i,eriu
►n»
4
a
rA
Na programmakeuze
lekker lui achterover
Witte Huis
gaat baden
in maanlicht
Stormvloed
dwong tot
•'4;
m
ontruiming
Kaartlezen door
druk op de knop
■S'i
f
(f
$ft
scheepswrakken
langgerekt
88
stormvloed
inis3
bert-
böJ<
r- dei
v
bev
Verdwalen
uitgesloten
f20.000.-
4
Uitlaatgassen
Portieren
Computer
Bumpers
Verbeteringen
5 MAART 1965
FLUS
Pe
Pru5
?en$
die«i
fk, orn
li$
wJö"
A
k Jp
fd/
ie!A
MBH
p«®8
mmmm
rnmm
Ifg
nV;
W
r A
~roJ I
5e?v.1»^le auto van over 25 jaar er ver-
re hui/i3 zien? Wel, heel wat beter dan
'óii.1 aut°. want er valt aan die
Vertik,0 auto immers nog heel wat te
Mwiss eren- l^eem bijvoorbeeld de rui-
besta^ei?- 111 °1 Jaren, dat de auto
"S Is men er nog niet in geslaagd,
Lopende hand
Legi
jer
taart
het f
I: reisb[
hdrm
Canafi
vO$Ê
KM
be&Ê
moQ A,
iaat
MM'? J
/(ir' jt
n. v
lerzoC
'het .5
kforK
mn "'1,
it, K°'
ieviof,
beSa,
reisP
ctmbfy
kt H
pnd'oP,
ee-P?L
ge t
era
en l'
lak «t
als e,,
iet
0e>
vv
t,
«chröf
n tic
pn
sten, 1
landen
uit 2
aid
eer 7-
>r fte^
de 9f
jelko"
fse
ZOW'
p Ge"
r-oK>%
en 4t
■nge^
it Pv
ntie
RA^
In toekomst
auto is
sturen
niet
meer
nodig
S behulp van een computer wordt
euto van de toekomst ontworpen
- M
je yj
r-est^c
Vat^i
vooty
n t,fi
P<e'
g<!tV
ardeJ
r\E DAG gaat komen, waarop U het stuur van Uw auto met een
UI gerust hart zult kunnen loslaten. Dan zal het de auto zijn, die
het roer overneemt. Een ingenieus brein zal reageren op de
!'?Utoline", die in het wegdek is aangebracht. De wagen zal automa- De stad van morgen zal plaats moeten
•'Sch de goede koers krijgen. Nadat U het programma hebt gekozen bieden aan de auto's van morgen. Bre-
(^ttisterdamRotterdam, kortste weg, snelheid 150 kilometer per de wegen verheffen zich boven de
^r), zakt U lui achterover om de krant te lezen. De auto doet de grond Nu nog een droom, straks
^st, haalt in, remt ai als dat nodig is, wisselt van rijbaan, reageert werkelijkheid.
willoos op passeerverboden, snelheidsbeperkingen en andere voor-
^hriften.
bij de geringste parkeer-botsing al blik
1 ®en verre toekomstdroom? Och, wat een systeem te bedenken, dat de kwets- moet gaan vernieuwen en hopelijk zijn
ver Vast staat, dat het eens zover zal bare zwiepers kan vervangen. Een re- we over 25 jaar ook toe aan een inter-
tlen Nu al wordt het systeem van gelbare luchtstroom bleek niet te hel- nationale afspraak over de bumper-hoog-
J'Mtoline" toegepast op de proefbanen pen bij het schoonhouden van de ruit te. Dan zullen, naar we vurig hopen, er
M het grootste autoconcern ter wereld telkens weer viel men terug op de eindelijk óók vaste afspraken zijn ge-
het voldoet uitstekend. De wagens „schrappertjes", die als we het wel heD- maakt tussen de autofabrieken en de
taien er trouw hun rondjes zonder ben bij twee modellen zijn vervangen bandenfabrikanten. Op het ogenblik is
'Menselijke ingreep" aUes wordt nauw- door horizontaal beweegbare wissers, het zo, dat men voor praktisch elk type
Murig geregistreerd en op deze manier (een Duits en een Amerikaans) aut0 een ander model band nodig heeft.
