij zijn er helemaal niet op uit om „nodig" te blijven". Hij zegt: „Ik wil met u wedden dat ik meer dan acht zetels krijg". «5-- -< Eerste spade in de grond voor het "Wgsgsgj Noordzee kanaal BIJ de oude kerk in Velsen, op de plaats waar Sint Willibrord een van zijn vijf kerken heeft gesticht, lig gen vijf vergeten graven van Engelse en Schotse arbeiders. Op 1 november 1951 lagen er bloemen op deze, toen even aan de vergetelheid ontrukte, graven van mannen, die in een hun vreemd land omgekomen waren bij het graven van een kanaal, het Noordzeekanaal. Die dag vierde Velsen het 75-jarig be staan van heit Noordzeekanaal, werden de graven herontdekt. Even maar. Mis schien zal men nu weer even denken aan deze mannen, nu het op 8 maart precies een eeuw geleden zal zijn, dat de heer J. Boelen, voorzitter van de Amsterdam- sche Kanaalmaatschappij, in het duin van de Breesaap onder Velsen, de eerste spade in de grond stak. Het Velsen van het midden van de ne gentiende eeuw lag stil en verscholen in Noordhollands duinrand, rijk aan sta tige buitenplaatsen en een nooit volpre zen natuurschoon, gelijk een schone, een zeer schone slaapster in het bos, totdat koning Willem III als een koninklijke prins deze droomster tot een nieuw, tot een veelzijdiger leven wekte heeft zelfs in 1863 een bezoek aan Am sterdam uitgesteld om daarmee zijn mis noegen kenbaar te maken over de gerin ge financiële deelneming van Amster dam in dit voor de hoofdstad van levens belang zijnde project. En toen dan einde lijk de eerste spade in de grond ging, op 600 meter van het strand, was het nog slechts zes dagen vóór het vervallen van een door Amsterdam aan zijn subsidie van 3 miljoen verbonden termijn. Het vor stenhuis was toen gedompeld in rouw: door 't overlijden van de Koningin-Moe der, Anna Paulowna, kon van de zijde van het vorstenhuis geen bewijs van belangstelling bij het steken van de eer ste spade worden gegeven. Woensdag 8 maart 1865. Na de eerste spade, gestoken door de heer J. Boelen, gaat een honderdtal werklieden aan de slag. In een tijjd. van nog beperkte technische mogelijkheden hebben honder den naamlozen het kanaal en de havens als het ware met hun eigen handen ge graven De doorgraving beitrof de 8 km brede duinstrook, die het toen nog niet ingepolderde IJ scheidde van de Noord zee. Over werkmethoden en gebruikte hulpmiddelen is niet veel bekend. Het meeste is met kruiwagens en platte schoppen gedaan. Pas later kwamen er een paar stoomwerktuigen bij, een zand zuiger en een transportband, die uit En geland moesten worden gehaald. De doorgraving vergde twee jaar. Maar er moesten ook sluizen worden ge bouwd, bij IJmuiden, welke naam toen zelfs nog niet bestond, en de Oranje sluizen bij Amsterdam, waarover weer heel wat te doen is geweest. Het gekra keel rond de Oranjesluizen hield het werk lange tijd op, zodat het werksche ma van 7 jaar uitliep tot IIV2 jaar. Een waarlijk gigantisch werk vorm de de bouw van de buitenhaven, de bouw van de elk ruim 1.500 m lange havenhoofden in open zee was voor die tijd een ongeëvenaarde technische prestatie. Enige keren werden grote de len van het werk door storm vernield. Maar in 1878 waren de pieren klaar. De vooruitziende blik van toen blijkt uit het feit ,dat men pas twee jaar ge leden begonnen is aan een nu noodzake lijk geworden vergroting van de bui- tenhaven b'3 ^"Wilden, die dus meer dan 80 jaaf "V Z1i" oorspronkelijke vorm dienst heeft gedaan. Zonder