JUrinen alle resultaten van de proefritten Sterker: als er een nieuw type auto
wordt geïntroduceerd moet er een nieuw
type band voor worden gemaakt. Alleen
Citroen en Michèlin hebben een zo hech-
Een ander punt: de portieren. De naar te relatie, dat al tijdens het ontwerpen
buiten opzij wegklappende deuren heb- van een nieuwe auto de banden-man er-
ben al ontelbare krassen opgeleverd op in wordt gekend die ook een woordje mag
buur-auto's, zijn beslist onhandig bij het meespreken. Het aantal banden-maten,
uitstappen, als precies tussen twee auto's dat op de Nederlandse markt verkrijg-
geparkeerd kan worden en zijn, voor^. baar^moet zjjn, is nu zeer omvapgrijk
Wat er tegen die tijd laat ons zeg- als ze om de middenspijl scharnieren, we zijn benieuwd nóé dat over 25 jaar
ten over 25 jaar onder de motorkap niet bepaald veilig. Ja, de eerste auto zal zijn.
^ltschuilen, is nu nog onbekend. Heel met schuifdeuren is al ontwórpen, maar
m *mad
MffÜ jRT w
mKUÊmmmjm <imii ....'ir:
1.
f; ÏVSÏ
^Uwkeurig worden vastgelegd. Na de-
Proefbanen zullen wellicht de autowe-
Jfih in Amerika volgen. En daarna de
Mgen van Europa, want we rijden hier
steeds sneller) Amerika achterna.
experts veronderstellen, dat de het zal nog wel een hele tijd duren, voor
Wanneer men aan honderd verschillen-
VClUUUCli>VCJ.lCll, VI Cl 5 X1«_V -CC1 uo5 nv.1 -'J -
Ti i,n" al meer dan zeventig jaar dit systeem zal zijn ingevoerd,
oude benzino_eXpj0Sje motor <jan vast Op het gebied van de remmen wordt
zeker zal hebben afgedaan. Maar druk gespeurd naar systemen, die het
H dan? Ideaal zou Zijn de elektrische mogelijk maken de remdruk-afhankelijk
1Aandrijving. Een electromotor als te stellen van de belasting van de wa- de mensen zou vragen, hoe de „ideale1
Jwachtbron voor auto's is al meer dan gen Méér kracht dus bij een zwaardere auto eruit moet zien, zou men wellicht
toegepast, maar het grote be- wagen. Verder kunnen we op het gebied honderd verschillende antwoorden krij-
^aar vormen nog steeds de zware ac- van de auto-verlichting nog heel wat ver- gen. Toch moeten de ontwerpers van de
mi's, die moeten worden meegenomen, beteringen gebruiken. Er zijn al syste- grote fabrieken die vraag beantwoorden
t-en zeer groot voordeel van die elek- men, die zorgen voor automatisch dim- is het een wonder dat ze gauw een
homotor is het ontbreken van de scha- men en automatisch ontsteken en doven computer te hulp hebben geroepen om uit
??lijke uitlaatgassen, die steeds meer van de verlichting bij het vallen van de de zorgen te komen.
einder gaan opleveren. In ons land avond en het aanbreken van de dag, General Motors heeft een computer
Met doorgaans behoorlijk véél wind maar voorlopig worden die alleen nog thans acht uur per dag in vol bedrijf,
die hinder lang niet zo erg als in maar als accessoire geleverd. om de nieuwe modellen te ontwikkelen.