Noords ee^anaalzou Amsterdam vorige eeuw «est™ «in, afgesneden van de wereld, voor de gro ter wordende N» ls dat ka naal de levensade"n de hoofdstad, jaarlijks passeren1 meer dan 30.000 sche pen de sluizen vanUnratóen, en lopen nog eens circa de bulten de sluizen gelegen b|nj. van het Staats- vissershavenbedrh» u- De thans in gang zijnde vergr S van de haven mond bij IJmuiden en de verbreding en verdieping van ^oordzeekanaal staan er borg v°° vj^'erdam voor nagenoeg alle schep e'kbaar blijft. En tegelijkertijd hee« «Ut kanaal geleid tot een eigen Industriële ontwikkeling van het IJmondgebied, Waardoor thans een volledige economische ontsluitlng van het Noordzeekanaalgebied voor de deur staat. En toch is het op 8 ntaar hon derd jaar geleden, °e heer J. Boe len zich voorover b°og de eerste spa de in de grond te stek HAERY Van KAAM Er lagen vele schaduwen over die woensdag 8 maart 1865. Er waren enor me moeilijkheden geweest om voldoende geld bij elkaar te krijgen. Er waren strubbelingen geweest bij heft bezetten van de bestuursplaatsen, waarbij een man als notaris J. G. Jager, de ontwerper van het plan, werd gepasseerd. De koning heleboel juridische Jcoidcr, Hieruit volgt dat ik nooit meer door„„_ T.del van een kort geding een pr°cUr'f. dwingen procureur te staan, w „_„?°r Zo'n kort geding heb ik nu een P ureur nodig. Het is een vicieuze C1J.KV- kunnen dus rustig doorgaan naet un onwettige praktijken". (vervolg van pagina 1) als zodanig optreden, ook als hij In bepaalde zaak geen advocaat is". „Weet u wat die advocaten nu gen? Dat ze dat doen uit heid voor het publiek. Geen van, dat is om het gewin. Weet u wat ik in de rechtszaal eens gezegd heb? Ik heb gezegd: „Het is dezelfde bezorgdheid, die een souteneur heeft voor een prostituee' Mr. Koot sprak deze boude woorden vorig jaar In Den Haag. Hij zegt hier- „Ik voelde wel wat er aan de hand over: „Er kwam een man bij me, die was. In de Tweede Kamer werd er na- neer Pietersen praten. Ik geef u acht dagen de tijd." „Hij werd inderdaad gedagvaard en er was geweldig veel belangstelling voor. advocaten? not Maar viif das-en voor de zittiner stond g^00n zwijgplicht van dé advoca tuur. Neem de tarieven. vo°r procureur Maar vijf dagen voor de zitting stond plotseling in de kranten, dat het uitge steld zou worden. Ik wist er niks van. Het kon niet. want uitstel wordt pas tijdens de zitting zelf aangevraagd en eventueel gegeven". een van zijn zaken had verkocht. De koper had niet meteen al het geld, dus was bepaald zwart op wit, precies zoals het hoort dat de koper het gebruiksrecht van de goederen had, maar dat mijn cliënt de eigendomsrechten zou houden tot. de koopsom was betaald. De reden hiervoor was dat de koper weieens failliet zou kunnen gaan en wat dan? De man ging inderdaad failliet, maar de spullen van mijn cliënt vielen na tuurlijk buiten het faillissement. Doch al het geld was in handen van de advo caat van de failliete man. Deze advo caat zei tegen mijn cliënt, dat hij geen geld kreeg omdat hij dat als hono rarium nam. Mijn cliënt vond dat ver duistering. Ik ook". Ik wilde deze advocaat daarom dag vaarden in een civiele procedure. Daar voor had ik een procureur nodig en ik vroeg aan de deken van de Haagse ad vocaten, mr. Nijgh, of hij procureur wilde staan, terwijl ik als raadsman voor mijn cliënt zou optreden. Hij wei gerde. Ik besloot hem in een kort ge ding te dagvaarden. Ik kwam bij de president van de Haagse rechtbank, mr. Witsen Elias, maar toen die hoorde dat lk de deken van advocaten wilde dag vaarden zei hij „Dat gaat niet. Wacht maar, ik ga wel met hem praten". Ik zei: „Als meneer Jansen meneer Pieter sen dagvaardt, gaat u ook niet met me melij k plotseling met razende snelheid gewerkt aan een wetje, dat zei dat ook bij een kort geding een procureur nodig was. Dus als dat wetje aange nomen zou zijn vóór het kort geding, dan kon Koot de deken niet meer aan vallen, want uiteraard zou geen enke le advocaat procureur willen staan In een zaak tegen deken Nijgh." „Toen de dag daar was stond mr. Nijgh bij de deur tegen alle mensen van de pers te zeggen dat het niet door ging, maar ik kwam er aan en hield ze allemaal tegen. „Namens mr. Nijgh werd door de als procureur optredende advocaat mr. Ny MET stomme verbazing heb ik enkele weken geleden kennis genomen van een knots van een advertentie waar in gedecreteerd werd: „vandaag zijn moderne gordijnen ineens geruit". Een revolutie, zo maar met een onschuldige slagzin be gonnen en geëindigd, want wie durft straks nog z'n oude gordij nen voor de ramen te hangen? De kinderen zullen mam tot een verschrikkelijk ouderwets wezen bestempelen en paps een gierig aard noemen, die liever een fles zeer oude koopt dan 'n geruit modern gordijn. Maar, beste le zers, waar is het eind, als we de slagzin van dat handige ad vertentiebureau ook op andere artikelen gaan toepassen? Straks lezen we: „vandaag zijn moderne horloges ineens zes hoekig" of „van morgen af wor den geen hoeden meer gedra gen, maar alleen moderne Sher lock Holmes-petten". Vooruitstrevenden onder ons zullen opmerken, dat er niets nieuws onder de zon is. Twee maal per jaar teistert de mode ons als een dolle dictator. Korte rokken tot de knie, nee boven de knie. Rood is „uit" en blauw is „in". Grote hoeden, piephoed- jes, schepen van hoeden. Punt schoenen, vlotte lopertjes, naald hakken, alles plat. Vierkante da mestassen, geen rits maar klep pen met knopen, ronde tassen als trommen, ongelooide leren tassen te dragen tussen onder en bovenjurk. Voor de oorlog heeft een cho coladefabrikant zich zeer inge spannen om de werkloosheid te doen verdwijnen. Zijn actie, gesteund door pagina's adver tenties in de kranten, kwam daarop neer, dat we veel te lang met onze spullen deden. Zijn leer luidde: oude huizen afbre ken en nieuwe bouwen, linnen kast vernieuwen, weg met die borstrokken en versleten over hemden, maak geen meubelen meer voor drie of meer genera ties. Zijn veelbelovende toekomst visie was: iedereen zal werk heb ben, het geld zal rollen van portemonnaie naar buidel en welvaart brengen. Deze man was zijn tijd ver vooruit. Het geld rolt nu over vloedig, óók naar de minister van financiën. V hebt kunnen lezen, dat deze heer ruim 2,2 miljard belastinggeld meer ont ving dan voor 1964 gedacht was. We spraken daar zj over tij dens de maaltijd, tussen tartaar en spikkelappel. „Zou jij, als je 2,2 miljard overhield meteen al le gordijnen opruimen, omdat ze geruit moeten zijn?" vroeg' ik mijn gade. „Twee, twee tiende miljard" stamelde ze, „dat is, even kijken, hoeveel nullen, goe ie hemel, dat is honderd miljoen en één miljoen is tienmaal hon derdduizend gulden enhoe veel zouden die ruitjes kosten?" „Lieve schat we kunnen er best nog wat hijkopen" merkte ik rustig op. Toen kwam de la wine van verlangens: 'n beeld van 'n tas bij de Vries, een nieuwe schemerlamp, een stuk je Koninklijke