Dhierika en met name in Californië. En dan de elektrische installatie. In Het in de DAC I, die driekwart miljoen
^Peciaal daar is men al vele jaren op verband met het steeds groter wordende gegevens over toekomst-auto's m het
°ek naar systemen, die de uitlaatgas- aantal stroomverbruikers (bijvoorbeeld technische brein heeft opgeborgen en des-
vrij willen kunnen maken van kool- elektrisch verstelbare zittingen en elek- gevraagd ter tafel kan brengen. Of be-
"kinoxide en roetvorming. trisch beweegbare ruiten) worden aan ter: op het scherm, want de auto-auto-
p de accu's ook zwaardere eisen gesteld, maat „uit" zich met behulp van een t.v.-
pJgeneral Motors heeft zeer onlangs een De bij de wisselstroomdynamo behoren- scherm, DAC I geeft niet alleen de ge-
L5aagde proef genomen met nieuwe in- de voordelen van kleine afmetingen bij gevens, maar tekent ook actief mee. Het
k^spruitstukken. Direct bij de cilinder- een groot vermogen, dat reeds bij een voorspelt de kansen van een bepaald
Wordt 'n luchtleiding gemonteerd en laag, toerental wordt bereikt, zullen er carrosserie-ontwerp en geeft commen-
door de motor aangedreven rotor- dan ook wel toe leiden, dat deze dyn<j- taar op de bruikbaarheid van een be-
w Pje van kleine afmetingen blaast ver- mo meer en meer zal worden toegepast, paald ontwerp,
lij^ns constant een extra hoeveelheid Verder wordt nu ree('s de mogelijkheid
M in de uitlaat, zodat de nog niet ge- genoemd, dat in Amerika zal worden Het is met behulp Van dit soort
Wji Verbrande, maar nog gloeiend hete overgegaan op 18 Volts installaties. De
tgassen de gelegenheid krijgen ver- toepassing van „bedrukte bedrading" goecj getrainde en Soed pevoede"
Èf^te verbranden. Of dit de oplossing zal zal zich ook nog wel uitbreiden.
computers, dat de auto-fabrikan
ten van vandaag de automobiel-
van-morgen bedenken. De auto-
Schokland
bestaat nog
Ik heb haast ik vergat dat mijn
melk op staat!
Met de bijnaam „Lichtpeer-
Johnson'' moet Amerika's
president het doen sinds hij
in het Witte Huis het gebruik
van elektriciteit drastisch is gaan
verminderen. Iedere maand
wordt door deze bezuiniging
f 6000,uitgespaard. Alle lam
pen die niet per se hoeven te
branden worden op last van de
president uitgedaan. Met het uit
gespaarde geld wil Johnson daar
entegen meer de aandacht vesti
gen op het exterieur van zijn
ambtswoning door middel van
floodlight. Men vraagt zich in
Amerika af, of de president dit
idee misschien heeft overgeno
men aan zijn toenmalige rivaal
Barry Goldwater. Deze laatste
lanceerde namelijk tijdens de
verkiezingscampagne eens de vol
gende slogan: „Wat Amerika no
dig heeft, is een man, die het vol
le licht laat werpen op een dege
lijk, onderhouden regeringsge
bouw.
Het verlichtingsplan is nog niet
helemaal officieel, maar een
elektrotechnisch ingenieur heeft
met de president al de nodige be
sprekingen gevoerd. De opzet is,
het Witte Huis in een zo natuur
getrouw mogelijk maanlicht te
laten baden....
vM*8en? Men hoopt er vurig op, want
ki de wereldsteden wordt het pro-
van de uitlaatgassen steeds erger.
Vim,°P een warme, windloze dag de rook-
vooral in de zomer door oumpers zuuen m ue menomst wei-
verstikte Barcelona heeft zien ban- licht (eindelijk, eindelijk) verbeterd wor-
M welke vormen deze auto-afval den 20Cjat de automobilist niet terstond
Be'n
Oe
vli$
zoI1»V'
cl^r
opPV
is y
eet
as Y
egffi
b'$r
Te
oP N
ef tt»c;
nt\ t«
ee
aannemen. van-morgen, die wellicht nóg meer
I Hon l<=> Lrrnrhthrnn Geen stuur meer in de nieuwe (experi- een massa-artikel zal zijn dan de
VJCUIC IS.I Ubi I idi t_»l I mentele) Bison van General Motors,
jj,. maar twee handgrepen. Zet de wagen auto-van-vandaag.
Wrfl veel hoop is gevestigd op de op de „Auto-line" en zak lekker ach-
^eij tof-cel. Het principe is allerminst
Wlf'. want reeds in 1839 werd een soort
V jJtieve brandstofcel gefabriceerd door
''tg^bgelsman Grove. Maar men is er
Mij ®teeds niet in geslaagd de cel econo-
aanvaardbaar te maken. Bij de
terover in de zachte kussens.