Olie en een Me dische Encyclopedie, zodat we eindelijk te weten kunnen ko men wat we mankeren en wat we kunnen krijgen.... „We zullen het de minister vragen" zei ik geruststellend „misschien kunnen we er 'n snel- wegje mee financieren, de AOW in de buurt wat verhogen en de pastoor 'n vrolijke collecte be zorgen". Toen kwam ze terug op aarde, de koude, naakte grond, waar van we een verdwaald dubbel tje oprapen, al zitten we er nog zo goed bij. „We hebben hele maal geen twee, twee-tiende" zuchtte ze, maar dan ineens fel: „als je maar weet, dat ik die ruiten gordijntjes koop pijn gebouwd, stand houden, zowel in weer en wind fprrAn A. en advocaat zijn er Ü5f,!de tar'even. Maar ze houden zich er gewoon niet aan. Ze zeggen „wie doet om wat als we het allemaal doen". noot houdt zich er aan, en dat is een warhoofd" „Ik ben nog nooit een advocaat te gen gekomen die zegt. asttifc ongelijk heb. Ik heb wel collega s gesproken, die zeggen „Waarom maak je daar zo'n drukte over. Natuurlijk neb 3e gelijk_ maar eer je het krijgt b we al lemaal a.o.w. Doe niet zo gek, het is toch eigen belang" Ze denken alleen maar aan geld, en niet aan_de wet. Dit kan je in geen enkel land 20 spelen, zoals de advocaten dat komt alleen door het samengaan van die functies". singh om uitstel gevraagd, omdat de raadsman van mr. Nijgh ziek was. Ik: - verzette me tegen uitstel, omdat ik wist i tij opgericht. Alleen een reieren- dat deze raadsman helemaal niet ziek was, dat had ik gecontroleerd. Boven dien hadden ze vijf dagen tevoren al uitstel aangekondigd, dus ik wist dat er een luchtje aan zat". „De president zei: „Ik moet de pro cureur geloven als hij dat zegt". Ik zei: „Hoe weet u of mr. Nysingh als advocaat praat of als procureur". Het ls namelijk zo, dat een procureur on der ede iets verklaart, maar een ad vocaat mag „versieren" zoveel hij wil. Daarom zijn die twee functies niet te verenigen".. „De uitspraak van de president was tenslotte dat „een procureur in prin cipe zijn ministerie niet mag weigeren". „Maar intussen is, 13 november 1964, de eerder genoemde procureurswet in de Tweede Kamer aangenomen, na een WANNEER het In deze wintermaan den wat kil wordt ln de kerke lijke bureaus van het apostolisch palels in Vatikaanstad dan schakelt men de fomacula rheophoro praedita in. Dat is, zoals iedereen binnen de Vatikaanse maren geacht wordt te weten, een elek trisch kacheltje. Overigens is het waarschijnlijker dat mgr. Amletö Tondini, de geleerde vroe gere aalmoezenier van de Guardia Pa- latina (een van de pauselijke militaire korpsen) opdracht tot het aansteken van de kachel zal geven in het Italiaans of wat hij aan Romeins dialect heeft op gestoken sinds hij int zijn gebrortestaa Ravenna naar de Eeuwige Stad is men. Het vertalen van hedendaagse De- grippen in het Latijn is een Tondini's taken èn een zijner geliefkoos de tijdspasseringen. De 64-jarige prelaat is in 1S»U An tonio Bacci, toen door paus tot kardinaal verheven, opgevolgd als pro litterae in forma brevi ad principes secretarius, dat is: als secretaris van de pauselijke brieven aan staatshoofden. Kardinaal Bacci is nog steeds de onge- kroonde koning van de Latinisten in de wereld, maar Tondini is ongetwijfeld zijn kroonprins. Het vinden van Latijnse vertalingen voor moderne zaken is een gebiedende eis voor de Heilige Stoel, omdat &Ue officiële stukken in het Latijn worden op gesteld. In de Middeleenwen, toen nieu wigheden beperkt waren, was