VIC. SNIEKERS
talrijke opgravingen in de Noord-Oost
polder en in ue nieuwe polder Oostelijk
Flevoland zijn waardevolle vondsten op
Schokland en in Lelystad verzameld
Men vindt er vele zorgvuldig gerestau
reerde en geconserveerde voorwerpen,
zoals aardewerk, werktuigen en ge
bruiksvoorwerpen. die zeer belangrijk
zijn bij het onderzoek naar de bewo-
ningsgeschiedenjs van het Zuiderzeege-
bied. k
V aanvaardbaar te maken. Bij
^tdfting van energie dient een kataly-
vöfJ' te worden gebruikt en juist deze
M een struikelblok. Niettemin: let op
vtat andstofcel. Wanneer de juiste kata-
M w°r is gevonden (en men is overal op
?reld hard op zoek), zal de brandstof-
V! dankzij eenvoudige en vooral „scho-
'tl6a,0lnzetting van energie, wel eens de
Vi6 „krachtbron" voor auto's kunnen
ander motortype, dat de laatste
er en meer in de belangstelling
ls de gasturbine. Zoals bekend be- r
bet werkingstype hierop, dat een
•b Malheid lucht door een compressor
*«n, b Verbrandingskamer wordt gebla-
■bjf' waarin de brandstof continu wordt
Poten.
P*'e»,!f^frbrandlngsgassen drijven de com
Vliegtuigmotoren. Er bestaan van
'erDra
Mbla0,turbine en de op de uitgaande as
h 1 sv e werkturbine aan. In wezen is
°t> .0m vergelijkbaar met de turbo-
8aM^egtu'®motoren- Er bestaan var
8enB®sturbine al verscheidene uitvoerin.
cht k bet bijzonder wordt veel aan-
besteed aan de verhoging van het
>>5 "ient, o.a. door warmte-uitwisse-
Mrbi>,en men is er dan ook in geslaagd,
^bemotoren te bouwen, die wat be-
bet brandstofverbruik te vergelijken
8en e' zuigermotoren van gelijk ver-
?MtcM Vooral Chrysler heeft veel re-
bet o verricht en in Amerika rijden op
r)"S! al (zij het dan op proef) 200
ers met een turbine-motor.
t'
k-
MIDDEN tussen de rechte ak
kers van de Noord-Oostpol
der worden de resten van het
oude eiland Schokland secuur be
waard, voor ieder die zich interes
seert voor de geschiedenis van het
eiland en van het hele Zuiderzee
gebied. Het is zeer de moeite waard
eens een bezoek te brengen aan dit
oude stukje land met zijn veelbe
wogen verleden, dat u kunt volgen
in het vroegere hervormde kerkje
en de bijgebouwjes, die nu als mu
seum zijn ingericht.
Op reis naar de hoofdstad van de
polder, Emmeloord, of naar Friesland,
waarbij de polder een snelle verbinding
biedt hoeft men slechts weinig van
de route af te wijken om Schokland aan
te doen. Na het passeren van de oude
stad Kampen, volgt men de weg naar
Emmeloord langs de IJssel. Bij de
brug over het Ramsdiep verandert de-
ze in een strakke, rechte baan dwars
door de Noord-Oostpolder, die tegen de
wind die over dit vlakke land bijna
altijd hard waait wordt beschermd
door een haag van jonge bomen
Na het bord „Welkom op de bodem
van de Zuiderzee" kan men als spoedig
links van de weg, in de verte een ver
hoging ontwaren, begroeid met oude bo
men, die in dit landschap wel sterk op
vallen. Vóór 1859, toen er tussen Kam
pen en Lemmer nog niets dan water
was, bestond dit kleine stukje land als
een zelfstandige gemeente, evenals het
grotere eiland Urk, dat verderop in zee
lag, maar beter beschermd was tegen
stormvloeden. In die tijd woonden er
op Schokland bijna 700 mensen in 150
woningen. Er waren twee kerken, een
protestantse cn een katholieke, twee
scholen, twee weverijen, terwijl de land
bouw op het eiland toen al niet veel
meer te betekenen had. In vroeger ja
ren was er wel landbouw en uit het
Schokker archief blijkt dat er zelfs nog
oen molen aanwezig was.
Vele van deze voorwerpen werden ge
vonden Jn de opgegraven scheepswrak
ken, waarbij ze weer goed van pas
kwamen om het tijdstip van de schip
breuk vast te stellen. Ook van deze
scheepswrakken is een hele collectie te
zien °P Schokland.
De heer Van der Ileide heeft ook veel
oude archieven bestudeerd om de ge-
schiedenb, van Schokland te leren. Vol-
gens geologische onderzoekingen Is Schok
f*. vormoedelljk in de middeleeuwen
ontstaan, uit een groot eiland, dat ook
Urk omvatte. Uit de archieven en op-
gravingen is gebleken dat de bevolking
van Schokland voornamelijk leefde van
visserij, scheepvaart en veeteelt.
Omstreeks het jaar 1100 was het al
nodig om het eiland met kaden te be
schermen en terpen aan te leggen. De
stormen werden echter steeds heviger
cn steeds meer land ging verloren. De
dijken werden opnieuw opgetrokken,
steeds meer landinwaarts en in de 16e
eeuw was het eiland reeds de helft van
de oppervlakte kwijt. In 1824 en 1825
kwamen er nieuwe stormvloeden die
vele huizen deden onderlopen en men
senlevens eisten.
De burgemeester vroeg op het vaste
land om steun, terwijl de armoede op
het eiland nijpend werd en vele Schok
kers in Overijssel een veilig heenkomen
zochten.
Toch werden er nog weer nieuwe
dijken gebouwd en stormweringen van
houten palen opgetrokken, om de
woonbuurten te beschermen. In de 19e
eeuw blijven de landverliezen aanhou.
den en in 1855 werd zelfs het gehele
zuidelijke gedeelte ontruimd en aan
de golven prijsgegeven. Nu werd de
toestand zo kritiek dat hij ter sprake
kwam in de Staten Generaal. In 1858
werd een wet aangenomen, inhouden
de dat het eiland Schokland ontruimd
moest worden en de gemeente moest
ophouden te bestaan.
Na de bekendmaking hiervan door de
burgemeester van Schokland aan de be
volking, vertrokken velen naar het vas
teland met al hun bezittingen. Van ie
der vertrek hield de burgemeester de
commissaris van de koningin in Over
ijssel op de hoogte.
Het kerkje van Schokland is ingericht als oudheidkundig museum
Ter hoogte van het nieuwe dorp Ens.
kan men linksaf slaan om Schokland te
bereiken. De vorm van het voormalige
eiland is zeer langgerekt. Er is een
beplanting aangebracht °m duidelijk aan
ie geven hoe groot het was toen het
omliggende land in 1940 werd droogge
legd. De huidige oppervlakte is maar
een klein gedeelte, een laatste overblijf
sel van de oorspronkelijke gemeente
Schokland,
De verhoging die van verre was te
zien. bestaat uit de Middel of Molen
buurt. Deze verhoging werd In de 16e
oeuw opgeworpen door de Schokkers,
■mdat hun eiland werd geteisterd door
rote landverliezen. De Zuiderzee knab-
>»lde bij iedere stormvloed een stuk
md weg en velen moesten in nood
aar de hoogst gelegen delen van het
'land verhuizen.
Bij de middelbuurt staat nu nog het
ais oudheidkundig museum ingerichte
kerkje met de pastorie, waar de archeo
loog bij de directie van de IJsselmeer-
polders G. D. van der Heide zijn in
trek heeft genomen. Deze heeft na da
Toen alle bewoners het eiland hadden
verlaten, kreeg de burgemeester eervol
ontslag en de grond werd bij de ge
meente Kampen gevoegd. Slechts enke
le woningen en een kerk bleven staan.
Alleen een lichtwachter. een kantonnier
en een havenmeester bleven het eiland
bewonen en beheren. In 1916 kwam er
nog eens een stormvloed, waarbij slechts
de daken van de kerk en de huizen bo
ven water uitstaken.
Daarna maakten de laatste wachters
op het eiland mee dat er een grote dijk
in de Zuiderzee werd gelegd en nog
weer jaren later zagen ze het water
rondom het eiland dalen tot ook zij
Schokland moesten verlaten.