het be trekkelijk eenvoudig, omdat men ge woon het Italiaanse woord nam en de uit gang verving door „us" of .urn". De rode bonnet van een kardinaal werd zodoende van biretta biretum en daarmee was de kous af. De nieuwe tijd met zijn talloze ont dekkingen en de daarmee gepaard gaan de verandering in de Vatikaanse smaak ten gunste van een meer klassiek en Ci ceroniaans gericht Latijn, wierp een aantal nieuwe problemen op. Kardinaal Bacci en monseigneur Tondini zetten er sinds tientallen jaren hun schouders on der, als ambtenaren van het Vatikaan en als particulier geïnteresseerden, en ze hebben resultaten bereikt die Cicero zelf hun zou benijden. In de pauselijke encyclieken en andere officiële zendbrieven staan genoeg refe- renties aan moderne begrippen, zoals automatic, vakbonden of de h-bom, maar men zou toch niet veronderstellen dat een paus het Latijnse woord zou nodig heb ben voor ritssluiting of knoedels met to matensaus. Toch zijn die te vinden in kardinaal Bacci's Italiaans-Latijns woordenboek van moderne en moeilijk te vertalen begrippen, een Initiatief dat hij louter voor zijn eigen genoegen onder nomen heeft. Ritssluiting heet in het Latijn van Bac ci „Verticulus". Centrale verwarming heeft hij vertaald met „caleductus". Met knoedels in tomatensaus en kaas ligt de zaak moeilijker. Bacci vertaalde met „convoluti pastilli lycopersico suco ac pulverato caseo conditi". Een dubbe le boterham met beleg is een „pastil- lum obsonio farsum", Een sigaret of si gaar een „tabaci bacillum" (Stokje ta bak). Een reiziger met haast zal moeilijk komen uit Bacci's naam voor trein: „ha- maxostlchos". Hiervoor is de kardinaal te rade gegaan bij het Grieks, zoals voor „anabathrum" (lift)iets wat hij zoveel mogelijk probeert te vermijden, er verontschuldigend op wijzend dat ook Cicero af en toe wel eens een Grieks woord Inlaste. Mgr. Tondini heeft in het jongste num mer van „Latinitas", het tijdschrift voor Latijnse studiën, namen van elek trische apparaten van een Latijnse verta* ling voorzien. Radio is geworden: radi°' phonium, fonograaf phonographium, e" transistor transistorium. De radio een auto moest worden omschreven e? werd „undisonum scriniolum autoraed'5 paratum". En een automatische draag bare grammofoon werd „capsella cuw discis sonoribus et variabilibus." Tondini keurde „television" en de ad.' jectieven „televisificus", ,,televisualis„ of „televisorius" af, omdat „tele, (ver) van het Grieks afstamt en de res: van het Latijn. Hij voelde meer voor be' geheel Griekse „telehorama", en noed1, de een televisietoestel „capsella telc horamica", al of niet „transistorio acta Een elektrische kachel heet in Tondinj.' vertaling „fomacula rheophore praed' ta". Fornacula betekent „kleine kachel rheophore praedita, dat ze is uitgerU® met een rheophorus, een Griekse naaP die Tondini gaf aan stroomdraad. In hetzelfde Latijnse tijdschrift de Latinist Tommaso Mariucci LatiJ?' vertalingen van begrippen in het Ital'a se verkeersreglement. At Tot slot een keuze vertalingen v»n drie hierboven genoemde latinisten: Ijskast: capsa frigoriflca Gepofte maïs: zeae granum Automatie: hominis opera mach-^j demandata Cs mensen werk toevertrou aan machines) Koffiemolen: pistrilla cafearia Stofzuiger: pulveris hauritor'11 (stofzwelger) Wasmachine: automatum labe fullonicum Jazz: absurda symphonia, 8 cantus, of absurd! soni bsuf'

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1965 | | pagina 18