Sinds die tijd is Schokland geen ei
land meer, vanaf 1939 behoort de grond
bij de Noord-Oostpolder, maar dat stuk
je grond zal altijd Schokland heten ep
het oude kerkje, de houten zeewering
en alle bodemvondsten herinneren de
bezoekers aan lang vervlogen jaren.
Kaartlezen tijdens een
autorit loopt heel vaak in
hooglopende ruzie uit,
vooral wanneer deze taak
aan de vrouw wordt toe
bedeeld. De aanwijzingen
kloppen niet, het gaat te
langzaam, of het zwakke
geslacht kijkt volkomen
op de verkeerde plaats,
beweren de heren auto
mobilisten maar al te
vaak. In de toekomst is
echter een prettig tochtje
met een (figuurlijke) on
bewolkte hemel voor tilt
autobestuurders Inclusief
Inzittenden weggelegd. De
Engelsman Kenneth Ho-
nick van de Koninklijke
Luchtvaart Onderneming
In Famborough heeft na
melijk een instrument
uitgevonden, waardoor de
autoberijder nooit meet
hoeft te verdwalen of ki
lometers van zijn doel
verwijderd uitkomt.
Het apparaat bestaat
uit een zwarte doos waar
op een mechanische land
kaart in kleuren is aan
gebracht, niet in zijn ge
heel, maar verdeeld in
stukjes. De vorm van het
„scherm" is rond en te
vergelijken met een kilo
meterteller. Een wijzer,
in het midden aange
bracht. geeft de positie
aan waar een auto zich
op een bepaald ogenblik
bevindt Eén zo'n dee)
van de landkaart is goed
voor 25 a 30 km: dooi
eenvoudig op een knopjo
te drukken tovert men de
volgende kaart naar vo
ren.
Feitelijk is het instru
ment niet uniek in zijn
soort, men zou het een
broertje kunnen noemen
van het apparaat, dat ge
leerden gebruiken bij het
scheikundig luchtonder-
zoek. Het „hart" van de
uitvinding bestaat uit een
kleine computer. Deze
wordt, via een Inwendig
kompas, gevoed met de
juiste gegevens, dus wel
ke richting de auto
neemt. Een kabel die af
komstig is van de kilome
terteller, wijst aan, hoe
veel km er in het gehee)
zijn afgelegd.
De computer verstrekt
deze gegevens aan de lo
pende band, punctueel
van moment tot moment.
De „uitkomsten" gaan
naar een ook al weer in
gebouwde projector met
een 35 mm film. Deze
laatste zorgt tenslotte
voor de overbrenging
naar het cirkelvormige
kleine scherm. Of men
zich op een hoofdweg dan
wel op een onooglijk
landweggetje bevindt, het
wordt steeds trouw ge
registreerd. Eén filmspoe)
is genoeg om een heel
land in kaart te brengen.
De fabrikanten van dit
nieuwe instrument zien
de toekomst met groot
vertrouwen tegemoet, im
mers speciaal voor va
kantiegangers zal deze
mechanische kaartlezer
een grote steun gaan be
tekenen bij hun reizen
door vreemde landen. In
verschillende steden van
Europa worden op het
ogenblik al demonstraties
gehouden.
Verondersteld wordt,
dat het leger wel als een
van de eersten tot de
aankoop van de automa
tische kaartenlezer zal
overgaan, omdat meestal
een snelle en accurato
navigatie aan de orde is.
Ook verwacht men een
grote interesse van vlieg
tuigondernemingen en
oliemaatschappijen met
werkzaamheden op on
herbergzame plaatsen. En
last but not least de fer
vente rallyrijders. Vooral
bij nacht of mist en in
een vreemde omgeving
zal deze uitvinding een
grote oplossing gaan be
tekenen.
Momenteel is de prijs
nog niet zo aanlokkelijk,
een bedrag van 20.000
moet men wel neertellen.
Maar wanneer het een
kwestie van massapro-
duktie wordt, zullen de
kosten aanzienlijk ver
laagd kunnen worden.
Dan zal het zwarte kistje
t.er grootte van een schoe
nendoos, misschien ook in
afmeting afnemen, zodat
er een plaatsje op het
dashboard ingeruimd kan
worden.
